Quagga s: droom of nachtmerrie? Miguel Dionisio Pires

Vergelijkbare documenten
Praktijkproeven blauwalgenbestrijding in Noord-Brabant. Guido Waajen Miquel Lurling 3 november 2009

Biomanipulatie met mosselen

Blauwalgenbestrijding met waterstofperoxide Resultaten experimenten Bart Reeze (ARCADIS) Hans Matthijs en Petra Visser (UvA)

Volkerak-Zoommeer. Data-analyse Blauwalgen en Quagga mosselen

Quagga uitzetten: ja of nee?

Een ongenode gast: Amerikaanse rivierkreeft

Selectieve bestrijding van blauwalgen met H 2 O 2 : resultaten en recente ontwikkelingen

Over quagga s. exoot met potenties? Bram bij de Vaate. Waterfauna Hydrobiologisch Adviesbureau Lelystad

Mussel Power: wast een berg, kost een beetje de quaggamossels aan het werk gezet in een diepe plas

Kunnen we watervegetaties sturen en zo ja, welke kant gaan we dan op? Marcel van den Berg RWS Ruurd Noordhuis - Deltares

Noord Atlantische Oceaan winterindex: is er een relatie met blauwalgen?

De quaggamossel, visstand en sportvisserij. Willie van Emmerik Sportvisserij Nederland

Exoten in mondiale waterwegen: oorzaken en gevolgen

Noord Atlantische Oscillatie winterindex: is er een relatie met blauwalgen?

Veranderingen in plassen na invasies: voedselwebrelaties aan de hand van stabiele isotopen en vistrends

Mussel Power: Can the quagga mussel restrain cyanobacterial blooms in Lake Sloterplas?

Blauwalgen: biologie en toxines

Mogelijkheden van de inzet van driehoeksmosselen voor verbetering van de waterkwaliteit. Casestudy: Beheersgebied Hunze & Aa s

Ervaringen met de bestrijding van overlast door blauwalgen. Guido Waajen Waterschap Brabantse Delta 10 april 2008

Is de draagkracht van de Oosterschelde voor schelpdieren bereikt?

Herinrichten van diepe plassen door hergebruik baggerspecie: Voor en nadelen voor de visstand. Joke Nijburg

Quaggamosselen (Dreissena rostriformis bugensis) in het Volkerak-Zoommeer

De quaggamossel in Nederland, een vloek of een zegen?

De prestatie-indicatoren genoemd in de presentaties maken onderdeel uit van de begroting 2017, welke is geagendeerd voor de VV van november 2016.

vernieuwd cyanoprotocol: een verbetering?

Milieu-effectenbeoordeling van het project ingediend door de AG Haven Oostende.

Vertroebeling en (verarming van) de visstand in het Julianakanaal. Jasper Arntz 6 juni 2013

Ernst de Bokx Brachion-Idee

Helder water door quaggamossel

Het effect van invasieve rivierkreeften op de ondergedoken waterplanten in Loenderveen- Oost, Terra Nova en de Waterleidingplas

Smart Monitoring Innovatie van waterkwaliteitsbeoordeling. Milo de Baat

paspoort markiezaatsmeer / binnenschelde

Steef Peters IVM-VU. Water Insight (2005) BlueLeg Monitor(2012)

Snelle en betrouwbare analyse van de microbiologische zwemwaterkwaliteit met qpcr

Factsheet quaggamossel. (Dreissena rostriformis bugensis Andrusov, 1897)

Monitoring van blauwalgen risico s Ron van der Oost

Bedreigingen van aquatische biodiversiteit

Golden mussel Limnoperna fortunei

Deelsessie Goeree-Overflakkee

FACTSHEET. Quaggamosselen in Nederland. Verspreiding en implicaties voor het waterbeheer INHOUD

Quaggamossels en hun. dominantie in de. Sloterplas. J.M. Stroom. Techniek, Onderzoek & Projecten Onderzoek & Advies. 26 april 2016

Amerikaanse rivierkreeft in veenweidegebied. Onderzoek naar de verspreiding, abundantie en beheer in relatie tot het bereiken van de KRWdoelen

Toestandsevaluatie Natuur 2015 (T2015)

Effecten van toenemende warmte en CO 2 op het leven in zee

Statencommissie REW 1 februari KRW maatregelen rijkswateren

Kwantitatieve analyse effecten zonnepark Model en analysetool

Actualisatie zwemwaterprofiel De Grote speelweide Amsterdamse Bos 2017

Meten om te weten: 2,5 jaar Zandmotor

Werkt kwaliteitsbaggeren ook voor de chemische toestand van de KRW? Wat is de chemische toestand?

Epilimnion 100. Waterkwaliteit in Diepe Putten: Voorbeelden uit Rijnlands beheersgebied. Dood/mineralisatie. Primaire productie.

EOMORES. Sneak preview. Annelies Hommersom. "Earth Observation based services for Monitoring and Reporting of Ecological Status

Discussie blauwalgen protocol

De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ

STOWA-onderzoeksproject edna voedselwebanalyses

Waterkwaliteitsproblemen in gracht Donjon-complex Adviesrapport ter verkenning naar mogelijke oplossingen

Inhoud. Algen bij biologische filtratie van effluent. Rwzi en moerassysteem Everstekoog. lastig? of. Veel watervlooien, maar weinig algen.

Samenvatting IJzeradditie als herstelmaatregel

De toepasbaarheid van Dreissena polymorpha (Zebra mossel) in een waterfilter

21A STOWA. Publicaties van de STOWA kunt u bestellen op Arthur van Schendelstraat 816

zuiveringsmoerassen: werking en onderliggende processen

Blauwalgen in Nederland

Robuuste ecosystemen kunnen tegen een stootje

Workshop KRW Maatlatten

Biologie in het lab van de toekomst

Memo. Onderzoeksopzet voor het verbeteren van de waterkwaliteit in de Sloterplas

Werkblad - Les 2 - Waterbouw en ecologie

Homogeen meetnet. Resultaten en beoordeling

Behoud effectief middelenpakket: verantwoord gebruik en risico van einde toelating. Arjan de Bever Berkel Enschot 27 maart 2013

Van helder naar troebel..en weer terug COPYRIGHT. en de rol van actief visstandbeheer hierbij. Marcel Klinge. 2 juli

De meerwaarde: een casus. Martine Lodewijk programmamanager KRW voor waterschap Amstel Gooi en Vecht

Kwantitatieve PCR van potentieel toxische cyanobacteriën in oppervlaktewateren

Sloterplas: Systeemanalyse, blauwalgbestrijding en maatregelen. KRW - Hoofdrapport. Jasper Stroom. Techniek, Onderzoek & Projecten Onderzoek & Advies

MOSSELBANKEN IN DE WADDENZEE

Protocol voor de extractie van oppervlaktewater met Microcystis of Planktothrix dominantie voor de ELISA analyse van microcystines

resultaten van onderzoek uitgevoerd in 2013

Waterberging in beekdal Beerze

KRW Biotamonitoring in vis

Aanpak stedelijke waterprojecten. Dorien Roubos Vissen in de stad 16 juni 2011

Zes manieren om de boezem ecologisch gezond te maken. Roelof Veeningen Wetterskip Fryslân

KRW-Verkenner Themadag: KRW-instrumenten 15 maart

Ecologische doelstelling

C OMES HET LICHTKLIMAAT EN DE SCHELDEBODEM IN BEWEGING

Blauwalgenprotocol 2012 Aangepaste versie van blauwalgenprotocol 2011

Visstand meren (M14/M27) en de KRW

4.7 Exoten. Bram bij de Vaate, RIZA en Erwin Winter, RIVO

De invloed van de invasieve Quaggamossel en Zwartbekgrondel op het voedselweb in de Biesboschspaarbekkens

Quaggamosselen in Nederland: zegen of gevaar?

Van helder naar troebel..en weer terug. en de rol van actief visstandbeheer hierbij

Vermesting in meren en plassen

C OMES EEN KWALITEITSLABEL VOOR HET SCHELDEWATER?

Biobouwers en habitat-overstijgende interacties in kustecosystemen. Tjisse van der Heide

Invasieve Quagga s in rivieren

recreatieve overlast van waterplanten vraagt om goed vaarmanschap van de overheid. hoe als overheid te reageren

Growth and Functioning of the Microbial Plankton Community: Effects of Temperature, Nutrients and Light V.S. Brauer

IJzersuppletie in Terra Nova

Quick scan waterkwaliteit en ecologie Volkerak-Zoommeer

MOSSELWAD ( ) Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee

CSI in de Polder Environmental DNA voor het opsporen van dieren

Natuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater,

De Gouden Ham. Onderzoek blauwalgen. Rapportage : September 2007.

Transcriptie:

Quagga s: droom of nachtmerrie? Miguel Dionisio Pires

Slide Guido Waajen

Fig 5 modified from Gulati, Dionisio Pires & Van Donk 2008

Quick scan waterkwaliteit en ecologie Volkerak-Zoommeer

Experiments with mussels and natural seston from Lake Erie & Saginaw Bay Initial chl conc (µg/l) Microcystin / chl F A (ml/cm 2 /h) Date Treatment Fraction Mean ± SE Mean ± SE Mean ± SE 8/24/2004 ZM & SB5 seston: >53µm 11.36 ± 0.30 0.328 ±0.003 15.51 ± 5.55 Microcystis in <53µm 4.75 ± 0.15-12.60 ± 1.64 >53µm fraction. Total 16.10 ± 0.32 6.98 ± 3.40 8/24/2004 QM & SB5 seston: >53µm 11.36 ± 0.30 0.328 ±0.003 13.68 ± 3.62 Microcystis in <53µm 4.75 ± 0.15-26.55 ± 6.33 >53µm fraction. Total 16.10 ± 0.32 1.02 ± 1.27 8/31/2005 QM & LE seston: >53µm 1.40 ± 0.05 -- 119.52 ± 14.01 Melosira in >53µm <53µm 1.91 ± 0.03 46.23 ± 7.14 fraction Total 3.31 ± 0.07 70.20 ± 8.49 Vanderploeg & Dionisio Pires 2006

Secchi depth 0.9 0.8 Secchi depth (m) 0.7 0.6 0.5 0.4 0.3 0.2-4 0 1 2 4 7 10 14 Controls Dreissena Pond Day Waajen et al. submitted

Chl-a 120 100 green algae Volvocales Actinastrum diatoms Fragilariophyceae Coscinodiscophyceae cyanobacteria Aphanizomenon Microcystis rest group Cryptomonas Synura Waajen et al. submitted Chlorophyll-a g l -1 Chlorophyll-a g l -1 80 60 40 20 0 120 100 80 60 40 20 0 0 2 4 7 10 14 green algae diatoms cyanobacteria rest 0 2 4 7 10 14 Controls Dreissena Day

Selectief fourageergedrag Quagga s Microcystis Microcystis Microcystis Tang et al. 2014

USA experiments and lake observations Vanderploeg et al. 2001 Sarnelle et al. 2010 Vanderploeg et al. 2009 June 29, 2012

Enclosure studies Sarnelle et al. 2005 June 29, 2012

Enclosure studies TP promotes larger colonies Dreissena does not eat large colonies Sarnelle et al. 2005 June 29, 2012

Microcystins Survey of 39 lakes Knoll et al. 2008 Enclosure study June 29, 2012

Rekening houden met veld condities: leren van D. polymorpha P-addition reverses mussel effects :5-12 µg/l :25 µg/l :40 µg/l Sarnelle et al. 2012 June 29, 2012

Verspreiding quagga s VS http://nas.er.usgs.gov//queries/speciesanimatedmap.aspx?speciesid=95

Verspeiding Dreissenids wereldwijd Quinn et al 2013

Species distribution models Quinn et al 2013

Het gaat om meer dan enkel waterkwaliteit Vooral gekeken naar ecosysteem Infrastructuur echter ook aangetast: kost miljoenen

Classificatie Habitat Fytoplankton Zoöplankton Positief Negatief Neutraal/ Discussie Habitat en beschutting Blauwalgen weg, fytoplankton omlaag Blauwalgen-toename Afname Waterplanten Toename doorzicht Combi met nutrienten Macrofauna Vissen Vogels Parasieten/ bacteriën Nutriënten Meer diversiteit en dichtheid Voedsel, plantminnende soorten Afname zwevend stof Toxische pseudofaeces voedselwebveranderingen Last van toegenomen doorzicht toename

Vervolg classificatie Positief Negatief Neutraal/ Discussie Recreatie doorzicht Vastklampen, vispopulaties, waterplanten Infrastructuur Vervanging nodig, inzet chemicaliën

Hoe te monitoren, uitzetten ja/nee en KRW Wat weten we nou over quagga s en hun functioneren onder verschillende milieu-omstandigheden in NL? Zijn Amerikaanse (en andere) wateren wel vergelijkbaar met Nederlandse? Nadenken en meten neven-effecten (focus niet enkel op wq) Uitzetten? Wat was de oorzaak van de slechte waterkwaliteit? Kan de oorzaak aangepakt worden? Dan pas mosselen overwegen: wordt er geen andere schade toegebracht? Bezint eer ge begint