Samenwerking tussen organisaties: wat met het personeel? @AstridCoates @WimVanOpstal EMK vormingsaanbod 13 november 2013
Opstelling Waarom samenwerken? Juridische aspecten? Rechtstreekse Onrechtstreekse tewerkstelling Terbeschikkingstelling CAO 32bis Samenwerking met andere sectoren Verandermanagement: aandachtspunten
Functionele samenwerkingsverbanden Feitelijke vereniging Personele unie Aanneming Kostendelende vereniging Structurele samenwerkingsverbanden Vzw Vennootschap Fusie
Samenwerken Vacuüm invullen Schaalvoordelen efficiëntie en kostenbesparingen versterken draagkracht en markttoegang benutten van complementaire competenties Lokale verankering / maatschappelijke inbedding
Nieuwe markten aansnijden Markt marktconforme prijzen VZW inbreng x% inbreng 1-x% Bedrijven Organisaties Brede publiek Return On Investment Return On Investment
Infrastructuur financieren huur VZW inbreng x% huur inbreng 1-x% huur Bedrijven Organisaties Brede publiek Return On Investment Return On Investment
Topstructuren marktconforme prijzen VZW 1 VZW 2 VZW 3 VZW 4
Samenwerken Vacuüm invullen Schaalvoordelen efficiëntie en kostenbesparingen versterken draagkracht en markttoegang benutten van complementaire competenties Potentieel? Personeelsimplicaties? Lokale verankering / maatschappelijke inbedding
Juridische aspecten Samenwerking: delen van know-how door uitwisseling van personeel, tijdelijke projectsamenwerking, gemeenschappelijk gebruik subsidies voor tewerkstelling, nieuwe structuur opzetten voor (rand)activiteiten, externe dienst opzoeken, personele unie, fusie, Tewerkstelling niet op de juiste manier georganiseerd? = Problemen met samenwerking Arbeidswetgeving?
Juridische aspecten Terbeschikkingstelling van personeel Een werkgever neemt een werknemer in dienst en leent deze nadien uit aan een gebruiker, die dan enig deel van het WG gezag uitoefent over de werknemer Cao 32 bis Waarborgt het behoud van de rechten van de werknemers in alle gevallen van wijziging van werkgever ingevolge de overgang van een onderneming of van een gedeelte van de onderneming krachtens overeenkomst
Rechtstreekse tewerkstelling Arbeidsovereenkomst Een werknemer verbindt zich om tegen loon, onder gezag van een werkgever, arbeid te verrichten Gezag: ondergeschikt verband = cruciaal! Het recht van de WG om gezag, leiding en toezicht uit te oefenen Soevereine beoordelingsmacht feitenrechter Kijken naar geheel van feitelijke elementen
Rechtstreekse tewerkstelling Gezag? -> Feitelijke elementen: geven van bevelen, instructies, richtlijnen het moeten volgen van werktijden van de overige onderschikte WN binnen de onderneming het uitbetalen van een vaste bezoldiging de verplichting tot het bijwonen van vergaderingen het verplicht rapporteren van de geleverde werkzaamheden het verplicht gebruik maken van de infrastructuur het opleggen van sancties aan de WN in geval van tekortkomingen
Rechtstreekse tewerkstelling Arbeidsovereenkomst WN: presteert arbeid om een inkomen te verwerven onbezoldigde arbeid: vrijwilligerswerk WG: Dwingende arbeidsrechtelijke normen ter bescherming WN SZ bijdragen op brutoloon, progressieve schijven belastingsvoorheffing
Onrechtstreekse tewerkstelling? Arbeidsrecht: aantal mogelijkheden Iemand toch onder gezag tewerkstellen Zonder arbeidsoek tussen de twee voornaamste actoren = Toegelaten terbeschikkingstelling en uitzendarbeid
Terbeschikkingstelling Driehoeksverhouding: Werkgever Werknemer WN uitlenen aan een gebruiker Gebruiker= oefent enig deel van het werkgeversgezag uit In principe verboden! art. 31 1 Wet Terbeschikkingstelling Strijd tegen koppelbazerij: bouw, schoonmaak, vervoer,
Toegelaten terbeschikkingstelling 1. Precisering: Naleven verplichtingen door de derde Geen uiting van uitoefening WG gezag, geen verboden TBS m.b.t welzijn op het werk bv. veiligheidsvoorschriften andere instructies arbeids- en rusttijden uitvoering overeengekomen werk werkmateriaal personen met wie wordt samengewerkt...
Toegelaten terbeschikkingstelling 1. Precisering: Naleven verplichtingen door de derde Andere instructies = cumulatieve voorwaarden: In uitvoering van een geschreven OEK tussen de derde en de WG In OEK uitdrukkelijk en gedetailleerd bepaald zijn welke instructies precies door de derde kunnen worden gegeven Instructierecht mag WG gezag niet uithollen De feitelijke uitvoering van de OEK moet volledig overeenstemmen met de uitdrukkelijke bepalingen van de OEK
Derde zal afschrift moeten bezorgen van het gedeelte van de OEK waarin instructies zijn bepaald die door een derde aan de WN van de WG kunnen worden gegeven Toegelaten terbeschikkingstelling 1. Precisering: Naleven verplichtingen door de derde Procedure informatieverstrekking aan WN vertegenwoordiging over bestaan OEK Secretaris van de OR Persoon aangeduid in huishoudelijk reglement van CPBW Leden vakbondsafvaardiging Procedure niet volgen
Toegelaten terbeschikkingstelling 2. Uitzonderlijk, vaste WN voor beperkte tijd TBS Niet behoren tot gewone activiteiten van de WG Akkoord tussen gebruiker - vakbondsafvaardiging/wn org. vertegenwoordigd in PC Voorafgaande toestemming Administratie Toezicht Sociale Wetten Een C.A.O. gesloten in de NAR kan het begrip 'beperkte tijd' preciseren
Toegelaten terbeschikkingstelling 3. Samenwerking Tussen ondernemingen van eenzelfde econ. en fin. entiteit Kortstondige uitvoering van gespecialiseerde opdrachten die een bijzondere beroepsbekwaamheid vereisen Een C.A.O. gesloten in de NAR kan het begrip kortstondige uitvoering en gespecialiseerde opdrachten die een bijzondere beroepsbekwaamheid vereisen preciseren Admin. Toezicht Sociale Wetten minstens 24u op voorhand verwittigen
Aandachtspunten Voorwaarden + duur TBS: geschrift Ondertekend door WG, WN en gebruiker Voor het begin van de uitvoering Tenzij stilzwijgende toestemming gewoonte is in bedrijfstak ArbeidsOEK WG-WN blijft bestaan! Gebruiker: Wetgeving m.b.t reglementering en bescherming van de arbeid (plaats van werk) Hoofdelijk aansprakelijk Betaling verschuldigde bijdragen SZ, lonen, vergoedingen, voordelen Niet lager dan die welke de vaste WNs van de gebruiker ontvangen
Onregelmatige terbeschikkingstelling? Nietigheid van de TBS overeenkomst OEK heeft nooit bestaan WN en G geacht rechtstreeks verbonden te zijn door een ArbeidsOEK voor onbepaalde tijd vanaf het begin van de uitvoering WN kan arbeidsoek beëindigen zonder opzeggingstermijn of vergoeding Tot op de datum waarop zij normaal nt meer TBS w gesteld Gebruiker en WG hoofdelijk aansprakelijk voor betaling van sociale bijdragen, lonen, vergoedingen en voordelen uit (nieuwe) arbeidsoek Misdrijf: strafrechtelijke vervolging en strafsancties
Btw? Vrijstelling: Art. 44 2, 2 WBTW Diensten en leveringen van goederen die nauw samenhangen met maatschappelijk werk, met de SZ en met de bescherming van kinderen en jongeren en die worden verricht door publiekrechtelijke lichamen of door andere orgs die door de overheid als instellingen van sociale aard worden erkend
Btw? Vrijstelling: Art. 44 2, 2 WBTW Voorwaarden: De handeling wordt verricht door een in artikel 44 2, 2 WBTW beoogde zorginstelling De handeling moet rechtstreeks betrekking hebben op een prestatie die tot doel heeft het stellen van een diagnose, behandeling, genezing, opvang, begeleiding, verzorging van een zorgbehoevende persoon (noodzakelijk) Het vrijstellen van de prestatie mag niet leiden tot concurrentieverstoring tov een niet-vrijgestelde belastingplichtige
Btw? Vrijstelling: Art. 44 2, 2 WBTW TBS personeel tussen instellingen (spontaan)? Verpleegster, kinderequipe CGG, een in ouderenzorg gespecialiseerd team CGG, ziekenhuisapotheker, zorgpersoneel dat dmv een arbeidsoek verbonden is aan een zorginstelling (beoogd door art. 44 2,2 WBTW) waarbij het doel van deze TBS het stellen van een diagnose, behandeling, genezing, opvang, begeleiding of verzorging van een zorgbehoevende persoon is = Zorgfinaliteit?
Btw? Vrijstelling: Art. 44 2, 2 WBTW TBS personeel tussen instellingen (spontaan)? Ander personeel dan zorg personeel = wel aan BTW onderworpen Behoudens indien de TBS van dergelijke personen bijkomstig is aan een vrijgestelde hoofdprestatie Zorginstelling moet bewijzen dat verstrekte handelingen vrijgesteld zijn = samenwerkingsovereenkomst
C.A.O. nr. 32bis van 7 juni 1985 Doel: het behoud van de rechten van de werknemers waarborgen in alle gevallen van wijziging van werkgever ingevolge de overgang van een onderneming of van een gedeelte van de onderneming krachtens overeenkomst
C.A.O. nr. 32bis van 7 juni 1985 Toepassing: op elke werkgever die onderworpen is aan de wet van 5 december 1968 betreffende de collectieve arbeidsovereenkomsten en de paritaire comités = ondernemingen uit de privé-sector Niet: de overgang van de rechten van de werknemers die voortspruiten uit de stelsels inzake ouderdoms-, overlevings- en invaliditeitsuitkeringen, toegekend uit hoofde van aanvullende regimes van sociale voorzieningen
Overgang van onderneming krachtens overeenkomst 1. een wijziging van werkgever Telkens het juridisch statuut van werkgever wijzigt Vb. de fusie, de splitsing, de oprichting, 2. een overgang van een onderneming of van een gedeelte ervan 3. een overeenkomst tussen de werkgever die zijn onderneming overdraagt en de werkgever die de onderneming overneemt
Voorafgaandelijke informatie en consultatie Ondernemingsraad vóór enige bekendmaking inlichten en raadplegen O.m. over de weerslag op de vooruitzichten inzake de tewerkstelling van het personeel, de organisatie van het werk en het tewerkstellingsbeleid in het algemeen Vakbondsafvaardiging (indien geen OR) Werknemers (indien geen OR of VA) de datum of de voorgenomen datum van de overgang de reden van die overgang de juridische, economische of sociale gevolgen van de overgang voor de werknemers de ten aanzien van de werknemers overwogen maatregelen
Gevolgen 1. Automatische overdracht van de arbeidsoek de arbeidsovereenkomst afgesloten tussen de werknemer en de vervreemder wordt van rechtswege overgedragen naar de verkrijger geen sprake van een nieuwe overeenkomst de oorspronkelijke arbeidsovereenkomst afgesloten bij de vervreemder wordt verder uitgevoerd onder dezelfde voorwaarden als voorheen
Gevolgen 2. De overgang is voor de werknemer geen reden tot beëindiging van de arbeidsovereenkomst Geen toestemming WN vereist Geen contractbreuk Geen bijlage bij de arbeidsoek opstellen Het recht de verderzetting van de arbeidsrelatie met de verkrijger te weigeren ontslag nemen, tenzij de weigering gesteund is op een substantiële wijziging van een essentieel element van de arbeidsovereenkomst
Gevolgen 3. Geen ontslag door de vervreemder, korte tijd vóór de overgang door de verkrijger, ná de overgang WN bescherming cao nr. 32bis ontzeggen! 2 uitzonderingen Ontslag wegens dringende reden Ontslag om een economische, technische of organisatorische reden na alle mogelijkheden tot herinschakeling in het arbeidsproces van de werknemer te hebben nagegaan bewijzen
Gevolgen 4. Het behoud van de arbeidsvoorwaarden na overgang Individuele arbeidsvoorwaarden de bezoldiging, met daarin begrepen de voordelen krachtens overeenkomst de beroepskwalificatie de anciënniteit de verantwoordelijkheden het arbeidsregime
Gevolgen 4. Het behoud van de arbeidsvoorwaarden na overgang Uitzonderingen verkrijger niet gehouden tot de overname van de regimes aangaande een groepsverzekering of aangaande een pensioenfonds van de vervreemder tenzij anders is overeengekomen tussen de partijen tenzij deze aanvullende regimes voortspruiten uit een collectieve arbeidsovereenkomst
Gevolgen 4. Het behoud van de arbeidsvoorwaarden na overgang Collectieve arbeidsvoorwaarden Al de bij de vervreemder toepasbare collectieve arbeidsovereenkomsten, die zijn afgesloten op het niveau van de sector of op het niveau van de onderneming, dienen te worden gerespecteerd door de verkrijger Totdat zij ophouden uitwerking te hebben
Gevolgen 4. Het behoud van de arbeidsvoorwaarden na overgang Collectieve arbeidsvoorwaarden Sectorale collectieve arbeidsovereenkomsten Wanneer de vervreemder en de verkrijger dezelfde soort activiteit uitoefenen = hetzelfde PC Wanneer de hoofdactiviteit van de onderneming van de verkrijger verschilt van deze van de onderneming van de vervreemder? Bepalingen van de sectorale collectieve overeenkomsten die van toepassing waren bij de vervreemder eerbiedigen? = In de rechtsleer en rechtspraak betwist
Gevolgen 4. Het behoud van de arbeidsvoorwaarden na overgang Collectieve arbeidsvoorwaarden Collectieve overeenkomsten op ondernemingsniveau De op het ogenblik van de overgang van de onderneming of van een gedeelte ervan toepasbare collectieve overeenkomsten Die het voorwerp zijn geweest van onderhandelingen binnen de onderneming gevoerd met de vakbondsafvaardiging en die zijn neergelegd bij de F.O.D. Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg = moet men eerbiedigen
Gevolgen 5. Hoofdelijkheid vervreemder en verkrijger Schulden die bestaan op tijdstip van overgang met uitzondering van de schulden uit hoofde van aanvullende regimes van sociale voorzieningen WN heeft dus twee schuldenaars Schulden na overgang? In de rechtsleer en rechtspraak betwist Recente rechtspraak: vervreemder is niet gehouden tot de betaling van de schulden van de verkrijger die ontstaan na de overgang
Wat bij samenwerking met andere sectoren? Andere arbeidsvoorwaarden? Andere PC? Cao s gesloten in elk PC: bepalen loon- en arbeidsvoorwaarden in de onderneming Activiteit die werkelijk wordt uitgeoefend door de WG op het Belgisch grondgebied Die het bestaan van de onderneming rechtvaardigt en de aard bepaalt van de onderneming Activiteiten die worden onderaanbesteed door een onderneming moeten niet in aanmerking worden genomen
Wat bij samenwerking met andere sectoren? Andere arbeidsvoorwaarden? Andere PC? In principe valt iedere WG onder 1 PC: de bijzaak volgt de hoofdzaak Hoofdact: de economische act waaraan de meeste arbeidsuren worden besteed of waaraan de meeste personeelsleden worden tewerkgesteld Uitz: bv. onderneming die verschillende act uitoefent, zonder onderling verwantschap, in verschillende lokalen en met personeel dat uitsluitend wordt ingezet voor elk van deze activiteiten = verschillende PCs
Wat bij samenwerking met andere sectoren? Niet zeker welk PC? Advies vragen aan: Sociaal secretariaat FOD Werkgelegenheid, arbeid en sociaal overleg Advies aan Algemene Directie van de Collectieve Arbeidsbetrekkingen: coa@werk.belgië.be Advies heeft geen bindende kracht en geen juridisch gevolg Enkel arbeidsrechtbank kan bindend besluit nemen Enkel echter voor individuele geschillen Geen invloed op sectoraal niveau
Basiskeuzes bij een veranderprogramma Verbeteren versus vernieuwen Het tempo Het object (of domein) van verandering De speelruimte in een programma De mate van participatie Opleiding Het aangrijpingspunt van de verandering
De fasering van organisatieverandering 1. Belichten 2. Richten 3. Inrichten 4. Verrichten
Uitdagingen bij horizontale integratie Omgaan met verschillen in identiteit Sterke ondersteunende ICT configuratie Verschuivende autonomie (On)omkeerbaarheid Draagvlak
Cultuurverandering Strategische visiebepaling Loyaliteit en draagvlak bij de top van de organisatie Modelgedrag top-down Maak structuren en processen dienend voor het te bereiken doel Selectie, socialisatie en evaluatie i.f.v na te streven gedrag Investeer in gevoeligheid voor ethische en juridische kwesties