ILIV is een kenniscentrum dat het belang van een thuis op de kaart zet aan de hand van onderzoek, analyses, duiding en trends. Gedetailleerde cijfers, informatie en artikels over thuis en thuisgevoel vindt u op www.iliv.be ILIV, opgericht met de steun van IKEA Het onderzoek gebeurt in alle transparantie en objectiviteit. ILIV zal IKEA op geen enkele manier promoten en de werking van ILIV verloopt volledig onafhankelijk van IKEA. De ILIV thuistrends samen thuis het ILIV Thuis-Trendrapport 2013 tweede editie Kenniscentrum over het belang van thuis Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013 Het ILIV onderzoek Alle cijfers en quotes van het ILIV Thuis- Trendrapport zijn gebaseerd op het ILIV Onderzoek naar thuis en thuisgevoel in België, 2013, tenzij anders vermeld. Het ILIV-onderzoek is een kwantitatief onderzoek, een online bevraging bij een steekproef van 2.000 mensen, representatief voor de Belgische populatie, 18+. De vragenlijst bestaat uit een combinatie van open en gesloten vragen, die alle aspecten van het leven thuis en in de buurt omvatten. Deze tweede bevraging is daarenboven gebaseerd op de nulmeting in 2011 en stelt ons dus in staat om vergelijkingen te maken. Op het einde van elk hoofdstuk geven we de trends aan die wij aanvoelen en zien in relatie tot het thuisleven, het thuisgevoel en het samenleven. Deze trends zijn het resultaat van twee jaar trendwatching, de analyse van de resultaten en gesprekken met verschillende experts en journalisten de afgelopen twee jaar. We zien in dit trendrapport enkele trends uit het vorige rapport terugkomen. Zo is sharing nog steeds in opmars. En we zien ook nieuwe trends, zoals kantoorwonen en de populariteit van een kachel.
Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013 Samen thuis is voor mij het moment net voor het slapengaan Logan uit Court-Saint-Etienne
Intro De afgelopen vier jaren waren woelig: de doorbraak van de financiële kredietcrisis in België in 2008, de Europese staatsschuldencrisis twee jaar later, elk jaar weer meer faillissementen. De crisis heeft er stevig ingehakt. Mensen zijn onzeker geworden. Over hun werk en financiën. Over hun toekomst en die van hun (klein)kinderen. Toch beweegt er veel vandaag. Want wie het met minder moet doen, wordt creatiever. En het ik-verhaal dat lang de boventoon speelde in onze geïndividualiseerde maatschappij, wordt weer een wij-verhaal. Mensen gaan de krachten bundelen. Sharing is groot. Niet alleen op vlak van tuin-, auto-, of woning-delen. Het gaat ook om ervaringen delen, samen werken en samen leven. Een thuis is samen leven. Meer nog dan twee jaar geleden draait een thuis om de mensen die er wonen, om authentieke relaties. In onzekere tijden zoeken we meer dan ooit de zekerheid en geborgenheid op van een thuis, van dat nest waar we ons kunnen terugtrekken met de mensen die het dichtst bij ons staan. Thuiskomen doen we bij mensen. In onze woning, maar ook daarbuiten. Buurten bruisen van het leven en spelen terug een zeer belangrijke rol in ons thuisgevoel. Ook de buurt is een stukje thuis geworden en een deel van ons geluk. Deze tweede editie van het ILIV Thuis-Trendrapport gaat over thuis en thuiskomen in een wereld van onzekerheid en crisis. Over een terugkeer naar authentieke waarden: gezin, geluk, vriendschap, buurtgevoel. Over samen en sharing. Maar ook over méér doen met minder en realistisch dromen. Het ILIV-team Gedetailleerde cijfers, informatie en trends over thuis en thuisgevoel vindt u op www.iliv.be. 5
inhoud 1. Wonen in België: de cijfers 08 De thuistrends Kale reis voor goudzoekers 19 Kantoorwonen 20 2. Huis wordt thuis 22 De thuistrends Warme thuis als tegenwicht voor crisis 39 Micro gardening 40 Kachelkoorts 40 Thuis in beeld - fotoreportage Ook voor deze editie trok ILIV van deur tot deur om mensen te fotograferen in en rond hun huis. Dit keer had fotografe Evy Raes twee vragen op zak: Welke plaats in huis staat symbool voor jullie samenleven? Wat maakt van jouw buurt je thuis? Het levert weerom een gevarieerd beeld op van de Belgische thuis, anno 2013. We namen een selectie van deze beelden op in dit Thuis-Trendrapport. De volledige beeldenreeks kan je bekijken op www.iliv.be 3. Samen uit samen thuis 42 De thuistrends Kangoeroewonen op gezinsmaat 61 Organische interieurs 62 Solo-ouders, samen huren 62 4. Bezoek welkom, reservatie verplicht 64 De thuistrends Duurzaam dekken 81 Gepland binnenspringen 82 5. Over buurtleven en leven in de buurt 84 De thuistrends Te koop: charmante buurt 109 Staycation 110 6. Mijn huis, mijn alles en alles voor mijn huis 114 De thuistrends Serieel kopen 129 Hotel mama 130 7. Thuistypes: 6 keer thuis 134 8. ILIV kijkt vooruit 152 Samen consuminderen 156 Samen delen 157 Samen huizen 160 Samen beleven 164 7
1. WONEN IN BELGIË: DE CIJFERS Ik heb een plaats nodig om thuis te komen, te ontspannen en mezelf te zijn. Mijn plekje. Katrien uit Lokeren 8 thuis-trendrapport 2013 9
Belgen kopen Slechts 1 op 4 (24%) huurt een woning in België, 63% is eigenaar van de woning. 12% woont (nog) bij zijn ouders. De meeste Belgen wonen in een vrijstaande woning, de verschillen tussen appartementen, gesloten of halfopen bebouwingen zijn klein. We mogen dan wel een verstedelijkt, klein landje zijn, toch heeft drie vierde van de Belgen zijn eigen stukje buiten : 75% van de Belgen heeft een tuin. Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013
We wonen in een nieuwbouw en vonden de keuken afwerken belangrijker dan de badkamer. De gootsteen doet daarom dienst om onze tanden te poetsen en als badje voor Feden-Maria. Thais uit Geel Relatief modaal Belgen vinden van zichzelf dat ze over het algemeen goed wonen, zonder grote luxe maar comfortabel (72%). 16% woont in een basic woning, zonder luxe of veel comfort, 13% betrekt een luxueuzere woonst. De grote meerderheid woont dus in een modale woning. Al is modaal zeer relatief. In vergelijking met andere EU-inwoners, wonen Belgen ruim. Ook wat afwerking en voorzieningen betreft, scoren Belgische huizen zeker niet slecht. Mijn huis heeft een logeerkamer: 36% een speelkamer: 15% een home cinema: 16% een tuin: 75% een grote keuken: 37% meerdere toiletten: 54% meerdere badkamers: 14% grote comfortabele sofa: 47% veel lichtinval: 51% een garage: 63% een open haard: 25% Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013 12 thuis-trendrapport 2013 13
Belgische woningen scoren goed Een internationaal vergelijkend onderzoek, toont aan dat onze eengezinswoningen niet alleen een stuk ruimer zijn dan buitenlandse eengezinswoningen, maar ook van betere kwaliteit. Daarnaast beschikken Belgische eengezinswoningen meer over een eigen tuin of koer, en buitenlandse meer over een balkon of terras. http://www.vastgoedplatform.be Mijn dorp, schoon dorp Belgen zijn geen grote verhuizers: we zijn honkvast en gehecht aan onze woning: 64% wil graag altijd in zijn huidige woning blijven wonen. Voor eigenaars loopt dit cijfer nog op tot 76%, bij huurders daalt het tot 42%. 67% van de Belgen wil ook graag altijd in zijn huidige buurt blijven wonen. En dat is in vele gevallen nog steeds de buurt waar ze opgroeiden. Wie woont er bij ons in? 25% woont alleen 50% 65% woont voltijds samen met de partner heeft (nog) inwonende kinderen 17% heeft andere mensen bij zich wonen: meestal gaat het om ouders of om andere familieleden 48% woont dicht bij zijn ouders of andere familie 14% zou dat graag willen 34% 11% woont in de buurt waar hij is opgegroeid zou dat graag willen 14 thuis-trendrapport 2013 15
Dorp en stadsrand populairst Wie jong is, hoger opgeleid, en nog geen gezin heeft, kiest sneller voor het bruisende stadsleven. De kans is echter groot dat deze twintigers verhuizen zodra er kinderen zijn. Naar de stadsrand, met de lusten van de stad maar niet de lasten, of naar de rust en gezelligheid van een dorp. Slechts 14% woont op het platteland, maar dat kan voor een stuk toegewezen worden aan de vervaging van de grenzen tussen dorp, stadsrand en de buiten in verkaveld België. De grote uitdaging van de stadsplanners zal erin blijven bestaan om de steden voldoende aantrekkelijk te maken voor tweeverdienergezinnen, door de overlast te beperken en betaalbare moderne eengezinswoningen te combineren met kindvriendelijke voorzieningen. Waar woont de Belg? 18% woont in de stad 31% aan de rand van de stad 35% in een dorp 14% op het platteland 2% ergens anders De cijfers voor Vlaanderen en Wallonië tonen slechts weinig verschil. Afbetalingslast zwaarst voor jonge mensen Een kwart van de Belgische huurders (24%) betaalt minder dan 500 euro huur per maand, de helft betaalt 500 tot 800 euro huur per maand. Voor de overige huurders bedraagt de huur meer dan 800 euro. Niet min, dus. Maar ook eigenaars dragen zware afbetalingslasten: ze betalen gemiddeld 600 euro per maand af aan hun woningkrediet. Opgesplitst naar leeftijd, wordt het afbetalingsplaatje concreter. Wie ouder is, heeft immers zijn woning vaker al volledig afbetaald. Jonge mensen 20-29 jaar dragen de zwaarste aflossingen. 10% opvallend: er is geen verschil in de afbetalingslast tussen Vlaanderen, Brussel en Wallonië Hoeveel is mijn huis waard? 19% 21% 20% 11% <150.000 150.001-200.001-250.001-300.001-350.001- >400.001 200.000 250.000 300.000 350.000 400.000 Inschatting van de Belgische eigenaar van de huidige waarde van zijn woning 2 op de 10 Belgen 8% 40% 11% betalen méér dan 1.000 euro per maand af aan woningkrediet Maandelijkse aflossingen* 60% 26% 74% 11% 8% 20-29 jaar 30-44 jaar 45-59 jaar 60-plussers lost meer dan 1000/maand af lost minder dan 1000/maand af * Enkel bevraagd bij eigenaars 89% 92% 16 thuis-trendrapport 2013 17
Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013 DE THUISTRENDS Kale reis voor goudzoekers Een thuis is geen museum Een immocrash lijkt er vooralsnog niet aan te komen, maar de tijd dat eigenaars onrealistisch hoge prijzen kunnen vragen en krijgen voor hun woning is wel definitief voorbij. De financiële crisis heeft ook zijn weerslag op de woningsector. Mensen stellen een aankoop uit, zijn voorzichtiger geworden en willen meer waar voor hun geld. Anderzijds heeft de crisis ook ogen geopend. Wie dacht een snelle slag te slaan zal van een kale reis terugkomen. Woningeigenaars schatten de waarde van hun eigen woning realistischer in. Tot een immocrash zal het bij ons zo gauw niet komen. Daarvoor houdt de Belg teveel van bakstenen. Wel tot een gedeeltelijke en geleidelijke correctie van de systematische overwaardering van het Belgische vastgoed. Het duurdere segment villa s en luxeappartementen zal wel een forsere waardedaling voelen. Belgen besteden minder tijd en aandacht aan inrichting en decoratie dan twee jaar geleden*. Tegelijkertijd vinden we het nog moeilijker dan in 2011 om ons interieur zo mooi vorm te geven als in de boekjes. Maar het maakt ook minder uit. De druk van interieurmagazines neemt af, mensen laten zich minder regels opleggen en gaan meer voor het nesten. Rommel mag weer. Het aantal Belgen dat klaagt over rommel is met 18% gedaald. * Vergelijking met cijfers van het vorige ILIV-thuisonderzoek (2011) 19
DE THUISTRENDS Kantoorwonen De zetel is de ideale plek om te aperitieven met vriendinnen en daarna te eten of op stap te gaan. Ellen uit Berchem Belgen mogen dan wel ruim wonen, de nood aan kleine huizen groeit en zal blijven groeien: energieprijzen swingen de pan uit, bouwgronden worden onbetaalbaar, grote woningen evenzeer, en de Belg denkt steeds duurzamer en dus bescheidener. Bovendien neemt het aantal eenoudergezinnen toe. Kleiner wonen wint dus aan belang, en mensen zullen steeds creatiever omspringen met ruimtes en functionaliteiten. De oplossing voor het gebrek aan woonoppervlakte zal uit een verassende hoek moeten komen: die van kantoorgebouwen en opslagruimtes. Thuiswerk en flexibele arbeidsvoorwaarden maken fysieke kantoren steeds minder noodzakelijk. Digitalisering en on demand maken grote opslagruimtes overbodig, een evolutie die alleen nog versneld zal worden als 3D-printing zijn ongelooflijke potentieel begint waar te maken. Al die vrijgekomen ruimte kan de nood aan kleine woningen op een inventieve manier invullen. 20 thuis-trendrapport 2013 21 Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013
2. huis wordt thuis Mijn thuis is als een moelleux au chocolat, een kleine schulp met een smeltend hart. Vincent uit Luik 22 thuis-trendrapport 2013 23
Wanneer wordt een huis een thuis? ILIV maakte het ondefinieerbare definieerbaar en vroeg mensen naar de essentie van een thuis. Eén ding is zeker: een thuis maakt veel emoties los. Het is verweven met wie we zijn, en de enige plaats waar we helemaal onszelf kunnen zijn, de touwtjes laten vieren, de maskers kunnen afwerpen en helemaal tot rust komen. Toch draait een thuis niet om individuen, maar om de mensen die er samen leven. Een thuis is een nest voor wie het dichtst bij ons staat. Maar bovenal is een thuis: puur geluk. Thuisgevoel meten Om het thuisgevoel te bepalen combineren we verschillende stellingen in een factor thuisgevoel. Drie thuis-indicatoren geven samen een betrouwbaar beeld van hét thuisgevoel in België: je thuis voelen in je huis, graag thuis zijn, en gelukkig worden van je thuis. De Belg is thuis waar hij woont Het thuisgevoel is groot bij de Belg. De overgrote meerderheid (95%) voelt zich thuis in zijn woning, is graag thuis (94%), en wordt gelukkig van z n thuis (90%). Mensen zijn over het algemeen meer tevreden over hun woning en hun buurt dan over hun financiën, werk, of sociaal leven. Een thuis is dan ook bijzonder belangrijk. 7 op 10 Belgen is het er zelfs over eens dat je zonder een thuis simpelweg niet gelukkig kán zijn. 24 thuis-trendrapport 2013 25 Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013
Ik ben gelukkig als ik in mijn GPS kan ingeven: bestemming: thuis Fréderick uit Brussel Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013 Je kan hoog, gemiddeld of laag scoren op thuisgevoel; 73% van de Belgen heeft een hoog thuisgevoel. En daarin zien we geen verschil tussen mannen en vrouwen, hoog- of laagopgeleiden en ook geen verschil tussen Vlaanderen, Wallonië of Brussel. Er zijn echter andere factoren die wel een invloed hebben op ons thuisgevoel. Zo verhoogt het thuisgevoel met het ouder worden: 83% van de mensen ouder dan 60 jaar heeft een hoog thuisgevoel, bij mensen jonger dan 30 jaar is dat maar 64%. Financiële druk en de stress op het einde van elke maand om te kunnen rondkomen, is nefast voor het thuisgevoel: 81% van de mensen die comfortabel kunnen leven, hebben een hoog thuisgevoel, bij mensen die het einde van de maand moeilijk halen, scoort slechts 59% hoog op thuisgevoel. Eigenaars scoren gemiddeld hoger in thuisgevoel dan huurders. eigenaar 79% 20% 1% Thuisgevoel hoog middel laag 58% 36% 6% huurder Samen uit, samen thuis Thuis zijn is samen zijn. Het vorige ILIV-onderzoek (2011) liet er al geen twijfel over bestaan en in het huidige onderzoek zijn de cijfers nog gegroeid: wat van ons huis in de eerste plaats een thuis maakt zijn mensen. Partners, kinderen, huisgenoten, vrienden, mensen die samen de woning een gezicht, een verhaal en een ziel geven. Maar ook huisdieren zijn echte huisgenoten. En ook zij zijn belangrijker geworden voor het thuisgevoel tegenover twee jaar geleden. Wie thuis een diertje heeft, beschouwt het evenzeer als een voorwaarde om van een thuis te kunnen spreken. 26 thuis-trendrapport 2013 27
Gelukskastje Kenniscentrum over het belang van thuis 28 thuis-trendrapport 2013
Gezellig thuis in de winter, met de kachel aan, zetels waar je in kan spelen en de honden die ons door het hele huis heen achterna lopen. Christine uit Brussel Knip en vouw dit huisje tot een sleutelkastje voor je huissleutel. Volg de kniplijntjes en plooi het huisje op de aangegeven plooilijnen. Bevestig het huisje met dubbelzijdige tape of een klein nageltje aan de muur. Klop dan een stevige nagel door het hartje in de muur. Ziezo, jouw sleutel tot thuisgeluk! 31 Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013
Het hele gezin thuis, dat is voor mij gelukkig zijn. Greta uit Merksem wat maakt dat jij je thuisvoelt in je woning?* de mensen waarvan ik hou: 50% (+ 5% t.o.v. 2011). Voor wie voltijds samenwoont: 61% mijn huisdier: 46% (van de huisdier-eigenaars) spulletjes, decoratie, huisraad, servies: 31% (+ 5% t.o.v. 2011) de tuin/terras: 26% (- 4% t.o.v. 2011) mijn meubels: 23% een band met de buurt: 23% * Respondenten mochten max. drie zaken aanduiden. Thuis op een ander Thuis is onze woning. Daar bestaat geen twijfel over. Toch zijn er meerdere plekken waar we ons thuis kunnen voelen. Een vakantiewoning bijvoorbeeld, of het huis van een vriendin. Wat maakt dat mensen zich ook elders kunnen thuisvoelen? Ook daar draait het in de eerste plaats om wie er woont. De band met de buurt en een tuin blijven eveneens belangrijk, maar er spelen ook andere elementen zoals voldoende ruimte, zicht op groen en een rustig hoekje. Een benepen flatje met zicht op beton en veel lawaai van de buren, is met andere woorden de ideale formule voor een stressvakantie. Opvallend is ook dat huisdieren wél zeer bepalend zijn voor ons thuisgevoel thuis. Maar een veel kleinere invloed hebben op ons thuisgevoel op verplaatsing. Zo heeft slechts 13% van de huisdiereigenaren zijn beestje nodig om zichzelf elders thuis te kunnen voelen. Een huisdier is dus in de eerste plaats een eigen-huis-dier. wat maakt dat jij je ergens thuisvoelt?* de mensen waarvan ik hou: 63% een band met de buurt: 26% genoeg ruimte: 25% de tuin/terras: 20% een rustig hoekje: 19% zicht op een groene omgeving: 18% * In het algemeen: dus ook bij vrienden, in een vakantiewoning, of eender waar anders dan in de eigen woning. Respondenten mochten max. drie zaken aanduiden. 32 thuis-trendrapport 2013 33
Thuis is jezelf kunnen zijn Alleen of met het gezin, thuis komen mensen tot rust, en kunnen ze hun batterijen opladen. Iedereen heeft ergens een plek nodig om de drukke dag van zich af te kunnen laten glijden. Thuis is de plaats waar dat kan. Daar ontspannen mensen zich en kunnen ze zijn wie ze willen zonder indruk te moeten maken of beoordeeld te worden. Schoenen uit en weg met de wereld. Ook dat is thuis. Thuis kom ik helemaal tot rust: 51% helemaal akkoord 41% eerder akkoord Thuis kan ik mezelf zijn: 67% helemaal akkoord 30% eerder akkoord Thuis kan ik mijn batterijen opladen, krijg ik energie: 34% helemaal akkoord Thuis is een plaats waar je tot rust kan komen en dat zorgt voor een gevoel van geluk. Nicole uit Namen Thuis staat voor... 92% 89% 95% warmte en thuisgevoel vreugde veiligheid Kamers met verhalen 63% associeert thuis met herinneringen Als muren konden praten, dan zouden ze vertellen over keerpunten en kleine momenten, over ruzies en vertedering, vriendschap, ontboezemingen, goede tijden en groeipijnen. Toch blijven vooral de mooie herinneringen bovendrijven als we aan thuis denken. Een thuis staat immers voor de meeste Belgen voor warmte en geborgenheid, vreugde en veiligheid. Een thuis is één van de belangrijkste zaken in het leven. Een thuis betekent samenzijn met familie en vrienden, waar je herinneringen creëert. Karel uit Harelbeke 53% eerder akkoord 35
36 thuis-trendrapport 2013 We zingen in twee koren. In het midden van onze woonkamer staat onze kleine vleugelpiano. Daar oefenen we driemaal per week. Samen. Frans uit Zoersel Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013
Specifieke stoorfactoren In tijden van financiële crisis, werkonzekerheid en zorgen om het pensioen en de toekomst in het algemeen, kan een hoge energierekening, een lekkend dak, of zelfs een druppende kraan voldoende zijn om je stressniveau de hoogte in te jagen. En stress en thuisgevoel gaan niet goed samen. Hoe vaker mensen stress ervaren, thuis of in het algemeen, hoe lager hun thuisgevoel. Slechts 53% van de mensen die geregeld tot vaak onder stress staan, heeft een hoog thuisgevoel. Van de mensen die zelden of nooit stress ervaren, heeft maar liefst 82% een hoog thuisgevoel. Hoge kosten voor onderhoud, elektriciteit en water staan met stip op nummer één, in de rangschikking van de thuis-stoorfactoren, gevolgd door rommel, koude, en plaatsgebrek voor alle spullen. Ook spanningen tussen huisgenoten leiden tot een lager thuisgevoel. Vergeleken met het ILIV-thuisonderzoek van 2011, ergert de Belg zich aan dezelfde dingen. Huurders versus eigenaars Zonder een thuis kan je niet gelukkig zijn, daar zijn 7 op de 10 huurders én eigenaars het over eens. Maar het thuisgevoel van huurders is lager, vooral bij jongere huurders. Dat heeft te maken met het geringe comfort van huurflats of huurwoningen, en niet zozeer met het gevoel dat hun thuis niet hun eigendom is. Het is zelfs zo dat huurders minder akkoord gaan met de stelling dat je eigenaar moet zijn om je echt thuis te kunnen voelen. Ik stoor me thuis vaak tot geregeld aan de hoge kosten voor onderhoud, elektriciteit, water,... : 48% rommel in huis: 33% een koude woning: 28% te weinig plaats voor mijn spullen: 28% dingen die stuk gaan: 25% Je moet eigenaar zijn van een woning om je er echt thuis te kunnen voelen Huurders: 12% helemaal akkoord 19% eerder akkoord Eigenaars: 20% helemaal akkoord 33% eerder akkoord DE THUISTRENDS Warme thuis als tegenwicht voor crisis De crisis weegt op mensen. Letterlijk. Nooit eerder zijn er zoveel faillissementen genoteerd, nooit eerder zoveel ontslagen gevallen. De overheid trekt de broeksriem aan, mensen gaan een onzekere toekomst tegemoet. De immobubbel en de bankencrisis luidden een wereldwijde recessie en financiële malaise in. Maar elke goede crisis werkt ook ontnuchterend, én louterend. Het einde van het klassieke economische bestel lijkt in zicht, maar daarmee ook de gangbare notie dat voorspoed alléén kan draaien om het verwerven van materiële zaken, om winst om de winst, om expansie en anonimiteit. Als tegenreactie hechten mensen meer belang aan waardevolle relaties, geborgenheid en authenticiteit. Engagement en vriendschap worden belangrijker en als reactie op de groeiende onzekerheid in de buitenwereld, zoeken mensen de warmte van de vertrouwdheid in hun nabije omgeving: hun gezin, vrienden, buurt en thuis. 38 thuis-trendrapport 2013 39
Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013 DE THUISTRENDS Micro gardening Groen kent al langer een ware revival en moestuinen zijn al lang terug van weggeweest. Nieuw is dat nu ook de overheid sinds kort inpikt op de hype en moestuinen en volkstuintjes subsidieert. Retro gardening gaat zo van trendsetters en cultural creatives naar steeds meer gezinnen. Kruiden- en groentenfanaten worden ook steeds creatiever in hun groengebruik en benutten elke centimeter om een beetje buiten binnen te halen. Het ziet er dan ook naar uit dat window farming en city gardening alleen nog maar aan populariteit zullen winnen en meer mainstream gaan worden. Kachelkoorts Hout is helemaal herontdekt. Een kachel is niet alleen gezellig en een bevestiging van onze hang naar authenticiteit, maar wordt stilaan ook een financiële noodzaak. Met het toenemende rendement van de moderne kachels en de stijgende olieprijzen, stijgt ook de vraag naar kachels, of open haarden met kachelfunctie. Bovendien zijn de moderne kachels steeds voordeliger en komen ze in alle stijlen en designs. 40 thuis-trendrapport 2013 41
3. samen uit samen thuis Je kan overal van een huis je thuis maken als de mensen die je graag ziet maar dicht bij je zijn. Hannelore uit Keerbergen
Echt thuiskomen doen we pas bij de mensen die we graag zien. Zij komen op de eerste plaats. Maar samenwonen is werken. Het is lang niet altijd rozengeur en maneschijn. Samenleven houdt ook spanningen in: ruzies, onbegrip, ergernissen, rommel,... Samenwonen is geven en nemen. Autonomie opgeven om een warme thuis terug te krijgen. Het is schipperen, bemiddelen, en soms gewoon kletteren. Samenwonen in België, de cijfers Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013 3% van de single ouders woont bij de ouders in 13% van de belgen 18+ woont op dit moment (terug) onder één dak met beide of één van de ouders 25% woont alleen, zonder kinderen en partner, of in een latrelatie 8% éénoudergezinnen: zonder partner, met tenminste 1 kind in huis 10% leeg nesters: de oudere koppels wiens kinderen het huis hebben verlaten 42% klassieke of nieuw samengestelde gezinnen: koppels met kinderen die al dan niet van hen samen zijn 15% koppels zonder kinderen Mijn dochter en ik hebben onze eigen studio onder één dak. Soms eten we in mijn studio of drinken we iets in de hare. Magda uit Lebbeke 44 thuis-trendrapport 2013 45
Samen wonen, samen leven Thuis ís het gezin Een thuis draait om interactie, om samen dingen doen. Gezinnen met kinderen beschouwen hun thuis in de eerste plaats als een thuisbasis voor het gezin, als een plek om de kinderen groot te brengen. Ze vinden het dan ook belangrijk om sámen dingen te doen. Een eigen plekje staat niet meteen hoog op het verlanglijstje. Verrassend genoeg hebben koppels met kinderen niet zo veel meer nood aan een privéplekje in huis dan koppels zonder kinderen. Slechts een vijfde (22%) van de Belgen met een partner en kinderen, die nu geen eigen plekje hebben, zou wel graag zo n soloruimte willen. Dat is slechts 5% meer dan de koppels zonder kinderen. De batterijen opladen en tot rust komen thuis is géén soloactiviteit voor gezinnen, maar vindt plaats in het bruisende, levende hart van het huis, door te spelen, te lachen, te praten. Door samen te zijn. Bijna iedereen is graag eens helemaal alleen thuis (84%), maar wie samenwoont met een partner en kinderen heeft daar minder nood aan dan koppels zonder kinderen, of dan éénouders. 55% voelt zich zelfs minder thuis als de kinderen er niet zijn. Als het gehele gezin thuis is dan is dat voor mij gelukkig zijn. Samen eten en na het eten aan tafel navertellen over wat er gebeurd is tijdens de dag, maakt mij gelukkig. Nathalie uit Brugge 46 thuis-trendrapport 2013 47
Huisdier, thuisdier Meer dan de helft van de Belgen (57%) heeft een huisdier. Vlaanderen spant de kroon: twee Vlamingen op de drie (66%) hebben een beestje rondlopen, of -vliegen. In Wallonië is dat 56%. Dieren spelen een belangrijke rol in het thuisgevoel. Geen thuis zonder huisdieren voor 64% van de Belgen met een beest. Ze vormen dan ook een onderdeel van het gezin: vooral mensen met kinderen halen een dier in huis. Lege nest-koppels mensen wiens kinderen het huis verlaten hebben hebben minder huisdieren dan gezinnen met kinderen. Het uitvliegen van de kroost wordt dus niet per se gecompenseerd met een aaibaar alternatief. Huisdieren thuis 63% klassieke of nieuw samengestelde gezinnen Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013 We delen ons huis met onze twee adoptiehondjes Lola en Louise. Samen vormen we een echte roedel. Sophie uit Gentbrugge eenoudergezinnen koppels zonder kinderen singles 60% 53% 52% 46% 48 thuis-trendrapport 2013 49 lege nest-koppels
Evy Raes. Beeld uit de ILIV- Thuis in beeld -fotoreportage 2013 De zetel is een plek waar we allemaal samen zijn maar toch ons eigen ding doen: Wii spelen, tv kijken, computeren, lezen, Petra uit Steenhuffel 50 thuis-trendrapport 2013 51
Er zit leven in het gezinsleven Het gezinsleven in België speelt zich grotendeels samen af. De meeste kinderen hebben dan wel een eigen kamer, ze mogen soms gezellig bij mama en papa in bed en spelen meestal in de woonkamer. Voor de ouders is het belangrijk dat kinderen zichzelf kunnen zijn, de rommel en de herrie nemen ze er graag bij. Mensen met kinderen vinden dat Mijn kinderen mogen lawaai maken (64%) Mijn kinderen mogen rommel maken (64%) In een huis dat heel erg netjes is, voel ik me niet thuis (41%) Ik vind dat kinderen wel eens bij hun ouders in bed mogen kruipen (68%) 48% voelt zich minder thuis als de huisgenoten ruziemaken Meer ruzie, minder thuisgevoel Waar mensen samenwonen, zijn er spanningen. En die ondermijnen het gevoel van veiligheid, geborgenheid en warmte die een thuis zo kenmerken. Waar ruzie is, daalt het thuisgevoel. Bijna de helft van de Belgen voelt zich niet meer thuis in zijn woning, als er ruzie is met of tussen de huisgenoten. Mijn kinderen spelen vaak/regelmatig in de eetkamer (75%) Mijn kinderen kijken meestal tv in de living/eetkamer (88%) Mijn kinderen gebruiken de laptop/computer meestal in de living/eetkamer (57%) We zitten regelmatig allemaal samen aan tafel (89%) We zitten regelmatig allemaal samen in de zetel (78%) Veel ruzie in Belgische gezinnen Het klettert behoorlijk in de Belgische huiskamers: in 1 op de 8 gezinnen maken de partners regelmatig ruzie met elkaar en nog in 1 op de 8 gezinnen maken ze regelmatig ruzie met de kinderen. Opmerkelijk is dat koppels met of zonder kinderen onderling evenveel ruzie maken. De lege nest koppels leven het meest in harmonie. Zij ruziën het minst. Maar een conflict brengt hen wel meer van slag: áls ze ruzie maken heeft hun thuisgevoel er meer onder te lijden dan bij de andere gezinstypes. 52 thuis-trendrapport 2013 53
Steeds meer nieuw samengestelde gezinnen in België 12% van de Belgen 18+ heeft 1 of meer stiefkinderen 4% heeft 1 stiefkind 5% heeft 2 stiefkinderen 2% heeft 3 stiefkinderen Thuiszorg als antwoord op vergrijzing Met de stijgende druk op het klassieke verzorgingsstelsel, de toenemende vergrijzing en het vooruitzicht dat we met z n allen steeds langer gaan leven, zullen ouderen ook steeds méér en langer zorg nodig hebben. In lijn met de stijgende populariteit van co-wonen om kosten te drukken, groter te kunnen wonen en te genieten van de praktische en sociale voordelen die co-wonen biedt, verwachten we dat ouderen in de toekomst weer meer zullen intrekken bij hun kinderen, om daar de nodige zorg en ondersteuning te kunnen genieten, in de geborgenheid van een thuis en familie. Vele kinderen blijken daar ook toe bereid, maar de ouders blijven terughoudend. 1% meer dan 3 Wrevel in nieuw samengestelde gezinnen Nieuw samengestelde gezinnen maken niet meer of minder ruzie dan klassieke gezinnen, maar kennen wel specifieke moeilijkheden. Het contact verloopt niet altijd even vlot, de grenzen van het (stief)ouderlijke gezag worden afgetast, de kinderen moeten weer een plekje zien te vinden in het nieuwe gezin, een nieuw samengesteld gezin is een gecompliceerd web van relaties, machtsverhoudingen, gewoonten en routines die opnieuw op elkaar afgestemd moeten worden. In vele nieuw samengestelde gezinnen gaat het goed, maar één op de drie heeft het moeilijk met een herschikking van die relaties. Ook dat heeft een impact op het thuisgevoel. 30% van de Belgen met stiefkinderen, vindt het moeilijk om met die stiefkinderen om te gaan* bijna 1 op de 3 voelt zich minder thuis in zijn eigen woning als de stiefkinderen er zijn. * uit het Fé. Vrouwen- & Mannenrapport 2012 De bereidheid om zorgbehoevende ouders in huis op te nemen is groot. Bijna de helft van de Belgen (48%) wil later zelf voor zijn ouders zorgen als ze niet meer zelfredzaam zijn en bijna een kwart (23%) is bereid om daarvoor met hen onder één dak gaan wonen. Daarmee is het einde van de geïndividualiseerde samenleving nu ook in cijfers gegoten. Een authentiek samen-verhaal is in de maak, op alle fronten, ook als oplossing voor ouderenzorg. 54 thuis-trendrapport 2013 55