Utrecht 17-03-2019 Exodus 3:1-14; Matteüs 4:1-11 Zusters en broeders, Hoe ziet de woestijn eruit? Toen ik klein was stelde ik me een reusachtige zandbak voor. Maar niet overal bestaat de woestijn uit louter brandend zand. In het Bijbelse land is de woestijn een dor en droog gebied. Er is zand en stof, bergen en rotsen, stekelige struiken en hier en daar een bron. Nomaden laten er hun kudden grazen. Je kunt je er verschuilen als je op de vlucht bent, zoals Mozes. De woestijn is tevens de plaats van de woestijnervaring. Ver weg van de drukte van het bestaan is de woestijn een plaats waar je God kunt ontmoeten en waar je je kunt voorbereiden op een nieuwe levenstaak of nieuwe levensfase. In die zin is de zondagse dienst een soort woestijnervaring, want we zijn even weg uit het dagelijks bestaan en zoeken hier God te vinden. En ook de Veertigdagentijd is een soort woestijn. We komen tot inkeer, bezinnen ons op ons leven en op de toekomst die voor ons ligt en wat daarin van ons gevraagd wordt. In de verhalen van vandaag hebben Mozes en Jezus allebei een woestijnervaring. Ze staan aan het begin van hun levenstaak. Er zijn veel overeenkomsten in de verhalen, maar ook verschillen. Met name in hun reactie op hun woestijnervaring lijken ze wel twee verschillende menstypen. Aan de ene kant zien we de onzekere stotteraar Mozes en aan de andere kant de coole held Jezus. Om met Mozes te beginnen, ik vind hem heel herkenbaar. Hij staat daar een beetje te schutteren voor God. Durft niet te kijken. Pakt niet ferm aan maar roept: wie ben ik. Later in het verhaal heeft hij nog veel meer tegenwerpingen: ik kan dat niet, ik ben daar niet geschikt voor. Ik heb daar wel begrip voor. Stel dat God mij zou roepen: Cornelissen, je moet dat en dat voor mij doen. Ik denk dat ik dan ook zou beginnen met: Nou eh, dat is niet helemaal mijn ding, u kunt beter iemand anders vragen. Het hoeft niet eens God te zijn die iets komt vragen. Een oproepje in Menno Sticht: Wie wil contactpersoon worden? Of: we zoeken nog leiding voor de
Kinderdienst. Daar komt over het algemeen vrij weinig respons op. Dan denkt iedereen toch: dat kan iemand anders wel doen. Als ik hier en nu u persoonlijk zou vragen voor ik noem maar wat Kerken Kijken, dan zou u misschien antwoorden: Ja maar, ik weet eigenlijk niets van de geschiedenis van de kerk en van de doopsgezinden en van Utrecht en En dan zou ik zeggen: Je hoeft het ook niet alleen te doen, je bent altijd met een team en er ligt heel veel leesbaar materiaal, enzovoort enzovoort. En dan zegt u weer: Ja, nee, maar en dus want. Ik vind Mozes heel herkenbaar. Jezus lijkt uit ander hout gesneden. Ik vind hem in dit verhaal best wel cool. Hij dwaalt maar liefst veertig dagen en veertig nachten in de woestijn rond, zonder eten en drinken. Je moet het maar kunnen. Maar het gaat verder. Want dan komt de duivel om hem te beproeven met allerlei voorstellen die ook best wel cool zijn: Stenen in brood omtoveren. Van het hoogste punt van de tempel springen een soort bungyjumpen, maar dan zonder bungy. Op de top van een berg de hele wereld overzien en dan de wereldheerschappij in handen krijgen. Maar Jezus zegt dan gewoon zoiets als: Naah, doe ik niet. Niet in die bewoordingen, hij haalt er een Bijbelcitaat bij, maar dat kan de duivel ook. Het is niet zo moeilijk om met de Schrift in de hand elkaar om de oren te slaan. Of je dit verhaal al tientallen keren hebt gelezen of nu voor het eerst hoort, je kunt op je klompen aanvoelen wie er aan de goede kant staat. Jezus is de held, want hij gaat niet in op die listige voorstellen van de duivel. Geslaagd voor de test. Maar, zo slecht zijn die voorstellen van de duivel toch niet? Denk je eens in: Stenen in brood veranderen. Dan zou je toch het wereldvoedselprobleem kunnen oplossen? Geen honger meer in Jemen of waar ook ter wereld. Voedselbanken overbodig. Goed, de mens leeft niet van brood alleen, maar als je niets te eten hebt, valt er niet veel te leven. Toch?
En stel je voor dat jij de hoogste religieuze leider zou worden. Je springt van de tempel naar beneden en laat je opvangen door engelen. Dat is het ultieme bewijs dat God met jou is, en jij Gods spreekbuis bent. Jij kunt dus bepalen welke religieuze regels er gevolgd moeten worden. De Shari a, de Tora, de Tien Geboden, de Bergrede. Zeg het maar. De paus, ayatollahs, tv-dominees, IS, ze hebben niets meer in te brengen. Of stel je voor dat jij de macht over de hele wereld hebt, een soort wereldpresident. Donald Trump en Theresa May kunnen in een hoekje gaan zitten kniezen, want jij regelt dat wel even met de Brexit en alle wereldproblemen. Jij kunt wereldvrede regelen. Dat is toch geweldig! Je hoeft alleen maar de duivel te aanbidden. Nou en? Wat is daar nou mis mee? We voelen wel: ergens klopt er iets niet. Er moet een addertje onder het gras zitten. Het is te mooi om waar te zijn. Jezus moet gelijk hebben dat hij die voorstellen afwijst. Het heet niet voor niets een beproeving. We voelen dat het niet goed zit. Ik vroeg me af zou dat ook het geval zijn voor Mozes? Dat hij het idee heeft: er zit een addertje onder het gras. Dat zijn opdracht niet zo simpel is als het lijkt? Mozes wordt geroepen om het op te nemen tegen de farao. Wie of wat is Farao? De koning van Egypte. Ja en? Wat is daar nou mis mee? In de Bijbel staat Farao symbool voor Het Kwaad, met een hoofdletter. Het verhaal van Exodus gaat niet zomaar over een historisch volk dat ontsnapt aan slavernij uit een land dat daar en daar op de aardbol ligt. Het is het verhaal van de strijd tussen Goed en Kwaad. De Farao is de verpersoonlijking van Het Kwaad. Hij staat voor onderdrukking, slavernij en onrecht. We zullen dat ook zien in het vervolg van het verhaal. De naam Farao doet niet direct kwaadaardig aan, maar aan zijn daden zien wij dat hij het Kwaad vertegenwoordigt, in ieder geval in deze bijbelverhalen. Farao is de tegenstander van Gods gerechtigheid. Mozes moet het opnemen tegen dit Kwaad, tegen Farao. Geen wonder dat hij zegt: Maar wie ben ik dat ik dat zou doen? Hij ziet de bui al hangen: de enkeling Mozes tegen Farao en zijn complete staat. Nou dat zal lukken. Farao gaat echt niet in één keer overstag. Hoe kun je nu in je eentje het kwaad bestrijden? Nee, dat gaat niet lukken.
Daarom introduceert God zichzelf: Ik ben de God van Abraham, van Isaak en Jakob. Deze God heeft al een lange geschiedenis met dit volk. En nu heeft hij zijn volk gehoord en gezien: hoe zwaar ze lijden, en hij is er door bewogen. Zo n soort god is hij. Hij is een god die erbij is, bij zijn volk en bij Mozes, als hij hem vraagt om zijn handen en voeten te zijn. Gods naam is zoiets als: Ik ben die er zijn zal. Ik was, ik ben, ik zal zijn. Als je aan mij vasthoudt, zullen de banden die je binden in slavernij losraken. Niet zonder strijd, niet zonder slag of stoot, maar het zal gebeuren. Je zult bevrijd worden. Houd je vast aan mij. En ik zal jou vasthouden. Het verhaal van Mozes loopt parallel aan dat van Jezus. Ook in de woestijnervaring van Jezus zien we de strijd tussen goed en kwaad. Alleen komt in zijn verhaal het Kwaad in de gestalte van de duivel. De benaming duivel roept meteen de associatie met slecht op. Dat is dus anders als bij het woord farao. Maar waar de farao openlijk slecht is, daar komt de duivel toch heel sympathiek uit de bus. Zo is het ook in de wereld. Was de duivel maar van kilometers ver herkenbaar, met bokkenpoten en hoorntjes, dan zou je het wel weten. Zo is het niet. De duivel is de beproever, degene die jou voor dilemma s stelt en je in de war brengt. Het kwade dat hij voorstelt, komt vermomd als het goede. Hij belooft je welzijn en geluk, je kunt rijk en beroemd worden. Wat dat betreft zou hij prima bij een reclamebureau kunnen werken. Koop onze shampoo, want je bent het waard. Stem op onze partij en geluk zal uw deel zijn. Groen vliegen, dus goed voor het milieu. Gezonde snacks, dus u zult lang leven. Het klinkt goed, dat aanbod van de duivel. En tegelijkertijd weet je dat er iets niet klopt. Er zit een adder onder het gras in de voorstellen van de Beproever. Want stel dat je zijn voorstel aanneemt om heerser te worden van de hele wereld. met onbeperkte macht. Jij kunt dus alles regelen, de wereldvrede of wat je ook maar wilt. Maar welke vrijheid hebben jouw onderdanen dan nog? Of zitten zij dan opnieuw in slavernij maar nu onder jouw regime? Het is alsof de duivel Mozes influisterde dat hij die Egyptenaar moest doodslaan. Doe maar, die vent is toch slecht. Zo doe je tenminste concreet iets aan de bevrijding, tegen de slavernij. Het is het dilemma, de beproeving die steeds voor ons ligt bij elke militaire interventie. Ga je niets doen of ga je ingrijpen? Maar wat doe je eigenlijk als je met geweld ingrijpt? Kan geweld de weg zijn naar vrede en vrijheid? Of draai je
dan simpelweg de rollen om van slaaf en meester, onderdrukker en onderdrukte? Dat is wat het zo moeilijk maakt. De duivel, de beproever, wijst de weg naar nieuwe slavernij en nieuw onrecht. Maar God wil ons echte vrijheid geven. Hij legt ons geen juk op van regels en wetten, van dit mag niet en dat mag wel, maar hij roept ons op om ons handelen steeds te ijken aan zijn gerechtigheid en vrede. Want dan pas zullen we echt bevrijding ervaren. Mozes en Jezus in de woestijn hoorden die oproep en na innerlijke strijd aanvaardden zij hun levenstaak: om Gods weg van gerechtigheid te gaan. Ze gingen hun weg niet alleen, maar in verbondenheid met God, die nabij is. Zo worden ook wij geroepen en mogen ook wij gaan, de weg van God. We mogen hoopvol, omdat God ons nabij is en liefheeft. Amen Zondag 17 maart 2019 Tweede zondag van de Veertigdagentijd Voorganger: ds. Carolien Cornelissen Lector: zr. Anke Margreet Blankensteijn Organist: dhr. Edward Maatjes Dienstdoende koster: Bart en Martine van Dalfsen Vanaf 9:45 uur is er gelegenheid tot stilte en inkeer ter voorbereiding op de dienst. Orgelspel gevolgd door een moment van stilte Hoopvol zijn wij, sinds Hij ons liefhad (Desmond Tutu) In de woestijn ++++++++++++++++++ SAMENROEPEN Welkom Aansteken van de kaarsen
Zingen: lied 275: 1, 2 en 3 Heer onze Heer, hoe zijt gij aanwezig (staande) Bemoediging Zingen: lied 275: 4, 5 Heer onze Heer, hoe zijt gij aanwezig (we gaan zitten) Inleiding op het thema voor de kinderen Uitzwaailied: Het is fijn om hier te zijn tekst: Liesbeth van Rooijen, melodie: We maken een kringetje Het is fijn om hier te zijn, te horen en te zingen. Het is fijn om hier te zijn, wij danken u. Laten wij opstaan, naar onze plek gaan. Met de kaars, met de kaars, want het licht gaat met ons mee. Met de kaars, met de kaars, want het licht gaat met ons mee. Het is fijn om hier te zijn, te midden van u allen. Het is fijn om hier te zijn, zo met elkaar. Laten wij wensen voor alle mensen: Fijne dienst, fijne dienst, en wij zien elkaar weer vlug. Fijne dienst, fijne dienst, want wij komen straks weer terug. hierna gaan de kinderen naar de kinderdienst Stilte en gebed Zingen: lied Hoop is sterker dan twijfel (herhaald) HOREN Eerste bijbellezing: Exodus 3: 1-14 Zingen: lied 934 Ik ben Tweede bijbellezing: Matteüs 4: 1-11 Zingen: lied 559 Gij die ver voor ons uit Overweging Stilte Orgelspel DELEN Open ruimte: Hoe geeft u invulling aan de Veertigdagentijd? (o.m. reacties op wat u gehoord heeft en gebedsintenties, u mag blijven zitten, een kerkenraadslid komt met de microfoon naar u toe) Gebeden, besloten met het Onze Vader (de tekst van het Onze Vader is te vinden voorin het Liedboek) Toelichting op de collecte en eventuele mededelingen
de kinderen van de crèche komen erbij Zingen: lied 542 God roept de mens op weg te gaan (staande) Uitzending en zegenbede Gezongen Amen Orgelspel, collecte + + + + + + + + + + + + + + + Van harte welkom bij thee / koffie en napraten in de Gemeentezaal. Mededelingen Collecten: De eerste collecte is voor de Stichting Doopsgezind WereldWerk. Doopsgezind WereldWerk is een stichting voor solidariteit en vrede. Doopsgezind WereldWerk biedt ondersteuning door samen met lokale partners te werken aan het waarborgen van een duurzaam levensonderhoud en vrede, gerechtigheid en waardigheid voor iedereen. WereldWerk is actief in verschillende landen met diverse soorten projecten op gebied van vrede, cross-culturele uitwisseling, praktisch hulpwerk, sociale zorg, duurzaamheid, microkrediet, lesgeven, gezondheidszorg en meer. De tweede collecte is voor het werk in de Doopsgezinde Gemeente Utrecht. Om 11.30 uur repeteert het Gemeentekoor. Op 19 mei vindt de Ringdag in Zeist plaats. Omdat de organisatie vóór 15 april wil weten op hoeveel volwassenen en kinderen ze kunnen rekenen, ligt er de komende weken een inschrijfformulier op de tafel in de hal. Wil u dit invullen als u daarbij wilt zijn? Ook ligt er op de tafel een invulformulier voor het jaarboekje 2019. De kosten daarvoor bedragen ongeveer 10,00 (afhankelijk van het aantal). Agenda Volgende dienst: zondag 24 maart 2019, voorganger: ds. Anneke van der Zijpp. maandag 18 maart 19.30 uur Ubi Caritas woensdag 20 maart 10.00 uur Bijbelkring Bilthoven bij één van de deelnemers thuis woensdag 20 maart 20.00 uur Oriëntatiekring bij één van de deelnemers thuis donderdag 21 maart 20.00 uur Bijbelkring Zo goed als nieuw bij één van de deelnemers thuis