Zo werkt de provincie Gelderland De werkwijze van het bestuur
Op bezoek Basisschool Vuurvogel uit Malden op bezoek bij de provincie Gelderland. Een klas kinderen, hun onderwijzer en zes ouders kregen een rondleiding in het provinciehuis en de leerlingen speelden het Statenspel.
Geschiedenis 1 Taken provincie 2 Commissaris van de Koningin 3 Provinciale Staten 3 Woensdag Statendag 4 Statencommissies 5 Contact 5 Gedeputeerde Staten 6 Op bezoek 7
Het bestuur van de provincie Gelderland wordt gevormd door Provinciale Staten (PS), Gedeputeerde Staten (GS) en de Commissaris van de Koningin (voorzitter van PS en GS). De leden van PS, te vergelijken met de Tweede Kamer, controleren het college van GS dat je de regering van de provincie kunt noemen. Geschiedenis Verhalen over Gelderland gaan terug tot het jaar 1096. Het slot van Gelre kwam toen in gebruik bij de graven van Gelre. In 1340 werd graaf Reinald II door de Duitse keizer tot hertog verheven. Gelre viel onder de graaf en werd hierdoor een hertogdom. Geldern (een gemeente over de grens in de buurt van Venlo) werd de hoofdstad. Wapen Het wapen van Gelderland is een combinatie van de wapens van de hertogen van Gelre en Gulik uit de periode 1339-1538. Enkele elementen, zoals de gekroonde leeuw, vind je terug in het huidige wapen. Na 1543 maakte Gelderland deel uit van de Zeventien Nederlanden van keizer Karel V. Hij liet het gebied besturen door een stadhouder. De Nederlandse opstand van 1568-1648 leidde ertoe dat Gelderland samen met zes andere Nederlandse gewesten in 1581 zelfstandig werd. In 1648 werd deze Republiek der Verenigde Nederlanden officieel erkend in het Vredesverdrag van Münster. De macht van de gewesten verdween in de Bataafs- Franse tijd (1795-1813) en met de komst van Koning Willem I werd het land voortaan centraal geregeerd. In 1848 werd in Nederland door de grondwet van Thorbecke de basis gelegd voor onze huidige parlementaire democratie. De provincies kregen een positie als middenbestuur met een gekozen vertegenwoordiging (PS), een dagelijks bestuur (GS) en de Commissaris van de Koningin. De commissaris werd als 1
2 Vlag De Gelderse vlag heeft drie horizontale banen in de kleuren blauw, geel en zwart (van boven naar beneden). Deze kleuren komen ook in het wapen voor. Provinciale Staten van Gelderland hebben de vlag op 13 april 1953 officieel vastgesteld. voorzitter van PS en GS meer en meer belangenbehartiger van de provincie. Toen had de provincie 264.000 inwoners, vandaag meer dan 2 miljoen. Taken provincie Het takenpakket omvat natuur en landschap, ruimtelijke ordening, regionaal openbaar vervoer en jeugdzorg. De provincie zorgt ook voor de meeste doorgaande wegen (1.200 km) en draagt bij aan de leefbaarheid van stad en platteland. En verder zijn milieu, water, veiligheid en bijvoorbeeld cultuur aandachtsgebieden. In het belang van de inwoners van Gelderland werkt het provinciebestuur nauw samen met andere overheden (Rijk en gemeenten) en met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties en instellingen.
Commissaris van de Koningin De Commissaris van de Koningin is voorzitter van Provinciale Staten (PS) en van Gedeputeerde Staten (GS). De commissaris wordt niet gekozen, maar voor zes jaar benoemd door de Koningin en de regering (de Kroon). De commissaris heeft geen stemrecht in de vergaderingen van PS. Hij mag wel advies geven. In het college van GS stemt de commissaris wel mee. Als de stemmen staken geeft zijn of haar stem zelfs de doorslag. Partij Zetels 2011 (55) VVD 11 PvdA 9 CDA 9 PVV 6 SP 5 D66 4 GroenLinks 4 ChristenUnie 3 SGP 2 Partij vd Dieren 1 50PLUS 1 3 Provinciale Staten (PS) Het algemeen bestuur van de provincie heet Provinciale Staten. 55 mannen en vrouwen uit alle windstreken van Gelderland hebben hierin zitting. Deze volksvertegenwoordigers worden elke vier jaar gekozen door de kiesgerechtigde inwoners van Gelderland. Vervroegde verkiezingen, zoals we die kennen na een kabinetscrisis, zijn bij Provinciale Staten niet mogelijk. Om lid van Provinciale Staten te kunnen zijn moet je minimaal 18 jaar, inwoner van Gelderland én Nederlander zijn en ook echt gekozen worden. Bij de verkiezingen van 7 maart 2007 waren, bij een opkomst van 48,9%, voor het behalen van een zetel 13.729 stemmen nodig. In 2011 was het opkomstpercentage 58,8% (892.815 stemmers). Kiesdeler = geldige stemmen gedeeld door beschikbare plekken. Dus dat is 892.815: 55 = 16.233. Het lidmaatschap van de Staten is geen dagtaak, de meeste leden hebben daarnaast ander werk.
4 Inkomsten provincie De uitvoering van de taken van de provincie wordt betaald uit de inkomsten uit het Provinciefonds, dat door het Rijk wordt vastgesteld. Daarnaast zijn er inkomsten uit de motorrijtuigenbelasting (opcenten) en rente. De belangrijkste taken van Provinciale Staten zijn: het vaststellen van de begroting (ruim een miljard euro per jaar) en de jaarrekening, het vaststellen van verordeningen en plannen en het controleren van Gedeputeerde Staten. Een bijzondere taak, of voorrecht, van Provinciale Staten is het kiezen van de leden van de Eerste Kamer der Staten-Generaal. Woensdag Statendag In Gelderland is woensdag Statendag. Een keer per maand vergaderen Provinciale Staten voltallig. De vergadering begint om 10.00 uur en is openbaar. Iedereen kan op de tribune en op internet (www. gelderland.nl/statenlive) meekijken en -luisteren. De Statenleden debatteren over de voorstellen. Zij kunnen met een voorstel instemmen, maar het ook op onderdelen wijzigen met een amendement. In een Statenvergadering worden regelmatig moties ingediend. Het gaat dan vaak om een verzoek aan GS, zoals het organiseren van een gratis museumdag. Als er op woensdag geen Statenvergadering is, dan wordt de dag benut voor commissievergaderingen, werkbezoeken en contacten met de Gelderse inwoners.
Statencommissies De voorbereiding van de debatten in de Statenvergadering gebeurt in Statencommissies. Er zijn vier commissies met elk een eigen werkterrein, zoals Algemeen Bestuur, Financiën en Welzijn. Ook hun vergaderingen zijn openbaar. Iedereen kan in een commissie vijf minuten inspreken. Je kunt je hiervoor aanmelden bij de griffie van Provinciale Staten, T (026) 359 91 34 of griffie@gelderland.nl. Op www.gelderland.nl/ burgerinitiatief wordt dit nader toegelicht en zijn formulieren te downloaden. Wie op een andere manier ideeën of wensen duidelijk wil maken, kan natuurlijk een brief schrijven of mailen aan PS, een Statencommissie, een partij of een individueel Statenlid. Ook kun je hen uitnodigen voor een werkbezoek. 5 Contact Elke inwoner van Gelderland van 16 jaar of ouder kan een onderwerp op de agenda van Provinciale Staten laten plaatsen door gebruik te maken van het burgerinitiatief. Provinciale Staten zijn verplicht een ingediend burgerinitiatief op de agenda te zetten en er een besluit over te nemen. Niet over elk onderwerp kan een voorstel worden ingediend. Er zijn 750 handtekeningen nodig van mensen van 16 jaar of ouder, die het met het voorstel eens zijn. Actuele (mail)adressen zijn te vinden op de provinciale website onder politiek. Of neem contact op met: Griffie van Provinciale Staten van Gelderland Postbus 9090 6800 GX Arnhem post@prv.gelderland.nl www.gelderland.nl
6 Gedeputeerde Staten (GS) De leden van PS kiezen de gedeputeerden. De gedeputeerden en de commissaris van de Koningin vormen samen het college van Gedeputeerde Staten (GS), het dagelijks bestuur van de provincie. Zij bereiden de voorstellen voor PS voor en voeren de besluiten van PS uit. Gedeputeerde Staten beslissen over zaken als milieuvergunningen en subsidies. De gedeputeerden hebben een dagtaak aan hun werk. In Gelderland komen de vijf gedeputeerden van vier partijen: VVD (2), CDA (1), PvdA (1) en D66 (1). Elke gedeputeerde heeft zijn of haar eigen werkterrein (portefeuille). Voor de besluiten zijn zij samen verantwoordelijk. Het college van GS vergadert iedere dinsdag onder voorzitterschap van de commissaris. Deze vergaderingen zijn niet openbaar. De besluiten worden na afloop bekendgemaakt aan de pers en op www.gelderland.nl. Portefeuilles van de gedeputeerden Conny Bieze (1957, Twello, VVD). Zij is verantwoordelijk voor mobiliteit (weginfrastructuur, openbaar vervoer, fietsbeleid), economie (bedrijven terreinen en recessie) en Om gevingsvergunningen en -handhaving. Jan Jacob van Dijk (1964, Buitenpost, CDA). Hij heeft als werkterrein regiocontracten en stedenbeleid, landelijk gebied, recreatie en toerisme, economie (arbeidsmarktbeleid), zorg en welzijn. Jan Markink (1954, Borculo, VVD). Hij doet algemeen bestuur, financiën, aandeelhouderschappen, toezicht gemeentefinanciën, interbestuurlijk toezicht en toezicht handhaving, sport, personeel en organisatie en communicatie. Annemieke Traag (1960, Wenum-Wiesel, D66). Zij heeft milieubeleid, klimaat en energie, innovatie, jeugdzorg, cultuur en cultuurhistorie in haar portefeuille. Co Verdaas (1966, Breda, PvdA). Hij zorgt voor wonen, ruimte, water, buitenlandse betrekkingen, Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD), bestuur Interprovinciaal Overleg en luchtvaart.
Op bezoek Wil je meer weten over het Huis der Provincie? Op werkdagen geven medewerkers van de provincie en Statenleden op afspraak rondleidingen. Zij vertellen over de geschiedenis, de architectuur, de kunst en de gebruikers van het gebouw. Open Huis Op Open Monumentendag, de tweede zaterdag van september, houdt de provincie ook Open Huis. Je kunt zonder afspraak binnenlopen. Iedereen is van harte welkom. Er zijn op vaste tijden rondleidingen door het monumentale Huis der Provincie, maar je kunt ook zelf op ontdekking uitgaan via uitgezette looproutes. Bovendien heeft de provincie altijd wel een verrassing in petto. En natuurlijk is er vaak informatie over speciale projecten. De koffie staat klaar. Nieuws over de Open Monumentendag (openingstijden, speciale gebeurtenissen) is in de locale media en op de website van de provincie (www.gelderland.nl) te vinden. Informatie Uitgebreide en actuele informatie staat op www.gelderland.nl. Daar zijn agenda s, (mail)adressen en besluiten te vinden. Ook kun je er de PSvergaderingen live én achteraf bekijken. 7
Aan deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. september 2011 Provincie Gelderland Markt 11 6811 CG Arnhem Postbus 9090 6800 GX Arnhem T (026) 359 90 00 www.gelderland.nl post@gelderland.nl Provincie Gelderland, dichterbij dan je denkt