Hoe begin je daar nu eigenlijk aan?
Een aantal vaststellingen: Vertrek vanuit een aantal vaststaande algemeenheden. Hou er rekening mee dat er altijd en overal wel eens een uitzondering rondloopt. We werken met levende materialen: planten en dieren, dus een optimale garantie is er niet.
Een border of plantenborder is eigenlijk een verzameling planten die op een bepaalde manier geselecteerd zijn. De border is de lijfelijke verzameling ervan in een bepaalde plantzone op het terrein. Hij wordt opgebouwd, rekening houdend met een aantal logische principes, volgens een bepaalde structuur. Einddoel van een border is het bekomen van een esthetisch geheel, met onderling optimale ontwikkelingskansen voor de gebruikte planten én met het behalen van het vooropgestelde functieresultaat. Verzameling van planten Selectiecriteria Ordeningsprincipes Beoogd einddoel
Wanneer we een specifieke border gaan ontwerpen die als kippenborder dienst gaat doen, dan moet deze border planten bevatten die aan volgende criteria voldoen: De border moet een mooi geheel zijn, goed geïntegreerd in zijn omgeving. De border moet 12 maanden per jaar een bepaalde waarde en structuur in zich dragen. De border moet overwegend planten bevatten die bruikbaar zijn voor onze kippen. De border moet duurzaam en onderhoudsvriendelijk zijn. De border moet duidelijk zijn naar gebruik toe.
MOOI Onze kippenborder heeft als hoofddoel het herbergen van planten die bruikbaar zijn voor onze kippen, in een gerangschikte structuur. Maar hij ligt in onze tuin, vormt er een onderdeel van, dus moet de border zeker ook de moeite zijn om naar te kijken! GOED GEÏNTEGREERD Aangezien onze kippenborder in onze tuin ligt, en deze tuin sowieso al een specifiek karakter heeft, moet onze border passen binnen dit groter geheel. Een boerentuin verlangt bijvoorbeeld een lossere boerenborder, een moderne tuin verlangt vaak een strakke, rechtlijnige border.
Een goede structurele opbouw heeft. Voldoende planten bevat die ook in de border een bepaalde structuur teweegbrengen. Elke maand van het jaar iets bijzonders te bieden heeft. Verzorgd en netjes overkomt. De juiste verhoudingen in zich draagt. Gezond is en zich goed voelt. Planten heeft die bruikbaar zijn in het dagelijks leven van onze kippen Planten heeft die geen extra risico s of zorgen meebrengen voor onze kippen. Elke maand van het jaar iets vernieuwend levert voor onze kippen.
De eerste stap die je moet nemen als je een kippenborder wil aanleggen, is het uitkiezen van een plek in je tuin. Handig is natuurlijk als die border niet te ver verwijderd ligt van je kippenhokken. Eenmaal de plek gekozen, moet je een aantal zaken bekijken en op papier zetten: Welk type grond heb je? Wat is de ph van je grond? Is het een schaduwrijke dan wel een zonnige plek? Staan er andere planten of bomen in de buurt die een invloed hebben? Nadat je hebt ingeschat wel type tuin je hebt, kan je hieraan het bordertype koppelen. Om te starten met je borderplan analyseer je eerst de plek waar de border komt. (foto: moderne,strakke tuin)
De analyse van de plek waar je border komt alsook de inschatting over welk type border het gaat, maken het nemen van de volgende stappen veel eenvoudiger. Noteer dan ook de resultaten goed, want je zal ze in een volgende fase bij de keuze van je beplanting goed kunnen gebruiken. Je border zal alleen succesvol zijn als je met de gegevens die je hier noteerde verder rekening zal houden. De planten die je later uit het bruikbare gamma gaat kiezen, moeten passen op de plek die in jouw tuin voorzien is voor deze border. Met passen bedoelen we dat ze moeten kunnen groeien in de groeiomstandigheden (grond, licht, ) die je noteerde voor deze plek én ze moeten kunnen passen in het concept dat bepaald wordt door je bestaande tuin en de omgeving. Een cactussenborder is misschien wel mooi én voedzaam voor je kippen, maar helaas niet bruikbaar in onze tuinen, omgeving en op onze gronden.
Dus eerst kijken naar de omgeving en de tuin! Zo bepalen we het type kippenborder. Dan kijken naar eigenschappen van de plek waar de kippenborder komt en dit noteren. En nu van start gaan met het uitwerken van de kippenborder.
Naast een volledig voer hebben kippen behoefte aan wat vers groenvoer. Hiervan kan u de dieren dagelijks wat geven, liefst zo gevarieerd mogelijk. Geef wel enkel vers groenvoer aan uw kippen. Dat is enerzijds goed voor de gezondheid van uw dieren, maar op die manier vermijd je ook dat het ongedierte aantrekt.
EEN EERSTE BRUIKBARE GROEP ZIJN BESDRAGENDE PLANTEN EN HEESTERS. Braambes Framboos Rode bes Witte bes Vlierbes Japanse wijnbes
De soms meterslange takken van braam (Rubus fruticosus) moeten worden geleid. Een sterk gestekeld ras is 'Himalaya', een sterke groeier met smakelijke vruchten, die vroeg rijpen (vanaf eind juli). In de tuin heeft een stekelloos ras voordelen. 'Hull Thornless' is in dat opzicht aanbevelingswaardig. Zo ook het Amerikaanse ras 'Chester Thornless' dat pas in augustus rijpt. Samen hebben ze een lange oogsttijd
Er zijn meer dan 50 soorten frambozen en je hebt zomerframbozen en herfstframbozen. De hoofdsoort is de Rubus idaeus. Een goede gele zomersoort is de Rubus idaeus Fallgold. Als rode herfstsoort zijn onder meer de Rubus idaeus Autumn Bliss en de Rubus idaeus Zefa Herbsternte prima geschikt.
Sambucus nigra is de gewone, traditionele vlierbes. Daarnaast zijn er ook sierrassen zoals de Sambucus racemosa (donkergroen, diep ingesneden blad) en de Sambucus racemosa Plumosa Aurea met een bont blad. Geef de kippen enkel overrijpe bessen, de niet rijpe bessen zijn heel licht giftig. Vooral bij krielrassen of grote hoeveelheden kan dit diarree veroorzaken.
Japanse wijnbes: Rubus phoenicolasius Rode of witte aalbes: Ribes rubrum Enkele goede soorten: Ribes rubrum Jonkheer van Tets (vroege rode bes), Ribes rubrum Rolan en Ribes rubrum Roodneus (late rode bes) Ribes rubrum witte parel (vroege witte bes) en Ribes rubrum Blanka (late witte bes)
Ook een aantal bomen is erg geschikt om, indien mogelijk, toe te passen in de kippenborder. Vaak zijn deze bomen ook vruchtdragend. Zo kunnen we volgende boomsoorten aanbevelen: Kweepeer (Cydonia oblonga) Mispel (Mespilus germanica) Lijsterbes (Sorbus aucuparia) en uiteraard tal van appel en perenbomen. De halfrotte vruchten van mispels worden gesmaakt door kippen in de vroege winter. Ze bevatten ook suikers die goed zijn in die periode.
Mispelbloesem is héél erg mooi, dus ook visueel een verrijking voor je border. De vruchten van mispel en kweepeer, kunnen ook gebruikt worden voor confituren. Een dubbel voordeel dus
Kippen houden ook van een aantal kruiden. Pluspunt is dat ze t niet alleen lekker vinden, maar dat t ook echt gezond is voor hen. Een aantal kruidensoorten die we perfect kunnen toepassen in de kippenborder zijn: Weegbree Brandnetel Vogelmuur Paardenbloem Kervel Tuinkers Kamille Peterselie Bieslook Dovenetel
Weegbree, brandnetel, vogelmuur en paardenbloem zijn eigenlijk geen echte kruiden, maar worden vaak omschreven als onkruiden. Nochtans zijn ze goed bruikbaar in een kippenborder. En geloof het of niet, maar onkruiden kunnen ook mooi zijn Weegbree kennen we vooral als onkruid maar is ook een prima én mooie borderplant!
Het jonge loof van netels en paardenbloemen is bijzonder geliefd en érg voedzaam voor kippen.
Kervel, tuinkers, kamille, peterselie en bieslook zijn vooral gekend als (eenjarige) keukenkruiden. Nochtans zijn ze ook voor onze kippen een zegen. Ze smaken niet enkel lekker voor de dieren, ze hebben bovendien allemaal een bijkomende positieve werking!
Weegbree werkt bij kippen ontstekingswerend en vermindert de hoest. Paardenbloem is goed voor de maag van de dieren. Het is bovendien ook zuiverend en een prima pijnstiller voor oude dieren die mogelijk wat last van de botten beginnen krijgen. Kamille geef je best aan je kippen als ze maagproblemen hebben. Het werkt bovendien kalmerend. Ook een kip met bronchitis mag je als extraatje kamille geven. Bieslook is spijsverteringsbevorderend en mag je geven als je kippen weinig eetlust vertonen, bijvoorbeeld in de ruiperiodes.
Peterselie heb je in diverse soorten; met krulblad, grofbladig, Italiaanse, doorlevend en éénjarig. Kamille is een mooie, goed ruikende plant. Ze kan gebruikt worden in een boeketje kruiden dat je wekelijks aanbiedt aan je kipjes.
Een moederkloek leert haar kuikentjes op vrij jonge leeftijd pikken van groenvoer zoals hier kervel en netel.
Een heleboel frisse bladplanten zijn perfect bruikbaar in je kippenborder. Ze worden gesmaakt door je dieren. Slasoorten Snijbiet of warmoes Witloof Sla lusten de kippen graag, maar geef het met mate. Teveel sla geven is niet goed.
Zeker kippen die niet in een groene weide lopen, moet je geregeld groenvoer geven.
In je kippenborder kan je ook werken met éénjarige planten. Dat zijn planten die je jaarlijks opnieuw moet planten. Erg bruikbare planten hierbij zijn bijvoorbeeld de zonnebloem, maïs, diverse graansoorten, erwten en boonsoorten. Zonnebloemen zijn niet alleen mooi, ook erg bruikbaar en decoratief!
Er zijn superveel erwtenen boonsoorten op de markt: dikke lapbonen, fijne bolletjesbonen of sperziebonen, peulerwtjes en krombekken, Mooie planten met een mooie bloei en vruchten die bruikbaar zijn voor mens en dier! Bovendien kan je ook het loof van bonen en erwten aan de kippen voeren. Het bevat evenals klaver erg veel stikstof: prima voor je dier! Zowel het loof als de vruchten van bonen en erwten zijn ideale voedingsstoffen voor kippen.
De teunisbloem (Oenothera) moet zeker in je border voorkomen. Het is één van de beste groenvoerplanten voor je kippen. Bovendien brengt hij een mooie gele bloem voort en zaait deze plant zichzelf jaarlijks verder.
Witte klaver (trifolium) is ook een felgesmaakte plant voor de kippen. Bovendien bevat deze plant erg veel stikstof en dat is een stof die kippen absoluut nodig hebben, onder meer voor het aanmaken van gezonde en goed ontwikkelde veren. Let er wel voor op dat klaver de neiging heeft tot woekeren, dus ofwer gebruiken als totale bodembedekker voor je border, ofwel ingraven in potten. Naast de alombekende witte klaver zijn er tal van andere soorten zoals luzerne, honingklaver, hopklaver,
Oostindische kers is een hele mooie, decoratieve plant die je kan gebruiken als klimplant of als bodembedekker. Een prima voedingsplant voor je kippen en een mooie plant voor de kippenborder! Een koekoek die proeft van de Oostindische kers
Een eerste groep planten die je zeker NIET mag voederen (het loof) aan je kippen (of andere dieren) zijn de planten die behoren tot de familie van de nachtschadeachtigen (Solanaceae). Tot deze groep behoren onder andere de aardappel, aubergine, lampionplant, tabak, peper, tomaten en de paprika. Dit is een giftige familie. Het gif zit in de groene plantendelen en bevat solanine. Dit is zelfs in kleine hoeveelheden dodelijk voor je dieren!
Ook een resem bekende sierplanten zijn giftig voor onze kippen. Vaak gaat het dan om wintergroene sierplanten zoals de Rhododendron, Buxus, Taxus en Pierissoorten. Plant deze soorten dus niet in de kippenborder en let er voor op dat de dieren er ook elders in de tuin niet aan kunnen. Een gezonde kip zal hier van nature niet van eten, maar voorzichtigheid is toch geboden. Rhododendrons zijn erg mooi en perfect bruikbaar als schaduwplant, maar dodelijk giftig voor tal van dieren; kippen, geiten, schapen, paarden, Opletten dus!
Bekende en mooie sierplanten zoals Buxus en Taxus in al hun vormen, maar bijvoorbeeld ook Pierissoorten, vermijd je best in de buurt van je kippenhok!
De beste periode om een specifieke kippenborder aan te leggen, is het voorjaar. Eens de felle vorst achter de rug is, kan je er mee starten (maart-mei). De plek waar je border komt, bereid je best voor de winter wel al voor. Die voorbereiding bestaat uit volgende stappen: 1. Schoon de grond op. 2. Breng een goede laag compost of half verteerd stalmest aan. 3. Werk het mest onder (spitten). Op arme zandgrond kan je wat klei of leemgrond mee onderwerken. 4. Leg het terrein vlak en laat het rusten tijdens de winter.
Vooraleer planten te gaan kopen, te zaaien of uit te planten, moet je eerst de toekomst van je border op papier zetten. Teken de border na op een blad in een bepaalde schaalverhouding.
Eens je de border hebt uitgetekend, ga je hem indelen in verschillende zones. Op dit moment moet je nog géén rekening houden met eventuele plantenkeuzes. Maak gewoon een ruimtelijke indeling naar eigen smaak. Een eenvoudige manier om je border in te delen is gebruik maken van rechte vakken. Die kan je later ook makkelijk op het terrein uitzetten. Maar een borderplan maken met losse vormen kan ook.
KIES DE PLANTEN DIE JE WIL GEBRUIKEN EN DIE PASSEN BINNEN JOUW CONCEPT EN OMGEVING. MAAK EEN DUIDELIJK OVERZICHT VAN DE PLANTEN DIE JE GEKOZEN HEBT EN NOTEER HIERBIJ HOE HOOG ZE WORDEN, WELKE KLEUR ZE HEBBEN EN OF ZE VAN ZON OF SCHADUW HOUDEN. Een goede plantencatalogus is vaak wel handig. Van de planten die we meegaven als bruikbaar zijn er immers veel ondersoorten
Maak een plantenlijst met exact het aantal plantensoorten als je vakken hebt gemaakt in je bordertekening. Voor elk vak moet je immers dadelijk een plantensoort gaan voorzien. Neem ook enkele reservesoorten mee in je lijstje, da s altijd handig. Voorbeeldlijst: Kweepeer zon 250 cm Mispel zon 250 cm Rode bes zon 150 cm Lapboon zon 200 cm Kervel zon 40 cm Weegbree zon 40 cm Snijbiet zon 50 cm Klaver scha 20 cm Teunisbloem zon 50 cm Kamille zon 40 cm Zonnebloem zon 250 cm Bieslook zon 30 cm Vlierbes zon 250 cm
Als je de planten hebt gekozen, ga je ze invullen in het opgestelde grondplan. Hou rekening met de hoogte van de planten: de grootste achteraan, de laagste vooraan. Planten die schaduw verlangen, kan je bijvoorbeeld onder hogere planten gaan aanplanten. Als je de planten allemaal op die manier hebt geschikt in je border, ga je kijken hoeveel je er per vak nodig hebt. Zo krijg je een overzichtslijst van soorten en aantallen. 13 2 7 12 8 6 4
De border die je voor de winter al voorbereidde, ga je nu indelen in zones, net dezelfde als deze die je op je borderplan uittekende. Hiervoor kan je de zones bijvoorbeeld afbakenen met wit zand.
Als je de borderzones hebt uitgezet, ga je ook de planten in deze zones uitzetten. Plant ze nog niet meteen, maar zet ze eerst uit ter plaatse, net zoals voorzien op je beplantingsplan. Eénjarigen zaai je best voor in potjes, zodat je ook hen kan uitzetten. Plaats ook eerst klimzuilen bijvoorbeeld, voor je bonen of erwten.
Als alle planten op hun plaats staan, kan je ze gaan planten. Begin met de grootste (bomen) en werk zo verder naar de kleinste planten. Probeer ook creatief te zijn. Als klimrek kan je bijvoorbeeld iets gaan maken van wilgentenen. Of plaats wat stapstenen in je border, makkelijk om later je planten te plukken!
Je border is nu opgeplant. Als je hem goed onderhoudt, ga jij maar zeker ook je kippen er jarenlang plezier aan beleven. Een aantal planten moet je af en toe eens vervangen, zoals de éénjarigen. Dit laat ook toe dat je jaar na jaar andere accenten in je border kan brengen! Ideaal dus!
Het kan zijn dat jouw tuin het aanleggen van een border niet toelaat. Dan zijn er uiteraard een aantal alternatieven. Zo kan je je kippen bijvoorbeeld geregeld even loslaten op het gazon. Gras is geliefd bij kippen én bevat een aantal goede voedingsstoffen zoals stikstof. Kippen vinden het fijn om op gazon te kunnen scharrelen. Let er wel op dat ze niet gepakt kunnen worden door wilde katten of roofvogels en dat ze niet kunnen gaan vliegen!
Geen border, dan nog kan je je kippen verwennen met groenvoer. Trek er op uit en pluk in de vrije natuur kruiden als weegbree, kamille of netel. Maak er een leuk kruidenboeket van en serveer het aan je kippen. Deze kruiden kan je ook drogen en ze in de winterperiode voederen.
In de border kan je vooral oog hebben voor planten die voedzaam zijn voor je kippen. Maar er zijn ook planten die op andere manieren erg bruikbaar zijn. Kruiden als lavendel en salie kan je perfect laten drogen en gebruiken als strooisel in hokken of nestbakken. Mogelijk kan je deze dan ook in je border voorzien! Gedroogde lavendel is prima als strooisel!
Begin er nu maar snel aan.