Toespraak van Commandant der Strijdkrachten, Generaal T.A. Middendorp, ter gelegenheid van de Herinneringsmedaille Vredesoperaties aan het 22 e detachement Air Task Force en Air Point of Debarkation Mirage op 29 augustus 2013, te Leeuwarden. Let op: alleen gesproken woord geldt! Te decoreren militairen, dames en heren, bêste minsken, wolkom by de earste medalje uutrikking oan ús miltairen op it Wilhelminaplein. Sta mij toe om vanaf nu in het Nederlands te spreken, want mijn Friese woordenschat is helaas wat beperkt. Dames en heren, We staan hier op een bijzonder moment, en op een bijzondere plek. Vandaag reiken wij de Herinneringsmedaille Vredesoperaties uit aan onze Luchtmachtmilitairen. Als dank voor hun maandenlange inzet in Afghanistan en de Verenigde Arabische Emiraten. En dat doen we voor het eerst middenin het centrum van Leeuwarden, op koopavond nog wel. Dat is wel even wat anders dan medailles uitreiken in afgelegen stadions of in de beslotenheid van kazernes. Maar we hadden burgemeester Crone beloofd om de uitreiking in de stad te doen, en ja, belofte maakt schuld. Maar zonder gekheid, het is een briljant plan. We hebben namelijk alle reden om aan u, de Friese inwoners, te vertellen wat we doen. Defensie is als het ware uw nationale veiligheidspolis. U mag dus ook weten hoe militairen bijdragen aan de veiligheid en welvaart van ons land. Maar er is nog een reden waarom we vandaag in uw midden staan. De Krijgsmacht en Leeuwarden hebben een speciale band: Wij zijn verbonden door de vliegbasis in Leeuwarden. Al 64 jaar lang. Door de jaren heen zijn duizenden militairen in deze stad komen wonen, besloten duizenden Friezen te dienen en hebben duizenden bewoners uit het Noorden van ons land op, of rondom de vliegbasis gewerkt. En dat doen zij nog steeds. Zo dragen zij eraan bij dat onze militairen op vliegbasis Leeuwarden altijd klaar staan voor inzet. 1
Zoals u weet zijn de afgelopen jaren honderden patiënten voor spoedeisende hulp met onze helikopters van de Waddeneilanden naar ziekenhuizen verplaatst, maar bovenal is Leeuwarden, samen met vliegbasis Volkel, het kloppend hart voor onze jachtvliegtuigoperaties. Onze Nederlandse militaire veiligheidstroef, de F-16, staat hier dag en nacht paraat. Als een vliegtuig in de lucht gekaapt wordt door terroristen, zoals in augustus vorig jaar even het geval leek te zijn, komen onze F-16 s in actie. Als wateroverlast dreigt, en dijken kunnen doorbreken, komen de F-16 s met speciale fotoapparatuur om controles uit te voeren. Zo behoeden we mensen voor gevaar. Zo houden we Nederland veilig. Maar de grootste staat van dienst als nationale veiligheidstroef heeft de F-16 in het buitenland. Met de aanwezigheid van F-16 s in de lucht houden we onze troepen en bondgenoten op de grond veilig. Zo voorkomen we nog meer geweld. Dát is het belang van het jachtvliegtuig, dat is het belang van ons luchtwapen. Vraag dat maar aan iedere militair die op uitzending is geweest. Als geen ander weten militairen dat een situatie plotseling om kan slaan in een acute dreiging. Of het nou bij een stabilisatiemissie is, zoals in Afghanistan, of bij een humanitaire missie waar nog vijandelijke strijders actief zijn. Je kan opeens onder vuur komen te liggen, of in een hinderlaag terecht komen. Dan wil je niet aan je lot worden overgelaten. Je wilt kunnen rekenen op ruggensteun, ruggensteun van de F-16. Dat is een les die we in de jaren negentig wel hebben geleerd. De militairen van Dutchbat III vroegen in voormalig Joegoslavië, vier keer om luchtsteun van de VN. Tevergeefs. Drie keer werd het verzoek geweigerd, onder meer omdat er op dat moment nog geen directe gevechtshandelingen aan de gang waren. De vierde keer kregen ze wel toestemming voor luchtsteun, maar toen was het te laat. De vijandelijke tanks drongen de stad al binnen 2
Het was een grimmige les. Dat nooit meer. Hoe anders was het tijdens de crisis in Kosovo in 1999. Duizenden Kosovaren waren gevlucht voor de beestachtige praktijken van Servische veiligheidstroepen. Dorpen werden platgebrand, vrouwen verkracht en duizenden mannen vermoord. De Servische leider Milosevic weigerde een vredesakkoord te tekenen om aan de gruwelijkheden een einde te maken. De Navo greep daarom in, en zette Milosevic onder druk door middel van bombardementen. Het was een interventie in conflictgebied waar ook Nederland met onze F-16 s aan meedeed. Het Servische leger trok zich terug uit Kosovo en duizenden vluchtelingen waren in staat veilig terug te keren. Dankzij deze inzet met het luchtwapen hebben we waarschijnlijk vele mensenlevens gered. Dames en heren, dit zijn twee voorbeelden uit honderd jaar militaire luchtvaartgeschiedenis. Twee voorbeelden waaruit het belang van het luchtwapen blijkt. Jachtvliegtuigen zitten daarom nu standaard in onze militaire gereedschapskist. Het is een veiligheidstroef die je in geval van nood tevoorschijn kunt halen. Deze mannen en vrouwen van de Nederlandse Air Task Force 22 weten dat als geen ander. Maandenlang hebben zij in Afghanistan met onze jachtvliegtuigen gewaakt over de veiligheid van collega s in Kunduz én de veiligheid van bondgenoten in het hele land. Net als duizenden militairen voor hun. In meer dan tien jaar tijd hebben we boven Afghanistan meer dan 10.000 vluchten gemaakt. Deze onafgebroken inzet toont wederom de noodzaak van het jachtvliegtuig. Aangetreden militairen, zonder uw moed en doorzettingsvermogen geen jachtvliegtuigen in de lucht en geen draaiende operaties. Dag in dag uit vloog u boven dit land om het gebied in de gaten te houden waar onze politietrainers en bondgenoten hun werk doen. Haarscherpe foto s maakte u met het RecceLite-fotoverkenningsysteem. Foto s van wegen, bruggen en huizen om zo ingegraven bermbommen op te sporen. 3
Van levensbelang, want zo weten onze grondtroepen waar ze wel en niet veilig zijn. Maar u deed meer dan verkennen alleen. Zo n twintig keer waagde u zich in de vuurlinie door laag over te vliegen en door lichtkogels af te schieten, de zogenoemde flares. De lichtkogels zijn een overduidelijke waarschuwing aan de vijand, stop, of we gaan over tot erger. De afschrikwekkende werking die daar vanuit gaat is vaak al voldoende. Toch heeft u ook de wapens in moeten zetten. Drie keer hielp u onze Amerikaanse bondgenoten. Zij werden samen met een Afghaanse eenheid beschoten en bestookt met mortieren. Zowel in hun kamp als daarbuiten. Vanuit verschillende richtingen lagen zij onder vuur. Levensgevaarlijk. Gelukkig was u daar, om onze bondgenoten te redden. Met onze F-16 jachtvliegtuigen was u snel ter plaatse, en in nauw contact met de militairen op de grond heeft u overleg gevoerd. Na zorgvuldige afweging gebruikte u de wapens van de F-16. Een bom gooi je natuurlijk niet zomaar. Dat doe je pas als al het andere niet heeft geholpen. Door militair uw tanden te laten zien, voorkwam u juist nog meer geweld. Drie keer een vlijmscherpe actie. Je moet het maar kunnen! Vanaf deze plaats spreek ik daarom mijn respect en waardering uit voor de professionals van de Luchtmacht. Voor vliegend - en grondpersoneel. U bent allen onmisbaar bij het leveren van luchtsteun. Van arts tot crewchief, van sportinstructeur tot aan munitiebeheerder en van hondengeleider tot vlieger. 4
Als geen ander weet u wat er bij komt kijken om een F-16 veilig te laten vliegen en de vliegers hun opdracht te laten uitvoeren. Ik heb dat weer met eigen ogen gezien toen ik u in februari een bezoek bracht. Naast de collega s van ATF 22, staan hier vandaag ook de collega s van het Air Point of Debarkation in de Verenigde Arabische Emiraten. U zorgde ervoor dat alle mensen en spullen, overal op tijd én op de goede plek, aankwamen. U regelde het. Daar kan ik kort over zijn, maar het moet genoemd worden. Want uw werk lijkt misschien niet altijd even dankbaar, het is wel onmisbaar! U was de levensader van en naar Afghanistan. Essentieel voor onze missie. Aangetreden militairen, allemaal heeft u zo uw eigen steentje bijgedragen aan het slagen van de missie. Samen heeft u in opdracht van de politiek en samenleving keihard gewerkt aan veiligheid. Aan de veiligheid van Afghanistan, maar ook aan de veiligheid van de internationale gemeenschap. Dankzij uw bescherming konden onze troepen en onze bondgenoten op de grond hun werk doen. Nu kunnen de Afghanen, na decennialang van overleven, eindelijk werken aan hun eigen ontwikkeling en veiligheid. Daar deden we het voor, en daar heeft u allen aan meegeholpen. Dat is iets om trots op te zijn. En nu de reorganisatie in volle gang is dwingt uw inzet extra respect af. Je moet het maar kunnen om zo professioneel je in te blijven zetten, als je misschien niet eens zeker bent van je eigen baan. Dat vergt vastberadenheid en doorzettingsvermogen. Dat verdient waardering, want dat is niet gemakkelijk. Mannen en vrouwen, bedankt! Ik realiseer mij maar al te goed, dat dit niet was gelukt zonder de steun van uw thuisfront. Uw partner, uw kinderen, uw familie en vrienden hebben thuis het leven draaiende gehouden. Daarom richt ik mij nu graag tot u, het thuisfront. 5
Zonder uw steun, géén militaire kracht voor Nederland. Laat dat duidelijk zijn! Een eerbetoon óók aan u is daarom meer dan terecht. Als dank krijgen de partners straks het roosje uitgereikt. En voor de kinderen is er ook een echte medaille. Want jullie hebben je papa of mama lange tijd moeten missen. Jullie zijn dus tenminste net zo dapper geweest. Mag ik een groot applaus voor onze militairen en hun families?! Dames en heren, dan wil ik nu overgaan tot het uitreiken van de Herinneringsmedaille Vredesoperaties, onder begeleiding van het orkest van de Koninklijke Luchtmacht. Ik vraag mijn adjudant daartoe de beschikking voor te lezen. -0-0-0-6