Internationalisering Topsectoren Ecosysteem overheid Als het gaat om internationalisering hebben de topsectoren en de bedrijven en kennisinstellingen die daartoe behoren te maken met veel verschillende overheidsinstanties. De bedoeling van dit stuk is om als wegwijzer te dienen. In een bijlage bij dit stuk is een lijst van contactpersonen opgenomen. In het buitenland Ambassades en Consulaten-Generaal www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ambassades-consulaten-en-overige-vertegenwoordigingen Nederland heeft een uitgebreid netwerk van ambassades, consulaten-generaal in het buitenland. Zij zijn er om topsectoren, bedrijven en kennisinstellingen te informeren over het land waar ze zitten, om hen daar in contact te brengen met interessante partijen en om hen waar nodig bij te staan. In de landen met veel (potentieel) economisch belang voor Nederland zijn vaak relatief grote afdelingen economie op ambassades en consulaten-generaal. Die grote afdelingen economie kennen vaak naast diplomaten voor handelsbevordering en economie verschillende gespecialiseerde attachés. De meest voorkomende gespecialiseerde attachés zijn die voor landbouw, innovatie en het aantrekken van buitenlandse investeringen, maar ook departementen als I&M en VWS hebben enkele gespecialiseerde attachés. Zij werken samen in één afdeling economie om de topsectoren zo goed mogelijk te kunnen bedienen. Hieronder volgt een overzicht van de verschillende bouwstenen van het economisch buitenlandnetwerk. Handelsbevordering en economie Deze eenheden op de ambassades en consulaten-generaal vertegenwoordigen de Nederlandse economische belangen en ondersteunen het Nederlandse bedrijfsleven op de locale markt. Relevante activiteiten: - Informatie over sectoren en business opportunities; - Handelsaanvragen en individuele zakenpartnerscans; - Het vinden van een importeur of agent; - Investeringsmogelijkheden en/of algemene wet- en regelgeving; - Informatie over typische aspecten van het zakendoen in het land; - Introductie bij lokale autoriteiten en bedrijfsleven; - Ondersteuning en uitvoering van collectieve activiteiten en Holland promotie; - Bemiddelen bij problemen met lokale overheden: openen van deuren, wegnemen van handelsbelemmeringen. Gespecialiseerde attachés op Ambassades en Consulaten-Generaal: Innovatie Attachés www.rvo.nl/onderwerpen/innovatief-ondernemen/topsectoren/ia-netwerk De Innovatie Attachés (IA, voorheen TWA Netwerk of Technisch Wetenschappelijke Attachés) ondersteunen de Nederlandse topsectoren (bedrijven, kennisinstellingen en betrokken overheden) in hun internationale R&D- en innovatie-ambities d.m.v. economische diplomatie en het signaleren van kansen. De Innovatie Attachés werken in de afdelingen economie van ambassades en consulaten van de 16 vanuit innovatieperspectief voor NL meest relevante landen. Voor vragen over buitenlandse R&D, technologie- en innovatietrends of meer informatie over het IA Netwerk kunt u direct contact opnemen met de IA-posten en/of de IA-thuisbasis (die het netwerk vanuit Den Haag aanstuurt). Relevante activiteiten:
- Liaison voor internationale R&D samenwerking; - Trendwatcher en scout voor kansen op technologische R&D en toekomstige markten; - Direct te bereiken voor beantwoording van vragen uit de Nederlandse R&D-gemeenschap; - Organiseren van R&D (matchmaking)missies en delegaties - informant over trends & ontwikkelingen middels publicaties en seminars; - Inhoudelijk ondersteuner bij de (strategische) acquisitie van kennisintensieve buitenlandse investeringen. Landbouwradennetwerk www.landbouwraden.nl Het landbouwradennetwerk is actief in ca 85 landen en gericht op versterking van de concurrentiekracht, innovatie, maatschappelijke verantwoord ondernemen en verduurzaming van agroketens. Ook wordt, samen met het agrobedrijfsleven en kennisinstellingen, ingezet op voedselzekerheid door het leveren van gerichte bijdragen aan de mondiale duurzame voedselproductie. Activiteiten van het landbouwradennetwerk: - Beleidsontwikkeling/dialoog op gebied van voedselzekerheid, duurzame grondstofketens, voedselveiligheid, visserij en bio-diversiteit; - Markttoegang (fytosanitair, veterinair) van Nederlandse agroproducten; - Handels- en investeringsbevordering voor de Nederlandse agrosector; - Activiteiten op gebied van natuur en biodiversiteit - Programmatische samenwerking binnen de gouden driehoek Het bedrijfsleven staat centraal in het verkennen en benutten van kansen in de markt. Het landbouwradennetwerk werkt samen met de topsectoren Agri&Food en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen aan een strategische aanpak en activiteiten (o.a. missies en beurzen) in de prioritaire landen en land/marktcombinaties voor deze topsectoren. NFIA www.nfia.com NFIA helpt en adviseert bedrijven uit het buitenland bij het opzetten, uitrollen en/of uitbreiden van hun internationale activiteiten in Nederland. De NFIA richt zich daarnaast op de promotie van Nederland in het buitenland als een land met een aantrekkelijk investerings- en vestigingsklimaat en speelt een actieve rol bij het in stand houden daarvan. Dienstverlening bestaat o.m. uit informatieverlening, contacten met NL overheid en zakenpartners. NFIA werkt zowel in Nederland als in het buitenland. In een aantal landen heeft NFIA ook gespecialiseerde attachés, die werken vanuit de ambassades of CGs. Relevante activiteiten: Het snel en vertrouwelijk verschaffen van up-to-date informatie over Nederland, Nederlandse wet- en regelgeving en mogelijke incentives van de Nederlandse overheid; Het bieden van persoonlijke begeleiding, o.a. bij het (be)zoeken van vestigingslocaties; Het in contact brengen van buitenlandse ondernemingen met relevante zakelijke partners en overheidsinstanties; Het bieden van concrete oplossingen die vestiging in Nederland vereenvoudigen en optimaliseren; Het bijdragen aan het behouden en verbeteren van het Nederlandse investerings- en vestigingsklimaat; Strategische acquisitie van buitenlandse bedrijven (door inzet van verschillende instrumenten) die een positieve bijdrage kunnen leveren aan de Nederlandse topsectoren. Voor de topsectoren is uiteraard die strategische acquisitie het belangrijkst. Samenwerking tussen de topsectoren en NFIA is van belang om vast te kunnen stellen welk soort buitenlandse bedrijven/ activiteiten een versterking zouden zijn voor de topsector in Nederland. Ook is die samenwerking nodig om te komen tot een overtuigende value proposition voor de investeerders die men zoekt. Andere handelsvertegenwoordigingen buiten de ambassades en consulaten-generaal:
NBSO s www.hollandtrade.com/matchmaking/dutch-representatives/nbso/ Het NBSO-netwerk bestaat uit 21 kantoren in 9 landen. De kantoren zijn gevestigd in regio s die kansen bieden voor Nederlandse bedrijven, maar waar geen ambassade of consulaat aanwezig is. Zij werken nauw samen met de ambassade in de hoofdstad van het land waar ze gevestigd zijn. Relevante activiteiten: - Het vinden van zakenpartners; - Leveren van marktinformatie op maat; - Informatie over wet- en regelgeving in het land waar ze gevestigd zijn. In Nederland Coördinatie internationaal topsectorenbeleid Het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) is verantwoordelijk voor internationaal ondernemen en handelspolitiek, in Nederland en voor (de coördinatie op) de posten. Het is tevens verantwoordelijk voor de economische diplomatie. Samen met het Ministerie van (EZ) en andere vakdepartementen werkt het aan het internationale topsectorenbeleid. Op BZ en EZ zijn daarvoor coördinatoren aangewezen, die nauw met elkaar samenwerken. Zij werken samen met contactpersonen bij andere betrokken overheidsonderdelen en schakelen met de topsectoren en met VNO-NCW over zaken die voor meerdere topsectoren van belang zijn, zoals de reisagenda van het kabinet, het programma strategische beurzen, terugkomdagen van ambassades e.d. Aanspreekpunten internationaal per topsector Bij de directie Internationaal Ondernemen van het DG BEB van het Ministerie van Buitenlandse Zaken is er voor iedere topsector een aanspreekpunt internationaal. Deze persoon volgt de uitvoering van de internationaliseringsstrategie van zijn of haar topsector en dient als liaison tussen die topsector enerzijds en de Haagse overheid en de posten in het buitenland anderzijds. Als de topsector niet precies weet welke overheidsinstantie ze moet hebben, fungeert het aanspreekpunt internationaal als wegwijzer. Ondernemersplein http://www.ondernemersplein.nl/ondernemen/internationaal-ondernemen/ Op Ondernemersplein.nl staat alle informatie van de (semi-)overheid die u nodig heeft om te ondernemen. Dit portaal is een samenwerking tussen verschillende organisaties om het voor de ondernemer gemakkelijk te maken aan informatie te komen over ondernemerschap. Internationaal ondernemen is een onderdeel van deze website. U vindt hier bijvoorbeeld internationale modelcontracten en informatie over belasting kwesties die belangrijk zijn bij het importeren en exporteren. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) directie Internationale Programma s www.rvo.nl/ De RVO begeleidt ondernemers met internationale ambitie bij het vinden van informatie over de exportmarkt, maar ook op het gebied van R&D en innovatie (waaronder het EU-programma Horizon2020 en EUREKA). Ook helpt hij bij het leggen van contacten met zaken- en technologiepartners en het benutten van (financiële) ondersteuning. Als uitvoerder op veel beleidsterreinen, waaronder het topsectorenbeleid en het economisch buitenlandbeleid, heeft de RVO veel instrumenten tot zijn beschikking. Veel informatie is vrij toegankelijk via de website. De RVO is tevens het primaire contactpunt bij deelname aan handelsmissies onder leiding van een bewindspersoon of hoge ambtenaar en gefocuste technologiemissies. Voor ontwikkelingsrelevante activiteiten in lage- en middelinkomenslanden zal per 1 juli 2014 het Dutch Good Growth Fund (DGGF) van start gaan. Nederlandse ondernemers/investeringsfondsen
die daarvoor bij hun eigen bank geen financiering krijgen kunnen vanaf 1 juli aanvragen indienen bij het DGGF. Om bedrijven zoveel mogelijk van dienst te zijn bij de voorbereiding van hun aanvraag kunnen zij met vragen nu al terecht bij de RVO op www.rvo.nl/dggf. Ministerie van (EZ) http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ondernemersklimaat-en-innovatie/bedrijvenbeleid-inbeeld Het ministerie van Economische zaken heeft de primaire verantwoordelijkheid voor het topsectorenbeleid en het bedrijvenbeleid in het algemeen. De ambtelijke secretarissen van de topteams zijn bij EZ geplaatst (voor de topsectoren Logistiek en Water is er ook een bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu) en ondersteunen de topsectoren bij de implementatie van hun programma s. Internationalisering is hier een belangrijk onderdeel van. Hierbij werkt EZ nauw samen met DGBEB van BZ. Daarnaast zet het ministerie zich in voor een goed ondernemers- en vestigingsklimaat. Ook het internationale innovatiebeleid hoort tot de taken van EZ. Ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) http://www.rijksoverheid.nl/ministeries/bz/organisatie/organogram/directoraten-generaal Directoraat-Generaal Buitenlandse Economische Betrekkingen(DGBEB) DGBEB ondersteunt de internationalisering van het Nederlandse bedrijfsleven en werkt aan de versterking van het imago van de Nederlandse topsectoren in het buitenland. DGBEB is (mede-)opdrachtgever van de RVO voor activiteiten om de internationalisering van het bedrijfsleven te bevorderen. Verder stuurt DGBEB de ambassades en consulaten-generaal aan op het terrein van handelsbevordering en economische samenwerking. Om het bedrijfsleven te helpen zet DGBEB economische diplomatie in. Daarbij valt te denken aan handelsmissies onder leiding van een bewindspersoon of hoge ambtenaar. Maar ook aan de Nederlandse inbreng in de handelspolitiek van de EU (WTO en bilaterale handelsverdragen). DGBEB zet zich ervoor in dat (de toepassing van) het economisch buitenlandinstrumentarium van de overheid zo goed mogelijk wordt afgestemd op de prioritaire ondersteuningsbehoeften van de topsectoren. Directoraat-generaal Internationale Samenwerking (DGIS, Ontwikkelingssamenwerking) DGIS is verantwoordelijk voor het ontwikkelingssamenwerkingsbeleid. Hiervoor werkt DGIS onder meer samen met het maatschappelijk middenveld. Daaronder vallen de non-gouvernementele organisaties (NGO's), maar ook organisaties als VNO/NCW of MKB-Nederland. De prioritaire thema's van DGIS zijn voedselzekerheid & private sectorontwikkeling, water en reproductieve gezondheidszorg. Dit zijn maatschappelijke thema s waarvoor de topsectoren oplossingen kunnen bieden. Voor de eerste twee thema s heeft DGIS fondsen voor publiek-private samenwerking, waarvoor bedrijven jaarlijks voorstellen kunnen indienen. Het Dutch Good Growth Fund (DGGF), dat van start gaat per 1 juli 2014, is een belangrijk nieuw instrument dat financieringsvormen biedt aan MKB met goede investerings- en/of exportplannen in lage- en middeninkomenslanden die ontwikkelingsrelevant, maatschappelijk verantwoord en duurzaam zijn. Nadere informatie beschikbaar bij de RVO (zie hierboven). Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) Dit ministerie is trekker van de overheidsrol bij de topsectoren Water en Logistiek. Zo vertegenwoordigen de directeur-generaal Ruimte en Water en de directeur-generaal Bereikbaarheid van I&M de overheid in de topteams van de topsectoren Water resp. Logistiek. Voor deze twee topsectoren zijn er bij I&M ook ambtelijke secretarissen (naast die op EZ). I&M faciliteert en neemt deel aan buitenlandpromotieactiviteiten van deze topsectoren. In samenspraak met zijn topsectoren onderhoudt I&M structurele relaties in diverse landen. Zo onderhouden de bewindslieden van I&M en hun medewerkers contact met hun collega s in andere landen en leiden de bewindslieden van I&M ook bedrijvenmissies op hun terrein.
Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) Afgezien van de rol van OCW t.a.v. de kennisdimensie van het topsectorenbeleid is het ministerie op het internationale vlak vooral betrokken bij de topsector Creatieve Industrie. De directeur-generaal Cultuur en Media van OCW vertegenwoordigt de overheid in het topteam van Creatieve Industrie. Samen met de Eenheid Internationaal Cultuurbeleid (ICE) van het Ministerie van Buitenlandse Zaken is OCW verantwoordelijk voor het internationale cultuurbeleid. Samen met BZ financiert OCW het stimuleringsfonds voor de creatieve industrie. Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) VWS is nauw betrokken bij de topsector Life Sciences & Health. De directeur-generaal Volksgezondheid van VWS vertegenwoordigt de overheid in het topteam van die topsector. Ook combineert de Minister van VWS regelmatig inhoudelijke werkbezoeken aan landen met een handelsmissie, als het betreffende land goede kansen biedt voor de topsector. Hierbij zijn de BRIClanden en de VS de voornaamste partners. Met landen als Indonesië, Turkije, Zuid-Afrika, Golfstaten wordt meer op ambtelijk niveau samengewerkt, al naar gelang de wensen van bedrijfsleven. Daarnaast is VWS ook secretaris van de werkgroep LSH-EU connect, die als taak heeft de kansen voor de topsector in Brussel te optimaliseren, o.a. via het Programma Comité Health voor Horizon2020. Dutch Trade Board (DTB) en I&M Exportplatform In dit forum, dat ongeveer eens per kwartaal bijeenkomt, stemmen overheid en bedrijfsleven op hoog niveau af over het economische buitenlandbeleid. Vanuit alle topsectoren heeft er iemand zitting in de DTB. Voor de topsectoren Logistiek en Water is er daarnaast nog een gespecialiseerd afstemmingsforum, het I&M Exportplatform.
Internationale contactpersonen bij de overheid voor de Topsectoren Internationaal versie 29 april 2014 Topsector/ Onderwerp Naam Titel en voorletters Organisatie/Rol Telefoon: contactgegevens Algemeen Specifieke beleidsterreinen Uitvoering Wim van der Leeuw Upton van der Vliet Gerty Rutgers Jaap Broersen Anno Galema Ernest Slot Regine Aalders Marja Esveld Aanspreekpunt Ministerie van Buitenlandse Zaken (MinBZ) voor zaken die de internationalisering van alle of meerdere topsectoren betreffen Aanspreekpunt Ministerie van voor zaken die de internationalisering van alle of meerdere topsectoren betreffen. Tevens aanspreekpunt voor strategische acquisitie (met NFIA) en vraagstukken m.b.t. vestigingsklimaat in NL. Secretaris Dutch Trade Board (DTB), verantwoordelijk voor de reisagenda van Bewindspersonen Kabinet Rutte en afstemming met de regionale overheden (Min.BZ) Algemeen aanspreekpunt voor internationale innovatie/r&d-vraagstukken en -contacten bij Ministerie van Algemeen aanspreekpunt voor Ontwikkelingssamenwerking en voor de voor PPP-fondsen op gebied van water en voedselveiligheid bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken Aanspreekpunt internationaal ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) Aanspreekpunt bilaterale relaties Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Aanspreekpunt EU-aangelegenheden bij MinVWS 070-3485561 wim-vander.leeuw@minbuza.nl 070-3796682 u.vandervliet@minez.nl 070-3486515 gerty.rutgers@minbuza.nl 070 3797923 j.p.broersen@minez.nl 070-3484386 anno.galema@minbuza.nl 06-11038720 e.c.g.slot@minocw.nl 070-3406130 rm.aalders@minvws.nl 070-3407737 m.i.esveld@minvws.nl
beleid Yvette Entius Henny Jacobs Mike Timmermans Silvia van Buchem Eerste aanspreekpunt bij RVO voor handelsreizen, strategische beurzen en PIB-programma Algemeen aanspreekpunt bij NFIA (RVO) voor werving buitenlandse investeerders RVO-aanspreekpunt voor internationale R&D samenwerkingsprogramma s zoals Eurostars en Horizon2020 (EU) Projectleider implementatie Dutch Good Growth Fund (DGGF) bij RVO 088-6021467 yvette.entius@rvo.nl 088-6021248 henny.jacobs@rvo.nl 088-6021121 mike.timmermans@rvo.nl 088-6021527 sylvia.vanbuchem@rvo.nl Contactpersonen per topsector Agri & Food Bob Steetskamp Suzanne van Tilburg Willie van den Broek Desirée Hagenaars Casper Zulim-de Swarte Marcel de Groot Wies Broens Lid Team internationaal. Vanuit het bedrijfsleven en Topteam gedetacheerd bij voor de uitvoering van de internationale strategie. Is linking pin met het bedrijfsleven. Tevens private secretaris Topteam Agri&Food. Lid Team internationaal vanuit de overheid werkzaam bij het Ministerie van. Coördineert de internationale EZ-inbreng in strategie en uitvoering. Lid Team Internationaal vanuit de Universiteit van Wageningen. Is de linking pin met de kennisinfrastructuur. lopende dossiers in de topsector programma Partners for International Business (PIB) 06-53162120 06-52808042 0317-481317 bobsteetskamp.taf@gmail.com s.j.c.w.vantilburg@minez.nl willie.vandenbroek@wur.nl 070-3484847 desiree.hagenaars@minbuza.nl 088-6025593 06-52808035 070-3796256 casper.zulim@rvo.nl of c.zulim.de.swarte@minez.nl m.degroot@minez.nl 088-6025033 wies.broens@rvo.nl
Chemie Maarten Schans bij de RVO NFIA-aanspreekpunt strategische acquisitie buitenlandse investeerders in de sector 088-602 5647 maarten.schans@rvo.nl Creatieve Industrie Jorn Leeksma Hans Sprangers Oscar Delnooz Wies Broens Barbara Breimer Emmy Scholten Mineke de Lange lopende dossiers topsectorenaanpak programma Partners for International Business (PIB) bij RVO NFIA-aanspreekpunt strategische acquisitie buitenlandse investeerders in de sector lopende dossiers in de topsector 070 379 7289 jorn.leeksma@minbuza.nl 070-3796573 j.t.c.m.sprangers@minez.nl 070-3796388 o.h.a.m.delnooz@minez.nl 088-6025033 wies.broens@rvo.nl 06-52526005 barbara.breimer@rvo.nl 070-3486623 emmy.scholten@minbuza.nl 070-3784886 m.f.delange@minez.nl Energie Aad van Winden Jasmijn Snippe Anneloes Schueler Pieter de Vries Aanspreekpunt (design en architectuur) missies, strategische beurzen en programma partners for international business (PIB) bij de RVO Aanspreekpunt (mode) missies, strategische beurzen en programma partners for international business (PIB) bij de RVO 070-3796003 a.j.m.vanwinden@minez.nl 088-6021150 Jasmijn.snippe@rvo.nl 088-6021204 anneloes.schueler@rvo.nl 070-3487180 pieter-de.vries@minbuza.nl
Ed Buddenbaum lopende dossiers topsectorenaanpak 070-3798116 e.r.buddenbaum@minez.nl High-Tech Systemen en -Materialen Life Sciences & Health Joost Vermeulen Paul Vetter Anita Wemmenhove Jasmijn Snippe Cindy van den Boom Michiel Janson Gerben Klein Lebbink Nasrat Popal Roy Paulissen Eric van Pelt Frank de Laat Petra van Baak Ondersteunt de internationalisering van topsector Energie bij het directoraat Energie, Telecom en Mededinging van Min. EZ Ondersteunt de internationalisering van topsector Energie bij de RVO programma Partners for International Business (PIB) bij de RVO lopende dossiers in de topsector Internationaal Innovatie en R&D-expert Ministerie van programma Partners for International Business (PIB) bij de RVO NFIA-aanspreekpunt strategische acquisitie buitenlandse investeerders in de sector HTSM NFIA-aanspreekpunt strategische acquisitie buitenlandse investeerders binnen de ICT (Digital Gateway) lopende dossiers in de topsector 070-3797108 j.p.l.vermeulen@minez.nl 070-3797702 p.m.a.vetter@minez.nl 088-6022410 anita.wemmenhove@rvo.nl 088-6021150 jasmijn.snippe@rvo.nl 070-3484296 cindy-vanden.boom@minbuza.nl 070-3796335 m.janson@minez.nl 070 3796138 g.c.kleinlebbink@minez.nl 088-6021627 nasrat.popal@rvo.nl 088-6025024 roy.paulissen@rvo.nl 088 6025261 eric.vanpelt@rvo.nl 070-3487695 frank-de.laat@minbuza.nl 06-31662421 Secretariaat: p.m.vanbaak@minez.nl
Niek Dubelaar 070-3796182 070 379 7112 w.n.dubelaar@minez.nl Logistiek Tuinbouw en Uitgangsmaterialen Simon van Ravesteijn Robert van der Hum Sjors Rozemeijer Janine van Oost Fred Couzy Erik Bouwmeester Elise Kardol Robbin Mulder Lieve Romkens programma Partners for International Business (PIB) bij de RVO Secretarissen van het Topteam met een overzicht over alle lopende dossiers in de topsector Aanspreekpunt internationale logistieke zaken bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) programma Partners for International Business programma (PIB) bij de RVO lopende dossiers in de topsector 088-6025649 simon.vanravesteijn@rvo.nl 070-3485064 robert-vander.hum@minbuza.nl 070-3796744 s.p.j.rozemeijer@minez.nl 070-4561520 janine.van.oost@minienm.nl 070-3796965 a.p.couzy@minez.nl 06-28602084 erik.bouwmeester@minienm.nl 088-6021014 elise.kardol@rvo.nl 070-3485791 robbin.mulder@minbuza.nl 070-888 3226 g.j.m.romkens@minez.nl Aad van Winden 070-3796003 a.j.m.vanwinden@minez.nl Rosalind Boschloo programma Partners for International Business programma (PIB) bij de RVO 088-6021604 rosalind.boschloo@rvo.nl
Water Maarten Schans NFIA-aanspreekpunt strategische acquisitie buitenlandse investeerders in de sector Roel Martens Patrick Polman Lennart Langbroek Anne Reitsma Willem Mak Simon van Ravesteijn Anneloes Schueler Secretarissen van het Topteam met een overzicht over alle lopende dossiers in de topsector Aanspreekpunt internationale zaken bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) Aanspreekpunt (water) voor missies, strategische beurzen en programma Partners for International Business (PIB) bij de RVO Aanspreekpunt (maritiem) voor missies, strategische beurzen en programma Partners for International Business (PIB) bij de RVO 088 602 5647 maarten.schans@rvo.nl 070-3485673 roel.martens@minbuza.nl 070-3796499 p.h.polman@minez.nl 06-2959845 lennart.langbroek01@minienm.nl 070-3796028 a.m.reitsma@minez.nl 070-4567997 willem.mak@minienm.nl 088-6025649 simon.vanravesteijn@rvo.nl 088-6021204 anneloes.schueler@rvo.nl