Titel Tekstbegrip Nederlands niveau 1 en 2 Vak/onderwerp Nederlands, tekstbegrip Hardware-eisen Pentium 100 Mhz, 8 Mb werkgeheugen, 40 Mb vrije harde-schijfruimte, Windows 95/98/ME/NT/XP, SGVA-beeldscherm, 800x600 pixels resolutie, 24-bitskleuren Algemeen Tekstbegrip Nederlands is een oefenprogramma op het gebied van tekstbegrip. Het leert de leerling met behulp van een groot aantal teksten de structuur van informatieve teksten te doorzien. Niveau 1 is geschikt voor de hoogste klassen van het basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs, niveau 2 kan worden gebruikt binnen de basisvorming of worden ingezet voor remedial teaching in hogere klassen van het middelbare-school-onderwijs. Uitgangspunten en doelstellingen "Tekstbegrip Nederlands is hét programma om studerend lezen te trainen." Bij de opzet van het programma is uitgegaan van de theorie van de Amerikaanse onderzoekster B. Meyer, die heeft aangetoond hoe het doorzien van de structuur van teksten een positief effect heeft op het onthouden en begrijpen ervan. Leerstof Inhoud Het programma telt twee niveaus van zes uitleg- en zestien oefenmodulen over: - Onderwerp - Hoofdgedachte - Voorbeeld - Opsomming - Overeenkomsten en verschillen - Probleem-oplossing - Oorzaak-gevolg Ordening Na het opstarten van een niveau en invoeren van een naam en klas verschijnt een keuzemenu met de acht modulen: Vooraf, de bovengenoemde zes uitlegmodulen en Oefenen door elkaar (zie afbeelding 1). Na een keuze komt de leerling in de uitleg van een onderwerp (module 1-7) of een oefening (module 8). Het programma telt twee moeilijkheidsniveaus, waarin per niveau een aantal uitlegmodulen met steeds een ander onderwerp aan de orde komt. Na de module vooraf, die een introductie inhoudt van studerend lezen, kan de leerling gaan werken met een van de zes uitlegmodulen. De module Onderwerp - Hoofdgedachte bestaat uit een introductie, een oefening met korte teksten, een oefening met eenvoudige teksten en een oefening met moeilijke teksten. De overige modulen bestaan uit een introductie, een oefening met signaalwoorden, een oefening met zinnen, een oefening met eenvoudige teksten en een oefening met moeilijke teksten. Niveau 1 eindigt met een oefenmodule. Hierin krijgt de leerling acht teksten waarvan de structuur onbekend is, waarmee de onderwerpen die in de verschillende modulen aan bod gekomen zijn, geoefend en toegepast kunnen worden. Niveau 2 bestaat uit zes uitlegmodulen (dezelfde als in niveau 1). Per uitlegmodule doorloopt de leerling een kennismaking, een oefening met signaalwoorden, een korte tekst, een eenvoudige tekst en een moeilijke tekst. De uitlegmodulen geven stap voor stap uitleg over een onderwerp. De uitleg valt uiteen in drie fasen: kennismaking, uitleg aan de hand van eenvoudige SLO/NICL 2003 pagina: 1 van 5
oefeningen, uitleg aan de hand van moeilijke oefeningen. Er is grote zorg besteed aan een afwisselende presentatie van de leerstof. Voorafgaand aan een oefening wordt de leerling ingelicht over de inhoud van de oefening. De vragen binnen een oefening zijn in de meerkeuzevorm. Soms moet de leerling kiezen uit vier opties, soms zal er een woord of tekstgedeelte moeten worden aangegeven in de tekst. Bij een fout antwoord krijgt de leerling het juiste antwoord voorgezegd en wordt heel precies verteld waarom dit beter is. Bijzonder is dat in de uitlegmodulen vrijwel alle hedendaagse opvattingen over didactiek nauwkeurig worden gevolgd, zowel in opbouw als feedback. Zo wordt er bij een fout antwoord (soms tot in den treure) doorgevraagd tot de leerling het juiste antwoord zelf heeft gegeven. In de oefenmodule keert de stof uit de uitlegmodulen terug. Net als in de uitlegmodulen wordt een leerling bij een fout antwoord het juiste antwoord voorgezegd en heel precies verteld waarom dit beter is. De afbeeldingen 2 en 3 tonen schermen tijdens de modulen Vooraf en Oefenen door elkaar. Gedurende een oefening wordt regelmatig een samenvatting gegeven hoe ver de leerling met de oefening is gevorderd. Aan het eind wordt de oefening nog eens in zijn geheel op aanschouwelijke wijze doorlopen. Het programma houdt tijdens elke oefeningsessie een logboek bij van wat er gebeurt en registreert ook de tijd die een leerling doet over een oefening. In een balk bovenaan het scherm zijn steeds de volgende knoppen actief: Terug naar het menu, Hulp opvragen (een vraagteken), Begrippenlijst opvragen (een boekje), Programma verlaten (een handje), Informatie over het programma (een logo van Educatieve Software), Scores opvragen (een grafiekje), Programma minimaliseren (een Windows-logo). Verwerking De schermen zijn sober qua kleur, maar op een leuke manier van illustraties voorzien. Het gebruik van een grote letter maakt de teksten prettig leesbaar vanaf het scherm. De uitlegmodulen werken volgens een boomstructuur. Met 'verder' kan een leerling een vertakking verder bladeren, met terug een stap terugzetten. Doordat tijdens oefeningen ook de antwoorden onthouden worden, is het zo mogelijk om feedback terug te halen. Echter een eenmaal gegeven antwoord kan niet meer worden veranderd! (een belangrijke verbetering ten opzichte van de vorige versie). De leerling speelt de hoofdrol in zijn eigen film, die voor- en achteruit kan worden gedraaid. Het programma is volledig muisgestuurd (op het invoeren van een naam na.) Op elk moment kan een oefening worden afgebroken door op het menu-icoon te klikken. Gebruik leerkracht De docent kan volstaan met boekstaven van de vorderingen op het moment dat de leerling aan het einde van een module is gekomen. Er is een docentenmodule beschikbaar voor de netwerkversie, echter wij gebruikten voor deze beschrijving de stand-alone-versie. Differentiatie Er is differentiatie in de breedte (hoeveelheid) en diepte (moeilijkheidsgraad). Niveau 1 bevat korte teksten die uit één alinea bestaan, niveau 2 bevat langere teksten die opgebouwd zijn uit twee of meer alinea s. Het programma stuurt niet op basis van resultaten van leerlingen. Evaluatie Een aparte toetsmogelijkheid is er niet. Resultaten blijven bewaard, maar zijn niet uit te printen. De beschrijving van de resultaten is beperkt tot een overzicht van wat goed ging en wat fout (zie afbeelding 4). De feedback tijdens oefeningen is wel uitgebreid, het programma lijkt een volledige leergang tekstanalyse te bestrijken. Documentatie Er is geen aparte handleiding bij de software. In de flap van het cd-romdoosje staan de systeemeisen, wat aanwijzingen over gebruik en enkele opmerking over de inhoud. Op de cd-rom staat een tekstbestand met een uitgebreidere beschrijving van het programma. Ook via de website www.escape-educatief.nl is informatie te vinden. SLO/NICL 2003 pagina: 2 van 5
Opmerkingen Er is een netwerkversie beschikbaar met een docentenmodule. Voor ondersteuning krijgt de gebruiker toegang tot een helpdesk. Het programma schrijft voor het bladeren schermen als bitmap weg, dit vertraagt de werking ervan af en toe. Schermvoorbeelden x SLO/NICL 2003 pagina: 3 van 5
SLO/NICL 2003 pagina: 4 van 5
Colofon SLO, Stichting leerplanontwikkeling Nationaal informatiecentrum leermiddelen Postbus 2041, 7500 CA Enschede Telefoon: (053) 4840246 Fax: (053) 4307 692 Website: http://www.leermiddelenplein.nl/nicl E-mail: L.Besseler@slo.nl Copyright Op deze tekst berust copyright. Niets uit deze beschrijving mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in geautomatiseerde gegevensbestanden, of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, het zij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Bron Deze beschrijving is afkomstig uit de leermiddelendatabase van het Nationaal informatiecentrum leermiddelen. Voor actuele gegevens over de samenstelling en leverbaarheid van het hierboven beschreven softwarepakket verwijzen wij u naar deze leermiddelendatabase [http://www.leermiddelenplein.nl/nicl). De beschrijving is samengesteld conform het 'Beschrijvingsmodel Educatieve Software'. Dit model is opvraagbaar via de hier bovengenoemde website. SLO/NICL 2003 pagina: 5 van 5