Advies aan het College van B&W van de gemeente Texel Onderwerp: 3D Beleidsplan: Op weg naar een zorgzame samenleving. Inleiding De vier gemeenten in de kop van Noord-Holland hebben gezamenlijk een visie geformuleerd op de komende drie transities en de transformatie binnen het sociaal domein. Deze visie is vastgelegd in het document Voor elkaar, met elkaar en uitgewerkt in het document Met Kop en Schouders. Het 3D beleidsplan is een verdere uitwerking van het beleid binnen het vastgestelde kader. Wat willen de gemeenten bereiken? Hoe organiseren zij dat en welke afwegingen zijn daarbij aan de orde? De Wmo-adviesraad Texel heeft in haar vergadering van 30 juli 2014 het beleidsplan besproken. Vanuit de gemeentelijke organisatie is het beleidsplan toegelicht door mevrouw Meisje Ieke van Nierop. Advies Algemeen Een groot deel van de tekst beschrijft de feitelijke veranderingen waar de gemeente mee geconfronteerd wordt en de uitganspunten die in de hierboven genoemde nota s zijn vastgelegd. De beschrijving van het voorgenomen beleid is zeer globaal; vaak wordt niet duidelijk wat de vier gemeenten en nog minder wat de gemeente Texel concreet wil bereiken. Meer dan ooit is het van groot belang hoe de gemeente Texel de visie en het beleid op lokaal niveau vorm gaat geven. Daar is nog beperkt tijd voor. Hieronder vindt u onze aandachtspunten, vragen en adviezen. Transformatie - Bewoner centraal/evaluatie Wij onderschrijven het uitgangspunt dat de inwoner en zijn vraag centraal staan. Dit is het enige juiste uitgangspunt, dat als leidraad moet dienen bij de uitvoering van de drie decentralisaties. Het sociale team stuurt effectief op meer inzet van vrijwillige zorg voor elkaar Eén aspect is dat er grenzen zijn aan de inzet van bestaande vrijwilligers en mantelzorgers. De andere kant is dat wij ons afvragen of er voldoende nieuwe zorgvrijwilligers kunnen worden gevonden én dat deze (zorg)vrijwilligers en mantelzorgers voldoende opgeleid, ondersteund en gewaardeerd worden. Sociale wijkteams/ het sociale team Terecht wordt hier opgemerkt dat de vormgeving van het team, een lokale aangelegenheid is. Wij komen hier later op terug. website: www.wmoadviesraadtexel.nl Email: contact@wmoadviesraadtexel.nl 1
Preventie In het kader van preventie is het beleidsvoornemen dat de huidige (subsidie)relatie met de huidige partners, wordt gecontinueerd, onder de voorwaarde dat zij meewerken aan innovatie. De Wmo-adviesraad is van mening dat de gemeente daarom niet mag bezuinigen op, maar moet investeren in welzijn. Het is niet voldoende om een regionale agenda preventie en innovatie te ontwikkelen. Om te voorkomen dat dit een ver-van-mijn-bed-show wordt, is het nodig dat de gemeente Texel ook eigenstandig een duidelijke visie heeft op innovatie. Voor Texelse instellingen betekent dat volgens ons niet alleen deelname aan innovatieve activiteiten, maar ook de bereidheid om samen met de gemeente deze visie te ontwikkelen. Bij de regionale ontwikkeling van een agenda preventie en innovatie is het belangrijk dat Texel voldoende invloed uitoefent. Dit uitgangspunt brengt met zich mee dat met cliënten die gebruik maken van maatwerkvoorzieningen en algemene voorzieningen wordt geëvalueerd of de geboden ondersteuning een passend antwoord is op de vraag die gesteld is. Lokaal moet een aantal zaken verder worden uitgewerkt. PGB Het is belangrijk in het kader van maatwerk en vernieuwing dat cliënten ook aanbieders in kunnen kopen die niet door de gemeenten gecontracteerd zijn. Het PGB is hiervoor een belangrijk instrument. Wij verwachten dat dit in de verordening goed wordt vastgelegd. Sociaal netwerk en mantelzorg (en vrijwilligers) De algemene voorzieningen ter ondersteuning van vrijwilligers en mantelzorgers worden t.o.v. 2014 gecontinueerd. Momenteel loopt er een onderzoek van Texels Welzijn onder mantelzorgers op Texel. Wij adviseren de gemeente de uitkomsten van dit onderzoek te gebruiken als input voor beleid op mantelzorgers, zodat ook hier sprake kan zijn van innovatie. Wij hebben de indruk dat op Texel zeer beperkt respijtzorg mogelijk is en dat daar ruimte is voor vernieuwing, bijvoorbeeld door vormen van respijtzorg thuis of een oppascentrale. De nieuwe Wmo schrijft voor dat de gemeente mantelzorgers een financiële tegemoetkoming geeft. Wij zien de invulling van de gemeente Texel graag terug in de verordening. Het allerbelangrijkste lijkt ons dat de doelgroep goed in kaart wordt gebracht. Eigen bijdrage. De gemeente Texel moet duidelijk omschrijven wat onder een laag inkomen wordt verstaan. Overweegt de gemeente dit af te stemmen op de inkomensnorm voor de bijzondere bijstand? De gemeente kan er ook voor kiezen om deze norm van 110% van een WWB uitkering te verhogen naar bijvoorbeeld 120 of 130%. website: www.wmoadviesraadtexel.nl Email: contact@wmoadviesraadtexel.nl 2
Re-integratieaanbod. De tekst in het kader is ons niet duidelijk. Bij navraag blijkt bedoeld te zijn: Inwoners met een bijstandsuitkering krijgen een reintegratieaanbod aangeboden. Ons advies is om dit dan ook zodanig op te schrijven. Cliëntondersteuning Terecht staat in het beleidsplan dat de gemeente verantwoordelijk wordt voor individuele (onafhankelijke) cliëntondersteuning. Als beleidsvoornemen is geformuleerd: Inwoners worden alleen ondersteund wanneer zij niet in staat zijn zelf of met behulp van het eigen netwerk keuzes te maken. Dit is in strijd met de wet. Cliëntondersteuning moet volgens de wet voor elke burger kosteloos, passend en laagdrempelig beschikbaar te zijn. De gemeente, het sociale team, moet er actief aan werken, dat er altijd - een door de cliënt vertrouwd - iemand bij het hele aanmeldproces ter ondersteuning van de cliënt aanwezig is. Het attenderen op cliëntondersteuning dient daarom ook als vaste stap in het aanmeldproces te worden opgenomen. De gemeente moet er bij de uitwerking van de cliëntondersteuning rekening mee houden, dat dit levensbreed moet worden aangeboden, dus bijvoorbeeld ook aan burgers die een beroep doen op een uitkering. Wij adviseren om dit beleidsvoornemen in deze vorm te schrappen. De Wmo adviesraad wordt graag betrokken bij het ontwikkelen van een integrale visie op cliëntondersteuning in 2015. De hierbij opgenomen tekst is trouwens identiek aan de tekst bij de paragraaf 2.2, waar deze tekst wel op zijn plaats is. Tegenprestatie De Wmo-adviesraad wijst erop dat bij de behandeling in de Tweede Kamer is afgesproken dat mantelzorgers die een uitkering hebben, worden vrijgesteld van het leveren van een tegenprestatie. Voor een goede vertaling van dit beleid naar de praktijk, is het belangrijk dit uitgangspunt ook in het beleidsplan op te nemen. Beschut werk De Wmo-adviesraad wil graag weten wanneer de regionale visie is afgerond op de groep mensen die geen of zeer beperkt productieve arbeid kunnen leveren. Kunnen burgers die aangewezen zijn op beschut werken, deze plekken in de toekomst ook op Texel vinden? Gewenste effecten maatschappelijke ondersteuning Een belangrijk aspect van welbevinden bij burgers is veiligheid, zowel in als om het huis. Het gevoel van veiligheid draagt bij aan langer tevreden zelfstandig wonen. Wij adviseren dit gewenste effect expliciet te noemen. Overgangsrecht voormalige cliënten AWBZ Het is goed dat bestaande AWBZ-cliënten per 1 januari 2015 hun ondersteuning houden tot aan het moment waarop geherindiceerd wordt. website: www.wmoadviesraadtexel.nl Email: contact@wmoadviesraadtexel.nl 3
Wij willen graag weten wat precies bedoeld wordt met waar mogelijk de gewenste zorgaanbieder. Spelen hierbij criteria op grond waarvan cliënten geconfronteerd worden met een wisseling van zorgaanbieder? Wij zijn trouwens van mening dat ook bij verlenging van een indicatie voor een vergelijkbare maatwerkvoorziening, cliënten hun zorgaanbieder moeten houden. Samenwerking met zorgverzekeraar Niet duidelijk is op welk niveau samengewerkt met de zorgverzekeraar: gebeurt dit op lokaal niveau? Treedt VGZ op namens de andere verzekeraars waar Texels burgers bij zijn aangesloten? Graag duidelijkheid over deze zaken. Transformatie Begeleiding Binnen het nieuwe beleid wordt toenemend een beroep gedaan op goed getrainde zorgvrijwilligers. Terecht wordt bij in de risicoparagraaf de zorg geuit dat er wellicht onvoldoende informele zorg beschikbaar is, waardoor de druk op de formele zorg groter wordt en daardoor de kosten stijgen. De kost gaan hier voor de baat uit: vrijwilligerswerk is niet gratis. Wij adviseren de gemeente te investeren in het trainen en begeleiden van vrijwilligers. De beoordeling van de vraag of individuele begeleiding kan worden omgezet in groepsbegeleiding en of verschillende groepen gezamenlijk groepsbegeleiding kunnen krijgen, vereist veel kennis en expertise van de beperking van de individuele cliënt. Vervoer Aandachtspunt bij het anders regelen van het vervoer, is het toenemend aantal rolstoelafhankelijke cliënten. Vervoer door vrijwilligers is dan niet aan de orde. Bij het thema Transformatie moet ons inziens ook aandacht zijn voor de gewenste kanteling van de werkwijze van het sociaal team. De Wmo-adviesraad heeft in de afgelopen periode herhaaldelijk aangedrongen op adequate beschrijvingen van de benodigde functies en taken, competenties en profielen. In de risico-paragraaf wordt de deskundigheid van medewerkers en ruimte voor professionaliteit ook als risico vermeld. In het kader van de noodzakelijke cultuurveranderingen en de nieuwe focus adviseren wij de gemeente fors te investeren in scholing, training en evaluatie en intervisie van de medewerkers van het sociaal team. Beschermd wonen Bij het onderwerp Beschermd wonen, wordt alleen gesproken over inwoners met ernstige psychische en psychiatrische problematiek. Wij vragen ons af of er op Texel geen burgers zijn met een (licht)verstandelijke beperking of ouderen met een indicatie voor beschermd wonen en zo ja wat er met deze inwoners gebeurt. Beleidsevaluatie In het beleidsplan is niet voorzien in een evaluatie van het voorgestelde beleid. Welke plannen heeft de gemeente op dit onderwerp? Hoe flexibel wordt omgegaan met dit beleid en kunnen de praktijkervaringen leiden tot bijstelling? website: www.wmoadviesraadtexel.nl Email: contact@wmoadviesraadtexel.nl 4
RAKC Het regionaal Administratie en Kennis Centrum is in deze beleidsnota niet verder gekomen dan de afkortingenlijst. De Wmo-adviesraad wil dat er snel duidelijkheid komt over de manier waarop de gemeente Texel met name de administratieve afhandeling gaat regelen van de indicaties, uitvoering van de ondersteuning, facturering zorgaanbieders, enz. Wij adviseren de gemeente in te zetten op regionale samenwerking waardoor een efficiënte werkwijze mogelijk is en de continuïteit gewaarborgd is. Op die manier blijven er meer middelen over die aan de directe ondersteuning van burgers kunnen worden besteed. Lokale uitwerking Thema s die onvoldoende of niet in het beleidsplan zijn beschreven, moeten op korte termijn lokaal worden uitgewerkt. Het gaat hierbij om: Het verder uitwerken van een laagdrempelige klachtenregeling, die ook is afgestemd op zorgcliënten. Het opstellen en uitvoeren van een communicatie- en voorlichtingsplan; de tijd dringt. De definitieve invulling van het Sociaal Team. Wij zijn betrokken geweest bij de eerste sessies, maar hebben al een tijd niets gehoord. Het formele sociale team bestaat uit medewerkers in dienst bij de gemeente Texel. Daaromheen is er een schil van informele leden van het sociale team, waarin de dorpswerkers belangrijke aanspreekpunten zijn, dicht bij de burgers. Wanneer volgt een officiële bevestiging van de lokaal gemaakte beleidskeuzes op dit terrein? Evaluatie van de geboden maatwerk- en algemene voorzieningen met cliënten (zie eerdere opmerkingen). Hoe gaan we op Texel om met vraagverlegenheid? Hoe bereiken we kwetsbare burgers die zich niet melden wanneer ze ondersteuning nodig hebben. Landelijk wordt sterk ingezet op het faciliteren van burgerinitiatieven. In de beleidsnota wordt hier geen enkele aandacht aan besteed. Hoe worden de bezuinigingen op de huishoudelijke hulp uitgewerkt? Nadere uitwerking van het beleid gericht op het werven, opleiden, ondersteunen en waarderen van (zorg)vrijwilligers en mantelzorgers. Visie op en uitwerking van individuele cliëntondersteuning. Wij denken dat deze lijst niet uitputtend is. Wij hopen met dit advies een bijdrage te leveren aan het verder uitwerken van het concrete beleid op Texel. Texel, 25 augustus 2014. website: www.wmoadviesraadtexel.nl Email: contact@wmoadviesraadtexel.nl 5