05 06 opening night van john cassavetes regie ivo van hove toneelgroep amsterdam + ntgent
rolverdeling op de achterzijde van john cassavetes regie ivo van hove dramaturgie koen tachelet vertaling sam bogaerts / gerardjan rijnders scenografie & lichtontwerp jan versweyveld kostuumontwerp an d huys geluidsontwerp marc meulemans video-ontwerp erik lint camera hans bouma, judith hofland, menke visser assistentie regie ietje visser assistentie scenografie ramón huijbrechts, marouscha levy (stage) casting adviezen hans kemna hoofd techniek & productie götz schwörer productieleiding edith den hamer technische directie en productie ntgent rudy de raeve (technisch directeur), patrick martens, marijn van raak techniek reyer meeter (1 e inspiciënt), joris mittelmeijer (1 e inspiciënt), bastiaan bus, eddy deschepper, dennis diels, arist richartz, jeroen van houtte, oliver houttekiet, jilles d hulster, marijn vlaeminck, peter zwart kleedster simone oosterwal kap & grime trea van drunen decor uitgevoerd door atelier ntgent o.l.v. freddy schoonackers kostuums uitgevoerd door atelier toneelgroep amsterdam: farida bouhbouh, tineke tillema o.l.v. wim van vliet kap & grime uitgevoerd door atelier toneelgroep amsterdam: trea van drunen, roswitha evenwel, david verswijveren Opening Night is de eerste samenwerking van Toneelgroep Amsterdam en NTGent. In het seizoen 06/07 worden twee grootschalige voorstellingen geregisseerd door Johan Simons (Oresteia) en Christoph Marthaler (Maeterlinck). gent ntgent / schouwburg vr 24, za 25, zo 26 mrt (première) I festival exit (créteil, frankrijk) vr 31 mrt, za 1 apr I amsterdam stadsschouwburg do 6 t/m za 8, ma 10 t/m wo 12 apr I gent ntgent / schouwburg vr 21 t/m zo 23, wo 26, do 27 * t/m za 29 apr, di 2 t/m za 6 mei rotterdam schouwburg di 9, wo 10 mei I amsterdam stadsschouwburg wo 18 t/m vr 19 *, za 20, zo 21, di 23 t/m za 27 mei inleiding voorafgaand aan de voorstelling. wijzigingen voorbehouden. voor aanvangstijden en telefoonnummers: www.toneelgroepamsterdam.nl / www.ntgent.be fotografie jan versweyveld, jasper zwartjes grafisch ontwerp jan versweyveld en studio jona druk ssp amsterdam
In Opening Night volgen we een theatergezelschap in de hectische periode voor de première van een nieuw stuk, De Tweede Vrouw. Overdag repeteren de acteurs aan een aantal moeilijke scènes. s Avonds zijn er try-outs. Opening Night begint op de avond van een try-out en eindigt met de première, drie dagen later. Fragmenten uit De Tweede Vrouw worden afgewisseld met repetities, discussies, conflicten en privé gesprekken tussen de personages. Opening Night biedt een unieke kijk in de keuken van een theatergroep. Maar er is meer. Myrtle Gordon, de steractrice van de groep, heeft een probleem. Ze heeft grote vragen over de rol die ze vertolkt, van een ouder wordende vrouw die wanhopig probeert haar jeugd vast te houden. Myrtle zoekt naar een hoopvolle lezing van haar rol. Bovendien vindt ze het moeilijk om door haar mannelijke tegenspeler Maurice die in werkelijkheid haar ex-man is op het toneel geslagen te worden. Ook al is het slaan maar theater, het voelt té echt. Wanneer Myrtle na de eerste try-out een jonge fan een handtekening geeft en haar vervolgens voor haar ogen ziet verongelukken, lopen toneel en werkelijkheid door elkaar. Ze kan de beelden van het ongeluk niet vergeten en het spelen van haar rol raakt verbonden met de dood van Nancy, in wie ze veel van zichzelf herkent. Steeds vaker brengt Myrtle haar in verbeelding tot leven. Misschien krijgt ze zo wel vat op de rol. Maar van een zegen wordt Nancy een vloek. Myrtle wordt steeds afhankelijker van het dode meisje. Haar collega s zien hoe ze tot de rand van de waanzin gaat. Er rest Myrtle nog één ding: in een vlaag van overlevingsdrift vermoordt ze haar jongere ik. Op het moment dat niemand nog gelooft dat ze zal spelen, beslist Myrtle om toch het toneel op te gaan. Samen met haar collega s maakt ze van de première een succes. maatschappij en individu Opening Night gaat over de spanning tussen een maatschappij en het individu. Een maatschappij wil dat individuen zich in- en aanpassen in herkenbare functies: vader, moeder, president, werkloze, acteur Maar een individu wil het gevoel hebben vrij en uniek te zijn. In Opening Night is die samenleving een groep acteurs, technici en het artistieke team: een theaterfamilie. De relaties in deze theaterfamilie liggen vast, er is een duidelijk omschreven functieprofiel, er zijn deadlines en er zijn verkochte kaartjes. Het is een bureaucratisch georganiseerd leven, waar geen echte aandacht of tijd is voor de crisis die Myrtle doormaakt. Ze ontwricht de theaterfamilie door zich radicaal tegen de routine af te zetten en alle toneelwetten te overschrijden. Zo denkt ze haar vrijheid en individualiteit te bevestigen, terwijl het enkel haar eenzaamheid vergroot. Uiteindelijk, tijdens het spelen van de première, aanvaardt Myrtle dat ze pas een individu is als ze deel is van die samenleving, weliswaar omkaderd door routines en rituelen. Deze aanvaarding genereert ook nieuwe mogelijkheden: het is een offer om een samenleving in stand te houden.
regisseur ivo van hove Ivo van Hove is sinds 2001 als regisseur en directeur aan Toneelgroep Amsterdam verbonden. De afgelopen seizoenen regisseerde hij o.a. een succesvolle vierdelige cyclus over het huwelijk. Naast zijn werk bij Toneelgroep Amsterdam is Ivo van Hove ook gastregisseur bij onder meer De Nederlandse Opera en diverse buitenlandse gezelschappen. Hij ontving tal van prijzen in binnen- en buitenland, waaronder in 2005 vier OBIE Awards voor Hedda Gabler van The New York Theatre Workshop (première Nederlandse productie 22 juni in Holland Festival). Van Hove maakte in 1997 bij het Zuidelijk Toneel Faces van Cassavetes (Koppen). In 2005 ensceneerde hij met een Duitse cast een remake van deze voorstelling voor Theater der Welt. Van Hove: Ik heb Cassavetes in mijn jeugd leren kennen. De speelstijl is verrassend, en de manier van filmen is onverwacht groezelig, realistisch. De thematiek van Cassavetes is intussen de mijne geworden: het draait steeds om mensen die relaties achter de rug hebben, nieuwe avonturen aangaan en daarna weer samenkomen. scenograaf jan versweyveld Jan Versweyveld ontwerpt scenografieën voor toneel, opera en dans. Hij werkte met tal van internationale regisseurs. Versweyveld: In Opening Night is de wereld van het theater zélf het onderwerp. Bij het maken van een nieuwe theaterproductie woont een gezelschap als een hechte familie in het theater, gefocust op elkaar en op de première. Het is een gesloten wereld. Voor Opening Night hebben we een studioruimte gecreëerd, die deze wereld symboliseert. Er is één deur naar buiten, maar de crisis waarin deze theaterfamilie zich bevindt moet binnen het gezelschap worden opgelost, de buitenwereld biedt daarvoor geen oplossing. Op het podium van de schouwburg staat een tribune waarop publiek zit dat kijkt naar de voorstelling De Tweede Vrouw, die in Opening Night wordt gerepeteerd. Voor het publiek in de zaal zijn zij onderdeel van het decor. Een filmploeg op het toneel creëert een derde dimensie: het publiek kan via close-ups op videoschermen als het ware in de huid van de personages kruipen.
op zoek naar john cassavetes een avond rond leven en werk van een onafhankelijke filmer met ray carney en ivo van hove Hoewel de films van Cassavettes nu maar zelden worden vertoond, blijft zijn invloed op filmers, theatermakers en muzikanten nog steeds groot. Raymond Carney, professor Film and American Studies aan de Universiteit van Boston, schreef meer dan tien boeken over het leven en werk van Cassavetes. De auteur van Cassavetes on Cassavetes, spreekt over de betekenis van deze onafhankelijke filmer, toen en nu. ma 22 mei 06, 20:15 stadsschouwburg amsterdam reserveren aanbevolen t: (020) 624 23 11 john cassavetes en opening night Opening Night. Ook al lag de artistieke bestemming van Cassavetes in de onafhankelijke film, toch verwees hij altijd naar het ouder wordende toneelactrice. Het thema was belangrijk voor Cassavetes. Heel wat vrouwelijke personages uit zijn films worste je bent: succesvol of niet, geloofwaardig of niet, hip of ouderwets. Cassavetes was gefascineerd door het verscheurende gevecht theater als een utopische plek. Voor hem len met het besef van de eindigheid van dat acteurs moeten voeren tussen hoe ze De Amerikaanse cineast John Cassavetes was het theater de enige echte vrijplaats hun jeugdige energie en fysieke aantrek zichzelf zien en hoe anderen hen zien. Hij (1929-1989) kende de wereld van het thea voor de acteur om zich ongehinderd te kun kingskracht. wist uit eigen ervaring hoe moeilijk het is om ter van binnenuit. Cassavetes, opgeleid als nen uitdrukken, een plek die nog niet besmet In Opening Night verbindt Cassavetes die in contact te blijven met wie je echt bent, acteur, speelde in allerlei theatergezelschap was door het artistieke conservatisme en de thematiek voor het eerst met zijn leefwereld, los van wie je voor anderen bent. Bovendien pen en financierde zijn eerste film Shadows commerciële belangen van het filmstudio die van film en theater. Dat is niet toevallig. waren Cassavetes en Rowlands tegen het (1958) met het geven van acteerlessen. systeem. Acteurs zijn bij uitstek mensen die zich be midden van de jaren zeventig zelf de vijftig Op de toneelschool ontmoette hij zijn latere wust zijn van hoe ze door anderen worden genaderd en was het ouder worden een vrouw en muze Gena Rowlands. Zij vertolkte Cassavetes maakte Opening Night in 1977, gezien, zowel op het toneel als erbuiten. concreet gegeven voor hen. Dit maakt van memorabele rollen in zijn films, waaronder maar liep al in de jaren zestig rond met het Als acteur speel je niet alleen iemand anders, Opening Night een van de meest persoon A woman under the influence, Gloria en plan voor een backstage film over een het zijn ook anderen die bepalen wie of wat lijke films van Cassavetes.
drie vrouwen in één vrouw De Tweede Vrouw gaat over de groeiende machteloosheid van de vrouw die ik speel, naarmate ze ouder wordt. Op een bepaald punt in haar leven sterft haar jeugd, en de tweede vrouw neemt het dan over, zegt steractrice Myrtle Gordon over haar personage. In het stuk speelt ze Virginia, een vrouw van middelbare leeftijd. Iedereen van het theatergezelschap vindt het een prachtig stuk en beschouwt Myrtle als dé geknipte actrice voor de rol, maar zelf heeft ze grote moeite om Virginia tot leven te brengen. Wat ze mist in het stuk is hoop. Ze wil geen vrouw belichamen die moet leren aanvaarden dat ouder worden samenhangt met afscheid nemen van schoonheid, kracht en verleidelijkheid. Hiermee komt Myrtle lijnrecht tegenover Sarah te staan, de oudere schrijfster van De Tweede Vrouw. Ze voelt zich misbruikt door Sarah en verwijt haar dat ze in het personage Virginia haar eigen angsten voor aftakeling en dood probeert te bezweren. Aan de andere kant staat Nancy, de jonge fan van Myrtle die na een try-out voor de ogen van Myrtle verongelukt. De actrice herkent in het meisje de jongere versie van zichzelf, ze is de levende herinnering aan Myrtle s eigen jeugd. Hoe meer Myrtle zich verzet tegen de rol die ze speelt, des te naadlozer lijkt die rol op haar eigen leven te passen. Maar in plaats van een inspiratie wordt Nancy steeds meer een vlucht, een gevaarlijke flirt met haar eigen verbeelding. Nancy is een geest, een fantoom. Myrtle kan Nancy wel oproepen, maar het meisje kan niet leven in de plaats van Myrtle. De actrice moet zelf het toneel op. Hoezeer Myrtle zich ook tegen haar rol verzet, het is in de huid van haar personage dat ze dit gevecht moet voeren. Met Opening Night heeft Cassavetes een complex portret geschilderd van drie vrouwen, die uiteindelijk één vrouw zijn, of beter: drie mogelijke houdingen van een vrouw tegenover de eindigheid van het leven, Nancy, Myrtle en Sarah. Nancy en Sarah zijn als twee spiegelbeelden van Myrtle. Via het gevecht met de herinnering aan het verleden en de angst voor de toekomst, komt Myrtle uiteindelijk dichter bij zichzelf. Opening Night is geen verheerlijking van de glamour of het escapisme van het theater, het is een ode aan de scheppingskracht die altijd compromisloos, pijnlijk, reëel én persoonlijk is. biografieën van de acteurs staan op: www.toneelgroepamsterdam.nl en www.ntgent.be Manny: De reden dat ik van jullie houd, van mijn werk, en van het stuk, is omdat wij niet zomaar wat acteurs, regisseurs, schrijvers zijn. Wij zijn de uitverkorenen, wij worden betaald voor dat wat wij het liefste doen. Wij drukken onszelf uit, en die pijn is echt, die is niet synthetisch. Pijn hoort bij het leven voor ieder van ons.
toneelgroep amsterdam, thuis in stadsschouwburg amsterdam 05 06 kruistochten theatermarathon over het burgerlijk leven 06 07 hedda gabler een teken des tijds van hendrik ibsen regie ivo van hove scènes uit een huwelijk de puinhopen van een bijna ideaal huwelijk van ingmar bergman regie ivo van hove 10 nov t/m 23 dec 06 intra-muros première muziektheater voor strijkkwartet, acteur en actrice van peter verhelst compositie & regie eric sleíchim coproductie muziektheater transparant, van alan ayckbourn regie ivo van hove 15 aug t/m 14 okt 06 oresteia première concertgebouw brugge selectie topstukken 05/06 coproductie holland festival t/m 16 apr 06 het temmen van de feeks liefde tussen beul en slachtoffer van aeschylos regie johan simons coproductie ntgent 18 nov 06 t/m 20 jan 07 12 jan t/m 8 mei 07 maeterlinck (werktitel) première madame de sade première de opstand van een vrouw van yukio mishima regie krzysztof warlikowski van william shakespeare regie ivo van hove 22 t/m 29 aug 06 don carlos schreeuw om een betere wereld tamtam drie weken toneelgroep amsterdam in de stadschouwburg amsterdam 23 nov t/m 10 dec 06 van maurice maeterlinck regie christoph marthaler coproductie ntgent 8 mrt t/m 29 apr 07 t/m 22 apr 06 opening night première spelen om te leven van friedrich schiller regie theu boermans coproductie de theatercompagnie 13 t/m 22 sep 06 rouw siert electra ondergang van een aloude dynastie van eugene o neill regie ivo van hove tragedie première honden plegen geen zelfmoord van & regie gerardjan rijnders 15 mrt t/m 14 apr 07 van john cassavetes regie ivo van hove coproductie ntgent 24 mrt (24, 25 mrt try-out), (7 apr première NL) t/m 27 mei 06 hedda gabler première een teken des tijds hemel boven berlijn première een golf van liefde van wim wenders / peter handke regie ola mafaalani coproductie american repertory theatre, boston 2 okt t/m 9 nov 06 selectie topstukken 06/07 coproductie toneelschuur haarlem 6 dec 06 t/m 7 apr 07 echt iets om naar toe te leven een morfine sprookje idee arjan ederveen romeinse tragedies première coriolanus, julius caesar, antonius & cleopatra van william shakespeare regie ivo van hove in holland festival van hendrik ibsen regie ivo van hove regie gerardjan rijnders jun 07 in holland festival 6 jan t/m 8 feb 07 21 jun (try-out) (22 jun première) t/m 24 jun 06 ensemble toneelgroep amsterdam joop admiraal, barry atsma, kitty courbois, jacob derwig, roeland fernhout, renée fokker, fred goessens, janni goslinga, marieke heebink, fedja van huêt, hans kesting, hugo koolschijn, chris nietvelt, hadewych minis, frieda pittoors, alwin pulinckx, halina reijn, eelco smits, karina smulders, gunilla verbeke, leon voorberg, benjamin de wit Meer weten over Toneelgroep Amsterdam of de nieuwsbrief ontvangen? Een workshop of cursus volgen bij een voorstelling? www.toneelgroepamsterdam.nl of info@toneelgroepamsterdam.nl, prinsengracht 437, 1016 hm amsterdam, t: (020) 531 84 84, f: (020) 531 84 85
de lente van het ntgent 05 06 opening night première spelen om te leven chemisch insect regie peter verhelst diplodocus deks van tom lanoye brandhaarden utopia revisited van john cassavetes beeld peter verhelst / dirk braeckman regie domien van der meiren 13 mei 06 in stadsschouwburg regie ivo van hove 2 t/m 13 mei in ntgent / minnemeers 15 t/m 24 jul 06 op locatie in gent amsterdam 24, 25 mrt (26 mrt première B) t/m 27 mei 06 coproductie toneelgroep amsterdam martens robinson crusoe, de vrouw en de neger naar foe van j.m. coetzee ook in ename en brussel coproductie kvs sentimenti van bart meuleman / koen de sutter regie johan simons naar milch und kohle van ralf rothmann 8 t/m 15 apr, 18 t/m 21 mei 06 25 t/m 27 mei 06 in ntgent / schouwburg muziek giuseppi verdi in ntgent / schouwburg ook in münchen, amsterdam, rotterdam, regie johan simons / paul koek ook in kortrijk en brussel luxemburg en leuven 2 t/m 4 jun in holland festival coproductie theaterantigone ik wil dat jij een beer wordt naar een prentenboek van janosch regie sanne van rijn productie ntgent en münchner kammerspiele, coproductie grand théâtre de la ville de luxembourg gen platform naar michel houellebecq regie johan simons 12 mei 06 stadsschouwburg amsterdam te gast bij ntgent toneelgroep oostpool brel 2 12 t/m 22 apr 06 in ntgent / minnemeers ook in brussel, leuven, hasselt, den bosch, naar elementaire deeltjes van michel houellebecq de asielzoeker de residentie van de queeste go east mathilde speelt oom wanja haarlem, maastricht, eindhoven, kortrijk regie johan simons naar arnon grunberg t arsenaal hoe ver is het van hier en roeselare 13, 14 mei 06 in de plantentuin, regie johan simons troubleyn de keizer van het verlies, universiteit van gent 14 mei 06 stadsschouwburg amsterdam de koning van het plagiaat 15, 16 jun 06 hessiches staatstheater zuidelijk toneel 4.48 psychose, wiesbaden de nacht zingt zijn eigen lied ensemble ntgent elsie de brauw, sanne den hartogh, wine dierickx, els dottermans, aus greidanus jr., katja herbers, servé hermans, wim opbrouck, maartje remmers, betty schuurman, kristof van boven, sanne van rijn, steven van watermeulen, peter verhelst ntgent www.ntgent.be, info@ntgent.be, st-baafsplein 17, 9000 gent, t: (09) 225 12 02, f: (09) 269 35 43
opening night elsie de brauw jacob derwig oscar van rompay lien de graeve fedja van huêt katja herbers johan van assche / han kerckhoffs thomas ryckewaert sanne den hartogh chris nietvelt hadewych minis myrtle, speelt de rol van virginia in het toneelstuk de tweede vrouw, ex-vrouw van maurice maurice, tegenspeler van myrtle, speelt in de tweede vrouw de rol van marty, ex-man van myrtle gus, speelt in de tweede vrouw de rol van tony, de eerste man van virginia lena, vrouw van tony in de tweede vrouw manny, regisseur van het gezelschap, is getrouwd met dorothee dorothee, vrouw van regisseur manny, was ooit actrice david, producent van het theatergezelschap leo, toneelmeester, organiseert het verloop van de voorstelling kelly, kleeder van myrtle sarah, schrijfster van de tweede vrouw nancy, fan van myrtle