ISOLATIE BINNEN: PRAKTIJKGEVALLEN 1
Architectenbureau actief in renovatie, uitbreiding en nieuwbouw Hoofdzakelijk in Brussel en omgeving Woningen, kantoren, crèches, handelszaken 2
Presentatie Waarom? Impact? 3 casestudy s Besluit 3
3 projecten Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Casestudy 2: Renovatie van een eengezinswoning Casestudy 3: Renovatie zeer lage energie van een residentieel gebouw 4
Waarom binnen isoleren? Verbruik voor verwarming verminderen Comfort vergroten Voorgevel: terrein in het publieke domein Geklasseerde, esthetisch of stedenbouwkundig belangrijke gevel Gemeenschappelijke muren: de impact van de binnenisolatie langs buiten beperken Ingegraven muren Vraag van de bouwheer 5
Impact van binnenisolatie? Verlies van ruimte en nuttige oppervlakte,... Bouwvergunning nodig? Vereisten voor brandveiligheid, stabiliteit, geluidsisolatie,...? Esthetische impact op interieur Financiële impact Comfort en energiebesparing Gewijzigde eigenschappen muur: thermisch + hygrometrisch Verslechtering mogelijk Risico voor: architect, bouwheer, aannemer 6
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Lutherstraat - Brussel Studie van 2 wanden Voorgevel vanaf de benedenverdieping Kelderverdieping: half ingegraven muren Fotocredits: J. Kessler & S. Everaert 7
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Lutherstraat - Brussel Voorgevel vanaf de benedenverdieping >Blootstelling: NW >Gevel: minerale mortel/ blauwsteen - volledige muur >Locatie: plateau Dailly >Kelderverdieping: + 90 cm >Ventilatie: gecontroleerde mechanische ventilatie met hygrometrische sensor >Hoge energie prestaties 8
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Voorgevel > volledig afgestoken > gecementeerd >12 cm resolplaat Kingspan >Dampscherm Intello+ >houten voorzetwand 5 cm >gipsvezelplaat Fermacell 9
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Voorgevel >! performante isolatie = groter risico > Verantwoordelijkheid? Wie? Wat? > Onderhoud lijstwerk? > Verbinding met vloerbalken 10
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Voorgevel > Uitvoering = perfect? Test de luchtdichtheid! > Duurzaamheid? Onderhoudsluik 11
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Voorgevel > Studie Wufi: Dynamische studie van hygrothermische overdrachten Watergehalte brikken na 10 jaar Totaal watergehalte na 10 jaar Credit Wufi: Brouae bvba 12
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Voorgevel > Uitsprong van isolatiemateriaal op binnenmuur? 3 simulaties: uitsprong van isolatiemateriaal 0 cm/30 cm/60 cm :3 :14 Ψ: 0,245 W/mK Tmin project: 15,5 Tmin buur: 12,5 (13 ) Ψ: 0,077 W/mK Tmin project: 18,2 Tmin buur: 12 Ψ: 0,017 W/mK Tmin project: 19,2 Tmin buur: 12 13
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Voorgevel > Uitsprong van isolatiemateriaal op binnenmuur? 3 simulaties: uitsprong van isolatiemateriaal 0 cm/30 cm/60 cm > Risico op condensatie en verslechtering (schimmel, isolatie, ) > Temperatuurfactor > Risico beperkt door gecontroleerde mechanische ventilatie (permanente ventilatie) en verwarming buur 14
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Lutherstraat - Brussel Kelderverdieping: half ingegraven muren >Blootstelling: NW + ZO >Gevel: minerale mortel/blauwsteen - volledige muur >Locatie: plateau Dailly >Kelderverdieping: -1 m 90/-10 cm/-2 m 90 15
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Lutherstraat - Brussel 16
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Kelderverdieping: half ingegraven muren 17
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Kelderverdieping: half ingegraven muren > Veel vocht aanwezig > Balklaag deels in slechte toestand 18
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Kelderverdieping: half ingegraven muren > volledig afgestoken >bekuiping in TechniCrete E >verticale en horizontale injectie >isolatiemateriaal houtvezel 5 cm + voorzetwand hout/houtvezel 5 cm + >gipsvezelplaat Fermacell 19
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Kelderverdieping: half ingegraven muren! Aanhoudende vochtigheid 15-20% Contact met WTCB: houtvezelisolatie vervangen door XPS 20
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Kelderverdieping: half ingegraven muren >volledig afgestoken >bekuiping in TechniCrete E >verticale en horizontale injectie >XPS-plaat 5 cm + voorzetwand hout/xps 5 cm + >gipsvezelplaat Fermacell 21
Casestudy 1: Passiefrenovatie van een gebouw met 4 flats Kelderverdieping: half ingegraven muren 22
Casestudy 2: Renovatie van een eengezinswoning Woudlaan Wezembeek-Oppem Gevels benedenverd.: Luikse steen >Blootstelling: 4 gevels >Gevel: in zichtbare baksteen - volledige muur >Locatie: plateau Stockel >Benedenverdieping: +70 cm >Ventilatie: gecontroleerde mechanische ventilatie met hygrometrische sensor >Lijst aanwezig >Geen buitenisolatie (wens bouwheer) >Gladde afwerking (wens bouwheer) 23
Casestudy 2: Renovatie van een eengezinswoning Woudlaan Wezembeek-Oppem >Vloer benedenverdieping: betontegel en balkwerk >Diverse proefboringen: Balkwerk in goede staat Geen vocht dat naar de benedenverdieping stijgt Keldermuur = deels vochtig 24
Casestudy 2: Renovatie van een eengezinswoning Woudlaan Wezembeek-Oppem >Unilit 30 saneringsmortel >4 cm Luikse steen l=0,040=0,040w/mk m=7-14 >Afwerking: natuurlijke gips of kalkplamuur >Verf! Droogtijd! 25
Casestudy 2: Renovatie van een eengezinswoning Woudlaan Wezembeek-Oppem Facilitator Leefmilieu Brussel: kalkverven en twee-componenten siliconenverven bieden de beste doorlaatbaarheid voor waterdamp 26
Casestudy 2: Renovatie van een eengezinswoning Woudlaan Wezembeek-Oppem > Geen interventie op alle vloeren benedenverdieping/eerste verdieping > Indien interventie: minimum mortel Unilit 30 > Geen interventie op de binnenmuren > Eerste verdieping: initiële oplossing identiek als benedenverdieping maar uiteindelijk... > Risico op verslechtering: vochtwerende gevels 27
Casestudy 3: Renovatie van een flatgebouw Brugmannlaan - Ukkel Voorgevel: isolatie met kalkplamuur >Blootstelling: O-N-O >Gevel: in zichtbare baksteen - volledige muur >Locatie: plateau Vanderkindere >Benedenverdieping: +1 m 70 >Ventilatie: gecontroleerde mechanische ventilatie met hygrometrische sensor >Lijst aanwezig 28
Casestudy 3: Renovatie van een flatgebouw Voorgevel: isolatie met kalkplamuur > diverse proefboringen: Balkwerk in goede staat Geen stijgend vocht > volledig afgestoken > opening van de vloeren 29
Casestudy 3: Renovatie van een flatgebouw Voorgevel: isolatie met kalkplamuur >Unilit 30 saneringsmortel >4 cm isolerende kalkmortel Unilit 20 l=0,040=0,066w/mk m=4 >Afwerkingslaag: Natuurlijke gips of kalkplamuur >Minerale verf 30
Casestudy 3: Renovatie van een flatgebouw Voorgevel: isolatie met kalkplamuur >Buitengevel: zichtbare baksteen blootstelling O-N-O >Reiniging + toepassing van een waterafstotend product! 10 jaar waarborg! Uitvoering >Doeltreffendheid controleren: testen met karstenbuismethode 31
Casestudy 3: Renovatie van een flatgebouw Kelderverdieping: gemeenschappelijke muur rechts >Unilit 30 saneringsmortel >Hennep-kalkblok Isohemp 9-18 cm l=0,036=0,067 W/mK (0,071 W/mK 50% LV) m=2,8 >Afwerkingslaag: kalkmortel > Kalkverf 32
Casestudy 3: Renovatie van een flatgebouw Kelderverdieping: gemeenschappelijke muur rechts! vochtinsijpeling >Mortel TechniCrete E (! uitvoering) >hennep-kalkblok Isohemp 9-18 cm l=0,036=0,067 W/mK (0,071 W/mK 50% LV) m=2,8 >afwerkingslaag: kalkmortel >kalkverf 33
Casestudy 3: Renovatie van een flatgebouw Kelderverdieping: achtergevel >nieuw metselwerk betonblokken + nieuwe fundamenten >nieuwe waterdichtheid >isolatiepaneel XPS l=0,036=0,036w/mk (0,071 W/mK 50% LV) >hennep-kalkblok Isohemp 9 cm l=0,036=0,036w/mk (0,071 W/mK 50% LV) m=2,8 >afwerkingslaag: kalkmortel >kalkverf 34
Besluit: Analyse van type en blootstelling wand en bestaande problemen Technische, stedenbouwkundige, brandveiligheid- en andere vereisten Technische studies: kosten Theoretische beperkingen van de FT en studies, beperkingen van de Allin-one materialen Binnenisolatie die minstens de eigenschappen van de muur verandert: dampopen isolatie, beperkte dikte Opgelet voor de verbindingen Gezond klimaat & gebruik van de ruimtes Luchtdichtheid, ventilatie van de ruimtes (gecontroleerde mechanische ventilatie) Kosten van de verschillende oplossingen Premies? 35
Besluit: Competenties architect, studiebureau, aannemers Gebruik materialen & dampscherm Controle? Duurzaamheid? 100% verzekerd? Risico? Verantwoordelijkheid? Software: Therm (koudebruggen), Wufi (dynamische simulatie), Lezen: WTCB (TV, artikels), Isolin-tool Opleiding, uitwisselingen, facilitator LB, rondetafelgesprekken (Rhizome) Ervaring Keuze van natuurlijke materialen 36
Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Julien KESSLER UP! Architects Tel: +32 319 69 78/+32 474 66 39 34 E-mail: julien@up-architects.be 37