Vragen en tips ter voorbereiding op een mediatraining Enkele tips ter voorbereiding: 1. Wat is je kernboodschap? Wat wil je kwijt? Probeer je kernboodschap in 10 regels te verwoorden, of in 1 minuut spreektijd. Veel ruimte is vaak niet geboden. Probeer het kort en bondig te houden. Dit voorkomt dat de journalist zelf moet gaan schrappen, met het risico dat deze juist datgene schrapt wat u kwijt wilde in het interview. Wijd niet teveel uit over rand- en bijzaken; dit geeft alleen maar aanleiding tot het stellen van verdiepingsvragen door de journalist. 2. Wat wil je perse NIET kwijt? Bedenk van te voren wat je niet kunt/wilt gaan zeggen. Soms is het juridisch gezien niet handig, maar het kan ook zijn dat je omwille van persoonlijke of privacyredenen (van jezelf, of anderen) niet op bepaalde vragen kunt ingaan. Beter is het om te zeggen dat je op bepaalde vragen niet kan ingaan. GA VOORAL NIET LIEGEN, OF OM ANTWOORDEN HEENDRAAIEN! 3. Wel of niet meewerken aan een interviewaanvraag Het staat u altijd vrij om uw medewerking te weigeren aan een interview. Let wel: in Nederland bestaat persvrijheid. Dit houdt in dat de journalist altijd een verhaal kan publiceren, met of zonder uw medewerking. In dit laatste geval loopt u de kans mis om uw kant van het verhaal toe te lichten. Soms kunt u een journalist ook toelichten waarom u geen, of niet op dit moment, kunt/wilt meewerken aan een interview. Soms kan dit ook voor een journalist een reden zijn om af te zien van publicatie, of om hier op een later tijdstip nog eens terug te komen. 4. Laat u niet overvallen door een journalist die belt voor een korte reactie! Een bekende werkwijze die journalisten toepassen is het telefonisch bevragen van mensen. Houdt er rekening mee dat ook het telefonisch beantwoorden van vragen geldt als interview! Als een journalist belt, geef u zelf (of uw secretaresse) bedenktijd. Vraag waar het over gaat en of u de journalist in kwestie kunt terugbellen. Hiermee wint u voor uzelf bedenktijd. Wil ik meewerken, en zo ja, hoe luidt mijn reactie. 5. Maak onderscheid in R/TV en schrijvende pers. Het maakt nogal uit of je een interview voor een krant, een weekblad, radio, of TV doet. Evenzeer maakt het uit of je live optreedt, bijvoorbeeld in een praatprogramma bij Pauw en Witteman, of dat je een interview geeft aan een freelance journalist voor een weekblad. In het ene geval moet je optreden direct goed zijn; in het andere geval bestaat vaak nog de mogelijkheid om zaken bij te stellen of te corrigeren. Het spreekt voor zich dat de voorbereiding op een live-optreden iets meer aanpassingsvermogen vergt.
6. Maak tevoren afspraken over de voorwaarden waaronder je het interview wil geven! Voor zover mogelijk. In alle gevallen is het mogelijk om met redacties tevoren door te nemen waarover het interview moet gaan. Soms is dit letterlijk per vraag mogelijk, maar journalisten doen dit niet graag. Zo behouden zij altijd de mogelijkheid open om hiervan af te wijken, als de situatie dat toelaat. Vaak is dit ook afhankelijk van hoe het interview verloopt. Bij schrijvende pers is er soms de mogelijkheid om de tekst tevoren door te lezen. Veel dagbladjournalisten doen dit in de regel niet vanwege hun deadline. Aan u is altijd de keuze of u de pers wel of niet te woord wilt staan. Bij niet-live opnamen voor R/TV bestaat vaak de mogelijkheid om een vraag opnieuw op te nemen, of in te spreken. Vaak zal een journalist dit ook zelf aangeven bijvoorbeeld wanneer uw antwoord te lang, te ingewikkeld of niet geschikt is om direct uit te zenden. 7. Er zijn luie en ijverige journalisten; goede en slechte journalisten. Journalisten zijn net mensen Sommige journalisten zijn bij uitstek deskundig op hun werkterrein, maar het komt evenzeer voor dat ook journalisten zich slecht voorbereiden op een interview, of dat zij vooringenomen bij u aan tafel zitten! Probeer u zo goed mogelijk voor te bereiden op een interview. Geef de journalist waar nodig achtergrondinformatie en het juiste cijfermateriaal. Mits kloppend en feitelijk juist zal een journalist hier dankbaar gebruik van maken. Het voorkomt ook een verkeerde interpretatie van sommige zaken. Ga niet op de stoel van de journalist zitten. Als u een slecht geschreven verhaal onder ogen krijgt, ga het dan niet compleet herschrijven. Journalisten hebben hier een bloedhekel aan! Sowieso is vaak de afspraak dat u alleen kunt corrigeren op feitelijke onjuistheden. 8. Goed nieuws, is geen nieuws De eerste goed nieuws krant moet nog gaan verschijnen! Hiervoor is geen markt! Veel vaker is (in uw ogen) slecht nieuws aanleiding voor publicatie. Een journalist zit dus ook niet te wachten op hoe goed het allemaal wel niet gaat op uw school, of binnen uw bestuur. Houdt hiermee rekening als u toezegt voor een interview. 9. Beoefen mogelijke vragen en antwoorden. Maar zorg ook dat je geen voorgeprogrammeerde indruk maakt (zeker niet bij TV). Voorafgaande aan een interview is het wenselijk en aan te raden om in een rollenspel een aantal mogelijke vragen door te spreken en te oefenen. Speel hierin vooral de advocaat van de duivel en wees kritisch op uw antwoorden. Verbeter deze, of pas deze aan waar mogelijk. Maar. wees altijd voorbereid op andere vragen dan die u heeft geoefend. De journalist zal proberen om juist die informatie te ontlokken die u niet heeft beoefend, of die u juist niet wilde geven tijdens het interview. 10. Realiseer je voor welk medium (krant, omroep of anderszins) je het interview geeft. Bv. Hart van Nederland, of jeugdjournaal, of website AOB of Telegraaf?
In Nederland zijn er verschillende typen media, met eigen typische kenmerken. Het maakt uit of u voor een landelijk dagblad, een vaktijdschrift, of een internetmedium uw interview geeft. Het bereik, de lengte van het artikel, of interview en de toon of voice zal per definitie verschillen. 11. Ook journalisten volgen Twitter en facebook! De impact en macht van social media is groot en snel! Realiseer u dat alles wat u zelf twittert en via andere social media kanalen communiceert ook wordt gevolgd door journalisten. Omgekeerd zullen ook andere mensen (vanuit uw eigen organisatie, maar ook daarbuiten) zich een mening vormen over uw case. Dit kan soms leiden tot ongewenste en onbedoelde effecten. Soms gaan zaken hierdoor ook een geheel eigen leven leiden, waardoor u achteraf zaken moet toelichten of rechtzetten. Wees hierop bedacht. Ook journalisten zelf bedienen zich van deze kanalen om aandacht te vestigen op hun eigen berichtgeving. Tijdens het interview: Maak een ontspannen indruk. Zorg dat uw bureau/kamer is opgeruimd. Geeft instructies aan uw secretaresse dat u niet gestoord wilt worden. Vraag eventueel of uw communicatiefunctionaris bij het interview aanwezig kan zijn. Zorg voor een rustige ruimte, zonder bijgeluiden (met name bij R/TV interviews); Laat u niet afleiden door plotselinge gebeurtenissen of onverwachte vragen? Blijf rustig en laat u niet van uw stuk brengen. Probeer de draad van uw betoog, of verhaal vast te houden. Realiseer u dat een interview begint en eindigt op het moment dat de journalist uw pand betreedt of verlaat. Alle indrukken, of dingen die worden gezegd (ook al is het notitieblokje opgeborgen of de camera uitgezet) neemt de journalist mee in zijn verhaal. Juist sfeerbeelden kunnen in sterke mate de teneur bepalen van het interview. Laat u ook niet verleiden om na afloop van het interview alsnog vrijuit te gaan praten. Dit is een bekende truc die journalisten toepassen om u alsnog te laten leeglopen. Geef slechts antwoord op de vraag. Wijd niet teveel uit. Alles wat u meer vertelt geeft de journalist de mogelijkheid om daarop in te haken. Ga tijdens het interview niet in discussie met de journalist. Blijf rustig en maak uw punt. Als u het ergens niet mee eens bent kunt u dit best aangeven en motiveer waarom u dit vindt. Een beetje emotie mag, maar niet teveel. Laat u tijdens het interview niet van uw stuk brengen door het gedrag of de vraagstelling van de journalist. Blijf in uw rol en wordt niet kwaad, maar blijf rustig antwoord geven. Maar wees gerust: niet alle journalisten zijn van het gehalte van POW-nieuws!!! Maak na het interview afspraken over de wijze van publicatie. Vaak heeft u dit voorafgaande aan het interview al gedaan, maar kom hier nog een keer op terug! Zeker bij schrijvende pers zijn soms nog wel afspraken te maken over het teruglezen van een interview. LET OP: bij R/TV is dit omwille van vaak korte deadlines en montage niet mogelijk.
Na het interview : Mocht er na publicatie zaken aan de orde zijn die niet kloppen, bijvoorbeeld omdat er feitelijke onjuistheden zijn gepubliceerd, of dat een journalist zich niet aan eerdere afspraken heeft gehouden, dan zijn er vaak maar beperkte mogelijkheden tot rectificatie. Veel redacties zijn hier niet gek op en zullen dit slechts bij hoge uitzondering doen. U kunt zich in dat geval in eerste instantie rechtstreeks tot de journalist wenden; in tweede instantie tot de hoofdredacteur en in derde instantie tot de raad voor de journalistiek. Een gang naar de burgerrechter is eveneens mogelijk, maar vaak duur en langslepend. Houd er rekening mee dat na een publicatie vaak nog andere interviewaanvragen van andere media kunnen komen. U maakt zelf de afweging of u aan deze nieuwe interviewafspraken tegemoet komt. U bent niks verplicht. Maar ook hier geldt: niks zeggen kan de journalist de mogelijkheid bieden om elders aan zijn informatie te komen. De koppen boven een artikel en de wijze van montage zijn zaken waarop ook de journalist niet altijd invloed heeft. Aparte koppenredacties bedenken de koppen boven het artikel. Het aantal minuten zendtijd bepaalt vaak ook hoe een item wordt gemonteerd. U heeft hierop nauwelijks invloed en dit kan soms tot ongewenste resultaten leiden. Helaas is het weinig aan te doen. Mocht u niet tevreden zijn over de wijze waarop een journalist u heeft bejegend, laat hem/haar dit ook weten. Ook journalisten kunnen dan hun kant van het verhaal toelichten. U bent altijd vrij om een volgende keer uw medewerking te weigeren. Tenslotte: een bekend gezegde luidt dat in de krant van vandaag morgen de vis wordt verpakt. Met andere woorden: nieuws is snel en vergankelijk! Wat vandaag belangrijk is, is morgen alweer vervangen en soms ook vergeten.
Mogelijke vragen Alex Peltekian: In de Gooi & Eemlander is een bericht verschenen over mogelijke malversaties bij de vaststelling van de statuten van het nieuwe schoolbestuur Villa Primair. Er zou gerommeld zijn met die staturen en gemeenteraden zouden om de tuin zijn geleid. Herkent u zich in deze berichtgeving? Kunt u aangeven wat destijds uw rol is geweest in dit geheel? Voelt u zich persoonlijk verantwoordelijk voor wat er bij Villa Primair is gebeurd? Er is sprake geweest van financieel wanbeleid tijdens uw bewind bij Villa Primair? Heeft uw vertrek destijds hiermee te maken gehad? Wat de aanstellingscommissie die u destijds heeft benoemd bij de Gearhing op de hoogte van deze zaak? Er wordt in sommige publicaties gesproken over incompetent bestuur, als het gaat over uw aandeel in dit geheel. Herkent u zich in die woorden? De Bussumse onderwijswethouder pleit nu voor een diepgaand onderzoek naar de gang van zaken destijds. Bent u daar blij mee? U bent nu werkzaam bij de Gearhing. Is eenzelfde situatie hier ook voorstelbaar? Bestaat de mogelijkheid dat u alsnog zich moet gaan verantwoorden voor de gang van zaken binnen Villa Primair? Hoe staan de scholen van de Gearhing er nu voor? Ik heb begrepen dat enkele scholen met sluiting worden bedreigd omdat deze onder de leerlingennorm dreigen te komen? Klopt dat? Hoe financieel gezond zijn de Gearhing en de aangesloten scholen op dit moment? JS/SCAI