3.5. De algemene tevredenheid Koor rtee ssaameennvvaat ttinngg ddee aal lggeemeennee bbeewoonneer rss((oonn))t teevvr reeddeennhheei idd - Ruim 90,5% van de bewoners zou de instelling aanraden aan derden en 9,5% zou dit niet doen. - De volgende onderzoeksvariabelen verhoogden significant de proportie van bewoners die de instelling niet zouden aanraden aan derden: bewoners die onderwijs volgden tot 15 jaar of later, die geen wekelijks bezoek ontvingen, met een slechte gezondheidsperceptie, die geen inspraak hadden in de beslissing van plaatsing in de instelling, die zich eenzaam voelden, residenten uit grote instellingen en bewoners die sinds 1 à 9 jaar in de instelling verbleven. Bewoners die tevreden zijn over de instelling zullen waarschijnlijk meer geneigd zijn om het rusthuis aan te raden aan derden, terwijl ontevreden bewoners dit waarschijnlijk niet zouden doen. Het al dan niet aanraden van de instelling aan derden vertaalt een algemene tevredenheid. Om de algemene tevredenheid van de bewoners te meten werd volgende vraag gesteld: "Zou u deze residentie aan een andere persoon durven aanraden?" (Zeker, waarschijnlijk, waarschijnlijk niet, zeker niet.) 3.5.1. Hoe groot was de algemene bewonerstevredenheid? 90,5% van de bewoners zou de instelling zeker of waarschijnlijk aanraden aan een andere persoon en slechts 9,5% van de bevraagde bewoners zou dit waarschijnlijk niet - of zeker niet doen (min.: 0%, max.: 25,7%). 3.5.2. Determinanten voor algemene bewonersontevredenheid Niet aanraden van de instelling in functie van socio-demografische variabelen: Iets meer mannen (10,3%) dan vrouwen (9,1%) en 15,2% van de bewoners jonger dan 65 jaar en 11,3% van de 65-74 - jarigen zou de instelling niet aanraden aan derden, bij oudere bewoners schommelde dit percentage tussen 8,3% en 9,4%. Iets meer gehuwde- (11,9%) en gescheiden bewoners (18,7%) dan weduw(en)naars of ongehuwden (8,4%) zouden de instelling niet aanraden. Geen van bovenvernoemde verschillen was statistisch significant. Significant minder bewoners (8,1%) die vroegtijdig de school verlieten zouden de instelling niet aanraden vergeleken met 11,6% van de bewoners die langer onderwijs volgden: Adj. OR: 0.68 [0.51-0.91]. 12,8% van de bewoners die geen wekelijks bezoek ontvingen zouden de instelling niet aanraden aan derden, bij bewoners die wel minstens wekelijks bezoek kregen bedroeg deze proportie 7,7%: Adj. OR: 1.69 [1.25-2.28]. Niet aanraden van de instelling in functie van gezondheidsvariabelen: Een negatieve gezondheidsperceptie was statistisch significant gerelateerd met het niet aanraden van de instelling aan derden: 11,9% van de bewoners met een slechte gezondheidsperceptie zou de instelling niet aanraden, bij bewoners met een positieve gezondheidsperceptie bedroeg deze proportie 7%: Adj. OR: 1.87 [1.39-2.51] 251
Proportioneel meer RVT-bewoners (11,2%) zouden de instelling niet aanraden vergeleken met ROBbewoners (9%) (n.s.). Niet aanraden van de instelling in functie van psychologische variabelen: Er werd een sterk significant verband gevonden tussen het niet aanraden van de instelling aan derden en het feit geen inspraak gehad te hebben in de beslissing van plaatsing in het rusthuis: 15,4% van de bewoners zonder inspraak zou de instelling niet aanraden, vergeleken met 7,1% van de bewoners die wel zelf de beslissing tot plaatsing namen: Adj. OR: 2.26 [1.67-3.04] Significant meer bewoners die zich eenzaam voelden (20,1%) zouden de instelling niet aanraden aan derden vergeleken met bewoners die zich niet eenzaam voelden (7,7%): Adj. OR: 2.80 [2.02-3.86]. Niet aanraden van de instelling in functie van geografische variabelen: Meer bewoners uit rusthuizen van het Vlaams- (9,8%) en Brussels gewest (9,2%) zouden de instelling niet aanraden aan derden, in het Waals gewest bedroeg deze proportie 8,1% (n.s.). Niet aanraden van de instelling in functie van instellingsgebonden variabelen: In privé-instellingen zou een grotere proportie (11,2%) van de bewoners de instelling niet aanraden en in OCMW-instellingen bedroeg dit percentage 8,3%. Het verschil was echter niet meer statistisch significant na correctie voor leeftijd, geslacht en gezondheidsperceptie. Hoe groter de instelling, hoe groter de proportie bewoners die de instelling niet zouden aanraden aan derden (Test voor lineaire trend: Adj. OR: 2.00 [1.42-2.81], p<0.001). In de grote deelnemende instellingen, zouden vier maal meer bewoners (16,6%) de instelling niet aanraden aan derden vergeleken met kleine instellingen (4,2%): Adj. OR: 4.19 [1.59-11]. In middelgrote instellingen bedroeg deze proportie 8,7%. Tabel 153: Niet aanraden van de instelling in functie van de instellingsgrootte Grootte van de instelling: Niet aanraden (%) Ruwe OR Gecorrigeerde OR < 25 bedden 4,2 1 1 25 199 bedden 8,7 2,16 [0.86-5.36] 2.11 [0.84-5.25] 200 bedden + 16,6 4,54 [1.76-11.68] 4.19 [1.59-11.00] 6,2% van de bewoners die sinds minder dan één jaar in de instelling verbleven zouden de instelling niet aanraden aan derden, na 1 à 3 jaar verblijf bedroeg deze proportie echter reeds 11,2% (Adj. OR: 1.86 [1.22-2.82]) en na 4 à 9 jaar 10,2% (Adj. OR: 1.66 [1.04-2.65]). Na 10 jaar verblijf viel deze proportie terug op 6,6%. Tabel 154: Niet aanraden van de instelling in functie van de verblijfsduur in de instelling Verblijfsduur in de instelling: Niet aanraden (%) Ruwe OR Gecorrigeerde OR < 12 maanden 6,2 1 1 12 47 maanden 11,2 1.90 [1.25-2.89] 1.86 [1.22-2.82] 48 119 maanden 10,2 1.71 [1.08-2.72] 1.66 [1.04-2.65] 120 maanden + 6,6 1.06 [0.55-2.05] 1.02 [0.52-1.97] 252
Niet aanraden van de instelling in functie van het type van bevrager: 11,3% van de bewoners die door een WIV-bevrager bevraagd werden zouden de instelling niet aanraden aan derden, dit was statistisch significant meer dan bij bewoners die door een bevrager aangesteld door de instelling bevraagd werden (6,3%): Adj. OR: 1.92 [1.43-2.58]. Tabel 155: Niet aanraden van de instelling in functie van het type bevrager Bevrager aangesteld door: Niet aanraden (%) Ruwe OR Gecorrigeerde OR De instelling 6,3 1 1 Het WIV 11,3 1.88 [1.36-2.60] 1.92 [1.43-2.58] 3.5.3. Belangrijkste redenen voor het aanraden/afraden van de instelling aan derden Aan de bewoners werd gevraagd om aan te geven welke de drie belangrijkste redenen waren om de instelling aan te raden aan derden. De kwaliteit van het personeel kwam als belangrijkste, maar ook als meest frequent aangehaalde reden naar voor: 21,7% van de bewoners gaf dit als eerste reden aan. De atmosfeer in de instelling kwam op de tweede- en de kamer op de derde plaats. Deze drie redenen werden ook globaal het meest frequent aangehaald om de instelling aan te raden, gevolgd door een goede verzorging en de kwaliteit van de maaltijden. Tabel 156: De belangrijkste redenen om de instelling aan te raden aan derden Redenen voor aanraden Belangrijkste redenen (%) Aantal keren dat deze reden werd aangehaald Rangorde Kwaliteiten van het personeel 21,7 1029 1 Atmosfeer 17,2 888 3 Kamer 16,3 996 2 Goede verzorging 14,3 880 4 Goede maaltijden 12,2 877 5 Goede verstandhouding tussen residenten 8,1 389 7 Goede directie 4,5 299 8 Omgeving (netheid, gebouw, tuin) 3,9 438 6 Niet te duur 1,9 124 9 TOTAAL: 100 5920 Bewoners die de instelling niet zouden aanraden aan derden haalden als belangrijkste redenen de maaltijden aan maar ook de problemen tussen residenten. Als tweede belangrijke reden werden de problemen met het personeel aangegeven en als derde de atmosfeer in de instelling. Drie van deze redenen werden tevens het meest frequent als reden voor niet aanraden door de bewoners aangehaald. Men voelt in deze subpopulatie dat de relationele problemen aan de basis liggen van de ontevredenheid: 47% van de aangehaalde redenen voor niet aanraden van de instelling aan derden was samen te vatten in "problemen met residenten of met personeel" en een "slechte instellingsatmosfeer", wat doorgaans samenging. Alle aspecten van menselijk handelen, roddelpraktijken en jaloersheid incluis, doen zich ook voor in ROB- en RVT-instellingen, net zoals buiten de instelling kan dit gedrag binnen de instellingsmuren 253
aanleiding geven tot probleemsituaties. Deze aspecten maken deel uit van het dagelijks leven, maar kunnen in de soms introverte sfeer binnen een instelling zwaarder doorwegen. Tabel 157: De belangrijkste redenen om de instelling niet aan te raden aan derden Redenen voor niet aanraden Belangrijkste redenen (%) Aantal keren dat deze reden werd aangehaald Rangorde Maaltijden laten te wensen over 19,6 59 1 Problemen tussen residenten (roddel, ruzie) 19,6 47 4 Problemen met het personeel 18,2 50 3 De atmosfeer is doods of te rustig 16,1 58 2 Te duur 11,2 40 5 Kamer is weinig aangenaam 7,7 32 6 Omgeving (netheid, gebouw, tuin, lawaai) 3,5 16 7 Problemen met de verzorging 2,1 16 7 Problemen met de directie 2,1 11 8 TOTAAL: 100 329 3.5.4. Overeenstemming tussen algemene (on)tevredenheid en (on)tevredenheid voor elkeen van de bestudeerde tevredenheidvariabelen Meten de verschillende specifieke tevredenheidsvariabelen (maaltijden, linnen, verzorging, enz ) en de algemene tevredenheidsvariabele (aan/of afraden van de instelling) hetzelfde? Zijn er overeenkomsten tussen de algemene- en de specifieke tevredenheidsvariabelen? Op deze vraag hebben we getracht een antwoord te geven door alle specifieke variabelen te kruisen met de algemene tevredenheidsvariabele: de voor leeftijd, geslacht en gezondheidsperceptie gecorrigeerde Odds ratio's worden weergegeven in de onderstaande tabel. Ontevredenheid voor elke specifieke tevredenheidsvariabele ging gepaard met een statistisch significante grotere algemene ontevredenheid: alle p-waarden waren, op de activiteiten na, kleiner dan 0.001, dus hoog significant. Tabel 158: Niet aanraden van de instelling in functie van de verschillende tevredenheidsvariabelen Niet aanraden van de instelling Ruwe cijfers Gecorrigeerde % Odds ratio [95% BI] Odds ratio Kamerkeuze Tevreden 8,3 1 1 Niet tevreden 26,8 4.01 [2.68-6.00] 3.75 [2.49-5.64], p<0.001 Kameraspect Tevreden 8 1 1 Niet tevreden 29,5 4.80 [3.26-7.05] 4.35 [2.93-6.46], p<0.001 Instellingsomgeving Tevreden 7,3 1 1 Niet tevreden 20,7 3.30 [2.23-4.88] 3.22 [2.16-4.79], p<0.001 Maaltijden Tevreden 6,5 1 1 Niet tevreden 22 4.07 [3.04-5.45] 3.87 [2.87-5.21], p<0.001 Linnenonderhoud Tevreden 8,4 1 1 Niet tevreden 19 2.55 [1.74-3.75] 2.61 [1.76-3.86], p<0.001 254
Netheid Tevreden 8,5 1 1 Niet tevreden 36,9 6.32 [3.96-10.09] 6.15 [3.80-9.94], p<0.001 Dagindeling Tevreden 8,4 1 1 Niet tevreden 19,4 2.62 [1.79-3.84] 2.50 [1.69-3.68], p<0.001 Bezoekmodaliteiten Tevreden 8,3 1 1 Niet tevreden 33,3 5.52 [2.97-10.26] 5.81 [3.08-10.9], p<0.001 Activiteiten Tevreden 7,7 1 1 Niet tevreden 11 1.48 [1.09-2.02] 1.50 [1.09-2.05], p=0.011 Contacten met buitenwereld Tevreden 7,2 1 1 Niet tevreden 13,6 2.03 [1.41-2.92] 1.98 [1.37-2.87], p<0.001 Verpleegkundige zorgen Tevreden 8,1 1 1 Niet tevreden 48,1 10.46 [5.80-18.86] 10.09 [5.48-18.56], p<0.001 Hygiënische zorgen Tevreden 9 1 1 Niet tevreden 44,2 8.18 [4.32-15.48] 7.63 [3.98-14.60], p<0.001 Vriendelijkheid Ja 8,8 1 1 Neen 50 10.38 [5.38-19.85] 9.96 [5.13-19.33], p<0.001 Geduld Ja 8,6 1 1 Neen 42,2 7.76 [4.62-13.02] 7.18 [4.24-12.15], p<0.001 Snel (bel) Ja 6,7 1 1 Neen 14,8 2.41 [1.67-3.47] 2.35 [1.62-3.41], p<0.001 Begrip Ja 7,3 1 1 Neen 33,7 6.50 [4.54-9.31] 6.25 [4.34-9.01], p<0.001 Respect Ja 8,6 1 1 Neen 40 7.10 [4.15-12.15] 6.78 [3.93-11.71], p<0.001 Vriendelijke directie Ja 6,9 1 1 Neen 27,4 5.08 [3.58-7.20] 4.98 [3.49-7.10], p<0.001 Zich thuis voelen Ja 5,8 1 1 Neen 34,9 8.69 [6.40-11.78] 8.23 [6.04-11.20], p<0.001 Gevoel te kunnen beslissen Ja 7 1 1 Neen 21,3 3.60 [2.65-4.88] 3.44 [2.52-4.68], p<0.001 Eenzaamheidsgevoel Neen 7,7 1 1 Ja 20,1 3.00 [2.18-4.13] 2.80 [2.02-3.86], p<0.001 Instellingssfeer Tevreden 5,8 1 1 Niet tevreden 31,4 7.37 [5.46-9.96] 6.85 [5.04-9.32], p<0.001 255
Tabel 159: Aanraden van de residentie aan derden, verdeling volgens socio-demografische-, gezondheidsgerelateerde-, psychologische-, geografische- en instellingsgebonden variabelen Zou u deze residentie aan een andere persoon aanraden (%) Zeker Waarsch. wel Waarsch. niet Zeker niet Totale populatie: 67,9 22,7 4,5 5 Mannen 63,4 26,3 4,9 5,4 < 65 jaar 51,7 31,7 7,5 9,2 65 74 jr. 61,3 26,3 5,8 6,6 75 84 jr. 69,5 22,1 5,2 3,3 85 94 jr. 66,2 27,4 2,5 4 95 + jr. 52,9 29,4 5,9 11,8 Vrouwen 69,8 21,1 4,3 4,9 < 65 jaar 63,8 24,1 5,2 6,9 65 74 jr. 68,4 21,3 4 6,3 75 84 jr. 70,4 20,5 4 5,1 85 94 jr. 69,8 21,3 4,5 4,3 95 + jr. 72,1 20,6 2,9 4,4 Burgerlijke staat Gehuwd 63,7 24,4 6,7 5,2 Weduw(e)naar 68,9 22,6 3,4 5 Ongehuwd 70,1 21,5 5,9 2,5 Gescheiden 59,3 22 8 10,7 Leeftijd schoolverlaten < 14 jaar 68,5 23,4 4,3 3,8 > 14 jaar 67 21,5 4,4 7,2 Gezondheidsperceptie Goed 72,5 20,5 3,5 3,6 Slecht 63,2 24,9 5,5 6,4 Beslissing plaatsing Zonder inspraak 57,4 27,3 6,4 8,9 Met inspraak 72 20,9 3,6 3,5 Eenzaamheidsgevoel Neen 70,8 21,5 4 3,8 Ja 50,3 29,6 7,1 13 Gewest Vlaanderen 68,9 21,3 4,5 5,4 Brussel 56,8 34,1 4,3 4,9 Wallonië 68,5 23,4 4,6 3,6 Statuut instelling OCMW 68,8 22,9 4,4 3,9 Privé 66,6 22,2 4,6 6,7 Type bewoners ROB- bewoners 68 23 4 5 RVT- bewoners 67,5 21,3 6,2 5 256
Tabel 160: Algemene ontevredenheid: zou de instelling niet aanraden aan derden Ontevredenheid Zou de instelling niet aanraden (waarschijnlijk niet+zeker niet) Ruwe cijfers Gecorrigeerde % Odds ratio [95% BI] Odds ratio* Totale populatie 9,5 Geslacht Mannen 10,3 1 1 Vrouwen 9,1 0.87 [0.64-1.17] 0.99 [0.72-1.36] Leeftijdsklassen < 65 jaar 15,2 1.41 [0.82-2.41] 1.40 [0.81-2.43] 65 74 jr. 11,3 1 1 75 84 jr. 8,9 0.77 [0.50-1.18] 0.77 [0.50-1.18] 85 94 jr. 8,3 0.71 [0.46-1.08] 0.71 [0.46-1.09] 95 + jr. 9,4 0.81 [0.36-1.83] 0.81 [0.36-1.84] Burgerlijke staat Gehuwd 11,9 1 1 Weduw(e)naar 8,4 0.68 [0.45-1.02] 0.73 [0.47-1.12] Ongehuwd 8,4 0.68 [0.39-1.17] 0.66 [0.38-1.16] Gescheiden 18,7 1.70 [0.98-2.96] 1.54 [0.85-2.82] Leeftijd schoolverlaten > 14 jaar 11,6 1 1 < 14 jaar 8,1 0.67 [0.50-0.89] 0.68 [0.51-0.91] Gezondheidsperceptie Goed 7 1 1 Slecht 11,9 1.78 [1.33-2.37] 1.87 [1.39-2.51] Beslissing plaatsing Met inspraak 7,1 1 1 Zonder inspraak 15,4 2.39 [1.79-3.19] 2.26 [1.67-3.04] Eenzaamheidsgevoel Neen 7,7 1 1 Ja 20,1 3.00 [2.18-4.13] 2.80 [2.02-3.86] Gewest Vlaanderen 9,8 1 1 Wallonië 8,1 0.81 [0.54-1.20] 0.76 [0.51-1.14] Brussel 9,2 0.92 [0.55-1.56] 0.91 [0.54-1.55] Statuut instelling OCMW 8,3 1 1 Privé 11,2 1.39 [1.05-1.84] 1.33 [1-1.78] Type bewoners ROB- bewoners 9 1 1 RVT- bewoners 11,2 1.26 [0.92-1.74] 1.27 [0.92-1.76] * Alle variabelen werden gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht en subjectieve gezondheidsperceptie (leeftijd en geslacht werden niet gecorrigeerd voor subjectieve gezondheidsperceptie). 257
258
Tabel 161: Belangrijkste statistisch significante verbanden tussen de verklarende variabelen en het niet aanraden van de instelling aan derden Niet aanraden van de instelling aan derden SOCIO-DEMOGRAFISCHE VARIABELEN Vroege schoolverlaters - GEZONDHEIDSVARIABELEN Slechte gezondheidsperceptie + + + PSYCHOLOGISCHE VARIABELEN Geen inspraak bij plaatsing + + + Eenzaam + + + INSTELLINGSVARIABELEN 200 + bedden + + Verblijf 1-3 jr. + + Verblijf 4-9 jr. + METHODOLOGISCHE VARIABELEN WIV-bevrager + + + ANDERE VARIABELEN Geen wekelijks bezoek + + Betekenis: doet ontevredenheid toenemen: +: p < 0.05, ++: p < 0.01, +++: p < 0.001 doet ontevredenheid afnemen: - : p < 0.05, - - : p < 0.01, - - - : p < 0.001 259
260