HET LEGER Uitgave: Ministerie van Defensie Directie Voorlichting en Communicatie April 2006 www.defensie.nl Informatie voor scholieren De Nederlandse krijgsmacht in het kort In deze folder vertel ik je alles over de krijgsmacht In het nieuws of in films zie je wel eens soldaten. Ze hebben allemaal wapens, kunnen goed vechten en zien er stoer uit. In het echt zien wij in Nederland zelden soldaten op straat. En zeker niet vechtend en schietend. Maar misschien ken je wel iemand die in het leger werkt. Waarom hebben we soldaten en wat doen ze precies? Als je op school geschiedenis krijgt, leer je dat er vroeger koningen en keizers zijn geweest die een groot en machtig rijk hebben gehad. Voor ons land zijn Karel de Grote en Napoleon wel de bekendste. Hun soldaten vochten om land in te pikken van een ander. Tegenwoordig hoeven wij niet meer bang te zijn dat onze buurlanden een stukje grond van Nederland willen inpikken. Maar in andere delen van de wereld gebeurt dit nog wel. Ook wordt 1 de Koninklijke Marine 2 de Koninklijke Landmacht 3 de Koninklijke Luchtmacht 4 de Koninklijke Marechaussee er gevochten omdat de afkomst of het geloof van de ander niet geaccepteerd wordt. Nederland werkt juist veel samen met de landen in Europa en in Noord-Amerika. Toch heeft Nederland een leger, ofwel een krijgsmacht zoals dat officieel heet. De krijgsmacht bestaat uit vier delen: De marine beschermt vanaf de zee, de landmacht blijft op het land, de luchtmacht bewaakt het luchtruim en de marechaussee is de politie van alle soldaten. Elk onderdeel van de krijgsmacht helpt mee ervoor te zorgen dat we in Nederland veilig kunnen leven. Ze beschermen ons land, maar doen nog veel meer. Waarom heeft Nederland een leger? Waarom hebben we eigenlijk een leger? In Nederland is het toch veilig om te wonen? Ja, maar dat is niet vanzelfsprekend. Een leger hebben we nodig voor als onze veiligheid wordt bedreigd. Om onze veiligheid te behouden, werken we samen met de legers van andere landen. En als landen ruzie met elkaar hebben, lossen we dat meestal op met praten en niet met schieten. Eigenlijk is het leger er alleen voor het geval dat praten niet meer helpt. Ons leger helpt vooral in andere landen, waar bijvoorbeeld oorlog is geweest, om daar mee te helpen een veilige samenleving op te bouwen.
Helpen en samenwerken Heb je wel eens gehoord van de Verenigde Naties (VN) of de NAVO? Dit zijn twee grote organisaties waarin landen samen aan onze veiligheid werken. Bij deze organisaties zijn veel landen aangesloten, Nederland ook. De Verenigde Naties en de NAVO zijn opgericht na de Tweede Wereldoorlog. Dit is de laatste oorlog waarin niet alleen Nederland, maar bijna heel de wereld betrokken was. De oorlog duurde ruim vijf jaar en heeft meer dan 25 miljoen levens gekost. Toen in 1945 een aantal landen een einde aan deze oorlog maakte, hebben veel landen met elkaar afgesproken om ruzies eerst proberen op te lossen door met elkaar te praten. Niemand wilde ooit nog zo n verschrikkelijke oorlog meemaken. In de Verenigde Naties werken landen samen om te proberen te voorkomen dat ergens in de wereld oorlog uitbreekt. Ze proberen de vrede in de wereld te bewaren. Dit lukt niet altijd. Als er ergens oorlog is, proberen ze van alles om die weer te stoppen. Bijvoorbeeld door soldaten uit andere landen naar die gebieden te sturen. Deze militairen gaan midden tussen de vechtende partijen in zitten en proberen afspraken te maken om het vechten te stoppen. Soldaten van een vredesmissie van de Verenigde Naties dragen altijd blauwe baretten of helmen. Daarom worden ze vaak blauwhelmen genoemd. De Verenigde Naties hebben zelf geen militairen, maar lenen die bij andere Wat doet het leger nou precies? De Nederlandse krijgsmacht heeft drie taken het eigen grondgebied beschermen (ook dat van de Nederlandse Antillen in het Caribisch gebied) en het grondgebied van de NAVO-bondgenoten; de vrede en veiligheid in de hele wereld bevorderen; helpen bij terroristische acties of dreigingen en helpen bij grote rampen door bijvoorbeeld noodbruggen te bouwen, zorgen voor goed drinkwater of voedsel uitdelen. Humanitaire hulpverlening noemen we dat. Om deze taken goed uit te kunnen voeren, oefenen de militairen veel. Dagelijks voeren ze deze (NAVO-)taken uit in binnen- en buitenland. Jaarlijks worden duizenden Nederlandse militairen (mannen en vrouwen) ingezet voor vredesmissies in het buitenland. 1 2 3 Vredesmissies landen of bijvoorbeeld bij de NAVO. De NAVO is de afkorting van Noord Atlantische Verdrags Organisatie. Dit is een groep van 26 landen waarvan de legers met elkaar samenwerken. De landen bij de NAVO hebben beloofd elkaar te helpen als een van hen wordt aangevallen. Een bondgenootschap noemen we dat. Het bewaken van vrede in de hele wereld is een van de belangrijkste taken van de NAVO-legers en dus ook van de Nederlandse krijgsmacht. Het leger is er ook om te helpen bij terroristische dreiging, grote natuurrampen of ongelukken. Vaak gaan millitairen van verschillende legers naar andere landen om daar vechtersbazen uit elkaar te houden. Ook Nederland stuurt hiervoor regelmatig soldaten naar het buitenland. Ze gaan dan op vredesmissie. Ze proberen de bevolking te beschermen en de vrede te bewaken. Het is dan niet de bedoeling dat ze zelf mee gaan doen in de oorlog. Wel nemen ze wapens mee, want ze moeten zich kunnen verdedigen. Dit betekent dat ze soms met wapens moeten ingrijpen. Dit werk kan gevaarlijk zijn. De soldaten op vredesmissie proberen ook wapens van de strijdende partijen te verzamelen, zodat ze niet meer kunnen vechten. Daarnaast helpen ze de bevolking met het herstellen van kapotgeschoten fabrieken, scholen en huizen. Ze helpen mee het gewone leven weer op gang te brengen. Er gaan niet alleen soldaten van de landmacht op vredesmissie. Ook de marine gaat vaak met fregatten (oorlogsschepen) naar oorlogsgebieden toe. Op zee controleren ze de scheepvaart op verboden ladingen, bijvoorbeeld wapens en drugs. De luchtmacht bewaakt met gevechtsvliegtuigen het luchtruim, ook helikopters kunnen veel doen om de veiligheid op de grond in de gaten te houden en in te grijpen als het nodig is. De marechaussee kan bijvoorbeeld landen helpen met het opleiden van politiemensen, om zo mee te helpen aan een normale samenleving, waar een regering de baas is en niet de sterkste vechters.
Het ministerie van Defensie De generaals beslissen niet zelf wanneer ergens soldaten naar toe gaan. Dat doen de regering en de Tweede Kamer. De regering en de Tweede Kamer besturen Nederland. De minister-president is de hoogste baas en bestuurt samen met de ministers het land. Een minister is de baas van een ministerie en adviseert de regering. Vaak wordt hij geholpen door een staatssecretaris. Elk ministerie houdt zich bezig met verschillende onderwerpen. Bijvoorbeeld: onderwijs, gezondheidszorg, landbouw, politie, verkeer en financiën. Iedereen die bij een ministerie werkt, werkt bij de rijksoverheid en is ambtenaar. De krijgsmacht valt onder het ministerie van Defensie. Bij het ministerie van Defensie werken niet alleen militairen, maar ook burgers. De militairen zijn zeg maar de soldaten, de burgers zijn gewone ambtenaren. Militairen kunnen uitgezonden worden op vredesmissie, burgers niet. Uniform Bij het ministerie van Defensie werken zo n 51.000 militairen en 14.000 burgers. De militairen dragen een uniform, de burgers niet. Elk krijgsmachtdeel heeft een eigen kleur voor het uniform. Bij de marine zijn de uniformen donkerblauw, bij de landmacht groen, bij de luchtmacht blauwgrijs en bij de marechaussee dragen de militairen een zwart jasje en een blauwe broek of rok. Als de militairen echt op pad gaan of oefenen, zijn deze kleren veel te mooi en ook niet handig. Dan dragen ze allemaal een gevechtsuniform, ofwel een camouflagepak (een groen vlekkenpak ). Als militairen naar heel warme gebieden worden uitgezonden is de kleur van het gevechtspak zandkleurig. Rangen Waar werken en wonen militairen?...papa komt bijna weer naar huis!... Verspreid door Nederland liggen kazernes, militaire vliegvelden en een marinehaven. Hier werken de militairen. De meeste militairen gaan s avonds gewoon naar huis. Alleen als ze oefenen of ver van huis wonen, kan dat niet. Dan slapen ze in de kazerne. Oefenen gebeurt ook veel in het buitenland, vaak wordt er ook samen geoefend met andere legers. Daardoor zijn militairen wel vaker ver van huis. Militairen bij de marine die varen, zijn vaak een paar maanden achter elkaar weg. Maar er zijn ook militairen die gewoon kantoorwerk doen. Militairen die voor langere tijd in het leger werken, krijgen meestal om de drie jaar ander werk binnen het krijgsmachtdeel of binnen het ministerie in Den Haag. Vrouwen als militair Hoewel militair zijn best een stoer beroep is en je het eerste denkt aan mannen, werken er ook veel vrouwen bij de krijgsmacht. Zij kunnen precies hetzelfde werk doen als mannen. Vrouwelijke militairen worden net zo goed als mannen uitgezonden op vredesmissie in het buitenland. Niet elke militair is soldaat. Soldaat is eigenlijk een rang. Alle militairen hebben een rang. Rangen zijn bijvoorbeeld korporaal, sergeant, luitenant, kapitein, majoor, kolonel of generaal. De rang geeft de plaats aan die je inneemt in de krijgsmacht. Een sergeant is hoger dan een soldaat, een kolonel is hoger dan een majoor. Bij de marine heten sommige rangen anders, bijvoorbeeld matroos, luitenant ter zee, schout-bij-nacht of admiraal. Een soldaat heet bij de marine matroos. Ook bij de marechaussee hebben bepaalde rangen een andere naam, bijvoorbeeld wachtmeester of marechaussee (is dezelfde rang als soldaat). Om snel te kunnen zien welke rang iemand heeft, dragen alle militairen hun rang op hun uniform. Marine Landmacht vice-admiraal Luchtmacht kapitein ter zee luitenant ter zee der 1e klasse sergeant matroos der 1e klasse generaal kolonel majoor sergeant soldaat der 1e klasse Marechaussee Wat kost het leger? De regering geeft elk jaar zo n 151 miljard euro uit. Het kost de regering zo n 7,7 miljard euro per jaar (5% van het totaal) om ervoor te zorgen dat het ministerie van Defensie alles kan betalen. Dat is veel geld, maar dat is ook wel nodig. Want behalve de salarissen van alle militairen en burgers moeten daar ook alle schepen, tanks, vliegtuigen en helikopters van betaald worden. generaal kolonel majoor sergeant soldaat der 1e klasse generaalmajoor kolonel majoor wachtmeester marechaussee der 1e klasse
Koninklijke marine De marine zorgt ervoor dat zeeën veilig zijn om op te varen. Deze taak wordt vaak ver weg van Nederland uitgevoerd, meestal samen met marines van andere (NAVO-)landen. Zorgen voor veilige handelsroutes op zee, de bestrijding van drugssmokkel of piraterij zijn enkele voorbeelden. Tijdens vredesmissies vervult de marine ook deze taken. Vanaf zee kan de marine hulp bieden zowel aan de bevolking als aan de militairen op de grond en in de lucht. Ook kan de marine het vervoer van militair materieel (bijvoorbeeld vrachtauto's en helikopters) verzorgen naar crisisgebieden. Ook op de Noordzee controleert de marine de scheepvaart, maar dan om te kijken of die zich wel houdt aan de milieuwetten en de regels voor de visserij. Ook ruimt de marine op de Noordzee nog steeds zeemijnen op uit de Tweede Wereldoorlog. De vaarroutes zijn allang mijnenvrij, maar vooral vissers hebben nog last van deze oude explosieven. Want al zijn ze oud, ze kunnen nog steeds ontploffen. De marine onderzoekt de zeebodem om zeekaarten te maken, voor zichzelf, maar ook voor al het andere scheepvaartverkeer. Deze taak voert de marine ook uit voor vredesmissies in het buitenland. Voor al deze taken en werkzaamheden heeft de marine verschillende soorten schepen: fregatten, bevoorradingsschepen, onderzeeboten, een amfibisch transportschip en mijnenjagers. Maar de marine heeft ook helikopters die geschikt zijn om boven zee hun werk te doen. Een belangrijk onderdeel van de marine is nog niet genoemd en dat is het Korps Mariniers. De mariniers zijn speciaal getrainde militairen van de marine. Ze worden ook wel zeesoldaten genoemd, omdat ze kunnen vechten op het land en op het water. Dat moeten zij overal ter wereld kunnen. Daarom trainen mariniers in ijskoud weer dicht bij de Noordpool en in warme gebieden dicht bij de Evenaar. In het Caribisch gebied helpen de mariniers het grondgebied van de Nederlandse Antillen te beschermen. Mariniers kunnen dus heel goed vechten. De mariniers zijn vaak de eerste troepen die worden ingezet voor vredebewarend werk. In totaal werken bij de marine zo n 9.800 militairen (van wie zo n 3.000 mariniers) en 1.200 burgers. Luchtverdedigings- en Commandofregat (Hr. Ms. De Zeven Provinciën)
Koninklijke Landmacht Bij de Koninklijke Landmacht werken ongeveer 22.000 militairen en zo n 4.000 burgers. Het is het grootste krijgsmachtdeel. De landmacht blijft op het land, maar de militairen kunnen makkelijk verplaatst worden naar ver weg gelegen gebieden. Gedeeltelijk zelfs met helikopters als dat nodig is. Vooral de rode baretten van de Luchtmobiele Brigade zijn getraind om op die manier met helikopters ingezet te worden. De landmacht heeft ook groene baretten. Dit zijn de commando s. Commando s zijn net als mariniers, speciaal getrainde militairen. De commando s kunnen ingezet worden voor gevaarlijk werk in oorlogsgebieden of om terrorisme te bestrijden. Er zijn ongeveer 400 commando s. Daar kom je dus niet zomaar bij. Afhankelijk van met welke wapens en voertuigen de militairen werken, kent de landmacht een indeling van infanterie, cavalerie en artillerie. De infanterie zijn de gewone soldaten te voet. Zij hebben alleen draagbare wapens. Bij de cavalerie zitten de militairen die met de zware tanks werken. Bij de artillerie werken de soldaten met kanonnen en mortieren. De genie zijn de bouwers en de slopers van de landmacht. Zij kunnen (nood)-bruggen bouwen of juist vernietigen. Bij vredesmissies gaat heel vaak de genie mee, want zij kunnen ook vernielde wegen, bruggen, huizen, scholen en waterleidingen herstellen. De landmacht heeft een Explosieven Opruimingscommando, dat is een moeilijke naam voor militairen die bommen en granaten onschadelijk kunnen maken. In Nederland moeten zij vaak nog oude bommen uit de Tweede Wereldoorlog opruimen. In het buitenland ruimen de militairen van het Explosieven Opruimingscommando tijdens vredesoperaties in beslag genomen munitie of wapens op. Er zijn veel verschillende beroepen in de landmacht, bijvoorbeeld vrachtwagenchauffeur, monteur, kok, dokter, verpleegkundige en computerdeskundige. Bijna elk beroep dat je kunt verzinnen, bestaat ook in het leger. Leopard gevechtstank 2A6
Koninklijke Luchtmacht De militairen van de luchtmacht verdedigen ons land en de vrede in en vanuit de lucht. De luchtmacht houdt het luchtruim boven Nederland goed in de gaten, om zo ongewenste vliegtuigen te kunnen dwingen het Nederlandse luchtruim te verlaten. De luchtmacht heeft veel meer taken en neemt ook vaak deel aan vredesmissies in het buitenland. Ze gaan bijvoorbeeld naar landen waar net een oorlog is beëindigd en waar Nederlandse militairen meehelpen vredesafspraken uit te voeren en meehelpen aan de wederopbouw. Voorbeelden zijn Irak en Afghanistan. Vaak zijn die landen nog niet helemaal veilig en door bescherming vanuit de lucht te bieden, kunnen militaire operaties op het land en vanuit zee beter uitgevoerd worden en zijn zo beter beschermd tegen vijandige vliegtuigen of helikopters. Om een luchtruim te beveiligen, beschikt de luchtmacht over gevechtsvliegtuigen (F-16 s) en gevechtshelikopters (Apaches). Met deze toestellen kan de luchtmacht grondtroepen of zeestrijdkrachten zowel verdedigen of juist aanvallen, maar ook verkenningen uitvoeren. Deze toestellen kunnen dus voor verschillende taken ingezet worden, ook op grote afstand van de thuisbasis in Nederland. Om de F-16 s in de lucht te kunnen bijtanken, beschikt de luchtmacht over zogenaamde tankvliegtuigen. Immers een straaljager moet, net als een auto, regelmatig tanken. De brandstof voor vliegtuigen is kerosine in plaats van benzine. De F-16 s vliegen ook wel eens op verzoek van de politie. Er zijn namelijk straaljagers die foto s kunnen maken (fotoverkenningsvluchten) van de grond. Dat kan handig zijn bij het oplossen van bijvoorbeeld een moord. Met de transportvliegtuigen (Hercules en KDC-10) en de transporthelikopters (Cougar en Chinook) kan de luchtmacht soldaten van de landmacht verplaatsen, zelfs met hun voertuigen. Vooral de soldaten van de luchtmobiele brigade (de rode baretten) werken veel samen met de luchtmacht. De transportvliegtuigen en transporthelikopters worden ook gebruikt om heel snel hulpgoederen te brengen naar gebieden, die bijvoorbeeld getroffen zijn door een ramp en voor vrachtwagens moeilijk te bereiken zijn. Naast gevechts- en transporthelikopters heeft de luchtmacht ook speciale reddingshelikopters (AB- 412) die mensen uit zee kunnen redden. Gelukkig komt dit niet zo vaak voor en worden ze veel vaker ingezet om zieke mensen van de Waddeneilanden te vervoeren naar ziekenhuizen op het vasteland. Om al deze taken goed uit te voeren werken er bij de luchtmacht zo n 8.800 militairen en 600 burgers. F-16 Fighting Falcon
Koninklijke marechaussee De Koninklijke Marechaussee is een militaire politie-organisatie. Marechaussees zijn eigenlijk politiemensen, maar dan in militair uniform: militaire politie dus. Zij zijn de politie voor de militairen in Nederland, maar ook voor Nederlandse militairen in het buitenland. Zo gaat de marechaussee altijd mee met militairen op uitzending in het buitenland en met oefeningen in het buitenland. Maar de marechaussee is niet alleen de politie voor alle militairen. De marechaussee voert nog veel meer taken uit. Zo speelt de marechaussee een rol bij de grensbewaking, bij de bestrijding van mensensmokkel, drugssmokkel en bij de bescherming van leden van het Koninklijk Huis (de Koningin en haar familie) en hun paleizen. Ook vreemdelingen, bijvoorbeeld vluchtelingen of mensen die zonder paspoort Nederland binnen komen, hebben te maken met de marechaussee. De marechaussee heeft ook een Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB). Hierin werken speciaal getrainde marechaussees die werk kunnen doen dat te vergelijken is met dat van commando s en mariniers. Op de Nederlandse vliegvelden heeft de marechaussee dezelfde taken als de politie. Mensen die hier hun auto fout parkeren, kunnen dus ook van de marechaussee een boete krijgen. Een andere taak van de marechaussee is vliegvelden beveiligen tegen terroristische aanslagen. Van iedereen die met een vliegtuig uit Nederland vertrekt, wordt de bagage en het paspoort gecontroleerd. De marechaussee is de politie van het leger De marechaussee helpt de politie bij grote evenementen of demonstraties. Hiervoor heeft de marechaussee net als de politie ME-ers (mobiele eenheden), die bijvoorbeeld kunnen optreden bij voetbalrellen. Onderzoeken van de recherche worden vaak samen door de politie en marechaussee gedaan, want ook de marechaussee heeft rechercheurs die heel goed sporen en vervalsingen kunnen onderzoeken. Marechaussees dragen een uniform dat lijkt op dat van de politie. Behalve als ze voor speciale gelegenheden er sjiek moeten uitzien. Dan dragen ze geen pet of baret, maar een hoge hoed met een oranje pluim (de kolbak). Als de belangrijke gasten langslopen staan ze strak in de houding met de sabel recht omhoog en dragen ze witte handschoenen. Ook hebben ze dan een mooi wit koord om. Dit koord heet een nestel. Vooral bij speciale gelegenheden van de Koningin zie je vaak de marechaussee ere-escorte of ceremoniële diensten verlenen. De Koninklijke Marechaussee telt ruim 6.600 personeelsleden: zo n 6.100 militairen en 500 burgers. Motorrijders van de Koninklijke Marechaussee