Wat is de middengolf? door Herman Boel Op de kortegolf staat de tropenband bekend als dé band bij uitstek om lokale, regionale en ook enkele internationale stations uit de hele wereld te horen. Wat heeft dat te maken met de middengolf, zal u vragen. Wel, de middengolf heeft dezelfde functie, maar dan op Europese schaal. Dat kan minder interessant lijken, maar is het zeker niet. We voelen ons immers meer verwant met de Europese culturen, waar we echter maar betrekkelijk weinig van afweten. Bovendien zijn de ontvangstmogelijkheden heel wat gunstiger en heb je qua apparatuur heel wat minder nodig. Met dit artikel wil ik wat leven blazen in de beluistering van de middengolfband. Ik merk immers dat deze band door de meeste clubs en radioverenigingen maar stiefmoederlijk wordt behandeld. Daarom dit overzicht van wat de middengolf allemaal te bieden heeft. Ik volg hierbij niet de klassieke indeling per land, dan wel per programmatype. U zal zien, er is voor elk wat wils. Ik kan bij elk programmatype niet alle stations opnoemen -dat zijn er gewoon teveel- maar beperk me tot de belangrijkste, interessantste en best te ontvangen stations. Overigens zijn alle vermelde stations bij ons goed te ontvangen (tenzij anders vermeld). Algemeen De meerderheid van de omroepen op de MG zijn lokale stations. De zender staat gewoonlijk pal in het doelgebied, dat over het algemeen een deel van het land bestrijkt. De programmatie bestaat uit muziek en lokale informatie/reclame. Het vermogen van de zender varieert van 1 Watt tot 100 kilowatt, naargelang de grootte van het te bestrijken gebied en de te verwachten interferentie van andere stations. Vooral in Spanje en Groot-Brittannië bezetten denetwerkstations de band. Deze stations zenden allen dezelfde programma's uit, enkele lokale segmenten uitgezonderd. Soms worden daarbij dezelfde frequenties gebruikt (vb. Absolute Radio op 1215 khz). Regionale stations komen ook vooral in Spanje voor. Zij bestrijken een groter deel van het land dan de lokale stations. Voor het overige is het een typisch Amerikaans verschijnsel.
Aangezien de Europese landen relatief klein zijn, is de MG ook een ideale band voor de internationale stations. In tegenstelling tot in andere werelddelen, volstaan enkele hoogvermogenzenders om hen een grote reikwijdte te garanderen. Ten slotte is de MG ook een favoriete band voor clandestiene enpiratenstations. De clandestiene bevinden zich hoofdzakelijk in het Midden-Oosten, de piratenstations zijn vooral in Nederland, Groot-Brittannië en de Balkan gevestigd. Nog heel wat andere stations zijn op de MG te vinden (navigatiebakens, utility-stations), maar we beperken ons hier tot de omroepstations. Nieuws & actualiteit Velen onder ons beluisteren de middengolf in de eerste plaats voor informatie over de actualiteit. Op enkele zenders kan u de hele dag afstemmen om op de hoogte te blijven. Er is uiteraard de overbekende BBC World Service die in het Engels op 648 khz 24 uur per dag uitzendt. Ook in het Nederlands worden we goed bediend: onze eigen Radio 1 (927 khz) en de NOS Radio 5 (747 khz) zijn een bron van informatie, zij het dat onze eigen Radio 1 eerder een muziekzender is met eenvoudigweg een hoger gehalte aan nieuws dan andere muziekzenders. Voorts bestaat er Talkradio, een programmaconcept waarin over actuele en minder actuele onderwerpen wordt gesproken, maar waarbij de luisteraar rechtstreeks kan deelnemen aan de gesprekken via de telefoon. Dergelijke programma's hebben de reputatie saai te zijn en deze stations kennen dan ook geen groot succes. Luister u maar even naar Talkradio UK (1053-1089 khz). Wat bieden de andere landen ons aan informatie? In Italië is de RAI vooral 's nachts interessant. Het programma Notturno Italiano geeft nieuws in het Duits, Frans en Engels, afgewisseld met grote stukken in het Italiaans. Beste frequenties zijn 846 en 900 khz. In Spanje geven zowat alle stations een schat aan informatie, al lijken de programma's meer op talkradio. Het is onmogelijk om hier de beste frequenties op te noemen. U loopt gewoon best even de band af. Ook Duitsland kent enkele interessante stations: DeDeutschlandfunk (1269-1422 khz) en Deutschlandradio Berlin (855-990 khz) zijn de nationale zenders. Maar ook de regionale zenders zijn goed vertegenwoordigd. Enkele voorbeelden: MDR Info (vooral 531 khz), Westdeutscher RF (720-774 khz) en de Hessischer RF (594 khz). We geven ten slotte nog een beknopt overzicht van informatiezenders van andere Europese landen: Bosnië-Hercegovina (612 khz), Kroatië (1125-1134 khz), Denemarken (1062 khz), Ierland (252 khz), Slovenië (918 khz) en Servië (684 khz). Nieuws en informatie kan voor het eigen land maar in andere talen worden uitgezonden. De NederlandseRadio 747AM zendt uit in ondermeer het Turks en Arabisch voor vreemdelingen in eigen land. Op de meeste Duitse zenders is er 's avonds ARD International dat o.m. in Spaans, Italiaans en Grieks uitzendt. Voor de Amerikanen in West-Europa in het algemeen en Duitsland in het bijzonder, is er de American Forces Network (873 khz). Maar wie nieuws zegt, denkt uiteraard ook aan de internationale omroepen. Hoewel u de meesten zeker kent en beluisterd hebt, geven we hierbij nogmaals een opsomming van de stations die bij ons het best te beluisteren zijn. Over de BBC hebben we het al gehad. Dat geldt ook voor de Voice of Russia die 's avonds in het Engels, Frans en Duits kan worden beluisterd op 1215/1323 khz. Radio Tirana is goed te horen in diverse talen op 1458 khz. De grote stations als BBC en Deutsche Welle gebruiken ook relaiszenders in de Middellandse Zee met programma's voor het Midden Oosten. Die zenders worden hier maar zelden gehoord. Sport
Wie voortdurend op de hoogte wil gehouden worden over sport, vindt op de middengolf het neusje van de zalm: BBC Radio 5 LiveBBC World Service heeft speciale programma's die enkel over sport handelen. Bent u een fanaat van de Primera División in Spanje, dan moet u vooral in het weekend 's avonds naar de Spaanse stations luisteren. Zo goed als elk station geeft live verslag van de diverse voetbalwedstrijden. De publieke opinie in Spanje meent dat er een echt overaanbod bestaat, maar de stations geven er nu eenmaal wat de luisteraars wensen. Wat er ook van zij, in Spanje kunnen de commentatoren nog beter Gol roepen dan onze eigen De Saedeleer. U moet maar eens luisteren. (693-909 khz) informeert u de hele dag door over diverse sportgebeurtenissen. Ook de Wie alles wil weten over de Amerikaanse Super Bowl, het NBA of de Baseball wedstrijden, kan steeds op AFN(873 khz) terecht. De meeste andere stations geven ook sportinformatie, maar dan enkel op die momenten waarop het belangrijk is (vb. VRT Radio 927 Live en NOS Radio 1). Misschien heeft u ooit het geluk een RSL-station te horen uit Groot-Brittannië. Daar hebben diverse in hoofdzaak voetbalclubs een kleine MG-zender van 1 Watt die ze mogen inzetten op dagen dat de club speelt. Deze stations bevinden zich hoofdzakelijk op 1584 en 1602 khz maar zijn wegens hun lage vermogen uiterst moeilijk te ontvangen. De beste kans bestaat rond middernacht. Muziek U zou er versteld van staan hoeveel soorten muziek op de middengolf aan bod komt. Als u graag oldies hoort, dan kan u terecht bij de diverse oldies stations uit Groot-Brittannië (vb. 603 khz). Opnieuw is het onmogelijk u een volledig overzicht te geven van het enorme muziekaanbod op de middengolf. We maakten een selectie: Wie graag naar pop- en rockmuziek luistert, kan terecht bij Absolute Radio (1215 khz). Voor Schotse folkmuziek probeert u best BBC Radio Scotland (810 khz) vooral 's avonds tussen 22.00 en 24.00u onze tijd. Voor de Ierse variant stemt u af op RTÉ Radio 1 (252 khz). Ik zocht ook naar Welshe muziek, maar daarvoor kan men bij BBC Radio Wales niet echt terecht. Jazz wordt ook vaak op MG gespeeld. Klassieke muziek vindt u zowat overal, vooral dan op Oost-Europese stations. Al vindt u daar ook de mooie lokale muziek, vb. op Radio Slovenië (918 khz). Hoort u graag Aziatische muziek, stem dan af op Asian Sound Radio (963 khz) en Sunrise Radio (1458 khz). U ziet het, voor muziek zit u op de middengolf heel goed. Godsdienst Net als op de kortegolf, zijn ook de onontkoombare godsdienstige stations goed vertegenwoordigd op MG. Op de eerste plaats staat uiteraard Vatican Radio (1530 khz) dat in diverse talen te horen is. Via de zenders van de Voice of Russia kan u op geregelde tijdstippen het Duitse Universelles Leben beluisteren (o.a. 05.45-06.00utc op 1386 khz). Dit zijn de voornaamste stations, maar er zijn er nog andere. Buiten Europa We kunnen bij ons ook stations van buiten Europa ontvangen. Algerije is een vaste klant. Stem af op 891 en 981 khz. Nog iets verder weg kunnen we Saoedi-Arabië beluisteren. Wanneer Radio Luxemburg de 1440 khz heeft verlaten, kan u op het Arabische station afstemmen, al moet u daarbij wel opletten want ook Radio France International zendt vanuit Moskou op deze frequentie uit. Meer geluk kan u echter hebben op 1521 khz, waarop Saoudie Arabië met een krachtige zender uitzendt. Bij goede propagatiecondities kan All India Radio Nagpur op 1566 khz beluisterd worden. Probeert u het eens in de
vooravond. U kan uiteraard ook 's nachts stations uit het Amerikaanse continent proberen te beluisteren, maar dan hebben we het over zuiver DXen en niet programmaluisteren. Wat het MG-DXen overigens betreft, is het mijns inziens veel moeilijker een station van 1 kw uit ex-joegoslavië te horen, dan een 50 kilowatter uit de Verenigde Staten. Europese MG- DX is dan ook veel leuker en spannender. Belangrijk Dit overzicht maakt meer dan duidelijk dat de middengolf een schat is. Belangrijk is te weten dat deze schat heel wat verrassingen in petto kan hebben. Wanneer u op een frequentie afstemt, neem dan nooit zomaar aan dat u een bepaald station hoort. Het mooiste voorbeeld zijn de Britse lokale stations. Die zitten meestal met meerdere stations samen op één frequentie. Daar waar een bepaald station doorgaans wordt gehoord, kan het voorkomen dat u plots een ander station hoort dan u gewoon bent. Dát is nu net typisch voor de middengolf. En dát maakt de middengolf zoveel spannender dan de kortegolf. Apparatuur Logischerwijze kan u de middengolf beluisteren met elk toestel dat over deze band beschikt. Voor de sterke signalen is zowat elke ontvanger goed. Vooral de oudere toestellen -uit de tijd voor FM- doen het uitstekend. Wil u ook zwakkere stations ontvangen, dan is een digitaal toestel, bij voorkeur met SSB, te verkiezen. Doorgaans volstaat de ingebouwde ferrietantenne van de meeste toestellen. Het kan echter heel interessant zijn een loopantenne te kopen of zelf te maken. Dit is vooral handig om twee stations die uit een verschillende richting maar op dezelfde frequentie uitzenden, te scheiden. Een mooi voorbeeld hiervan zijn Radio Vilnius en Südwestfunk op 666 khz. Met een loopantenne kan u mooi kiezen welk van beide stations u wenst te beluisteren. Dat kan je ook met een ingebouwde ferrietantenne, maar je loopt het risico dat je de ontvanger zo moet plaatsen dat de luidspreker van je weg staat, en dat is niet echt handig. Een longwire is niet echt richtingsgevoelig (tenzij het een lange beverage antenne is) en zal je meestal de beide stations door mekaar laten horen. Maar laat dit u niet afschrikken. Een gewone ontvanger volstaat al ruimschoots. Informatiebronnen De kortegolfboeken zoals WRTH hebben een heel slechte reputatie als het om middengolfinformatie gaat. U kan zich beter andere lijsten aanschaffen, of zich aansluiten bij een MG-DX-club. Mijn eigen Euro-African Medium Wave Guide is hét middel bij uitstek om Europese stations te beluisteren. De lijst bevat alle stations uit Europa, Noord-Afrika en het Midden Oosten en bestaat uit twee delen. In het eerste deel krijgt u alle stations per frequentie, met informatie over: stationsnaam, exacte locatie, vermogen, uitzendtijden, talen (met uren), relais, programmatype, en andere informatie. Zo kan u in een oogopslag zien welk station u op een bepaalde frequentie kan verwachten. In het tweede deel zijn alle stations per land gerangschikt. De informatie die wordt gegeven is: land, station, frequenties, adres + QSL-informatie. De publicatie vermeldt overigens ook nog alle geografische locaties van de zenders en geeft ook al een overzicht van de stations die volgens de nieuwe DRM-technieken uitzenden. De lijst kan op deze webstek gratis worden geraadpleegd en gedownload. Ze is ook verkrijgbaar als gedrukte versie. Voor meer informatie en bestellingen, contacteert u me het best via e-mail. In Groot-Brittannië zet de Medium Wave Circle zich in voor de bevordering van de MG-beluistering. Elk lid krijgt 10x per jaar het bulletin thuisgestuurd, dat boordevol staat met informatie, loggings en speciale artikels. Bovendien kan elk lid oudere artikels en speciale publicaties aan sterk gereduceerde prijzen bijbestellen. Voor meer informatie bezoek hun webstek (die ook in het Nederlands beschikbaar is!).
Deze DX-club is meer dan de moeite waard indien u zich in de middengolf wenst te verdiepen. Men is ook steeds bereid u zo goed mogelijk te helpen. Heeft u een vraag over de middengolf, dan hoor ik het graag. Maar luister in de eerste plaats naar deze prachtige omroepband. U zal er snel verknocht aan raken. Veel luisterplezier! - Herman -