Inleiding AntiPesto is een initiatief van jongeren om via een peer-to-peer aanpak jongeren bewust te maken van de impact van pesten. De laatste jaren wordt pesten als een belangrijk maatschappelijk probleem gezien. Via de (social) media krijgen verhalen van mensen die gepest zijn een podium. Na de tragische en bijzonder heftige gevolgen van pesterijen, zoals in het geval van Tim Ribberink en Amanda Todd, zijn er in binnen- en buitenland initiatieven gestart om pesten te voorkomen en te verminderen. In Nederland is de aanpak van pesten geïntensiveerd. Op 25 maart 2013 hebben staatssecretaris Dekker van Onderwijs en de Kinderombudsman een gezamenlijk plan van aanpak tegen pesten gepresenteerd. De belangrijkste onderdelen van dit plan zijn de verplichting voor scholen om pesten aan te pakken, de toerusting van leraren om dit te kunnen, de aanpak van cyberpesten, de verbetering van de klachtenregeling en het verbeteren van de samenwerking tussen ouders, leerlingen en de school. In dit plan staat duidelijk beschreven hoe er een wildgroei is aan programma s en bureaus die zich richten op het tegengaan van pesten en het bevorderen van veiligheid op school. Het plan geeft aan dat er in het voortgezet onderwijs nog geen beproefde aanpak voorhanden is. Niet alleen de overheid houdt zich met deze problematiek bezig. De mogelijkheid pesten strafbaar te stellen wordt via een maatschappelijk debat intensief besproken. Ook houden programmamakers zich bezig met zoeken naar oplossingen. Via social media kun je verschillende initiatieven zien van mensen die opstaan tegen pesten. Aan de andere kant worden die social media ook weer gebruikt om te pesten. De aandacht voor pesten is de laatste jaren zo toegenomen, dat het een hype lijkt. Dit neemt niet weg dat het een serieus probleem waar elk jaar veel jongeren onder gebukt gaan. Volgens de SAQI (School Attitude Questionaire Internet) die in het schooljaar 2011/2012 onderzoek deed naar het welbevinden van 90.000 basisschoolleerlingen en leerlingen in de lagere klassen van het voortgezet onderwijs wordt de meerderheid van deze leerlingen in enige mate gepest. Slechts 35% van de leerlingen gaf aan helemaal niet gepest te worden. Uit datzelfde onderzoek bleek dat maar 24% van de leerlingen helemaal niet betrokken is bij pesten. De overgrote meerderheid zegt dat zij enigszins bij het pesten van anderen zijn betrokken. Sommige mensen zijn van mening dat ook (of misschien juist) de zwijgende massa betrokken is bij het pesten, omdat deze niet ingrijpt. Volgens die redenering is eigenlijk iedereen betrokken. Welke visie je er ook op nahoudt, pesten blijkt voor veel jeugdigen een probleem te zijn. Huidige antipestprogramma s De meeste programma s tegen pesten worden uitgevoerd op scholen. Ook het plan van de staatssecretaris gaat uit van de school en richt zich op de sociale veiligheid daar. Er zijn ook veel websites opgericht om pesten tegen te gaan. Het plan van de staatssecretaris noemt het aantal websites voor betrokkenen onoverzichtelijk. Deze websites richten zich inhoudelijk vaak op de dader of slachtoffer.
Het plan van de staatssecretaris om scholen te laten kiezen uit een aantal programma s wordt in twijfel getrokken door LESCO (Landelijk Expertise Centrum Speciaal Onderwijs), de PO raad (vereniging van schoolbesturen) en verschillende partijen in de Tweede Kamer. Doorgaans worden calamiteiten door middel van protocollen bestreden. Protocollen zijn alleen niet altijd toepasbaar en zorgen niet altijd voor de gewenste resultaten. Om situatiespecifiek te kunnen kijken is het belangrijk om alle actoren en factoren mee te wegen die van invloed zijn op een effectieve aanpak. AntiPesto kijkt naar de situatie en helpt mee met het zoeken naar een aanpak die op dat moment van toepassing is.
AntiPesto geeft jongeren zelf de ruimte om met ideeën te komen om pesten tegen te gaan waarbij AntiPesto zorgt voor de middelen. Het is hun wereld, hun beleving, hun omgeving en interpretatie over de medemens die zich anders kleedt, anders denkt, anders reageert en er anders vindt uitzien. AntiPesto gaat verder dan de schoolsituatie. AntiPesto begeeft zich op het gebied van de socialmedia, in wijkcentra, sportverenigingen en in de buitenruimte. AntiPesto gelooft niet dat er een methode is die in alle situaties, op alle scholen, of voor alle mensen werkt. AntiPesto biedt handvatten voor een situatiespecifieke aanpak. Door verschillende artistieke uitingen willen wij talenten stimuleren om hun peergroup bewust te maken over pesten en de gevolgen. AntiPesto is niet alleen gericht op de vaardigheden van het slachtoffer of het gedrag van de dader, maar ook op de (zwijgende) groep er omheen. De doelgroep bestaat uit jongeren en jong volwassenen in Vlaardingen en omstreken.
UITGANGSPUNT Alvorens wij ons uitgangspunt vertellen is het belangrijk om mede te delen dat pesten niet geheel uit te bannen is en pesten zich onderscheidt in verschillende verschijningsvormen. Om een paar voorbeelden te geven; iemand pesten om zijn of haar huidskleur (discrimineren), iemand beledigen omdat zij naar mening van een ander minder presteren (beledigen), Maar wat deze tijden vaker voorkomt is het kwetsen van een ander omdat diegene iets doet wat niet bij de gewoonten van een ander past. We hebben ook te maken met een grijs gebied; het is belangrijk om het verschil tussen pesten en plagen te kennen. Plagen noemen wij een gezonde vorm van pesten. En het grijze gebied is de overgang van een lach naar belediging. Wanneer het kwetsend wordt, is de grens overschreden en noemen wij het pesten. Er zijn verschillende redenen waarom er gepest wordt bijvoorbeeld vanwege persoonlijke problemen maar het kan ook door gewillig deviant gedrag zijn. Met AntiPesto proberen wij de kans op pesten te verkleinen door jongeren te informeren over pesten en hen te motiveren zelf pestgedrag in hun omgeving aan te pakken. Anti Pesto wil jongeren stimuleren om zelf met oplossingen te komen door ze bij elkaar te brengen in o.a. werkgroepen, om op te staan voor kwetsbare groepen en om de leefbaarheid in hun omgeving te bevorderen. Onze uitgangspunten hebben altijd als doel bewustwording, derhalve is onze aanpak is gericht op : Pesters : bewust maken van de impact die hun daad heeft en de gevolgen daarvan. Gepeste : een stukje zelfverwezenlijking bijbrengen en bewust maken hoe succesvol assertief te zijn. Omstanders : bewust maken wat de impact is van hun zwijgen en hen helpen inzien wat voor invloed hun aanwezigheid heeft; negatief en positief.
De meeste antipestprogramma s richten hun aandacht op de pester en/of de gepeste. Zoals eerder vermeld richten wij ons niet alleen op de pester of gepeste, maar meer op de groep bij de pester en de zwijgende groep i.e., de omstanders. De pester en diens aanhang Een persoon die pest zal dit over het algemeen niet één op één doen. Er is altijd een groep om hem of haar. Deze groep legitimeert de pester door diens uitspattingen aan te moedigen. Het aanmoedigen kan verbaal of non verbaal zijn. Aanmoedigen kan al door ergens bij betrokken te zijn zonder het af te keuren. Zodra je de groep bij de pester aanspreekt zal de pester ook zijn manoeuvres staken, de aandacht voor zijn pestobject verplaatst naar het bij elkaar houden van de groep die hij ondersteunt. De pester vindt kracht en zekerheid in de aanwezigheid van sympathisanten. Hoe vuriger zij aanmoedigen door middel van lachen, meespotten of tergen des te radicaler de pester te werk zal gaan. En dit kan zijn baldadigheid over laten slaan in fysiek geweld, waardoor pesten niet bij verbaal geweld blijft, maar het kwetsen een kwestie wordt van positie en macht. Als zijn aanhang uit elkaar valt dan ontneem je de pester datgene waar hij zijn kracht uit ontleent. De o sta ders zwijge de groep. Uit ervaring kan ik zeggen dat elke keer dat ik een pestgeval tegenkwam er een zwijgende groep was. Vaak genoeg heb ik omstanders gewoon door zien lopen of zien toeschouwen zonder een vinger te verroeren om een verandering van toegevoegde waarde te brengen. Door het zwijgen van de omstanders voelt de pester zich ook gelegitimeerd om door te blijven gaan. Hij wordt gevoed in de veronderstelling dat zijn gedrag normaal is. Dat beeld ontleent hij aan het passief blijven van de omstanders. Omstanders kunnen een grote invloed hebben op het gedrag van de pester. Spreken zij de pester aan, dan zal de pester en zijn groep hun positie eerst veilig proberen te stellen. Op dat moment voelt de gepeste zich gesteund en is hij of zij niet meer het object waar de pester op gericht is. De pester aanspreken op zijn gedrag kan weerstand opleveren, spreek je de groep aan die de pester ondersteund dan zal de pester zijn positie in het geding zien komen en zijn houding aanpassen.
Samenvattend Veel mensen pesten zonder zich bewust te zijn van de impact die hun gedrag kan hebben. AntiPesto wil zorgen voor bewustwording. Door jongeren bewust te maken van de gevolgen werken wij aan een antipesthouding. Alvorens wij ons uitgangspunt vertellen is het belangrijk om mede te delen dat pesten niet geheel u
AUDIO Media en entertainment Om jongeren te kunnen bereiken is het belangrijk te weten wat er bij hen speelt. Hun taal spreken is cruciaal. Beeld en geluid spelen een belangrijke rol in het leven van de jongeren; daarom zetten wij muziek en beeld als medium in. De deelnemers worden gestimuleerd een lied te schrijven, dans uit te voeren of een toneelstuk voor te bereiden. Hier wordt een videoclip/film van gemaakt. Iedereen kan hieraan deelnemen, scholen, sportverenigingen, wijkcentra, maar ook individuele inzendingen worden gewaardeerd. De bedoeling is dat dit een zwerf-cd zal worden. De boodschap gaat ons allen aan en moet bereikbaar zijn voor iedereen. In het onderwijs, in de bibliotheken, op evenementen, in de lokale supermarkt, in de kledingzaak, op de markt, waar dan ook. Overal moet de boodschap herkenbaar zijn. Een zwerf-cd kan men vergelijken met een zwerfboek. Je vindt er ergens één, bekijkt, beluistert het en laat het weer achter voor een volgende vinder. Dat je de cd ergens vindt, is iets aparts en maakt het interessant. Door een interactieve zwerf-cd te maken bereiken wij tevens jongeren sneller en makkelijker, waar wij ze normaal niet weten te bereiken. Om de verspreiding van de cd s te garanderen gebruiken wij afhaalpunten. De cd s volgen wij door in de booklet van de cd s een kaart te plaatsen waarin je je mening erover kan geven. Het muziek- en beeldmateriaal wordt ook via onze website beschikbaar gesteld. VISUEEL Beelden spreken, Wat is dan beter om met beeldmateriaal ons doelgroep te bereiken. We doen dit door een serie filmopnamen te doen. Wij filmen het verhaal van een persoon die gepest wordt, Diens beste vriend langzaam weg zien trekken en om bij de populaire groep te behoren. Vanuit een onverwachte hoek vindt de gepeste hulp en advies. De gepeste leert daarmee pesterijen zelf te stoppen en groeit als een rolmodel voor jongeren die ook gepest werden en er niet mee wisten om te gaan. Centraal in de film staat de functie en invloed van omstanders, de functie en invloed van de pester en de ontwikkeling van gepeste persoon naar voorbeeld voor velen. De film is bedoeld om perspectief te bieden aan hen die gepest worden. Bewust te maken wat je aanwezigheid als omstander betekent en wat de gevolgen zijn van het pesten.
ARTISTIEKE EVENTS De hoofdzaak is dat men ervan bewust wordt wat pesten met een ander doet en wat pesten jou als dader maakt, wat jij als omstander kan doen en wat voor invloed jouw aanwezigheid heeft. Wij hebben te maken met een multiculturele samenleving en behoren daarom ook een multi-kijk te hebben op de omstandigheden die ons gedrag bepalen. De continue veranderende socialiseringsprocessen vanwege de samensmelting van de vele culturele invloeden zijn actoren die de stappen van en (be)leefwijze van mensen inricht. Dit project is erop gericht deze processen tegen het licht te houden door middel van dans en toneeluitvoeringen. AntiPesto wil zich niet alleen profileren tijdens lokale evenementen en tijdens de eigen initiatieven, maar AntiPesto is samen met L.O.V.entertainers (league of variated entertainers)2 een samenwerking aangegaan om AntiPesto in 2015-2016 landelijk in de theaters te presenteren. De voorstellingen moeten niet alleen een geweldige show garanderen, maar ook dat men uiteindelijk een aversie krijgt tegen pestgedrag, ofwel willen wij het pubiek prikkelen een antipesthouding aan te nemen. De voorstellingen dragen bij aan bewustwording door handelingen na te bootsen en pesten van diverse kanten te belichten. Onze uitvoeringen moeten ervoor zorgen dat het publiek begrip opdoet over de verschillen in interpretatie. Niet iedereen gaat hetzelfde om met het onderwerp pesten, niet iedereen heeft dezelfde kijk erop, maar toch is er een gemeenschappelijke waarde; Het is schadelijk en dat moet stoppen. Ons programma is als volgt : AntiPesto werkt samen met LOV entertainers om de theatervoorstellingen te produceren om de hierboven geschetste aanpak creatief in beeld te brengen door middel van dans en toneel. De voorstellingen worden geïntroduceerd aan theaters en scholen. 2 http://lov-entertainers.com
LESMATERIAAL Dit project is gericht op scholen. Dit lesmateriaal onderscheidt zich van ander materiaal door het interactieve karakter. De bedoeling is dat een klas een film gaat maken over pesten. De leerlingen krijgen een situatie voorgelegd en maken het verhaal af. Ze bedenken een plot en schrijven een script. Dit wordt verfilmd met de leerlingen zelf in de hoofdrol. Belangrijk hierin is dat de groep of klas, het beeld wat zij over pesten hebben, zelf vertalen naar een oplossing. Door hen te laten participeren streven wij ernaar een methode te ontwikkelen om pestgedrag preventief aan te pakken. Deze methode zal op meerdere scholen worden uitgevoerd, waarna het materiaal onderling wordt uitgewisseld. Op deze manier brengen wij de kijk op wat pesten veroorzaakt van de ene school naar de andere school. Zo maken we het op bespreekbaar en geven de scholieren elkaar ideeën over je met pesten om kunt gaan.
SPORT EVENTS Ons derde project richt zich op de assertiviteit van de groep. Meelopers of toeschouwers worden vaak buiten beschouwing gelaten bij antipestprogramma s. De antipestprogramma uit Finland (Kiva Koulu) laat zien dat een effectief programma de hele groep betrekt. Toeschouwers hebben een verantwoordelijkheid als zij zien dat er iemand gepest wordt. Daar is men niet altijd van bewust. Eensgezindheid is hierin een sleutel. Zo maakte ik het mee dat een persoon die ooit geplaagd werd omdat zijn prestatie tekort kwam in vergelijking met die van zijn teamgenoten, hij uiteindelijk gepest werd. De omslag lag in de onderlinge aanmoediging binnen de groep. Iedereen deed mee, waardoor de aanstekers zich aangemoedigd voelden om een stapje verder te gaan. Het eindigde in ernstig lichamelijk letsel. Sport, net als muziek en dans verbroedert en dat moet ook zo blijven, maar waarom stil zitten en wachten tot het volgende incident. Waarom niet preventief in actie komen om die vlam van wilskracht en inzet brandend te houden en om de eensgezindheid te benadrukken. En waar is een mooier voorbeeld te vinden over het belang van eensgezindheid dan actief zijn in teamverband. Het samen streven naar één doel; en dat is te bereiken door samenwerking. Er gebeuren op en langs het veld ook minder leuke dingen, die moet je met verdraagzaamheid en respect zien op te lossen. Wij hebben ervoor gekozen om oefenwedstrijden en voetbaltoernooien in het kader van AntiPesto in het leven te roepen. Omdat op sportvelden pesten diverse vormen kan aannemen, wilt AntiPesto aandacht vragen voor dit probleem. De KNVB heeft al eerder een campagne gelanceerd inzake respect op en langs de velden maar AntiPesto gaat een stap verder. In het kader van het thema tegen pesten, dragen deelnemende voetbalteams AntiPesto shirts om aan te tonen zich tegen pesten op te stellen en spelen daarnaast ook oefenwedstrijden om dit te benadrukken. Op het AntiPesto toernooi krijgen de tegenstanders een goodiebag, Dit om hen te stimuleren en iedereen te herinneren waar AntiPesto, de organisaties en sponsoren waar wij mee samenwerken voor staan. Daarom zet AntiPesto zich in om mensen bewust te maken dat het bevorderen van leefkwaliteit ons allen aangaat. Wat doe jij tegen Pesten? 2 http://lov-entertainers.com