Investment Highlights week 44 Datum: 7 november 2016 Verkiezingskoorts In aanloop naar de verkiezingen in de Verenigde Staten, neemt de achterstand van Trump op Clinton in de peilingen af. Waar uitgegaan werd van een ruime overwinning van Clinton, neemt de onzekerheid over de verkiezingsuitkomst toe. Zeker met de peilingen die er naast zaten rondom het Brexit-referendum nog vers in het geheugen. De volatiliteit op de financiële markten liep dan ook op afgelopen week. De Fed hield de beleidsrente volgens verwachting constant. Wel gaf de Fed aan dat argumenten voor een renteverhoging sterker geworden zijn en het arbeidsmarktrapport van afgelopen vrijdag ondersteunt dit beeld. In het Verenigd Koninkrijk oordeelde de Hoge Raad dat het Britse parlement de Brexit moet goedkeuren. Dit is een tegenvaller voor de regering van May die dan ook in hoger beroep gaat. De onzekerheid en het tijdsverloop ten aanzien van de voorgenomen Brexit nemen hierdoor weer toe. De vele macro-economische cijfers sneeuwden onder door bovenstaand nieuws. Belangrijkste Economische data week 44 De Fed houdt de beleidsrente constant, de financiële markten verwachten een rentestap in december De BoE verandert beleidsrente niet en verhoogt de groei- en inflatieverwachtingen voor de komende jaren De Chinese inkoopmanagersindex (PMI) voor de industrie verrast positief < Lees verder op pagina 2> Overig Nieuws week 44 Hoge Raad bepaalt dat Brits parlement een beslissende stem heeft in Brexit Voorsprong Clinton in de peilingen slinkt (grafiek 1) < Lees verder op pagina 3> Ontwikkelingen financiële markten week 44 De volatiliteit loopt op (grafiek 2) Aandelenmarkten staan wereldwijd op verlies De olieprijs levert fors in < Lees verder op pagina 4> Vooruitblik op week 45 De Amerikaanse presidentsverkiezingen zullen het dominante thema zijn Grafiek 1 Trump loopt in op Clinton 55 45 35 Bron: Bloomberg, RealClearPolitics, Achmea Investment Management Grafiek 2 Volatiliteit loopt op 25 20 15 Donald Trump (R) Tabel 1 Selectie economische cijfers week 44 Act. Exp. Prev. VS: Beleidsrente (limiet) 0,5% 0,5% 0,5% VS: ISM Manufacturing 51,9 51,7 51,5 VS: ISM Non-Manufact. 54,8 56,0 57,1 VS: Non-farm payrolls 161k 170k 191k VS: Werkloosheids% 4,9% 4,9% 5,0% EZ: CPI j-o-j (schatting) 0,5% 0,5% 0,4% EZ: Markit PMI composite 53,3 53,7 53,7 VK: BoE beleidsrente 0,25% 0,25% 0,25% JP: BoJ beleidsrente -0,1% -0,1% -0,1% CH: Markit PMI manufact. 51,2,3,4 Act. = Actual = meest recente cijfer, Exp. = Expectation = marktverwachting, Prev. = Previous = cijfer vorige periode Hillary Clinton (D) Ingeprijsde volatiliteit Amerikaanse aandelenmarkt 10 Achmea Investment Highlights
Renteverhoging in december "The Committee judges that the case for an increase in the federal funds rate has continued to strengthen but decided, for the time being, to wait for some further evidence of continued progress toward its objectives." Persbericht Federal Reserve Fed maakt pas op de plaats Zoals verwacht hield de Fed de beleidsrente constant op 0,25% - 0,5% tijdens de novembervergadering. Twee Fedleden (George en Mester) stemden echter voor een renteverhoging. De kans dat de rente in december wordt verhoogd is toegenomen. De ingeprijsde kans op de financiële markten bedraagt momenteel circa 76%. De Fed schetste een positiever beeld over de inflatieontwikkeling en inflatieverwachting. Beiden zijn de afgelopen periode wat opgelopen. De arbeidsmarkt blijft er goed bijliggen. In oktober kwamen er 161.000 nieuwe banen bij. Dit was lager dan verwacht (173.000), maar het cijfer van vorige maand werd naar boven bijgesteld (van 156.000 naar 191.000). Het werkloosheidspercentage daalde volgens verwachting van 5% naar 4,9%. De Fed verwacht dat de economische groei gematigd blijft (expand at a moderate pace) en dat de arbeidsmarktcondities verder verbeteren. Indien de macroeconomische cijfers niet verslechteren de komende weken en de verkiezingsuitslag niet leidt tot onrust, zal de Fed de rente in de decembervergadering weer een klein stapje verhogen. Verder was het een drukke week wat betreft macro-economische data in de Verenigde Staten. Per saldo waren de cijfers gemengd tot positief. De ISM leidende indicator voor de industrie kwam licht hoger uit dan verwacht terwijl de index voor de dienstensector lager dan verwacht uitkwam. Beide indices staan nog boven de wat op aanhoudende economische expansie duidt (zie grafiek 3). De totale autoverkopen kwamen boven verwachting uit. Dit is tekenend voor de goede staat waarin de Amerikaanse consument verkeert. Dit bleek ook uit de toename in personal spending en personal income in de maand september. Maand op maand was sprake van een stijging van respectievelijk 0,5% en 0,3%. In lijn met de inflatiecijfers van voorgaande weken, steeg ook de PCE deflator licht. Het headline cijfer steeg met 1,2% j-o-j en de kerninflatie bedrag 1,7% j-o-j in september. De stijging van het headline cijfer werd vooral veroorzaakt door de gestegen energieprijzen. De productiviteit steeg met 3,1% in het derde kwartaal. Brexit-referendum vallen per saldo mee. De door velen verwachte economische rampspoed is uitgebleven. De BoE verhoogde de verwachte economische groei voor 2016 naar 2,2% (was 2,0%) en voor 2017 naar 1,4% (was 0,8%). Voor 2018 werd de verwachte groei wel wat verlaagd naar 1,5%. Verder verruiming van het monetaire beleid is dus niet noodzakelijk. Door de forse daling van het Britse pond ligt importinflatie op de loer. De BoE verhoogde dan ook de inflatieverwachtingen voor 2016 naar 1,3% (was 1,2%) en voor 2017 naar 2,7% (was 2%). Verdere verruiming ligt niet voor de hand nu oplopende inflatie verwacht wordt. De definitieve inkoopmanagersindex (PMI) kwam lager uit dan verwacht in de eurozone. Dit kwam door de dienstensector. De composite index steeg per saldo wel van 52,6 naar 53,3. Dit niveau duidt op aanhoudende gematigde groei. De inflatiecijfers in de eurozone lopen licht op. Zowel de consumentenprijsindex als de producentenprijsindex stegen ten opzichte van vorige maand. Het werkloosheidspercentage bleef stabiel op 10% in de eurozone. De werkloosheid in Duitsland daarentegen daalde naar 6% in oktober: het laagste niveau in 25 jaar. Chinese industrie verrast positief De Japanse centrale bank (BoJ) heeft de beleidsrente onveranderd gelaten. Wel werd het streven om de inflatie binnen een jaar op 2% te krijgen losgelaten. BoJ-president Kuroda gaf aan dat alleen inzetten op monetair beleid onvoldoende is om de inflatie naar het gewenste niveau te krijgen. Ook het begrotingsbeleid en structurele hervormingen moeten een rol spelen in het aanjagen van de inflatie. De Chinese inkoopmanagersindex voor de industrie kwam hoger uit dan verwacht en steeg naar 51,2. Dit was het hoogste niveaus sinds medio 2014. Grafiek 3 Inkoopmanagersindices Verenigde Staten 70 60 ISM Industrie dec-99 dec-03 dec-07 dec-11 dec-15 ISM Diensten BoE verhoogt groei- en inflatieverwachtingen De Bank of England (BoE) hield de beleidsrente constant op 0,25%. Wel werd de dovish bias ingeruild voor een neutrale houding. Verdere verruiming van het monetaire beleid in het Verenigd Koninkrijk lijkt voorlopig van tafel. De BoE gaf aan dat het beleid beide kanten op kan bewegen. De macro-economische cijfers van na het Achmea Investment Highlights 2/5
Brexit-perikelen duren voort " I now fear every attempt will be made to block or delay triggering Article. They have no idea level of public anger they will provoke." Nigel Farage (UKIP) over het besluit van de Hoge Raad Toch geen Brexit? De Hoge Raad (High Court) in Londen heeft bepaald dat de Britse regering eerst het parlement om toestemming moet vragen voordat gestart kan worden met de uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. De Britse regering was van mening dat deze toestemming niet nodig was. Dit is een tegenvaller voor Theresa May die voor maart volgend jaar Artikel in gang wilde zetten om de EU te verlaten in lijn met de uitslag van het referendum ( Brexit means Brexit ). De Britse regering gaat daarom in hoger beroep tegen de uitspraak. Dit beroep zal nog voor de jaarwisseling behandeld worden. Per saldo leidt deze uitspraak vooral tot nog meer onduidelijkheid. Staat de voorgenomen Brexit nu op losse schroeven indien het Britse Lagerhuis niet instemt? Zeker omdat een meerderheid van de parlementsleden tegen een Brexit was/is. Zij kunnen dus formeel de voorgenomen Brexit tegenhouden. Maar het negeren van de referendumuitslag leidt waarschijnlijk tot sociale onrust. Het oordeel van de Hoge Raad zorgt waarschijnlijk voor vertraging van het inwerking zetten van Artikel wanneer toch doorgegaan wordt met de Brexit. Het Britse parlement krijgt meer inspraak bij de Brexit-onderhandelingen wat mogelijk ten koste gaat van de onderhandelingspositie van de Britten. Nieuwe verkiezingen zijn niet uit te sluiten wanneer de regering het hoger beroep verliest. Kortom de Brexitsoap duurt voorlopig voort en tegenstanders van een Brexit zullen er alles aan doen om deze te voorkomen. Het Britse pond veerde op na deze uitspraak. is dan ook terug te zien op de financiële markten afgelopen week. De volatiliteit loopt op en verkiezingsgevoelige beleggingen reageren op de veranderingen in de peilingen. Een voorbeeld hiervan is de Mexicaanse peso. Deze munt wordt kwetsbaar geacht wanneer Trump de verkiezingen wint. Afgelopen week gaf de Mexicaanse munt weer wat terrein prijs ten opzichte van de Amerikaanse dollar (zie grafiek 4). Op langere termijn is het maar de vraag of het voor de financiële markten wat uitmaakt wie de verkiezingen wint. Veel gemaakte verkiezingsbeloftes worden toch nooit in de praktijk gebracht en het Amerikaanse systeem kent diverse checks and balances waardoor de scherpe kantjes van de voorstellen afvallen. Grafiek 4 Mexicaanse peso onder druk 20 19 18 Mexicaanse peso's per dollar 17 Carney tekent bij Mark Carney, de huidige BoE-president, blijft tot juni 2019 op zijn positie om zo de afhandeling van de Brexit in goede banen te leiden. De verlenging was mede op verzoek van de Britse regering. Verkiezingscircus Verenigde Staten De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn deze week. Waar een paar weken geleden de voorsprong van Clinton op Trump nog groot was, is deze de afgelopen periode geslonken. De race is dus weer spannend. Clinton wordt door velen als de veilige keuze gezien waarbij het beleid van Obama grotendeels doorgezet wordt. Het beleid van Trump lijkt minder voorspelbaar. De vraag is wat het effect op de financiële markten zal zijn. Op korte termijn zorgt verkiezingswinst van Trump mogelijk voor een schrikreactie. De stijging van Trump in de laatste peilingen en de hiermee gepaard gaande toegenomen onzekerheid Achmea Investment Highlights 3/5
Risico van tafel In aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen namen beleggers risico van tafel. De volatiliteit liep op, aandelenmarkten gaven terrein prijs en risico-opslagen op kredietcategorieën stegen. De olieprijs liet de grootse daling zien na twijfels over de geplande productiebeperking van de OPEC. De uitspraak van de Britse Hoge Raad en de draai van de BoE ondersteunden het Britse pond. Aandelenmarkten wereldwijd onder druk Aandelenmarkten stonden wereldwijd onder druk door de toegenomen onzekerheid omtrent de Amerikaanse presidentsverkiezingen ondanks dat de macroeconomische data niet tegenvielen. Dit gold voor zowel de ontwikkelde als de opkomende markten. Beide regio s leverden meer dan 2% in afgelopen week. Aandelen Europa daalden met circa 4%. Italiaanse 10-jaarsrente op hoogste niveau dit jaar Een gemengd beeld bij staatsobligaties in de eurozone afgelopen week. De kapitaalmarktrentes in de kernlanden daalden licht. De Duitse 10-jaarsrente daalde 3 basispunten en sloot de week af op 0,14%. In de periferie liep de rente op. De Italiaanse 10-jaarsrente steeg met 17 basispunten naar 1,75%. Dit is het hoogste niveau van het jaar (zie grafiek 5). In de Verenigde Staten daalde de 10- jaarsrente met 7 basispunten naar 1,78%. Ook de Britse kapitaalmarktrente daalde naar 1,13% ondanks de hogere groei- en inflatieverwachtingen van de BoE. Gemengd beeld kredietobligaties Ook kredietobligaties hadden last van het risk off sentiment. Investment Grade bedrijfsobligaties kenden per saldo een vlakke week. Het totaalrendement op High Yield en schuldpapier uit opkomende markten was echter negatief. High Yield leverde bijna 1% in. EMD local currency had last van de dalende valutakoersen van de opkomendemarktenvaluta s ten opzichte van de euro. Per saldo werd meer dan 2% ingeleverd. De risico-opslag op EMD hard currency liep op, maar het verlies was per saldo beperkt door de dalende Amerikaanse kapitaalmarktrente. Twijfels over de productiebeperking van OPEC Twijfels rijzen over de geplande productiebeperking door de OPEC. De OPEC-landen zijn het nog niet eens. Ondertussen blijft de olieproductie hoog. Uitgevallen productie van Nigeria en Libië komt terug op de markt en de olievoorraden in de Verenigde Staten kwamen afgelopen week hoger uit dan verwacht. De Brent olieprijs sloot de week af op ruim $45 per vat (zie grafiek 6), een daling van meer dan $4. De brede grondstoffenindex (GSCI) ging dan ook ruim 5% onderuit. Brits pond wint terrein terug Het Britse pond veerde op na het besluit van de Hoge Raad dat het Brits parlement moet instemmen met de voorgenomen Brexit. Ook de draai van de BoE van een dovish naar een neutralere beleidshouding, werkte positief uit op de waarde van de Britse munt. Ten opzichte van de euro apprecieerde het Britse pond ruim 1% (zie grafiek 7). De euro apprecieerde meer dan 1% ten opzichte van de Amerikaanse dollar in de aanloop naar de verkiezingen. De Fed-vergadering werd ter kennisgeving aangenomen. Grafiek 5 10-jaarsrente Italië op hoogste niveau dit jaar 10-jaarsrente Italië 1,8% 1,7% 1,6% 1,5% 1,4% 1,3% 1,2% 1,1% 1,0% Grafiek 6 Olieprijs onderuit 55 45 35 25 Grafiek 7 Brits pond laat licht herstel zien 0,95 0,9 0,85 0,8 0,75 0,7 Brent olie ($ per vat) EUR-GBP X-RATE 0,65 Achmea Investment Highlights 4/5
Achmea IM - Investment Strategy Postadres Postbus 866 3700 AW Zeist Bezoekadres Handelsweg 2 3707 NH Zeist www.achmeainvestmentmanagement.nl Chief Strategist - Wim Barentsen willem.barentsen@achmea.nl Auteurs: Alex van den Berg - Senior Strategist alex.van.den.berg@achmea.nl Maurice Geraets - Senior Strategist maurice.geraets@achmea.nl Coen van de Laar - Senior Strategist coen.van.de.laar@achmea.nl Frank van Weegberg - Senior Strategist Disclaimer Achmea Investment Management B.V. ( Achmea IM ) heeft de informatie in dit document met zorg samengesteld. De informatie is alleen bestemd voor gekwalificeerde beleggers en/of professionele beleggers zoals bedoeld in de Wet op het financieel toezicht (Wft). Dit document is of bevat (i) geen aanbod of uitnodiging om financiële instrumenten te kopen, te verkopen of te verhandelen, (ii) geen beleggingsaanbeveling of beleggingsadvies, (iii) geen juridisch, fiscaal of ander advies. Achmea IM raadt u af een (beleggings)beslissing uitsluitend te baseren op de informatie in dit document. Raadpleeg in voorkomende gevallen een juridisch, fiscaal of andere adviseur. Achmea IM is niet aansprakelijk voor schade die het gevolg is van zo n (beleggings)beslissing. De informatie in dit document is (mede) gebaseerd op informatie die Achmea IM van betrouwbaar geachte informatiebronnen heeft verkregen. Achmea IM garandeert niet de betrouwbaarheid van die bronnen en de juistheid en volledigheid van de van die bronnen verkregen informatie. De informatie in dit document is puur informatief en u kunt daaraan geen rechten ontlenen. Alle informatie is een momentopname, tenzij uitdrukkelijk anders is aangegeven. Het verstrekken van dit document na de oorspronkelijke publicatiedatum is geen garantie dat de hierin opgenomen informatie op die latere datum nog juist en volledig is. Achmea IM heeft het recht om deze informatie zonder aankondiging te wijzigen. Het noemen van rendementen op beleggingen in dit document dient uitsluitend als uitleg en toelichting. Achmea IM spreekt daarmee geen verwachting uit over het rendement of koersverloop van die beleggingen. De waarde van uw belegging kan fluctueren en in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. U mag de informatie in dit document alleen voor eigen persoonlijk gebruik kopiëren. U mag de informatie niet overnemen, vermenigvuldigen, distribueren of openbaren zonder schriftelijke toestemming van Achmea IM. Alle informatie (teksten, foto s, illustraties, grafisch materiaal, handelsnamen, logo s, woord- en beeldmerken) blijft eigendom van of in licentie bij Achmea IM en wordt beschermd door auteursrecht, merkenrecht en/of intellectueel eigendomsrecht. Er worden geen rechten of licenties overgedragen bij gebruik van of toegang tot deze informatie. frank.van.weegberg@achmea.nl De auteurs van de Achmea Investment Highlights rouleren wekelijks over de afdeling Investment Strategy. De auteur van deze week: Maurice Geraets Uitgegeven door: Achmea Investment Management B.V., statutair gevestigd te Zeist en kantoorhoudende te Zeist (Handelsregister nr. 18059537). Achmea IM is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten ("AFM") in Amsterdam als een beheerder van beleggingsinstellingen als bedoeld in artikel 2:65a Wft en is onder deze vergunning bevoegd tot het verlenen van de beleggingsdiensten als opgenomen in het door de AFM gehouden register. Achmea Investment Highlights 5/5