Samen werken aan een sterk cultureel klimaat

Samen werken aan een sterk cultureel klimaat Herijking Cultuurnota Nieuw Amersfoorts Peils (2008-2015)

Samenvattend voorwoord... 3 Aanleiding... 4 Proces... 4 Thema s... 6 1. Samenwerken en verbinden... 6 2. Ruimte voor talent... 8 3. Cultuureducatie en participatie... 9 4. Stadshart en Vathorst... 10 5. Festivals en evenementen... 12 6. Cultureel ondernemerschap... 13 Financiering... 14 Bijlage 1: Financiering cultuur in Amersfoort... 17 Bijlage 2: Overzicht stand van zaken uitvoering Nieuw Amersfoorts Peil 2

Samenvattend voorwoord De cultuurnota Nieuw Amersfoort Peil is in 2008 geschreven, in een periode met groeiverwachtingen. Sinds die tijd ziet de wereld om ons heen er anders uit. De economische recessie en financiële crisis veroorzaken financiële krapte en nopen tot bezuinigingen. Tegen die achtergrond is het nodig om de ambities en doelstellingen van ons cultuurbeleid opnieuw tegen het licht te houden. Dat laat onverlet dat de visie uit Nieuw Amersfoorts Peil overeind blijft. De grote uitdaging in de komende periode is om, ondanks de financiële krimp, het culturele klimaat op peil te houden en te voorkomen dat er verschraling optreedt. Naast een aanscherping in keuzes en een aantal nieuwe accenten, is vooral ook overtuiging en elan nodig. De overtuiging dat we, gezamenlijk met het culturele veld en andere partners in de stad, het stevige fundament voor een vitaal cultureel klimaat op peil kunnen houden en ook nieuwe impulsen kunnen geven. Hoewel de rol van de gemeente als subsidiegever uiteraard belangrijk blijft voor de culturele basisinfrastructuur en het stimuleren van een vitaal cultureel klimaat, wordt de financiële rol van de gemeente relatief meer bescheiden. Dat betekent een belangrijke accentverschuiving in werkwijze en sturingsfilosofie van de gemeente. De gemeente zal zich meer richten op een gevarieerder palet aan rollen zoals verleiden, stimuleren, voorwaarden scheppen, ondersteunen, verbinden, samenwerking en samenspel organiseren. Deze andere rol kunnen we alleen goed oppakken als we meer naar buiten gaan kijken op zoek naar kansen voor samenwerking en verbinding. Immers, lokale initiatieven en initiatiefnemers doen het culturele leven tot bloei komen en dit vormt een belangrijk fundament voor een goed cultureel klimaat in onze stad. We nodigen de stad ook uit om ons op te zoeken. De accenten waar we de komende 4 jaar voor kiezen zijn: 1. Ruimte voor (jong) talent 2. Cultuureducatie en participatie 3. Stadshart en Vathorst 4. Festivals en evenementen 5. Cultureel ondernemerschap Daarbij streven we naar een vereenvoudiging van de subsidieregelingen, door samenvoeging van de verschillende regelingen voor incidentele subsidies tot één regeling. Daarbij laten wij ons adviseren door een onafhankelijke adviescommissie, waarin verschillende kwaliteiten en expertises uit de cultuursector vertegenwoordigd zijn. Pim van den Berg Wethouder Cultureel Klimaat en Stadshart. 3

Aanleiding Het college heeft aan de raad toegezegd met een herijking van doelstellingen en indicatoren van het beleid voor het cultureel klimaat te komen en deze aan de raad voor te leggen. De Cultuurnota Nieuw Amersfoorts Peil (bedoeld voor de periode 2008-2015) werd geschreven in een tijd waarin sprake was van een groeiverwachting. In bijlage 2 van deze nota geven wij een overzicht van de stand van zaken van de uitvoering van Nieuw Amersfoorts Peil (2008-2015). Daaruit blijkt dat er de afgelopen jaren al veel is gerealiseerd of op dit moment wordt uitgevoerd. De economische recessie en de bezuinigingen, die als gevolg daarvan ook binnen het culturele veld plaatsvinden, maken andere accenten, heroveroverwegingen en scherpere keuzes binnen het cultuurbeleid noodzakelijk. Met deze herijking worden de doelstellingen en indicatoren opnieuw tegen het licht gehouden. In het Coalitieakkoord zijn de uitgangspunten voor de lopende collegeperiode aangegeven. Samengevat behelzen deze het volgende: - Een goed cultureel klimaat is een voedingsbodem voor expressie en nieuwsgierigheid. De gemeente schept basisvoorwaarden voor een goed cultureel klimaat. Attractieve elementen in het Amersfoortse culturele klimaat zijn de festivals die zowel in het stadshart als in de wijken plaatsvinden. Amersfoortse festivals moeten niet verwateren tot doorsnee evenementen. - Er moet een meer samenhangende culturele basisinfrastructuur komen die langjarig wordt ondersteund en waarvan de programmering en communicatie stedelijk moeten zijn afgestemd. - Cultuur is goed voor het welzijn, maar geen welzijnsproject. - Cultuureducatie is onderdeel van goed onderwijs en de eerste verantwoordelijkheid van het onderwijs zelf. - In de hele cultuursector is professionalisering van de sponsoring nodig; de gemeentelijke subsidievoorwaarden moeten prikkels bevatten die dat stimuleren. Met betrekking tot cultureel erfgoed en media heeft de raad in juni 2011 besluiten genomen over het beleid voor de komende jaren 1. Archief Eemland heeft een eigen meerjarenbeleid. (Hart voor geschiedenis, beleidsplan 2009-2013). Deze onderwerpen worden om die reden in deze herijkingnotitie buiten beschouwing gelaten. Proces In de zomer van 2010 kwamen tijdens de Tafel van Acht 2 prikkelende ideeën aan de orde over de groei van Amersfoort en de eigenheid en identiteit van de stad. De mogelijke rol van iconen werd besproken, evenals de noodzaak om focus in het beleid aan te brengen en het ondernemerschap van de gesubsidieerde sector te vergroten, Het belang van talent en educatie werd onderstreept en ook werd de noodzaak onderkend om het culturele aanbod niet over alle wijken uit te spreiden maar juist te concentreren in het stadshart, in wisselwerking met de creatieve economie. In vervolg hierop kwamen tijdens de Tafel van Bart (februari 2011) interessante vraagstellingen aan bod, geclusterd rond de onderwerpen educatie & talent, stadshart en iconen. Er werd ingegaan op de vraag hoe we jong talent en amateurs meer ruimte en ontplooiingsmogelijkheden kunnen bieden. Daarbij kwam ook naar voren dat de bestaande culturele organisaties en initiatieven hun deuren meer moeten open zetten voor lokaal Amersfoorts (jong) talent. Ook werd gesproken over wie of wat we tot 1 Raadsvoorstel: Cultureel erfgoed 2011-2015: visitekaartje voor de stad (registratienummer 3813657) en Raadsvoorstel Toekomstgerichtemedia-agenda (registratienummer 3802123v2); 2 Hier vonden gesprekken plaats met vertegenwoordigers uit de creatieve en culturele sector die mede de basis hebben gevormd voor de gedachtevorming en keuzes voor de herijking cultuurbeleid 4

onze iconen rekenen en wat we daar mee doen. Een ander gespreksonderwerp was hoe we door culturele activiteiten en voorzieningen de gebieden in het stadshart met elkaar kunnen verbinden. Op basis van het coalitieakkoord, de gesprekken met diverse stakeholders uit de stad en de besluiten over de bezuinigingsvoorstellen eind 2011 komen wij tot een herijking van het cultuurbeleid, die leidt tot een bijstelling van de cultuurnota Nieuw Amersfoorts Peil. Visie De visie die in Nieuw Amersfoorts Peil werd verwoord, blijft overeind: kunst en cultuur dragen bij aan de kwaliteit van de stad en versterken de identiteit en aantrekkelijkheid. Daarbij stimuleren kunst, cultuur en creativiteit een vitale samenleving waarin respect, persoonlijke ontwikkeling, inspiratie, ontspanning en uitdaging onmisbare elementen zijn. Ook willen we benadrukken dat kunst en cultuur een bijzondere bijdrage leveren aan het economische klimaat en de stedenbouwkundige kwaliteit van de stad. Tenslotte hebben kunst en cultuur een waarde in zichzelf als uiting van de menselijke verbeeldingskracht. Uitgangspunt is dat cultuur een belangrijk verbindend element in de samenleving is. Het geeft kleur en smaak aan ons leven, brengt ons in contact met anderen en stimuleert ons in onze ontwikkeling. Belangrijk is dat dit verbindende karakter in beginsel op alle stadsbewoners zijn werkingskracht heeft. Ambitie Ieder nieuw cultuurbeleid heeft zijn eigen kenmerken. In 1994 werd met de nota Mondriaan aan Zee ingezet op een reorganisatie en modernisering van het kunstveld. In 2000 mikte Stijl van de Stad op de ontwikkeling van de infrastructuur en de Stad als Podium. In 2008 werd met Nieuw Amersfoorts Peil het accent gelegd op de beleefbaarheid van cultuur, in het bijzonder voor jongeren en in de wijken. De grote uitdaging in de komende periode is om, ondanks de financiële krapte, het culturele klimaat op peil te houden en te voorkomen dat er verschraling optreedt. Daarvoor is een aanscherping nodig van de richting die in 2008 is ingeslagen en leggen we een aantal nieuwe accenten. Onze ambities formuleren we als volgt: het bevorderen en verbeteren van samenwerking binnen het culturele veld (thema Samenwerken en verbinden); het bieden van ruimte aan jong talent, binnen de programmering van bestaande initiatieven en instellingen en met nieuwe initiatieven (thema Ruimte voor talent); een grotere eigen verantwoordelijkheid van scholen voor het cultuureducatieve aanbod (thema Cultuureducatie en -participatie); een bundeling van voorzieningen en activiteiten in het stadshart en in Vathorst( thema Stadshart en Vathorst) minder investeren in gebouwen of stenen en meer in activiteiten (thema Festivals en evenementen) het bevorderen van cultureel ondernemerschap van de instellingen en een grote groep Amersfoorters (consumenten, producenten sponsoren, etc.) met talrijke grote en kleine initiatieven (thema Cultureel ondernemerschap). 5

Thema s 1. Samenwerken en verbinden De rol van de gemeente als subsidiegever blijft uiteraard belangrijk voor de culturele basisinfrastructuur en het stimuleren van een vitaal cultureel klimaat. Gelet op de bezuinigingen en de financiële krapte, die zich ook de komende jaren aftekent, wordt de rol van de gemeentelijke overheid als financier wel relatief beperkter. Voor het in stand houden van een vitaal cultureel klimaat zal de gemeente zich dan ook meer richten op een andere, meer bescheiden, sturingsfilosofie met andere accenten zoals verleiden, stimuleren, voorwaarden scheppen, ondersteunen, verbinden, makelen en het samenspel organiseren. De gemeente Amersfoort heeft niet alleen een voorwaardenscheppende en ondersteunende rol bij het voorzien in een goede culturele basisinfrastructuur, maar ook bij het mogelijk maken van en ruimte bieden voor allerlei initiatieven die worden genomen (zoals festivals, evenementen, tentoonstellingen). Samenwerken en verbinden worden steeds belangrijker. Met een continue stroom van nieuwe initiatieven vanuit de stad en een afnemend budget, komt hierop steeds meer de nadruk te liggen. In veel gevallen zal de gemeente niet, of slechts beperkt, in staat zijn een initiatief financieel te ondersteunen. Maar de gemeente kan wel helpen om een organisatie in contact te brengen met bijvoorbeeld mogelijke sponsoren of gelijksoortige initiatieven, waarbij door samenwerking de initiatieven alsnog tot stand kunnen komen. Een levendig cultureel klimaat wordt door de stad gecreëerd. Als gemeente kunnen we er wel aan bijdragen dat partijen (inwoners, bedrijven, maatschappelijke organisaties, het onderwijs, culturele instellingen en initiatieven) elkaar weten te vinden en onorthodoxe en/of slimme verbindingen tot stand brengen. We willen de samenhang en samenwerking binnen het culturele veld versterken. Dit kan bijvoorbeeld door clustering van culturele voorzieningen in één gebouw of complex, maar ook in de vorm van samenwerkingsverbanden waarin backoffice-taken worden gebundeld (zoals gebouwbeheer, inkoop, systeembeheer en administratieve taken of soms ook verdergaand). Daarnaast denken we aan gezamenlijke marketing en promotie, het op elkaar afstemmen van de programmering, het ontwikkelen van culturele arrangementen etc. Een betere afstemming van de programmering van de culturele instellingen kan het totale culturele aanbod versterken en de kwaliteit versterken. Dat geldt ook voor de afstemming van de programmering en de samenhang van festivals onderling, en met de culturele basisvoorzieningen. Verbinden en samenwerken, met het culturele veld, andere overheden, het bedrijfsleven en de onderwijssector, is een belangrijke voorwaarde om onze doelstellingen te bereiken. Daarom willen we de gemeentelijke rol als makelaar of verbindingsofficier verbreden en sterker benutten. Wij zien onze rol daarbij vooral in het organiseren van het samenspel: - het verbinden van ideeën, mensen en middelen; - het bieden van ruimte voor initiatieven en vernieuwing; - het creëren van condities waaronder anderen hun werk kunnen doen. Dat betekent ook dat we meer naar buiten kijken: zijn er provinciale en/of (inter)nationale fondsen en financiële mogelijkheden waar we bij kunnen aansluiten? Kunnen die een bijdrage leveren aan het culturele klimaat in Amersfoort zelf of de groeiende rol van Amersfoort als cultureel centrum in de regio? Om het aanboren van aanvullende (financiële) bronnen te optimaliseren gaan we nadrukkelijk ook onze eigen kennis- informatiepositie verbeteren. 6

Als gemeente willen we meer samenwerken en afstemmen met de provincie en de stad Utrecht. We ondersteunen de ambitie van De Vrede van Utrecht (2013) en van Utrecht Culturele Hoofdstad (2018) 3. We zien voor Amersfoort een rol en kans weggelegd, als partner van de provincie en de stad Utrecht. Deze samenwerking beoogt niet alleen om de kansen op de nominatie te verhogen, maar heeft ook uitdrukkelijk als doel om structurele samenwerking met de stad en de provincie Utrecht te doen ontstaan en te versterken. Daarnaast zien we, gecombineerd met de verhuizing van Armando naar Amelisweerd, beslist meer mogelijkheden voor museale samenwerking met de stad Utrecht. Voor de bibliotheek onderzoeken we de wenselijkheid tot een verdergaande samenwerking in provinciaal verband. Uiteindelijk zou dit in de toekomst mogelijk kunnen leiden tot een fusie van de regionale bibliotheken tot een provinciale bibliotheek. De provincie heeft hierin een stimulerende rol. Op het gebied van programmering en publiciteit wordt door De Flint en De Lieve Vrouw al langer samengewerkt onder de naam De Lieve Flint. Verdergaande afstemming en samenwerking van de grotere Amersfoortse podia op het gebied van onder meer programmering, communicatie, promotie en kaartverkoop kan bijdragen aan een beter en gevarieerder aanbod, een effectiever gebruik van de podiumcapaciteit en een hogere bezettingsgraad. Vooral De Flint, De Lieve Vrouw en De Kelder zoeken en vinden elkaar met betrekking tot deze onderwerpen. De gemeente heeft hierbij vooral een ondersteunende en faciliterende rol. De Amersfoortse podia moeten gezamenlijk het hele spectrum bieden, van laagdrempelig podium tot theaterzaal en een volwassen poppodium. Daarbij moet voldoende ruimte worden geboden voor lokaal talent. Binnen het Eemhuis verwachten we dat samenwerking tussen de culturele instellingen Scholen in de Kunst, de bibliotheek, Kunsthal KadE en Archief Eemland de synergie oplevert die er toe leidt dat het Eemhuis een herkenbaar, bruisend en zich onderscheidend cultureel centrum wordt. Bij de musea heeft samenwerking al geresulteerd in een fusie van Museum Flehite, Mondriaanhuis, Kunsthal KadE/architectuurcentrum en het Armandomuseum binnen de stichting Amersfoort in C. Over het vertrek van het Armandomuseum naar Utrecht zijn in 2011 besluiten genomen. Daarnaast gaan we de samenwerking stimuleren tussen de musea en de kunstenaars die zijn verbonden aan Kunst in Amersfoort. Binnen Kunst in Amersfoort zijn verschillende initiatieven op het gebied van beeldende kunst samengebracht. De komende tijd onderzoeken we of hier, nu nog elders uitgevoerde activiteiten (zoals het atelierbeleid en de begeleiding van jonge kunstenaars naar een beroepspraktijk) aan kunnen worden toegevoegd. Ook binnen de zomerprogrammering stimuleren we een verdergaande afstemming en samenwerking. Er worden in Amersfoort op verschillende plaatsen voorstellingen in de open lucht geprogrammeerd. Daarbij gaat het veelal om organisaties die geheel los van elkaar functioneren. Dit kan zorgen voor relatief veel versnippering, hogere kosten, kans op overlap in de programmering en een kwetsbare organisatie. Gezamenlijke cultuurpromotie van cultuuraanbieders wordt gestimuleerd. Wij hechten belang aan een inhoudelijke verbinding tussen de aanbieders die ook uitgedragen wordt in de promotie. Daarbij speelt samenwerking met de stichting Citymarketing een belangrijke rol. Organisaties kunnen 3 Op dit moment wordt er aan het zogeheten bidboek gewerkt, waarmee Utrecht zich wil nomineren en waarvoor ook Amersfoortse organisaties voorstellen hebben ingediend. Mei 2014 volgt de officiële benoeming van de culturele hoofdstad. Uiteraard zullen wij de raad betrekken bij cruciale momenten in de ontwikkeling en besluitvorming, als er meer inzicht is in de (financiële) consequenties. 7

(inhoudelijk) bij elkaar aanhaken en naar elkaar verwijzen in bijvoorbeeld boekjes, programma s, agenda s en andere (digitale) uitingen. Samenhang en verbinding in het stadshart is hier ook bij gebaat. Naar buiten toe hechten wij veel belang aan het uitdragen van de kwaliteiten van Amersfoort door talent. Wij juichen toe dat artiesten en kunstenaars met trots hun Amersfoortse roots uit dragen. Deze vorm van promotie is gemeente- en regio overschrijdend en gekoppeld aan de artiest en zijn relatie met Amersfoort (bijvoorbeeld FC Amersfoort). Om zoveel mogelijk inwoners met het rijke cultuuraanbod te verbinden en dit aanbod beter zichtbaar te maken wil het College een nieuwe stap zetten. Wij willen toe naar één vrijetijdsportal waarop zowel bewoners als (potentiële) bezoekers van stad en regio terecht kunnen voor informatie over onder meer cultuur, recreatie, horeca en winkelen. Dit is een multimediaal portal met tekst, foto s en video. Het culturele veld kan hier zichtbaar verbindingen met elkaar aangaan en de bezoeker wordt duidelijk bediend. Het is de ambitie om de distributie van deze informatie op innovatieve manieren vorm te geven. Via websites, WijkTV, sociale media, mobiele applicaties etc. Het is daarom belangrijk dat dit portal tevens de centrale plaats (de voorkant) is waar bewoners, organisaties en ondernemers alle informatie kunnen vinden voor eigen gebruik of verdere verspreiding van deze informatie op andere websites of applicaties. De uitvoering van het project vrijetijdsportal is een samenwerking binnen project Amersfoort Breed tussen Bibliotheken Eemland, Stichting Citymarketing Amersfoort, gemeente Amersfoort en de podia. Daarnaast vindt afstemming plaats met de provincie Utrecht, de VVV en de andere cultuuraanbieders. Met de toekomstgerichte media-agenda willen wij de media-innovatie nadrukkelijk stimuleren. Binnen de kaders die er zijn (Mediawet en beperkte middelen) willen wij de komende tijd nagaan waar de gemeentelijke inzet een toegevoegde waarde heeft. Het doel van de toekomstgerichte media-agenda is het stimuleren van media-innovatie en het faciliteren van ontmoeting en uitwisseling. Cultureel ondernemerschap van lokale initiatiefnemers doet het culturele leven tot bloei komen en vormt de basis voor een goed cultureel klimaat. De gemeente moet daarbij de basisvoorwaarden creëren waaronder dit ondernemerschap kan floreren. Dit geldt voor zowel gesubsidieerde als nietgesubsidieerde culturele organisaties. Ook hier probeert de gemeente in dit opzicht een nieuwe manier van werken tot stand te brengen, niet geënt op eenrichtingsverkeer (d.w.z. beleid vanuit de overheid), maar op coproductie met inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties. We verwijzen hier ook naar de bescheidener rol van de gemeente en de nieuwe sturingsfilosofie (p.5). Doelstelling Verdergaande samenwerking tussen de verschillende partijen binnen het culturele veld (culturele instellingen en organisaties, bedrijfsleven en overheden). Inzet Verbindende rol tussen de verschillende partijen binnen het culturele veld. 2. Ruimte voor talent Bij een bruisend cultureel klimaat hoort dat creatieve (jonge) mensen de ruimte krijgen. Een organisatie als Per Expressie is hier een goed voorbeeld van. Een aantal plekken in de stad zoals de Wagenwerkplaats, het Oliemolenkwartier en delen van de Isselt worden (verder) ontwikkeld tot creatieve clusters, zodat creatieven met elkaar in wisselwerking kunnen staan, gezamenlijk projecten kunnen starten en een gezamenlijke aantrekkingskracht op bezoekers kunnen uitoefenen. De nadruk vanuit het gemeentelijk cultuurbeleid komt te liggen op het stimuleren van programmering op deze plekken. 8

Wij nodigen (jonge) creatieven nadrukkelijk uit om met concrete plannen te komen. Waar nodig en mogelijk werken wij graag mee aan de realisatie van deze plannen. Jongeren moeten de ruimte krijgen om zich te presenteren. Door ruimte te geven aan interessante initiatieven van jongeren (bijvoorbeeld jongerenfestivals), maar ook door jonge makers makkelijk toegang te bieden tot de bestaande podia, musea, festivals en manifestaties. Juist op de festivals moet Amersfoorts talent kunnen laten zien waartoe het in staat is. Dit houdt concreet in dat er afspraken worden gemaakt met instellingen en festivals om actief een podium te bieden aan jong Amersfoorts talent. Met de instellingen gaan we in overleg over de vraag of en op welke wijze jongeren (meer) betrokken kunnen worden bij de culturele programmering. Voor cultuurproductie en -participatie van, voor en door jongeren en ontwikkeling van talent is een beperkt subsidiebudget beschikbaar. Voldoende atelierruimte voor kunstenaars draagt bij aan een gunstig cultureel klimaat in de stad. De gemeente fungeert als informatiemakelaar om vraag en aanbod te matchen. Kunstenaars die atelierruimte zoeken, kunnen zich op de gemeentelijke atelierlijst laten zetten. De lijst houden we actief bij en actualiseren we jaarlijks. Ons netwerk met vastgoedpartners (o.a. makelaars, beheerders, woningcorporaties) onderhouden we actief om de vraag naar atelierruimten bij hen onder de aandacht te brengen én houden, zodat zij ruimtes (blijven) aanbieden. Als er atelierruimte beschikbaar komt, stellen we de kunstenaars op de lijst hiervan op de hoogte. Op die manier brengen we de vragers met de aanbieders in contact. Partijen in de stad die atelierruimten verhuren, staan met contactgegevens op de gemeentelijke website, zodat kunstenaars weten bij wie ze terecht kunnen. Voor jonge kunstenaars worden naast de bestaande atelierruimtes zes garageboxen als atelierruimte beschikbaar gesteld (april 2012). Het beheer van de gemeentelijke atelierruimten (25 in totaal) wordt overgedragen aan woningcorporatie De Alliantie. Hiervoor wordt in 2012 een nieuwe beleidsregel opgesteld. Doelstelling Voldoende ruimte voor en programmering door Amersfoorts jong talent. Inzet Faciliteren van programmabudget en podia voor Amersfoorts jong talent. 3. Cultuureducatie en participatie Vanuit onze visie dat cultuur een belangrijk verbindend element is en onze ontwikkeling stimuleert blijft actieve deelname aan kunst en cultuur van zoveel mogelijk inwoners een belangrijk beleidsdoel. Scholen in de Kunst levert een flinke bijdrage in het aanbod voor cultuureducatie en -participatie. Vanuit het fonds cultuurparticipatie is tot en met 2012 budget beschikbaar om actieve deelname te bevorderen. Vanaf 2013 richt het Fonds Cultuurparicipatie zich (met een kleiner budget) nog meer op cultuureducatie aan de basis: cultuur als onderdeel van de reguliere onderwijsprogramma s. Goede samenwerking tussen culturele en onderwijsinstellingen is daarvoor de basis, de bouwstenen worden gevormd door een hoogwaardig cultuureducatief aanbod. We investeren vooral in deze infrastructuur. Naast de verschillende lokale culturele instellingen, zoals Scholen in de Kunst, Archief Eemland, Holland Opera en de musea, kunnen ook andere partners zoals Kunst Centraal hierin een belangrijke kwalitatieve rol vervullen. Het programma Kies Je Kunst blijft een belangrijk instrument. 9

Afspraken met de instellingen over het cultuureducatief aanbod worden vastgelegd in de prestatieovereenkomsten. Scholen kunnen daarnaast bij het zoeken naar het juiste aanbod gebruik maken van de expertise van Scholen in de Kunst. Deze organisatie heeft een belangrijke regierol in het in het aanbieden en toegankelijk maken van cultuureducatief aanbod voor het onderwijs. Via het Jeugdcultuurfonds kunnen kinderen en jongeren van 4 tot en met 18 jaar, die om financiële redenen geen lid kunnen worden van een theaterclub of geen les kunnen nemen bij een harmonie, dansschool of muziekschool, een bijdrage krijgen. Het Jeugdcultuurfonds wordt gefinancierd vanuit het minimabeleid en is ondergebracht bij afdeling Sociale Zekerheid. Voor kinderen, de primaire doelgroep van de bibliotheek, worden in vier jaar tijd in totaal zestien schoolbibliotheken ingericht. Daarbij wordt ingezet op afstemming en samenwerking tussen de school en de bibliotheek in het kader van leesbevordering en leesvaardigheid. Voor jeugd en volwassenen houden we drie goed geoutilleerde bibliotheken met een goede spreiding over de stad. Voor de periode 2012-2015 wordt met de inrichting en exploitatie van een plug in bibliotheek 4 in de wijk Zielhorst, een schoolbibliotheek+ 5 in de wijk Kruiskamp en zes huiskamerbibliotheken in verschillende verzorgingshuizen een tijdelijk alternatief geboden voor het sluiten van twee bibliotheekfilialen en het afstoten van de bibliobus. Doelstelling Actieve deelname inwoners aan kunst en cultuur. Actieve deelname jongeren aan kunst en cultuur Inzet Faciliteren van een goed cultuureducatief en cursusaanbod. Faciliteren van samenwerking tussen culturele en onderwijsinstellingen Effectindicatoren a. % inwoners dat actief aan kunst en cultuur doet, uitgesplitst naar volwassenen en jongeren. b. % inwoners dat een creatieve cursus volgt of lid is van creatieve vereniging, uitgesplitst naar volwassenen en jongeren 4. Stadshart en Vathorst Amersfoort is een overzichtelijke stad waar het centrum met uiteenlopende vervoersmiddelen goed en snel bereikbaar is. Inwoners zijn voor veel zaken als vanzelfsprekend op het centrum georiënteerd. Waar we in de cultuurnota Nieuw Amersfoorts Peil nog inzetten op meer cultuur in de wijken, besluiten we nu om culturele voorzieningen en activiteiten vooral in het stadshart te concentreren. Het stadshart omvat een groter gebied dan enkel het historisch centrum. De binnenstad, het Eemplein en de Eemhaven, het Oliemolenkwartier, Stadhuisgebied, Stationsgebied, Wagenwerkplaats en de Zonnehof zijn de kamers die samen het stadshart vormen. In 2011 heeft het college het programma Stadshart vastgesteld. Inzet van dit programma is de versterking van de verschillende kamers van het Stadshart, zodat zij allemaal een aantrekkelijke mix van verschillende stedelijke functies kennen. Deze versterking vindt onder meer plaats op ruimtelijk, economisch en cultureel gebied. Het gemeentelijk cultuurbeleid richt zich op een bundeling van culturele voorzieningen en activiteiten in het stadshart. Het draagt bij aan de verbinding tussen de gebieden, waarbij deze aantrekkelijke stedelijke functies herbergen en toch verschillen in hun identiteit. 4 Een landelijk ontwikkeld concept, dat de mogelijkheid biedt om modulair bibliotheekvoorzieningen te plaatsen in verschillende locaties, zoals een winkelcentrum, een school of een ziekenhuis 5 Een bestaande schoolbibliotheek wordt uitgebreid met een aantal voorzieningen waar volwassenen gebruik van kunnen maken. 10

In het stadshart bevinden zich de kernvoorzieningen die met een breed aanbod voor een breed publiek de basis leggen voor de culturele infrastructuur van de stad. De zorg voor deze voorzieningen is een kerntaak van ons brede cultuurbeleid. Daarbij is het onze ambitie om te komen tot meer programmatische, ruimtelijke en organisatorische samenwerking. Het is onze overtuiging dat deze samenwerking binnen ons stadshart goed te realiseren moet zijn. Creatieve broedplaatsen bieden kunstenaars en creatieve ondernemers de mogelijkheid zich gezamenlijk te ontwikkelen, te profileren en te promoten. Locaties als de Wagenwerkplaats en het Oliemolenkwartier hebben of krijgen deze functies. Vanuit het programma cultureel klimaat stimuleert de gemeente de culturele programmering op deze locaties. Verder is het vooral aan particuliere partijen zelf om initiatieven te ontplooien. In de historische binnenstad dragen de theaters De Flint en De Lieve Vrouw, de musea en de festivals en evenementen bij aan het cultureel klimaat. Het Eemplein wordt een aansprekend stadsplein met voorzieningen die passen bij de groeiende stad. Rond het plein plein verrijzen onder meer een Pathé bioscoop met acht zalen, winkels, horeca, appartementen en het Eemhuis, waarin Stichting Bibliotheken Eemland, Scholen in de Kunst, Archief Eemland en kunsthal KAdE zich vestigen. Overdag gezellig winkelen, s avonds naar de grote bioscoop en na afloop nagenieten in een van de horecagelegenheden rond de Eemhaven. Het Oliemolenkwartier is een belangrijke locatie voor onderwijs en creatieve economie. Voor Poppodium De Kelder worden de mogelijkheden onderzocht zich op deze locatie verder te ontwikkelen en daarmee het popklimaat in Amersfoort te versterken. In deze collegeperiode komt er geen nieuw gebouw voor theater De Flint. Wel is er op de Wagenwerkplaats een plek gereserveerd voor de toekomst, wanneer een nieuwe congres- en theaterzaal mogelijk wel realiseerbaar blijkt. Ook biedt de Wagenwerkplaats mogelijkheden voor het houden van evenementen. Dit zou, naast de bestaande culturele voorzieningen, waaronder Holland Opera, de Laswerkplaats en Per Expressie, kunnen bijdragen aan een verdere versterking van het stadshart en de verbinding met de historische binnenstad. Met een actief kunstopdrachtenbeleid blijven we kunst in de openbare ruimte versterken. Deze kunstwerken worden ook ingezet om verbindingen te leggen tussen de verschillende gebieden in het stadshart. In het stadshart wordt de komende tijd gezocht naar een passende bestemming voor een aantal cultureel belangrijke gebouwen. Dit betreft in het bijzonder het Rietveldpaviljoen op de Zonnehof, de Elleboogkerk en de huidige locatie van KadE in het RCE-gebouw. Wij onderzoeken de eerste helft van 2012 welke kansrijke ideeën en/of initiatieven er zijn voor de herbestemming van deze iconen. Daarbij streven we allereerst naar een culturele of een aan cultuurverwante invulling. We willen liefst nog vóór de zomer de gemeenteraad daarover raadplegen in een raadspeiling. Behalve in het stadshart willen we ook in Vathorst een goed cultureel voorzieningenniveau, met inhoudelijke verbinding met het stadshart. Het Icoon herbergt het tweede bibliotheekfiliaal en een dependance van Scholen in de Kunst. De Kamers biedt de wijkbewoners een combinatie van cultuur, kunst, ontmoeting, eetgelegenheid, en overlegfaciliteiten.daarnaast blijft er op wisselende locaties ruimte voor festivals en evenementen in dit stadsdeel. In de verdere toekomst kan Vathorst Noord plaats bieden aan een vast evenemententerrein voor grote festivals en evenementen. Vario Mundo beëindigt, volgens afspraak, in 2012 haar activiteiten met de plaatsing van een kunstwerk, als laatste in de reeks. In de toekomst zal kunst in de openbare ruimte van Vathorst weer door de gemeente geïnitiëerd en begeleid worden. 11

Architectuur Om de relatie van Amersfoort en de architectuur nadrukkelijk aan te wakkeren gaan we een Amersfoortse Architectuurprijs uitreiken. Bij deze prijs gaat het vooral om de eer en bestaat de prijs uit een, door een Amersfoortse kunstenaar ontworpen, beeld/plastiek. Doelstelling Een breed, divers en toegankelijk kunst en cultuuraanbod voor volwassenen en jongeren in het Stadshart en Vathorst. Inzet Faciliteren van aantrekkelijke programmering en voldoende goed toegeruste accommodaties in het Stadshart en Vathorst en aantrekkelijke routes binnen het Stadshart. Effectindicatoren a. % inwoners dat tevreden is over het cultuuraanbod. b. % inwoners dat in de afgelopen 12 maanden een voorstelling, concert of museum heeft bezocht, uitgesplitst naar volwassenen en jongeren. 5. Festivals en evenementen Voor het culturele klimaat zijn de festivals en evenementen 6 belangrijk. Ze brengen levendigheid in de stad, maken deze plezieriger om in te wonen, interessanter om in te werken en leuker om te bezoeken. De culturele festivals bieden daarbij aan heel veel mensen een laagdrempelige manier om te genieten van cultuur. Daarnaast hebben evenementen een economisch belang. Niet alleen omdat de horeca tijdens een evenement haar omzet flink ziet stijgen, of festivalbezoek in de binnenstad veelal wordt afgewisseld met winkelen. Ook bedrijven vestigen zich doorgaans liever in een stad met een creatieve uitstraling en waar op cultureel gebied veel te beleven valt. En tenslotte dragen evenementen bij aan de binding van de bewoners in de stad. Alleen al door het feit dat de meesten worden georganiseerd of gedragen door een grote groep enthousiaste vrijwilligers. Kortom, festivals en evenementen dragen in hoge mate bij aan het culturele klimaat in de stad en vormen om die reden een speerpunt van het beleid. Onder evenementen verstaan we overigens ook de kunstenaarsinitiatieven, zoals die bijvoorbeeld door Kunst in Amersfoort worden ontwikkeld en uitgevoerd (bijvoorbeeld de Kunstvaarroute). Voor het festival en evenementenaanbod zetten we in op een breed en gevarieerd aanbod, zonder dubbelingen en met zo min mogelijk overlap. Programmering moet laagdrempelig zijn, geschikt voor een groot publiek en voor iedereen toegankelijk. Het grootste deel van de activiteiten zal zich richten op inwoners van de eigen stad en regio. Enkele festivals of evenementen zullen daar boven uitstijgen en door hun unieke en/of bijzondere karakter regionale en nationale betekenis kunnen hebben. Festivals en evenementen vinden vooral plaats binnen het stadshart, en daarnaast een aantal in Vathorst. We vinden het belangrijk dat er voldoende aanbod voor jongeren is en dat er voldoende podia zijn voor lokaal talent. Binnen de programmering en/of in de presentatie moet aandacht zijn voor vernieuwing. We willen geen doorsnee evenementen. Vooral nieuwe (nog niet meerjarig gesubsidieerde) activiteiten en organisaties moeten expliciet iets toevoegen aan de bestaande programmering. Van de organisaties vragen we samenwerking met andere partijen binnen het culturele veld. Ook moeten de organisaties blijk geven van cultureel ondernemerschap en voldoende aandacht geven aan marketing en promotie. Daarbij is afstemming en samenwerking met stichting Citymarketing Amersfoort belangrijk. - 6 Zie voor het Evenementenbeleid de Evenementennota 2009-2015. 12

Een groot aantal festivals en evenementen vindt plaats in de historische binnenstad. Deze locatie biedt echter nauwelijks of geen mogelijkheden voor verdere groei in aantal of omvang. Het Eemplein kan hier voor verlichting zorgen. Voor grotere festivals en evenementen wordt onderzocht of de realisatie van een nieuw evenemententerrein mogelijk is. Afhankelijk van de te kiezen locatie kan dit mogelijk ook bijdragen aan de versterking van het stadshart. In de verdere toekomst biedt een nog te ontwikkelen gebied in Vathorst Noord mogelijkheden voor een groot evenemententerrein. Een verdere uitwerking van het evenementenbeleid is te vinden in de Evenementennota 2009-2015. Het beperken van veiligheidsrisico s bij evenementen brengen veiligheidseisen en kosten met zich mee, zowel voor de gemeente, politie als de evenementenorganisaties. De afgelopen jaren zijn de eisen voor risicobeperking op het gebied van openbare orde en veiligheid toegenomen. Naast de ingevoerde legeskosten brengt dit ook extra veiligheidskosten voor de organisaties met zich mee. Hoewel in het gemeentelijk beleid is vastgelegd dat de organisatie(s) primair verantwoordelijk zijn voor de veiligheid is het nodig aandacht te hebben/oplettend te blijven/in het oog te houden dat er een goed overwogen evenwicht is in de verantwoordelijkheid van de organisaties (en de kosten die zij daarvoor moeten dragen) en de verantwoordelijkheid van de gemeente en de politie. Doelstelling Een breed, divers, toegankelijk en goed bezocht aanbod van festivals en evenementen in het stadshart en in Vathorst. Inzet Faciliteren van een breed, divers, toegankelijk en goed bezocht aanbod van festivals en evenementen in het stadshart en in Vathorst. Effectindicatoren a. % inwoners dat tevreden is over het festival- en evenementenaanbod. b. % inwoners dat in de afgelopen 12 maanden een festival of evenement heeft bezocht. 6. Cultureel ondernemerschap De gemeente verwacht van culturele organisaties een ondernemende houding, om op die manier, naast subsidies, tevens andere geldstromen aan te kunnen boren. Daarbij is de vraag leidend wat de basis is die door de overheid in stand gehouden moet worden en wat kan worden overgelaten aan andere partijen, zoals sponsoren, fondsen, bedrijven en particulieren. Ook is het van belang te kijken of een meer duurzame samenwerking kan plaatsvinden met collega-instellingen, bijvoorbeeld op het gebied van de programmering en het prijsbeleid, de PR en Marketing, de gezamenlijke en/of centraal georganiseerde kaartverkoop, de gezamenlijke inkoop en het delen van bepaalde backoffice-functies (secretarieel, administratie, techniek etc.). Doelstelling Een cultureel klimaat waarbij culturele voorzieningen en programmering minder afhankelijk zijn van de overheid en meer steunen op bijdragen uit het bedrijfsleven, particuliere fondsen, eigen inkomsten en commerciële activiteiten. Inzet Stimuleren van cultureel ondernemerschap. Effectindicator % subsidiegelden op begroting. 13

Financiering Subsidiëring Directe financiering door de gemeente ten behoeve van het culturele klimaat vindt op de volgende drie manieren plaats: Structurele budgetsubsidie voor de culturele basisvoorzieningen Meerjarige subsidie voor meerjarige voorzieningen en activiteiten. Incidentele subsidie voor (veelal eenmalige) activiteiten of producten (maximaal drie keer). De culturele basisvoorzieningen krijgen een structurele budgetsubsidie. De basisvoorzieningen zijn grote professionele culturele instellingen met een breed publiek. Ze vormen de basis voor ons bestel en ons beleid is gericht op continuïteit van deze organisaties. Het betreft de musea binnen Amersfoort in C, de bibliotheek, de Flint, Theater de Lieve Vrouw, de Kelder en Scholen in de Kunst. Aan de subsidie liggen prestatieafspraken ten grondslag. Er is voor deze subsidie geen beëindigingdatum bepaald. De organisaties dienen jaarlijks een begroting te overleggen en verantwoording af te leggen over het voorgaande jaar. Een aantal kleinere culturele instellingen en organisaties, die een permanent of jaarlijks terugkerend programma aanbieden, wordt ondersteund met een meerjarige subsidie. Deze zijn de status van het in principe eenmalig ontgroeid en krijgen de zekerheid van een vaste subsidie voor een periode van vier jaar. Dit moet hen de basis geven om zich verder te ontwikkelen, zowel artistiek als zakelijk. Ook deze organisaties dienen jaarlijks een begroting te overleggen en verantwoording af te leggen over het voorgaande jaar. Na vier jaar worden opnieuw afwegingen gemaakt over de verdeling van het beschikbare budget. Dit geeft ook de kans aan nieuwe initiatieven, of initiatieven die tot dan op incidentele basis zijn ondersteund, om in aanmerking te komen voor een meerjarige ondersteuning. De meerjarige subsidies worden vanaf 2012 niet meer toegekend op basis van de Algemene Subsidieverordening Amersfoort. Er komt een nieuwe subsidieregeling: Meerjarige subsidies cultureel klimaat. Tenslotte is er een budget voor incidentele subsidies. Hiermee worden vooral activiteiten op het gebied van podiumkunst en beeldende kunst en vormgeving incidenteel ondersteund. In 2012 willen we de verschillende regelingen voor incidentele subsidiëring terugbrengen tot één subsidieregeling: Incidentele subsidies cultureel klimaat.deze regeling voorziet ook in de toekenning van subsidies uit het nieuw ingestelde budget, cultuurproductie en participatie van, voor en door jongeren. De volgende regelingen komen daarmee in 2012 te vervallen: Subsidieregeling incidentele activiteiten amateurkunst en podiumkunst 2008 Subsidieregeling incidentele activiteiten beeldende kunst en vormgeving 2008 Subsidieregeling snelle incidentele subsidies kunstensector 2008 Wat de financiering betreft zal de gemeentelijke bijdrage bij de incidentele subsidies (en zoveel mogelijk ook bij de meerjarige subsidies) maximaal 50% van de subsidiabele kosten van de activiteit zijn. Een eventuele subsidie in de volgende twee jaren loopt dan terug tot respectievelijk 40% en 30%. Dit moet organisaties stimuleren om in toenemende mate andere partijen te binden aan de activiteiten. Ook bij meerjarige gesubsidieerde instellingen en organisaties zullen we kritisch kijken naar de verhouding tussen gemeentelijke subsidie en overige inkomsten 7. 7 In de subsidieregeling nemen we een hardheidsclausule op om onbillijkheden te corrigeren. 14

Met dit beperkte en overzichtelijke pakket aan subsidieregelingen op het gebied van kunst en cultuur willen we de regeldruk verminderen, meer transparant werken en voor de aanvragers meer helderheid verschaffen. Ook willen we met de nieuwe subsidieregeling het cultureel ondernemerschap van de subsidieaanvragers stimuleren. Daarnaast wordt een aantal subsidies verstrekt via Scholen in de Kunst. Dit betreft de regeling structurele subsidies voor amateurkunstverenigingen. Op basis van deze regeling kunnen amateurkunstverenigingen aanspraak maken op een voorstellingsbijdrage, een basisbedrag per lid en een bijdrage in de leidingkosten. Bij Scholen in de Kunst wordt vanaf 2012 de incidentele subsidie voor amateurkunstactiviteiten ondergebracht. Budget kunstopdrachten We vinden kunstwerken in de openbare ruimte van belang omdat ze bijdragen aan een inspirerende stedelijke omgeving en beleefbaar zijn voor iedereen.voor de financiering van kunstopdrachten hebben we een percentageregeling op de grondexploitatie. Daarnaast ontvangen we jaarlijks een specifieke Rijksuitkering voor Beeldende Kunst en Vormgeving. In de praktijk wordt de percentageregeling op de grondexploitatie alleen bij grote stedenbouwkundige ontwikkelingen toegepast. Aangezien de echt grote ontwikkelingen na Vathorst over zijn, stuiten we op het probleem dat het budget voor de kunstopdrachten op termijn opdroogt. Adviesgroep cultureel klimaat / visitatiecommissie Er wordt een adviesgroep cultureel klimaat ingesteld. Deze zal bestaan uit professionals/deskundigen op cultureel gebied en enkele cultureel betrokken inwoners van Amersfoort. Deze adviesgroep moet, met een frisse en brede blik op het culturele aanbod in de stad, het college adviseren over de meerjarige en incidentele subsidies. De adviesgroep wordt eens in de vier jaar gevraagd een oordeel te geven over het bestaande en gewenste aanbod voor de komende periode en de initiatieven waarvoor een meerjarige subsidie wordt aangevraagd in samenhang te beoordelen. Dit betreft zowel festivals en evenementen als terugkerende activiteiten en organisaties op het gebied van podium- en beeldende kunst. Deze beoordelingen betrekt het college bij de besluitvorming over de meerjarige subsidiëring. Bij de beoordeling worden de uitgangspunten gehanteerd die zijn omschreven bij het thema festivals en evenementen. Zowel bij de beoordeling als bij het besluit wordt niet alleen naar de afzonderlijke initiatieven gekeken, maar juist ook naar de combinatie van activiteiten en organisaties die het beste kan bijdragen aan het culturele klimaat Daarnaast adviseert de adviesgroep het college over de toekenning van incidentele subsidies (m.u.v. die voor amateurkunst). De adviesgroep cultureel klimaat adviseert niet over subsidiëring van de culturele basisinstellingen. Wij willen periodiek onderzoeken hoe we ervoor staan en prestaties en kwaliteit toetsen aan onze ambities en doelstellingen. Daarnaast willen we over 2 jaar met het culturele veld weer van gedachten wisselen om te bepalen waar we staan met de uitvoering van het cultuurbeleid en de resultaten daarvan. 15

Rijk, provincie en fondsen Een deel van de culturele voorzieningen en programmering in Amersfoort ontvangt een financiële bijdrage van de provincie Utrecht en/of het rijk (zie bijlage 1). Grote bezuinigingen bij het rijk en de provincie en een herbezinning op de taken bij de provincie maken dat er vanaf 2012 grote onzekerheid bestaat over financiering van deze voorzieningen, zoals vooral Holland Opera. De gemeente spant zich in om de betreffende voorzieningen overeind te houden, maar moet tegelijkertijd constateren daarvoor zelf niet over de structurele financiële middelen te beschikken. Tot 2012 ontvangt de gemeente een bijdrage uit het fonds Cultuurparticipatie. Het bij thema 2 genoemde budget cultuurproductie- en participatie van, voor en door jongeren moet er voor zorgen dat ook na dat jaar, zij het in beperktere mate, budget is voor activiteiten op dit gebied. Behalve de overheidssubsidies zijn er verschillende (cultuur)fondsen waar instellingen en organisaties een beroep op doen en waar ook regelmatig bijdragen uit plaatsvinden aan culturele activiteiten in Amersfoort. Voorbeelden hiervan zijn het VSB-fonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds, het SNS-Reaalfonds, het K.F. Hein Fonds en het Fentener van Vlissingen Fonds. Met ingang van 2012 is het Amersfoorts cultuurfonds actief, een initiatief van een aantal cultureel betrokken inwoners van Amersfoort. En tenslotte is er de ondersteuning van een groot aantal plaatselijke en landelijke betrokken bedrijven en ondernemers. Als lokale overheid spelen we graag een rol bij het matchen van organiserende en mogelijk financierende of faciliterende partijen. 16

Bijlage 1: Financiering cultuur in Amersfoort (jaarrekening 2011 pas na 1 april 2012 beschikbaar) 17

18

20

21