Wijkveiligheidsplan Utrecht Overvecht 2019 Samen voor veiligheid conceptversie 12-3-2019
Wijkveiligheidsplan 2019 Overvecht 1. Inleiding Dit is het wijkveiligheidsplan 2019 voor Overvecht. Het is een korte samenvatting van de uitgangspunten en kaders voor ons werk en onze geplande werkzaamheden en prioriteiten voor 2019. Samen met bewoners, ondernemers, instellingen, organisaties en talrijke samenwerkingspartners werken we aan een wijk en een stad waar mensen veilig zijn, veilig handelen en zich veilig voelen. Preventie vormt de basis, en waar nodig wordt hard opgetreden tegen criminaliteit en overlast. Het algemene beeld is dat Utrecht steeds veiliger wordt. In het stedelijke Integraal Veiligheidsplan (IVP) zijn missie, doel en uitgangspunten op het gebied van veiligheid beschreven. Voor de gemeenteraad is het IVP het instrument om te sturen op lokaal veiligheidsbeleid en de aanpak van veiligheidsproblemen. Het nieuwe IVP gaat over de jaren 2019 tot en met 2022. Het hoofddoel van het Utrechts veiligheidsbeleid is om ten minste het huidige niveau van veiligheid te behouden. Daarnaast zijn vier ambities benoemd: 1. Steviger aanpak Ondermijning. 2. Zorg en veiligheid dichter bij elkaar 3. Een veiliger digitale stad. 4. Veiliger verkeer. De uitgangspunten van het IVP zijn: a. Veiligheid begint bij sociale samenhang b. Veiligheid maken we samen c. We werken vanuit de opgave en passend bij de situatie. d. We werken vernieuwend met informatie en kennis e. Veiligheid is meer dan cijfers 2. Veiligheidsbeeld Overvecht 2018 In dit hoofdstuk wordt een korte analyse beschreven van de veiligheid in Overvecht, inclusief voornaamste trends en ontwikkelingen. Het gaat beter met de veiligheidscijfers in Overvecht maar de wijk loopt nog steeds achter op andere delen van de stad. Verhoudingsgewijs is er sprake van meer criminaliteit, meer bewoners voelen zich onveilig en meer bewoners ervaren overlast van jeugd. Dit tegen de context van een wijk met een onevenwichtige bevolkingssamenstelling, veel armoede, complexe meervoudige problematiek, weinig draagkracht en weinig sterke schouders om dit op te vangen. De wijk wordt ervaren als anoniem, de meldingsbereidheid is laag en er is weinig vertrouwen in publieke diensten. 2.1. Veiligheid in cijfers De totale geregistreerde criminaliteit in Overvecht laat het afgelopen jaar een redelijk stabiel beeld zien. In 2018 is het totaal aantal misdrijven gelijk gebleven ten opzichte van 2017, terwijl voor de totale stad er een afname is van 5%. Als we kijken naar de ontwikkeling vanaf 2011, dan zien we een afname van 13% in Overvecht. Voor de beleidsprioriteit woninginbraak is de situatie in Overvecht voor 2018 gunstig te noemen. We zien een forse afname (23%). Het aantal autokraken is licht gestegen (3%). Daarnaast zien we een forse daling voor winkeldiefstal (37%), zakkenrollen (67%) en overvallen (67%), maar een stijging voor straatroof(56%) en bedrijfsinbraken(22%). Ook het aantal geweldsdelicten is in 2018 met 10% toegenomen ten opzichte van 2017. De gevoelens van onveiligheid in eigen buurt en ervaren jongerenoverlast zijn in Overvecht in 2018 afgenomen met resp. 4% en 6% ten opzichte van 2017. Wijkveiligheidsplan Overvecht 2019 2
Tabel 1 Ontwikkeling veiligheid in Overvecht geregistreerde criminaliteit 2011 2016 2017 2018 11 - '18 17 - '18 totaal aantal misdrijven 3.491 3.297 3.011 3.024-13% 0% woninginbraak 231 185 166 128-45% -23% geweldsdelicten 419 268 261 288-31% 10% overvallen 6 5 3 1-83% -67% straatroven 40 24 9 14-65% 56% autokraak 619 607 587 605-2% 3% fietsendiefstal 143 259 282 266 86% -6% zakkenrollen 83 73 90 36-57% -60% winkeldiefstal 247 225 191 120-51% -37% bedrijfsinbraak 97 63 54 66-32% 22% veiligheidsbeleving 2011 2016 2017 2018 11 - '18* 17 - '18* alg. onveiligheidsgevoelens (% vaak onveilig) 9% 8% 8% 9% 0% 1% onveiligheidsgevoelens in eigen buurt (% wel eens onveilig) 41% 54% 48% 44% 3% -4% ervaren jongerenoverlast (% vaak) 33% 45% 38% 32% -1% -6% Bron: BVH Politie Midden Nederland; Inwonersenquête, gemeente Utrecht * in procentpunten Tabel 1 Ontwikkeling veiligheid in Utrecht geregistreerde criminaliteit 2011 2016 2017 2018 11 - '18 17 - '18 totaal aantal misdrijven 32.871 29.746 28.053 26.618-19% -5% woninginbraak 2.700 1.654 1.474 1.036-62% -30% geweldsdelicten 3.236 2.195 2.042 2.087-36% 2% overvallen 51 22 14 15-71% 7% straatroven 320 141 87 96-70% 10% autokraak 6.231 6.007 5.921 5.026-19% -15% fietsendiefstal 2.805 4.429 4.338 4.024 43% -7% zakkenrollen 1.238 802 699 492-60% -30% winkeldiefstal 1.469 1.470 1.403 1.326-10% -5% bedrijfsinbraak 977 739 729 730-25% 0% veiligheidsbeleving 2011 2016 2017 2018 11 - '18* 17 - '18* alg. onveiligheidsgevoelens (% vaak onveilig) 3% 4% 3% 3% 0% 0% onveiligheidsgevoelens in eigen buurt (% wel eens onveilig) 26% 33% 30% 29% 3% -1% ervaren jongerenoverlast (% vaak) 19% 24% 21% 21% 2% 0% Bron: BVH Politie Midden Nederland; Inwonersenquête, gemeente Utrecht * in procentpunten Wijkveiligheidsplan Overvecht 2019 3
WIJKVEILIGHEID JAARCIJFERS OVERVECHT 2018 Totaal aantal misdrijven Utrecht Overvecht 3011 3024 17 18 3297 3011 3024 Daling van 0% 16 17 18 Stad Utrecht -5% Geregistreerde criminaliteit HIC Crimes Veel voorkomende criminaliteit VVC Woninginbraak Daling/stijging Daling/stijging 2017/2018 2017/2018 Autokraak 17 18 17 18 166 128-23% 587 605 +3% Geweldsdelicten Winkeldiefstal 17 18 17 18 261 288 +10% 191 120-37% Straatroof Fietsendiefstal 17 18 17 18 9 14 +56% 282 266-6% Overval Zakkenrollen 17 18 17 18 3 1-67% 90 36-60% Veiligheidsbeleving Alg. onveiligheids- Onveiligheidsgevoelens Ervaren Gevoelens eigen buurt jongerenoverlast % vaak onveilig % wel eens onveilig % vaak onveilig 17 18 17 18 17 18 8% 9% 48% 44% 38% 32% Toename 1% Afname -4% Afname -6% Wijkveiligheidsplan Overvecht 2019 4
3. Overvecht in 2019 In 2019 zetten we in op het behouden van het huidige niveau van veiligheid. Daarnaast werken we aan de vier ambities van het Integraal Veiligheidsplan (IVP) én blijven we zoeken naar verdieping en innovatie van de veiligheidsaanpak. Aanpak en strategie Onze inspanningen moeten bijdragen aan het herstel van het publiek vertrouwen en het verbeteren van de veiligheidsbeleving van de inwoners. Uitgangspunten hierbij zijn: We werken integraal met een goede mix van preventie en repressie. We nemen zichtbare maatregelen met een groot uitstralingseffect. Misdaad mag niet lonen en mag niet normaal zijn. We werken gebiedsgericht Om daadwerkelijk een stap vooruit te zetten, moeten we intensief en integraal investeren in de jeugd en tegelijkertijd daadkrachtig optreden tegen ondermijnende criminele netwerken en structuren in de wijk. We hebben te maken met complexe hardnekkige problematiek die niet zomaar op te lossen is. De aanpak is gericht op het vergroten van de weerbaarheid. Weerbaarheid van de jeugd, weerbaarheid van bewoners en weerbaarheid van ondernemers. 3.1. Monitoren data We werken informatie-gestuurd en zetten flexibel in op High Impact Crimes (woninginbraken, overvallen en straatroven) en veel voorkomende criminaliteit zoals autokraken, fietsendiefstal en jongerenoverlast. Door slimmer gebruik te maken van beschikbare informatiebronnen, kan er gerichter en efficiënter ingezet worden op problemen die zich op dat moment voordoen. Wekelijks worden de cijfers van politie geanalyseerd en hotspots benoemd. Dit resulteert in bijvoorbeeld inzet op hotspots, het maken van beheerafspraken, het nemen van fysieke maatregelen, het inzetten van (flexibel) cameratoezicht en het geven van voorlichting en preventieactiviteiten. De aanpak kan persoons-, delict- of gebiedsgericht zijn of een combinatie hiervan. Bij bepaalde aanpakken zoals de jaarwisseling, autobranden, ondermijnende criminaliteit, drugsoverlast, of cybercrime wordt nauw samengewerkt met onze stedelijke collega s. 3.2. Acteren op meldingen en signalen Bewoners en ondernemers in Overvecht zijn belangrijkrijke samenwerkingspartners in de veiligheidsaanpak in de wijk; zij wonen en werken immers in de wijk en zijn daarmee een belangrijke informatiebron. We acteren adequaat op signalen en meldingen van bewoners en andere betrokkenen, samenwerkingspartners, organisaties en andere belanghebbenden. We werken aan vertrouwen door actief contact te zoeken met melders en terug te koppelen wat we met de melding hebben gedaan. De input en uitkomst van een aantal structurele overleggen met onze samenwerkingspartners geven naast meldingen en signalen sturing aan onze inzet. Belangrijke overleggen in dit kader zijn het Handhavingsoverleg, Jeugdgroepenoverleg, Bondgenotenoverleg en diverse overleggen met scholen, instellingen, bedrijven en winkeliers. Wijkveiligheidsplan Overvecht 2019 5
3.3. Prioriteiten 2019 In 2019 zal voor Overvecht de nadruk komen te liggen op de onderstaande thema s, gerelateerd aan de ambities van het stedelijke Integraal Veiligheidsplan 2019-2022. Deze thema s zijn ook onderdeel van de gebiedsgerichte aanpakken in de wijk. 1.Ondermijning steviger aanpakken. In 2017 is het ondermijningsbeeld van Overvecht vastgesteld Het beeld laat zien hoe belangrijk het is om ondermijnende criminaliteit duurzaam te verstoren en terug te dringen. Het is zorgelijk om te zien hoe criminelen met hun criminele geld nog steeds relatief vrij in de bovenwereld zaken kunnen doen en wat de maatschappelijke impact is op de wijk door de criminele netwerken. In de wijk, stad, maar ook regionaal, landelijk en internationaal moet meer samen worden gewerkt om ondermijnende criminaliteit krachtiger te bestrijden. Overvecht is met zijn anonimiteit en kwetsbare bewoners een ideale voedingsbodem voor ondermijning. Ondermijning kent zeer veel verschillende vormen. Veel voorkomende fenomenen in Overvecht zijn: productie van en handel in drugs; betrokkenheid van ondernemers in criminaliteit; en verscheidene vormen van fraude. De aanpak van ondermijning in Overvecht richt zich op normherstel én op het vergroten van weerbaarheid (repressie en preventie). Vergroting van de maatschappelijke weerbaarheid tegen ondermijning begint bij het (her)stellen van de norm. Een zichtbare overheid die de norm handhaaft. We treden zichtbaar en integraal op tegen: handel in en productie van drugshandel en productie; fraude (misbruik van overheidsgeld); misbruik van woning, bedrijf of locatie (sleutellocaties). 2. Zorg en veiligheid dichter bij elkaar Intensievere samenwerking tussen zorg- en veiligheidsprofessionals is nodig om de zorg voor kwetsbare mensen en hun omgeving te verbeteren. Het gaat om kwetsbare groepen zoals overlastgevende jeugd, exgedetineerden, slachtoffers van huiselijk geweld of mensen met verward gedrag. Professionals die met deze groepen of mensen werken, moeten elkaar de komende vier jaar steeds meer gaan versterken. Daarbij zijn maatwerk en een meer outreachende aanpak belangrijke uitgangspunten. We hebben de afgelopen jaren een grote uitdaging gehad om jeugdgroepen met zeer problematisch gedrag in Overvecht aan te pakken. Door een stevige aanpak vanuit repressie en hulpverlening hebben we de overlast in verschillende gebieden terug gedrongen tot een acceptabel niveau. Dit biedt de mogelijkheid om meer preventief te gaan werken door o.a. het doorontwikkeling van de preventieve aanpak op jeugd in de leeftijd van 8-14 jaar in drie risicogebieden en het inzetten van een preventieve aanpak vanuit de buurtteams gericht op risicojeugd op een aantal basisscholen. Een andere zorg is Huiselijk geweld. Dit komt relatief vaak voor in Overvecht, waarbij het gaat om partnergeweld, kindermishandeling en oudermishandeling. Huiselijk geweld heeft niet alleen impact op de directe slachtoffers maar ook op kinderen die bijvoorbeeld getuige zijn van huiselijk geweld tussen hun ouders. Zorgelijk is dat een groot deel van de zaken zich achter de voordeur afspeelt buiten het zicht van de politie en hulpverlening. Door voorlichtingen te organiseren voor ouders willen we een norm stellen en hen informeren waar ze terecht kunnen wanneer ze te maken krijgen met huiselijk geweld. Inmiddels wordt er structureel ingezet op personen die herhaaldelijk de openbare orde verstoren of een dreiging vormen voor de veiligheid in de wijk. Dit is/heet de lokale persoonsgerichte aanpak (PGA).. Het gaat om complexe gevallen waarbij de basisinzet niet volstaat en een integrale gecoördineerde aanpak noodzakelijk is. Het kan gaan om jongeren waarover ernstige zorgen bestaan maar ook om personen met psychiatrische problematiek die verward gedrag vertonen. Wijkveiligheidsplan Overvecht 2019 6
3. Een veiliger digitale stad Traditionele vormen van criminaliteit raken steeds meer verweven met digitale criminaliteit. Bewoners en ondernemers moeten zich bewust zijn van de toenemende dreiging van cybercriminaliteit Door de bewustwording zijn zij beter weerbaar tegen deze vorm van criminaliteit. In 2019 in de inzet erop gericht om een beter beeld te krijgen van de slachtoffers, daders en fenomenen. Dat doen we onder andere samen met politie en onderwijsinstellingen. Door voorlichting, preventieactiviteiten en wijzen we bewoners, studenten en ondernemers op preventiemaatregelen die kunnen worden ondernomen om ook in het digitale domein veiliger te zijn. Bij cybercriminaliteit of computercriminaliteit gaat het om misdaad gepleegd met- en gericht op informatietechnologie (IT of ICT), waarbij het strafbare feit wordt gepleegd met een computer, smartphone, smartwatch of tablet waarvan iedereen het slachtoffer kan worden. Voorbeelden van cybercriminaliteit zijn onder andere het verspreiden van virussen, hacking (inbreken op en overname van andermans computer), DDoS-aanvallen (stilleggen van computersystemen), ransomware (afpersing via de computer), malware(kwaadaardige computerprogramma s bedoeld om te verstoren), enzovoort. Voor de ambitie een veiliger digitale stad zal een stedelijk uitvoeringsprogramma worden opgesteld. 4. Veiliger verkeer Het aantal verkeersongevallen en verkeersgewonden is licht afgenomen, maar elk verkeersslachtoffer is er één te veel. Veel bewoners in Overvecht ervaren de verkeersveiligheid als een groot probleem. Vooral asociaal en gevaarlijk verkeersgedrag worden als een probleem ervaren. Onveilig rijgedrag geeft reële gevaren, veroorzaakt een gevoel van onveiligheid en ondermijnt het gezag. We gaan door met de uitvoering van het gemeentelijke programma verkeersveiligheid. Om verkeersveilig gedrag te stimuleren wordt gewerkt aan een optimale mix van de inrichting van de weg, gedragsbeïnvloeding en handhaving. Dit jaar maken we een start met verkeersveiligheid onderdeel te maken van de wijkaanpak of een specifieke gebiedsgerichte aanpak. Op basis van zicht op gedrag maken we afspraken met politie over de locaties, momenten en doelgroepen ten aanzien van de handhaving. Waar mogelijk zetten we communicatie in om de activiteiten te versterken. Polarisatie en radicalisering Het stedelijk actieprogramma Utrecht zijn we samen is gericht op het voorkomen van polarisatie en radicalisering. In Overvecht investeren we voortdurend in de samenwerking met onze netwerken in de wijk. Zo willen we in 2019 het netwerk van bondgenoten herijken. Dit netwerk bestaat uit sleutelfiguren uit de wijk met een grote achterban, die de politie en de gemeente adviseren op veiligheidsthema s. Daarnaast hebben we in samenwerking met een aantal actieve stadsmakers meerdere groepen ouders getraind in het signaleren van radicalisering. Het komende jaar willen we dit voortzetten. Ten slotte is een groot aantal professionals getraind in multicultureel vakmanschap waaronder docenten in het basisonderwijs. Gebiedsgerichte aanpak. In 2019 versterken we de gebieds- en buurtgerichte aanpakken in Overvecht. In 2017 is een integrale aanpak in de Zambesidreefbuurt gestart en deze wordt voortgezet in 2019. Daarnaast richten we ons op het Bedrijventerrein Nieuw Overvecht, de Vulcanusdreef en de THEMA-dreven. Zambesidreefbuurt: Binnen de aanpak van ondermijnende criminaliteit is de Zambesidreefbuurt geprioriteerd. Het doel van deze buurtaanpak is om te werken aan een weerbare buurt en om de norm van bewoners met betrekking tot ondermijnende criminele activiteiten te herstellen. Om tot doorbraken te komen wordt systemisch gewerkt. Hierbij ligt de nadruk niet bij het bedenken van oplossingen voor problemen, maar op het komen tot doorbraken in het systeem waar het probleem (of de problemen) een symptoom van is (zijn). In 2019 streven we in deze buurt onder andere naar: Een positieve verandering op en rond winkelcentrum Gagelhof. Versterking van de Vreedzame Wijk methodiek. Actieve betrokkenheid van bewoners en ondernemers (o.a. door Buurtambassadeurs). Wijkveiligheidsplan Overvecht 2019 7
Vulcanusdreef De Vulcanusdreef is een gerenoveerd complex met een prachtige binnentuin gelegen aan de rand van de stad in de nabijheid van diverse uitvalswegen. Vanwege actuele dynamiek is een intensieve aanpak rondom de Vulcanusdreef gestart. Door een verstoorde balans tussen bewoners komt het leefklimaat en de veiligheid in het gedrang. Dit leidt tot vele wisselingen en verhuizingen. Krachtige bewoners met perspectief vertrekken en vrijgekomen woningen worden opgevuld door kwetsbare bewoners met meervoudige en complexe problematiek. We willen de leefbaarheid en veiligheid verhogen in en rondom het complex. Dit doen we door een evenwichtige samenstelling van bewoners te organiseren. We herstellen de norm, versterken de buurtkamer als ontmoetingsplaats en activeren bewoners op maat. Daarnaast organiseert Mitros een bestuurlijke tafel met het doel om aan de hand van de Vulcanusdreef knelpunten te bespreken en de samenwerking tussen betrokken instanties op verschillende niveaus beter te laten functioneren. De uitkomsten van de bestuurlijke tafel kunnen vervolgens ook op andere plekken in de stad worden toegepast. Bedrijventerrein Nieuw Overvecht De basis voor een goed functionerend bedrijventerrein is een veilig terrein. Daarom is er in 2018 extra inzet van veiligheid (gemeente, politie en andere partners) geweest. Deze veiligheidsaanpak tegen ondermijning en de aanpak in het kader van leefbaarheid wordt in 2019 voortgezet en verbreed. THEMA-dreven Ook de THEMA-dreven (Tigrisdreef, Haifadreef, St.-Eustatiusdreef, St.-Maartendreef en Ankaradreef) zijn samen een buurt die een brede aanpak nodig heeft. Een integrale analyse gevolgd door een passende aanpak zal in 2019 starten. Wijkveiligheidsplan Overvecht 2019 8