Knagers in de oertijd In de serie Oerknagers beleven onze knagervrienden muizenissige avonturen met de voorouders van Geronimo Stilton, de Stilstones. In maart komt alweer het zesde boek uit in deze reeks! Reden genoeg om in deze lesbrief eens stil te staan bij het leven in de oertijd. Aan de hand van leuke en leerzame opdrachten geven we de kinderen in uw klas een indruk van hoe het leven er in de oertijd uitzag. Wat deden de mannen en vrouwen overdag? Gingen de kinderen naar school of bestond die toen nog niet? Woonden de mensen in stenen huizen of in grotten? De mensen konden toen nog niet lezen en schrijven, dus hoe zijn wij (hun nakomelingen) er eigenlijk achter gekomen hoe zij leefden? U weet het antwoord daarop wellicht al: grottekeningen! En ook dat komt aan bod in deze overvolle, oerinteressante lesbrief. Dus pak het houtskool er maar vast bij en ga samen met de kinderen in uw klas op reis naar de oertijd! Veel plezier! Gi-ga-groet, De Wakkere Muis - Kleurplaten en spelletjes mogen gekopieerd worden voor gebruik in de klas, niet voor commerciële doeleinden. - Het is verboden de lesbrieven op internet te zetten of door te verkopen. - Wilt u de nieuwsbrief niet meer ontvangen of heeft u er vragen over? Neem dan contact op met Brigitte Klijzing via e-mail: brigitte@dewakkeremuis.nl Het thema van deze nieuwsbrief is: Oertijd gebonden 128 pagina s 9,95 per deel gebonden - 128 pagina s 9,95 - verschijnt 7 maart bv De Wakkere Muis - Passeerdersgracht 34-38 sous - 1016 XH Amsterdam Telefoonnummer: 020 528 5850 - e-mail: info@dewakkeremuis.nl www.wakkeremuis.nl
6 SOERKNAGER De Stenen Moppentapper Tekst: Geronimo Stilton / Illustraties: Giuseppe Ferrario e.a. Voorlezen vanaf 6 jaar / zelf lezen vanaf 8 jaar Korte inhoudsbeschrijving van het boek In het prehistorische stadje Rotsfort woont Geronimo Stilstone. Samen met zijn vrienden beleeft hij de spannendste avonturen, zoals worstelen met dinosaurussen. In dit verhaal besluit de allergrootste chagrijn van de hele prehistorie, Sjaggy Grumpf, dat hij nu ook weleens een keertje wil lachen en organiseert een moppenfestival. Speciaal hiervoor heeft hij een prachtige, stenen beker laten uithakken door de beroemdste kunstenaar aller oertijden, Jan Steenbikker. Zelfs de razend populaire Grootpoot-broers doen mee! Maar dan wordt de peperdure beker gestolen en plotseling vergaat iedereen het lachen Behandeling van het boek aan de hand van het thema Hoe was het leven in de oertijd? De serie Oerknagers speelt zich af in de oertijd, de prehistorie. De prehistorie is in alle culturen het tijdperk waarvan geen tekst bewaard is gebleven. Dat komt omdat de mensen toen geen letters kenden, en dus niet konden lezen of schrijven. Alles wat we weten over deze tijd komt van grottekeningen en vondsten die archeologen hebben gedaan. Denk aan voorwerpen als kommen, speren en pijlen. De mensen leefden als jagers, dus pijlpunten werden vaak opgegraven. Terwijl de mannen jaagden, zorgden de vrouwen voor de kinderen, het eten en de was. De mensen droegen kleren gemaakt van dierenvellen, schoenen waren er nog niet. De ruilhandel werd uitgevonden en ook het vuur. Wat een barre, maar bijzondere tijd moet het zijn geweest! Vertel kort iets over de oertijd en vraag dan aan de kinderen wat zij ervan weten. Welke dieren leefden er toen? Wat deden de mensen overdag? Gingen de kinderen naar school? Probeer samen een dag uit het leven van de oermens te beschrijven. Weetje Het woord prehistorie bestaat uit twee delen: pre = voor en historie = geschiedenis. Voor de geschiedenis, dus. De Nederlandse prehistorie begon heel lang geleden, zo n 250.000 tot 300.000 jaar terug! De Wakkere Muis 2014 illustraties Atlantyca SpA, Italië. All rights reserved. 2
6 SOERKNAGER Opdracht: Wat hoort bij de oertijd? Duur: 30 minuten Benodigdheden: papier, schaar, lijm, stiften, eventueel gebruikmaken van boeken of internet Verdeel de klas in groepjes van twee. Pak pagina 5 van deze lesbrief erbij waar allerlei verschillende voorwerpen op staan en geef er een (eventueel bruin gekleurd) leeg vel papier bij. Laat de kinderen er met een stift Oertijd boven schrijven. Weten de kinderen welke plaatjes van het blad in de oertijd thuishoren? Laat ze de voorwerpen uitknippen en op het lege vel papier plakken. Hang de kunstwerken daarna op in de klas en bespreek ze. Opdracht: Grotschildering van een prehistorisch fantasiedier Duur: 60 minuten Benodigdheden: houtskool (eventueel een gum om het houtskool uit te kunnen gummen), bruin papier (of papieren zakje), verf in de kleuren oker, bruin en wit, pen en papier. In de oertijd was er geen pen of papier. Toch lieten de mensen uit die tijd geschriften na in de vorm van grotschilderingen. De oudste die bewaard is gebleven, kun je nog steeds zien: in de Altamira-grot in Cantabrië, Spanje. Deze is wel 40.800 jaar oud! Vaak werden er dingen afgebeeld die met de jacht te maken hadden, zoals bizons. Laat de kinderen op het bruine papier (of het zakje) een prehistorisch fantasiedier tekenen waar in de oertijd op gejaagd zou kunnen zijn. Op het vel papier maken ze er een beschrijving bij door antwoord te geven op de volgende vragen: Woont het dier in een hol of nest? Wat eet het beest? Kan hij vliegen, lopen of zwemmen? Welke geluiden maakt het? Is het een gevaarlijk dier? Hoe groot is het? Eventueel kunnen ze het papier na afloop een beetje verkreukelen om het echt prehistorisch oud te laten lijken! Hang de kunstwerken op in de klas en laat de kinderen iets over hun ontwerp vertellen. De Wakkere Muis 2014 illustraties Atlantyca SpA, Italië. All rights reserved. 3
6 SOERKNAGER Waar komt de mop vandaan? Een mop is een kort verhaaltje dat je vertelt om de luisteraars te laten lachen. Moppen vertellen doen we al heel lang, maar niet zo lang dat oerbewoners elkaar al de ene mop na de andere vertelden! De Grieken en Romeinen begonnen ermee. Maar wij zouden waarschijnlijk niet zo hard lachen als zij om hun moppen. We hebben niet dezelfde humor als zij. De oudste grappige Nederlandse verhaaltjes dateren uit de middeleeuwen. Moppen worden vaak verteld om nare gebeurtenissen te verwerken, of om iets bespreekbaar te maken of je mening over iets te geven. Maar er worden ook veel (flauwe) moppen verteld over beroepen, de relatie tussen mannen en vrouwen, (domme) blondjes, dieren, ga zo maar door Opdracht: Maak de mop af Duur: 10 minuten Benodigdheden: pen en papier Bij de spelletjes behorende bij deze lesbrief staan een aantal moppen. Ze zijn alleen nog niet af! Alle werkwoorden ontbreken. Lukt het de kinderen om de juiste werkwoorden op de lege plekken te zetten en elkaar vervolgens te laten lachen? Kies een aantal kinderen uit die de moppen aan de klas vertellen (of als ze zelf een andere goeie mop weten, mag dat natuurlijk ook!). Lachen is écht gezond! Het wordt vaak gezegd: lachen is gezond! Maar is dat echt zo? Daar is veel onderzoek naar gedaan. Als je heel hard lacht, komt er in je hersenen een stofje vrij: endorfine. Dit is een pijnstillend stofje waar je je lekker van gaat voelen. Als je lacht, vermindert dat stress, depressie en bezorgdheid. Iets wat eerst een groot probleem leek, lijkt nu veel kleiner! Verder bevordert het de bloedsomloop en wordt het immuunsysteem gestimuleerd. Dat zorgt er weer voor dat als je lacht, je minder snel ziek wordt. Het klopt dus: lachen is écht gezond! De Wakkere Muis 2014 illustraties Atlantyca SpA, Italië. All rights reserved. 4
Spelletjes bij de lesbrief De Stenen Moppentapper Goed of fout Je hebt al heel wat gehoord over de oertijd! Dus jij weet vast precies wat goed of fout is. Zet maar een kruisje bij het juiste antwoord. De mensen uit de oertijd: 1 hebben stenen leren bewerken 2 gebruikten bewerkte stenen ook als versiering 3 maakten wapens van hout en steen 4 hebben foto s en teksten over hun leven gemaakt 5 hebben in hun grotten op de muren geschilderd G F Wat hoort bij de oertijd? Welke plaatjes horen thuis in de oertijd? Knip ze uit en plak ze op het vel papier dat je hebt gekregen. Zoek er zelf nog plaatjes bij op internet. De boeken van Geronimo Stilton worden in Nederland uitgegeven door De Wakkere Muis, Amsterdam Kijk voor meer informatie over de boeken op www.wakkerewinkel.nl. Atlantyca SpA Italië All rights reserved. Kijk voor andere kleurplaten en spelletjes op www.geronimostilton.com 5
Maak de mop af Deze moppen zijn onleesbaar! Lukt het jou om de werkwoorden zo snel mogelijk in de juiste vorm op de lege plekken te zetten? Als je denkt dat je de mop af hebt, roep dan zo hard als je kunt Gi-ga-geitenkaas. Een dino _ aan boord van een schip. De kapitein _ hem aan en _ : Waarom _ de boot onder water? De dino _: Omdat ik te veel vlees. En waarom _ je te veel vlees _? _ de kapitein. Omdat het vlees in de aanbieding _! hebben zeggen eten horen kijken zijn verdwalen willen antwoorden gaan eten vragen staan kijken hebben zijn Er _ twee sabeltandtijgers _ in de woestijn. Ik _ twee nieuwtjes voor je, een slecht en een goed, _ de een tegen de andere. Welke _ je het eerst _? Het slechte! Vandaag _ we alleen maar zand! En wat _ dan het goede nieuws? _ eens om je heen, er _ genoeg! Woordenrommel Geronimo maakt er een potje van! Alle woorden die hij in het Rotsforts Rumoer moet beitelen, zijn door elkaar gehusseld. Zoek jij de juiste woorden bij elkaar? Trek er een lijn tussen! dino vuur vergroot sabel dieren poot steen oer fos holen steen huid saurussen beren tandtijger tijd tablet afdruk siel glas De boeken van Geronimo Stilton worden in Nederland uitgegeven door De Wakkere Muis, Amsterdam Kijk voor meer informatie over de boeken op www.wakkerewinkel.nl. Atlantyca SpA Italië All rights reserved. Kijk voor andere kleurplaten en spelletjes op www.geronimostilton.com 6
Dinosaurussen tellen Los jij deze sommen op? Zet de uitkomst op de stippellijntjes. 2390 + 10 597 42 1120 34 3100 + 50 235 + 32 270 90 Kleur het juiste vakje Lees deze tekst. Welke tekst moet er staan? Kleur het juiste vakje. In het begin was de mens uit de oertijd een jager die rondzwierf / in een hut woonde. Daarna ging hij rondzwerven / een hut bouwen en begon hij zelf groenten te telen / op de computer te werken. Hij trok weg uit de grotten en ging in een hut / een villa wonen, dichtbij de velden. Nog later begon hij dieren te fokken / te lezen en te schrijven. Hij maakte ook potten van klei / gips. Na een tijdje leerde hij metalen / voedsel smelten om er wapens en gebruiksvoorwerpen van te maken. Deze periode werd de oude steentijd / nieuwe steentijd genoemd. De boeken van Geronimo Stilton worden in Nederland uitgegeven door De Wakkere Muis, Amsterdam Kijk voor meer informatie over de boeken op www.wakkerewinkel.nl. Atlantyca SpA Italië All rights reserved. Kijk voor andere kleurplaten en spelletjes op www.geronimostilton.com 7
Oplossingen Goed of fout 1. Goed 2. Goed 3. Goed 4. Fout 5. Goed Maak de mop af Wat hoort bij de oertijd? Woordenrommel Dinosaurussen Sabeltandtijger Steentablet Fossiel Vergrootglas Pootafdruk Oertijd Holenberen Vuursteen Dierenhuid Dinosaurussen tellen 2390 + 10 = 2400 597 42 = 555 1120 34 = 1086 3100 + 50 = 3150 235 + 32 = 267 270 90 = 180 Kleur het juiste vakje Rondzwierf Een hut bouwen Zelf groenten te telen Een hut Dieren te fokken Klei Metalen Nieuwe steentijd Kijk voor meer kleurplaten en spelletjes op www.geronimostilton.com De Wakkere Muis 2014 illustraties Atlantyca SpA, Italië. All rights reserved. 8