De Olympische Spelen

inhoud Inleiding 3 1. De Spelen in de Oudheid 4 2. De moderne Spelen 10 3. Olympische symbolen 15 4. Viermaal goud 17 5. Vals spel 18 6. Filmpje 19 Pluskaarten 20 Bronnen 22 Colofon en voorwaarden 23

Inleiding Voor de meeste sporters staat een Olympische gouden medaille het hoogst op hun verlanglijstje. Elke sporter weet dat een gouden medaille eer en roem zal brengen. Voor toeschouwers hebben de Spelen iets betoverends. Mensen kijken opeens naar sporten waar ze normaal nooit naar kijken. In dit boek lees je meer over de Spelen. Je krijgt antwoord op vragen zoals: Waar werden de Olympische Spelen in de Oudheid gehouden? Wat hadden die Spelen met godsdienst te maken? Waarom hielden de Spelen in de Oudheid op te bestaan? Waarom kwamen de Spelen na bijna 1500 jaar weer terug? Welke Nederlandse sporters wonnen viermaal goud op de Spelen? Wat zijn voorbeelden van oneerlijk spel op de Spelen?

Zeus De oude Grieken wilden hun oppergod Zeus (1) op een bijzondere manier eren. Dat deden ze in de vallei Olympia in de buurt van de stad Elis. Deze plaats was een heilige plaats. Er stond een tempel ter ere van Zeus. Olympia werd langzamerhand vol gebouwd met tempels, beelden en altaren. Rond het jaar 776 voor Chr. werd er voor het eerst een hardloopwedstrijd van 190 meter gehouden. De wedstrijd was voor vrouwen, De snelste vrouw mocht priesteres in de tempel worden. Meerdere sporten De Spelen werden elke vier jaar gehouden. Elke vier jaar kwamen er nieuwe sporten bij: worstelen, boksen, verschillende hardloopwedstrijden en paardenrennen.ook was er een vijfkamp. Een atleet deed op de vijfkamp mee aan vijf onderdelen: worstelen, hardlopen, speerwerpen, verspringen en discuswerpen. 1. De Spelen in de oudheid 2 1 Zeus (1) was de oppergod van de Grieken. Hij regeerde over de natuur en al haar verschijnselen. Hij was verantwoordelijk voor bliksem, wolken, regen en sneeuw. Zeus woonde hoog boven de mensen op de heilige berg Olympus (2).

Vijf dagen Toen er meer sporten bijkwamen, was één dag te kort. Er werden daarom vijf dagen aan de Spelen besteed. Drie dagen voor de sporten, één dag voor de godsdienst en één dag als afsluiting. De Spelen werden afgesloten met een feestmaal. Alle winnaars kregen een olijfkrans op het hoofd. Vrede Griekenland was nog geen land. Het bestond uit stadstaten die vaak onderling oorlogen voerden. Er was wel één belangrijke regel: een maand voordat de Spelen begonnen, moesten de strijdende partijen hun oorlog staken. Op die manier konden inwoners uit alle streken een veilige tocht naar de Olympia-vallei (2) maken. 1 De olijfkrans (1) was een teken van overwinning. Het winnen van de olijfkrans betekende heldendom, vrije maaltijden en allerlei uitnodigingen voor feesten. Een Olympisch winnaar was in die tijd dus ook al een gevierd man. Het betekende dat je naam voor eeuwig voortleefde. De olijfkrans bestond uit gevlochten takjes van de ollijf-boom.. 2

Enkele sportonderdelen De Spelen in de Oudheid waren eerlijk. Maar één van de gemeenste onderdelen was pankration of worstelen. Het was een mix van worstelen en boksen. Er waren nauwelijks regels. Bijten en in de ogen steken waren officieel verboden, maar soms werd het toch gedaan. Hardlopen was het oudste onderdeel van de Spelen. Er werd over een afstand van van 192 meter en 27 cm gelopen met wapen en schild. Er startten wel meer dan 20 atleten tegelijk. Er waren eenvoudige startblokken (1) met een groef. Daarin kon de voet gezet worden. Ook boksen was een erg populaire sport. Ook hier waren nauwelijks regels. Als een bokser op de grond lag, mocht er gewoon doorgeslagen worden. Een ander populair onderdeel waren de paardenrennen. Er werden races gehouden met en zonder wagens. Bij races zonder wagens gebeurden veel ongelukken. Veel ruiters vielen, omdat er nog geen stijgbeugels bestonden. Bij de rennen met wagens werd de wagen bestuurd door een slaaf. De winnende slaaf kreeg niets. De olijfkrans ging naar de eigenaar van de paarden. 1

Weetje over de Griekse Spelen Op de Spelen in de Oudheid was maar één onderdeel voor vrouwen. Dat was hardlopen. Getrouwde vrouwen mochten niet meedoen of toeschouwer zijn. Milo van Croton was een beroemd worstelaar uit de Oudheid. Hij won zes Olympische titels. Het verhaal vertelt dat een deel van zijn training bestond uit het dragen van een kalf. Tijdens de maanden van trainen werd het kalf steeds zwaarder en Milo natuurlijk steeds sterker. Zijn zevende titel behaalde hij niet. Dat kwam door een slimme tegenstander die Milo op één arm afstand hield. Zo kon Milo zijn tegenstander niet met zijn ijzeren greep verpulveren. Milo verloor door vermoeidheid. Alle mannelijke atleten die aan een onderdeel meededen, waren naakt. Ze waren hooguit ingesmeerd met olijfolie om er nog gespierder uit te zien. Naaktheid was heel gewoon in die tijd. Er werd ook naakt getraind. Het Griekse woord gymnos betekent naakt. Daar hebben wij ons woord gymnastiek aan overgehouden. JONGENS, MAG IK MIJN GYMBROEK?

Toeschouwers In de Oudheid kwamen al veel toeschouwers naar de Spelen kijken. De meesten sliepen in tenten of onder de blote hemel. Om de wedstrijd goed te kunnen zien, werd er in de vallei een groot stadion gebouwd. Zo konden 50.000 mensen de wedstrijden bekijken. De hardloopbaan (1) en de ingang (2) bestaan nog steeds in Olympia. Het stadion is verdwenen. Markt en kermis De Spelen zorgden ook net als nu voor handel. Handelaren kwamen van heinde en ver. Tijdens de Spelen werden veel paarden verhandeld. Ook verdienden veel acrobaten en jongleurs hun geld op de kermis. Ons woord stadion komt uit het Grieks. Het komt van het woord stadie. Een stadie was een Griekse lengtemaat. Het was een afstand van 600 Atheense voet of 192,27 meter. Het was precies de afstand van de allereerste hardloopwedstrijd in Olympia. 1 2

Populair De Spelen werden steeds populairder. Dat blijkt wel want, ze blijven maar liefst 1170 jaren lang bestaan. Dat zou betekenen dat de Spelen zo n 292 keer gehouden moeten zijn in de Oudheid. FIJN OEFENEN VOOR DE SPELEN, JONGENS! Het einde van de Spelen Vanaf het jaar 394 na Chr. eindigen de Spelen. Griekenland was in die tijd deel van het grote Romeinse Rijk. De Romeinse keizer Theodosius I verbiedt de Spelen. Deze keizer was bekeerd tot het Christendom dat andere goden verbood. Zo stopte de verering van Zeus en daarmee de Spelen. 1 Theodosius (1) was een Christelijke Keizer van het Romeinse Rijk. Hij verbood vanaf het moment dat hij Keizer werd, alles wat niets met het Christendom te maken heeft. Grieken mochten niet meer hun tempels bezoeken. De Spelen waren ter ere van een heidense god. Dus ook de Spelen waren een heidens gebruik.

2. De moderne Spelen Drie belangrijke mannen De eerste moderne Olympische Spelen worden gehouden in het jaar 1896. Drie mensen speelden een belangrijke rol bij de moderne Spelen. Na 1500 jaar bliezen zij de Spelen nieuw leven in. Evangelis Zappas was een rijke Griekse zakenman die veel aan liefdadigheid deed. Ook hij droomt van een nieuw leven voor de oude Spelen. In 1859, 1870 en 1875 steekt hij geld in het houden van een groot sportevenement in Athene. Het eerste evenement wordt op een plein in Athene gehouden. Later laat hij een groot stadion opknappen. Zappas sterft in 1865 en laat een fortuin na. William Penny Brookes uit Engeland was chirurg, plantkundige en opvoeder. Hij wilde mensen meer laten bewegen. Daarvoor stichtte hij in 1850 al Olympische sportklassen. Hij organiseerde wedstrijden. Brookes zou zich zijn leven lang wijden aan zijn levensdoel. Pierre de Coubertin uit Frankrijk kende Brookes. Hij vond zijn ideeën geweldig. De Coubertin wilde de wedstrijden tussen alteten uit allerlei landen houden. In 1894 richtte hij het Internationaal Olympisch Comité (IOC) op in Parijs. Pierre de Coutbertin wordt gezien als de vader van de moderne Spelen. In 1896 organiseert zijn IOC de allereerste officiële Olympische Spelen. Het geld van Zappas zal daarbij een grote rol spelen.

De eerste Olympische Spelen (1896) De allereerste moderne Olympische Spelen werden gehouden in Athene in Grieken-land, het geboorteland van de Spelen. Sporters uit verschillende landen ontmoet -ten elkaar gedurende 10 dagen. Het Panathinaiko stadion was de belangrijkste plaats waar de meeste wedstrijden plaatsvonden. De opening (1) trok maar liefst 80.000 mensen naar het enige stadion uit die tijd. De sporten De atleten deden mee aan de volgende sporten: Atletiek (2), wielrennen, schermen, turnen, schieten, zwemmen, tennis, gewichtheffen en worstelen. Zeilen en roeien stonden ook op het programma, maar konden niet doorgaan vanwege het slechte weer. 1 2 landen: 14 atleten: 241 evenementen: 43 in 9 sporten opening: 6 april 1896 sluiting: 15 april 1896

De eerste Olympische helden Spyridon Louis was van beroep waterdrager. Deze Griekse atleet won de marathon. Er waren slechts 14 deelnemers aan dit nieuwe onderdeel. Het was een loodzware tocht. Louis lag voor een groot deel van de race derde. Onderweg kreeg hij een sinaasappel en een glas cognac van de toeschouwers. De nummers 1 en 2 vielen door vermoeidheid uit, maar Louis hield vol en kwam als eerste over de streep in het stadion. Hij werd op slag een Griekse held. Carl Schumann uit Duitsland deed mee aan alle turnonderdelen, aan het gewichtheffen en aan het worstelen. Hij veroverde viermaal goud. Hij won drie ervan bij het turnen. De andere bij het worstelen. Zijn finale bij het worstelen duurde 40 minuten. De wedstrijd werd gestaakt, omdat het donker werd. De volgende dag versloeg Schumann zijn Griekse tegen-stander snel. Paul Masson uit Frankrijk kwam uit op drie onderdelen bij het wielrennen: de tijdrit, de sprint (2000 m.) en de 10 kilometer. Hij won alledrie de onderdelen.

Het vervolg De eerste Spelen waren een succes. Parijs 1900 Er kwamen nieuwe sporten bij zoals paardensport, cri-cket, voetbal, golf, waterpolo, rugby en touwtrekken. Tijdens deze Spelen was er geen groot stadion zoals in Athene. Er waren voor het eerst medailles: zilver (1) voor de winnaar en brons voor de nummer twee. Alvin Kraenzlein (VS) (2) was de uitblinker met 4 zilveren medailles bij de atletiek (60 meter, 110 meter horden, 200 meter en verspringen). Gastland: Frankrijk, Parijs landen: 24 atleten: 997 evenementen: 95 in 19 sporten opening: 14 mei 1900 sluiting: 28 oktober 1900 2 1 3 4 St. Louis 1904 Deze Spelen waren slecht georganiseerd. Er was tegelijkertijd een grote tentoonstelling in de stad. De organisatie hield zich niet aan de regels van het IOC. Deze Spelen betekenden bijna het eind van de Olympische beweging. Een bijzondere medaillewinnaar was George Eyser.(3) Hij veroverde 4 gouden* en 2 zilveren medailles bij het turnen. Eyser had een houten been. Hij had zijn been verloren door een treinongeluk. *Bij de Spelen in Louisiana kreeg voor het eerst de winnaar een gouden medaille.(4) Gastland: V.S., St. Louis landen: 12 atleten: 651 evenementen: 91 in 17 sporten opening: 1 juli 1904 sluiting: 23 november 1904

Veranderingen Tijdens de ruim 100 jaar dat de moderne Spelen bestaan veranderde er Olympische Winterspelen (1924) Ook atleten die wintersporten beoefenen willen hun Spelen. Die eerste Winterspelen worden in 1924 gehouden in Chamonix in Frankrijk. De Winterspelen worden in hetzelfde jaar als de Zomerspelen gehouden. Vanaf 1992 verandert dat. Er zitten steeds twee jaren tussen de Zomer- en de Winterspelen. Van amateur naar prof De eerste 75 jaren waren op de Spelen alleen amateurs welkom. Zo kon men de competitie eerlijk houden. De sportman Jim Thorpe (1) verdiende in 1912 twee gouden plakken met altletiek. Men ontdekte later dat hij ooit geld verdiend had met honkbal. Hij moeat zijn medailles inleveren. Vanaf 1990 worden de regels soepeler. Ook profs mogen nu meedoen, behalve bij golf en boksen. Vrouwen naar de Spelen Bij de Spelen in Antwerpen in 1920 mochten vrouwen voor het eerst meedoen, maar lang niet aan alle onderdelen. Dat veranderde langzaam maar zeker. 1 1 Paralympische Spelen 1960 Vanaf de Olympische Spelen in Rome in 1960 komen er ook Spelen voor lichamelijk en visueel gehandicapten.

3. Olympische symbolen De vijf Olympische ringen zijn het symbool van de Spelen. Elke kleur vertegenwoordigt een werelddeel. De stichter van de moderne Spelen, Pierre de Coubertin, ontwierp de ringen. De Olympische vlag met de ringen werd voor het eerst gebruikt op de Spelen van 1920 in Antwerpen. Europa Afrika de Amerika s Het Olympisch vuur gaat terug op het oude Griekse verhaal van Prometheus die van de oppergod Zeus het vuur stal. Tijdens de oude Spelen brandde er alle dagen een heilig vuur. Bij de moderne Spelen wordt het vuur sinds de Spelen in Amsterdam (1928) weer gebruikt. 1 Azië Australië De Olympische fakkeltocht is bedacht in 1936. Bij alle Spelen werd het vuur ontstoken in Olympia met behulp van een spiegelschotel en de zon (1). Dat gebeurt enkele maanden voor de Spelen beginnen. Vanuit Olympia brengen lopers de fakkel (2) over naar de stad waar de Olympische Spelen gehouden worden. Meestal ontsteekt bij de opening een bekende atleet het vuur. (3) 3 3 2

De drie Olympische medailles hebben de plaats ingenomen van de olijfkrans van de oude Grieken. Goud voor de winnaar, zilver voor de nummer twee en brons voor de nummer drie. Bij elke Spelen zien de medailles er anders uit. Het gastland ontwerpt de medailles. De vorm kan erg verschillen. Op oudere medailles werd vaak op de achterkant Nikè (1), de Griekse godin van de overwinning, afgebeeld. 1 Beijing 2008 Londen 2012 Rio 2016 De Olympische mascottes en logo s worden ook bedacht door het gastland waar de Spelen gehouden worden. De mascottes hebben vaak iets te maken met de cultuur van het gastland. Olympische motto s zijn spreuken die bij de Olympische gedachte horen. Het eerste motto is: Citius, Altius, Fortius. Deze Latijnse spreuk betekent: Sneller, hoger, sterker. Een ander motto is: Het is belangrijker om deel te nemen dan om te winnen. SNELLER! HOGER! STERKER!

4x 1924. 1928, 1932 Pahud de Mortagnes was een Nederlandse legerofficier en ruiterkampioen. Hij won op drie achtereenvolgende Spelen in Parijs, Amsterdam en Los Angeles vier gouden medailles. Twee gouden individueel en twee in een team. Bekijk het filmpje 4. Viermaal goud 2000 en 2004 Leontien Zijlaard-van Moorsel, won drie gouden plakken met wielrennen (tijdrijden, op de weg en de achtervolging in Sydney. Vier jaar later won ze nog een keer goud bij het tijdrijden bij de Spelen in Athene. Bekijk het filmpje. Londen 1948 Fanny Blankers-Koen, de vliegende huisvrouw, uit Nederland had haar droomspelen in Londen. Ze bezat 6 wereldrecords, maar kon door het ongunstige programma, maar aan vier onderdelen van de negen meedoen. Ze won de 100 m, 200 m, 80 m horden en de x100 m estafette. Bekijk het filmpje. 2000 en 2004 Inge de Bruijn veroverde in Sydney drie gouden plakken bij het zwemmen ( 50 m vrije slag, 100 m vrije slag en 100 m vlinderslag). Vier jaar later won ze in Athene goud op de 50 m vrije slag. Bekijk het filmpje.

5. Vals spel Klik, klik De Zweedse ruiter Bertil Sandström maakte op de Spelen in Los Angeles (1932) klikgeluiden om zijn paard aan te sporen. Dat was verboden. Bertil zei dat het geluid van zijn zadel kwam, maar de jury zette hem van de tweede naar de laatste plaats. Expres verliezen Tijdens de Spelen in Londen in 2012 werden vier damesdubbelteams bij het badminton gediskwalificeerd. Twee teams uit Zuid- Korea, één uit China en één uit Indonesië dachten door te verliezen in een volgende ronde een zwakker team tegen te komen. Te jong Het Chinese damesturnteam moest een bronzen medaille inleveren. Na onderzoek ontdekte men dat één van de Chinese dames, Dong Fangxiao 14 jaar was. Ze was opgegeven als 16-jarige. Dan mag je net meedoen met de Spelen. TE JONG Doping De Canadese sprinter Ben Johnson won met overmacht in een nieuwe wereldrecord de 100 meter hardlopen in 1988 in Zuid-Korea. Dagen later moest Ben zijn plak inleveren. Hij had stiekem uit de dopingpot gesnoept. DE OUDE OLYMPISCHE SPELEN GELUKKIG GEEN WOORD OVER DOPING. regels

6. Filmpje Vroeger en zo: Olympische Spelen Klik hier https://www.schooltv.nl/video/ vroeger-zo-olympische-spelenvroeger-nu/#q=olympische% 20spelen

Bronnen http://en.wikipedia.org/wiki/olympic_games http://www.bbc.co.uk/schools/primaryhistory/ancient_greeks/ the_olympic_games/ http://www.dailymail.co.uk/sport/olympics/article-1367338/50-olympic-moments -stunned-world-15-1-protests-records-gold-medals.html