CURSUSBOEKJE HERHALING BEDRIJFSHULPVERLENING 2019 BASISSCHOLEN STICHTING TABIJN INHOUDSOPGAVE: De Bedrijfshulpverlener en brandpreventie Blad 2 en 3 Gevaren bij brand Blad 4 Gevaarlijke stoffen Blad 5 De taken van de Bedrijfshulpverlener bij brand Blad 6 10 Blusmiddelen Blad 11 Het ontruimen Blad 12-14 1
DE BEDRIJFSHULPVERLENER EN BRANDPREVENTIE. Is het samenstellen van een Bedrijfshulpverleningsorganisatie ook een preventieve maatregel? Het samenstellen van een Bedrijfshulpverleningsorganisatie is ook een preventieve maatregel, omdat deze organisatie onder andere ingezet kan worden om de gevolgen te beperken. Tevens kunnen de Bedrijfshulpverleners een rol spelen bij het systematisch controleren van brandpreventieve voorzieningen. (bijvoorbeeld, controle brandblusmiddelen, bereikbaarheid vluchtwegen enz.) BEDRIJFSHULPVERLENINGSORGANISATIE PREVENTIE REPRESSIE Controle blusmiddelen. Bereikbaarheid vluchtwegen. Brandveiligheid algemeen. Verlenen eerste hulp. Blussen beginbrand. Ontruimen locatie. WIE IS VOLGENS DE ARBOWET VERANTWOORDELIJK VOOR DE VEILIGHEID? Volgens de Arbowet zijn de werkgever en werknemers samen verantwoordelijk voor de veiligheid. Directeur Leerkrachten Zorgt voor een veilige werkomgeving Zorgen ervoor dat de werkomgeving veilig blijft. 2
PREVENTIEVE BRANDBEVEILIGING. Preventieve brandbeveiliging is het beveiligen van gebouwen doormiddel van het vooraf nemen van: Bouwkundige maatregelen, Branddeuren Rookluiken Compartimentering Installatietechnische maatregelen, Brandmeldcentrale Rookmelders Handbrandmelders Organisatorische maatregelen. Ontruimingsplan Vluchtwegplattegronden Scholing BHV 3
Gevaren bij brand. Gevaren bij brand. Voor een BHV-er geldt één gouden regel: eigen veiligheid eerst! Als er brand wordt ontdekt in het gebouw kan de eerste reactie zijn er op af en blussen, zeker als collega s in gevaar lijken te raken. Ook in die situatie blijft gelden eigen veiligheid eerst. Bij brand zal de rookontwikkeling en rookverspreiding meestal sneller verlopen dan de uitbreiding van het vuur. Het grootste gevaar van rook is het inademen van hete rook met als gevolg het verbranden van de luchtwegen. De meeste slachtoffers bij brand overlijden door de rook en niet door het vuur. Rook is bovendien altijd giftig. Rook is levensbedreigend, daarom moet worden voorkomen dat mensen rook inademen. De gevaren van rook gelden vanzelfsprekend niet alleen voor de slachtoffers van brand, maar ook voor de BHV-ers. Waar rook is horen dan ook geen BHV-ers aanwezig te zijn. Bij vuur hoort temperatuursverhoging. Als een vuur al wat langer brandt, kan de hitte zicht bovenin een ruimte ophopen. U zult bij hoge ruimten in eerste instantie niet zo veel merken van deze hitte en rook. De hitte daalt als een deken naar beneden en leidt tot brandwonden bij de in de ruimte aanwezige personen. Hitte kan ook materialen in de ruimte in brand zetten en dan breidt de brand zich snel uit. Een van de stoffen die altijd voorkomt bij brand is koolmonoxide. Koolmonoxide ontstaat vooral bij een begin van brand. Koolmonoxide is onzichtbaar, kleurloos en smaakloos. Koolmonoxide leidt naar enige tijd tot zuurstofgebrek. Koolmonoxide wordt tijdens de inademing 250x sneller opgenomen in het bloed als zuurstof. Herkenning CO vergiftiging. 1. Slaperig, duizelig, 2. Misselijkheid, duizelig en verwardheid, 3. Hartkloppingen, hyperventilatie en hoofdpijn. Bij een CO concentratie in ruimten. De ruimte zo snel mogelijk ventileren Schakel verbrandingsapperatuur uit, Onmiddellijk medische hulp oproepen en zelf de ruimte niet betreden. 4
Gevaarlijke stoffen. In elke locatie komen wel gevaarlijke stoffen voor en soms maken ze deel uit van het werk. De gevaren van een stof worden met gevaar etiketten weergegeven op verpakkingen en voertuigen. Waarschuw indien nodig deskundige hulp. Gevaar etiketten op verpakkingen. Gevaarsborden op voertuigen. 5
De taken van een BHV-er bij een brand. Als een BHV-er wordt gealarmeerd omdat er een brandmelding is, is zijn eerste actie controleren of er daadwerkelijk sprake is van brand. Zijn inschatting van de situatie bepaalt of hij/zij een bluspoging doet of direct start met ontruimen en de brandweer(laten)alarmeren. Het controleren van de brandmelding. Als de BHV wordt gealarmeerd vanwege een brandmelding, gaan er bij voorkeur twee personen de melding controleren. Zij nemen een blusmiddel mee om indien mogelijk een bluspoging te doen. Ter plaatse wordt ingeschat of het veilig is om een bluspoging te doen. Als het niet veilig is om een bluspoging te doen, wordt gestart met ontruimen en wordt de brandweer gealarmeerd. Indien nodig wordt over het besluit tot ontruimen overlegd met de directie, de coördinator BHV of ander leidinggevende. Het inschatten van de situatie. De belangrijkste taak bij het controleren van de melding is het goed inschatten van de situatie. Een BHV-er moet beginnende brandjes kunnen blussen en kunnen beoordelen wanneer de brandweer in actie moet komen. Bij het inschatten van de situatie is het belangrijk dat u eerst kijkt, dan denkt en dan pas handelt. Zo kunt u veel fouten voorkomen. U eigen veiligheid gaat altijd voor. 6
Mogelijke situaties bij brand. Bij het benaderen van de plek waar brand wordt vermoed, zijn er verschillende situaties denkbaar. De brand is zichtbaar. Als u inschat dat u de brand niet kunt blussen, laat dit dan over aan de brandweer. Sluit indien mogelijk de deur van de ruimte. Start, indien nodig, met ontruimen en alarmeer de brandweer, als dit nog niet is gedaan. De brand is zichtbaar, maar bevindt zich achter een gesloten deur. Er zijn verschillende situatie mogelijk: Een deur met ramen, Als u rook zoet door het raam, dan is het niet veilig om de ruimte te betreden. Ga niet naar binnen en houd de deur dicht. Een deur zonder raam, U ziet rook onder de deur door komen of via de naden van de deur, houdt de deur dicht. U ziet geen rook maar het lichtje van de alarmindicator boven de deur brandt. Dit lichtje geeft aan dat een brandmelder in de ruimte achter de deur is aangesproken. Alarmindicator Wanneer u brand kunt verwachten in een ruimte achter een gesloten deur, moet u de deur niet zomaar openen. Handel volgens de procedures voor het controleren van deuren. 7
Procedures voor het controleren van deuren bij vermoeden van brand. Open deuren waarachter mogelijk brand is niet voordat zij zijn gecontroleerd. Een warm deuroppervlak geeft aan dat de temperatuur aan de andere kant hoog is. Laat deuren die warm aanvoelen dicht. Ook achter een deur die niet warm aanvoelt kan brand zijn, bijvoorbeeld niet direct achter de deur maar verderop in de ruimte. Deur controleren. Controleer een deur op de volgende manier: Houdt de rug van uw hand dicht bij de deur. Houdt wel enige afstand tot de deur. In verband met de warmte moet u uw hand niet direct op de deur leggen. Handelen na controle deur. Als de deur na controle koud blijkt, open de deur dan volgens de procedure en kijk of u brand of rook ziet. Schat in of u een veilige bluspoging kunt doen. Als u de deur opent en u ziet geen brand of rook, ga dan naar binnen en beoordeel de situatie achter de deur. Let daarbij altijd op uw eigen veiligheid. Handelen bij een warme deur dicht. Als u warmte voelt, ga er dan vanuit dat er brand is in de ruimte achter de deur. U moet dan uitbreiding voorkomen. Laat de deur dicht Blijf in veilig gebied. Roep of er iemand is achter de deur. Waarschuw de omgeving. Alarmeer de brandweer en geef door of er slachtoffers zijn. 8
Reageren op aanroepen. Als wordt gereageerd op uw aanroepen, ga dan niet naar binnen, maar laat een gesloten deur dicht. Geef het slachtoffer opdracht in de richting van uw geroep te kruipen. Blijf het slachtoffer aanroepen. Probeer uit te vinden waar het slachtoffer zich bevindt door gericht vragen te stellen. zit je achter in de kamer? - bij het raam - aan de gangzijde. Meldt het alarmnummer brandweer dat er slachtoffers zijn. Breng u zelf nooit in gevaar. Denk altijd om uw eigen veiligheid. Handelingen bij een koude deur. Als de deur niet warm aanvoelt, leg dan de rug van uw hand op de klink. Als de klink koud aanvoelt, open de deur volgens de deurprocedure. Mocht er zich verderop in de ruimte een brand bevinden, dan kan er bij het openen van de deur na enige seconden een steekvlam ontstaan die door de deurspleet aan de bovenkant naar buiten komt. Om de deur veilig te kunnen openen, dient u zich laag op te stellen. Als u laag bij de grond zit wordt u zo min mogelijk blootgesteld aan eventuele rook, hitte en vlammen. Het openen van een toedraaiende deur. Ga bij het openen van een koude deur als volgt te werk: Kijk eerst waar de scharnieren zitten. Zitten de scharnieren aan uw kant, dan draait de deur dus naar uw toe. Kniel achter de deur. Zet een voet dwars op enkele centimeters van de deur, waardoor deze niet verder open kan gaan. Open de deur altijd voorzichtig met het hoofd afgewend. Open de deur vervolgens een stukje. Maar houdt de klink vast, zodat u de deur bij gevaar weer snel kan sluiten. Wacht enkele seconden, kijk naar de bovenzijde van de deur of u vlammen of rook ziet. Ziet u vlammen of rook, sluit dan de deur. Als dit niet het geval is mag u de deur verder openen. Roep of er iemand is. Blijf laag bij de grond. Kijk of u brand of rook ziet. Als u brand of rook ziet, schat dan in of u een veilige bluspoging kunt doen. Als u geen brand of rook ziet, en er geen persoenen aanwezig zijn, sluit dan de deur. 9
Het openen van een afdraaiende deur. Wanneer de scharnieren aan de ander kant zitten, betekent dit dat de deur van u afdraait. In dit geval neemt u geknield plaats achter de muur naast de deurklink. Open de deur altijd voorzichtig met het hoofd afgewend. Open de deur vervolgens een stukje, maar houdt de klink vast zodat u de deur bij gevaar weer snel kunt sluiten. Wacht enkele seconden, kijk naar de bovenzijde van de deur of u vlammen of rook ziet. Ziet u vlammen of rook, sluit dan de deur. Als dit niet het geval is, mag u de deur iets verder openen. Roep of er iemand is. Blijf laag bij de grond. Schat in of u een veilige bluspoging kunt doen. Als u geen brand of rook ziet, en er geen personen aanwezig zijn, sluit dan de deur. Reactie op het aanroepen. Als er wordt gereageerd op uw aanroepen, en er blijk na controle geen brand of rook zichtbaar, kunt u de ruimte binnengaan. Is er wel brand en rook, ga dan niet naar binnen maar sluit de deur. Geef het slachtoffer opdracht in de richting van uw geroep te kruipen. Probeer uit te vinden waar het slachtoffer zich bevindt door gericht vragen te stellen. Blijf het slachtoffer aanroepen. Meldt het alarmnummer dat er slachtoffers zijn. Breng u zelf nooit in gevaar. Denk altijd om uw eigen veiligheid. U mag alleen naar binnen gaan als er geen rook is en u de ruimte volledig kan overzien. In andere gevallen is de situatie te gevaarlijk voor de BHV. 10
Blusmiddelen. Brandslanghaspel Poederblusser Schuimblusser CO2 blusser Vetblusser Branddeken Pictogrammen brandklassen blusmiddelen met tabel geschiktheid. Algemene regels bij het blussen. Bij elke bluspoging geldt: eerst kijken, dan denken, en dan pas doen. Handel bij een begin van brand als volgt: Let op eigen veiligheid. Neem een blusmiddel mee. Benader een brand bij voorkeur met twee BHV-ers. Benader de brand op een veilige afstand. Dit is een afstand waarbij u goed zicht heeft op de brand en geen rook en hitte is. Blijf laag. Kijk wat er brand. Kijk of het een beginnende brand is en schat in of u het kan blussen. Controleer of u het juiste blusmiddel heeft. Maak gebruik van de werplengte van de blusstof. Ga door met het blussen totdat de brand volledig uit is. Voer altijd een nacontrole uit. 11
HET ONTRUIMEN. Kernpunten uitvoering ontruiming Basisscholen Er voor zorg dragen dat er altijd voldoende bedrijfshulpverleners tijdens de lesuren aanwezig zijn.(eis Arbowet) Bij de ontruimingsoefeningen is echter wel vastgesteld dat één aanwezige bedrijfshulpverlener wel problemen kan opleveren, hij/zij moet dan coördineren, ruimten controleren op achterblijvers, rapporteren en de brandweer opvangen en informeren. Oefenen in het overgeven van de klas aan een collega, om extra taken te kunnen uitvoeren. Elke bedrijfshulpverlener trainen in het coördineren van een ontruimingsoefening, zodat elke bedrijfshulpverlener in principe een ontruiming kan uitvoeren. Per school een bedrijfshulpverlener opdragen nieuwe leerkrachten,tijdelijke leerkrachten of stagiaires te informeren over de ontruimingsprocedures van de school. Extra aandacht voor de toegangsverlening van derden in de school tijdens de lesuren. Alle bedrijfshulpverleners opleiden voor het bedienen van de brandmeldinstallatie en voorzien van de afmeldcode, vooral de nieuwe brandmeldcentrales. Aandacht voor de veiligheid van de verzamelplaatsen, niet te dicht tegen de school en niet waar de hulpverleningsdiensten aankomen. Extra aandacht voor het rapporteren van de leerlingen op de verzamelplaats aan de directeur/coördinator BHV. Er voor zorgen dat in de scholen de leerkrachten ramen en deuren van hun klas sluiten, de bedrijfshulpverlener hebben onvoldoende tijd om dit te doen, zij moeten ook alle ruimten, zoals toiletten, archiefruimten, gymlokalen enz.al controleren. In principe moet elke BHV-er het Hoofd/coördinator BHV, bij afwezigheid kunnen vervangen. Zorg ervoor dat de branddeuren in de centrale vluchtwegen geheel worden geopend en zich geen obstakels voor de branddeuren bevinden die dit kunnen belemmeren. Branddeuren na het ontruimen weer sluit voor compartimentering. Belangrijk is, voor de herkenbaarheid voor de externe hulpverleningsdiensten,dat alle bedrijfshulpverleners een geel vestje dragen. Duidelijk is dat het regelmatig oefenen van een ontruiming zichtbaar is in de resultaten. 12
HET 4 STAPPENPLAN BIJ EEN ONTRUIMING. STAP 1. Coördinator BHV. DE ALARMERING Na het ontruimingsalarm begeeft de coördinator BHV zich onmiddellijk naar de brandmeldcentrale en stelt zich op de hoogte waar het brandalarm is en doet samen met een BHV-er een onderzoek naar de brand.( neem een blusmiddel mee) STAP 2. Coördinator BHV. DE UITVOERING ONTRUIMING. Vervolgens geeft hij/zij opdracht om de leerlingen via veilige en rookvrije vluchtwegen naar de verzamelplaats over te brengen. Geeft de aanwezige Bedrijfshulpverleners opdrachten, aanwijzingen en controleert de uitvoering daarvan. De coördinator BHV laat vervolgens de toiletten en andere ruimten in de onmiddellijke omgeving van de ruimten van de buitenschoolse opvang controleren. Denkt aan bezoekers of personen die slecht ter been zijn en geeft opdracht hen te begeleiden. Voorkomt dat personen tijdens de alarmsituatie het gebouw betreden. Daarna coördineert hij/zij de ontruiming en gaat vervolgens naar de verzamelplaats voor de registratie van de leerlingen. De Bedrijfshulpverleners. Voeren de opdrachten van de coördinator BHV uit. Zorgen voor een goede vluchtwegverdeling, geen obstructie in de gangen en bij deuren. Controleren toiletten en ander ruimten op achterblijvers. Assisteren met de registratie op de verzamelplaats. Sluiten branddeuren en buitendeuren. De leerkrachten. Zorgen er voor dat de leerlingen rustig de school verlaten. Sluiten klasdeuren en ramen Registeren op de verzamelplaats de aanwezigheid van de leerlingen. Rapporteren de gegevens aan de coördinator BHV. 13
STAP 3. Coördinator BHV. OPVANG OP DE VERZAMELPLAATS. De coördinator BHV gaat vervolgens naar de opkomstplaats Brandweer en vangt de Brandweer op en geeft hen informatie. Bij vermissing van leerlingen, medewerkers of bezoekers meldt hij/zij dit aan de opgeroepen hulpverleningsdiensten STAP 4. ALGEMEEN. Coördinator BHV. De coördinator BHV blijft in contact met de Brandweer en nadat de Brandweer de locatie weer heeft vrijgegeven zorgt hij/zij er voor dat de leerlingen en bezoekers weer rustig de school in gaan. Rapporteert na de ontruiming de bevindingen aan de directie van de Basisschool. Enkele aandachtpunten: Neem de telefoon van de Basisschool mee, zodat je op de verzamelplaats bereikbaar bent. Neem de sleutels van de school mee naar de verzamelplaats. Neen verbanddoos mee naar de verzamelplaats. Gebruik, indien aanwezig, geen liften. Voorkom paniek. Stel de leerlingen per klas op en zorg voor rust. Laat de leerlingen niet uitwaaieren op de verzamelplaats. Zorg ervoor dat de hulpverleningsdiensten geen hinder ondervinden. VOORBEELD VAN EEN ALARMERINGSPROTOCOL. 14