Welzijn van uitzendkrachten: nieuwe bepalingen In het Belgisch Staatsblad van 28 december 2010 verscheen het nieuw koninklijk besluit (KB) van 15 december 2010 tot vaststelling van maatregelen betreffende het welzijn op het werk van uitzendkrachten. Dit KB vervangt het huidige KB van 19 februari 1997 inzake veiligheid en de gezondheid op het werk van uitzendkrachten. Het nieuwe KB vormt voortaan titel VIII, hoofdstuk IV van de Codex over het Welzijn op het werk. Kort samengevat herneemt het nieuwe KB grotendeels de vroegere bepalingen maar verfijnt het de inhoud van de werkpostfiche en voorziet het in de oprichting van een centrale gegevensbank met daarin informatie over de medische geschiktheden van de uitzendkrachten 1. Hierna volgt een beknopte bespreking van het nieuwe KB. 1. Werkpostfiche 2 Elke gebruiker van een uitzendkracht moet voor de terbeschikkingstelling van de uitzendkracht aan het uitzendbureau alle inlichtingen verstrekken betreffende de vereiste beroepskwalificatie en de specifieke kenmerken van de werkpost. De gebruiker stelt hiertoe een werkpostfiche op in samenwerking met de preventieadviseur van de interne dienst en de preventieadviseurarbeidsgeneesheer. Dit is nodig voor elke uitzendkracht tewerkgesteld op een werkpost of functie waarvoor gezondheidstoezicht verplicht is. Na advies van het Comité, de syndicale delegatie of bij onstentenis van de werknemers zelf, bezorgt de gebruiker de werkpostfiche aan het uitzendbureau. Het nieuwe KB legt de minimale inhoud van de werkpostfiche vast maar de vorm kan vrij worden gekozen. Een model van werkpostfiche is als bijlage I gevoegd bij het KB. A) Inlichtingen in te vullen door de gebruiker Op basis van de risicoanalyse dient de gebruiker tenminste volgende inlichtingen in te vullen: De unieke identificatie evenals datum van invulling (zie rubriek A, bijlage I); Gegevens van de gebruiker (zie rubriek B, bijlage I); De precieze beschrijving van de eigenschappen van de werkpost of de functie (zie rubriek E, bijlage I); De onmiddellijke toepassing van de maatregelen verbonden aan de moederschapsbescherming (zie rubriek F, bijlage I); De aanduiding van het verplicht gezondheidstoezicht (zie rubriek G, bijlage I); Bij verplicht gezondheidstoezicht de aanduiding van de aard van de werkpost of activiteit door de aard van het specifieke risico aan te duiden (zie lijst in rubriek G, bijlage I); De aard van de werkkledij of PBM s (zie lijst in rubriek H, bijlage I); 1 Aanpassingen van de verplichtingen betreffende het welzijn van uitzendkrachten, Preventie en Interim, p. 1/5. 2 Zie de artikelen 4 tot en met 6 van het KB van 15 december 2010. NAVB-CNAC 1
De aard van de vereiste opleiding (zie rubriek I, bijlage I). B) inlichtingen in te vullen door het uitzendbureau: Gegevens uitzendbureau en datum van afgifte van een kopie aan de uitzendkracht (zie rubriek C, bijlage I); Gegevens van de uitzendkracht (zie rubriek D, bijlage I); Voor bijlage I zie www.navb.constructiv.be/nl/welzijnsinfo/regelgeving/koninlijke_besluiten 2. Gezondheidstoezicht en verdeling van de verplichtingen A) Beroep op een externe dienst In afwijking op het algemene principe, kan een uitzendbureau een beroep doen op meerdere externe diensten voorzover er per kantoor (plaatselijke vestiging van een uitzendbureau) steeds een beroep wordt gedaan op dezelfde externe dienst. Meerdere uitzendbureaus kunnen op hun beurt gezamenlijk een beroep doen op dezelfde externe dienst voor één of meerdere kantoren. Om gebruik te kunnen maken van deze mogelijkheden en dus te veranderen van externe dienst, moet het betrokken uitzendbureau voor 1 februari 2011 zijn externe dienst daarvan op de hoogte brengen 3. B) Gezondheidstoezicht Via raadpleging van de centrale gegevensbank, gaat het uitzendbureau na of de uitzendkracht arbeidsgeschikt werd verklaard voor de betrokken werkpost of functie en welke de geldigheidsduur is van deze geschiktheid voor elke tewerkstelling. Is een gezondheidsbeoordeling nodig of is de geldigheidsduur van de arbeidsgeschiktheid verstreken, dan bezorgt het uitzendbureau aan de uitzendkracht een formulier verzoek om gezondheidstoezicht over de werknemers bestemd voor de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer van de externe dienst van het uitzendbureau. De gezondheidsbeoordeling kan ook worden uitgevoerd door de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer van de interne dienst of de externe dienst van de gebruiker. Het formulier voor de gezondheidsbeoordeling dat zowel de arbeidsgeschiktheid als de duur ervan bepaalt, wordt gevoegd in de centrale gegevensbank. C)Inentingen Het is het uitzendbureau dat verantwoordelijk is voor de reglementaire bepalingen inzake de inentingen. D) Moederschapsbescherming Met uitzondering van een aantal te nemen maatregelen om blootstelling aan bepaalde risico s te vermijden 4, is het uitzendbureau verantwoordelijk voor naleving van de bepalingen inzake moederschapsbescherming. 3 Aanpassingen van de verplichtingen betreffende het welzijn van uitzendkrachten, Preventie en Interim, p. 4/5. 4 Het KB van 15 december 2010 verwijst hier naar artikel 42, 1, eerste lid, 1 en 3 en 2 van de Arbeidswet van 16 maart 1971. NAVB-CNAC 2
D)Zelfde niveau van bescherming voor de uitzendkracht De gebruiker zorgt ervoor dat het werk wordt uitgevoerd in de beste omstandigheden opdat de uitzendkracht hetzelfde niveau van bescherming geniet als de andere werknemers van de onderneming. De gebruiker neemt, voorafgaand aan elke door de uitzendkracht nieuw uitgeoefende activiteit, de volgende maatregelen: Hij gaat de bijzondere beroepskwalificatie van de uitzendkracht na; Hij stelt werkkledij en PBM s kosteloos ter beschikking; Hij gaat na of de aan het medisch toezicht onderworpen uitzendkracht medisch geschikt werd verklaard om de te begeven werkpost of functie te bekleden. Dit gebeurt aan de hand van het formulier voor de gezondheidsbeoordeling of een afdruk uit de centrale gegevensbank. E) Onthaal van de uitzendkracht De gebruiker of een lid van zijn hiërachische lijn zorgt ervoor dat elke uitzendkracht info krijgt inzake: Alle risico s verbonden aan de werkpost; De verplichtingen van de hiërachische lijn; De opdrachten en bevoegdheden van de interne dienst; Toegang tot de sociale voorzieningen; Wijze van uitoefening van het recht op spontane raadpleging; Organisatie EHBO; De lokalisatie van de gevaarlijke toegangszones en de maatregelen genomen in spoedgevallen en in geval van ernstig en onmiddellijk gevaar. De gebruiker bezorgt de uitzendkracht de specifieke veiligheidsinstructies en zorgt voor een voldoende en aangepaste opleiding van de uitzendkracht. F) toezicht op uitoefening taken en opdrachten interne of externe dienst De gebruiker gaat na of de interne of externe dienst de volgende taken verricht: Bezoek van de arbeidsplaatsen en het onderzoek van de werkpost die de uitzendkracht bezet of zal bezetten met het oog op de opmaak van de werkpostfiche; Voorstel tot eventuele collectieve aanpassing van de werkpost; Het uitvoeren van de gezondheidsbeoordelingen en de spontane raadplegingen. Overzicht van voornaamste verplichtingen uitzendbureau- gebruiker VERPLICHTINGEN UITZENDBUREAU GEBRUIKER Opmaak werkpostfiche Nagaan arbeidsgeschiktheid van de uitzendkracht Uitvoeren van Gezondheidsbeoordeling Externe dienst uitzendbureau Kan ook gebeuren door interne of externe dienst NAVB-CNAC 3
Inentingen Moederschapsbescherming Zorgen voor zelfde niveau van bescherming Werkkledij PBM s Onthaal Veiligheidsinstructies Opleiding Toezicht op uitoefening taken en opdrachten interne dienst of externe dienst: Bedrijfsbezoeken Voorstel collectieve aanpassing werkpost Uitvoeren gezondheidsbeoordeli ng en spontane raadpleging gebruiker 3. Centrale gegevensbank Nieuw is dat een centrale gegevensbank wordt opgericht met als doel de opvolging van het gezondheidstoezicht, nutteloze herhalingen van gezondheidsbeoordelingen te vermijden en de uitwisseling van gegevens te vergemakkelijken. Deze gegevensbank bevat minstens de gegevens vermeld in bijlage II bij het KB, voor elke uitzendkracht die onderworpen is aan het gezondheidstoezicht. Voor bijlage II zie www.navb.constructiv.be/nl/welzijnsinfo/regelgeving/koninlijke_besluiten Deze gegevensbank wordt beheerd door de centrale preventiedienst voor de sector van de uitzendarbeid (Preventie en Interim). Onder beheer wordt verstaan het vastleggen van de modaliteiten voor het opstellen, de werking, de bewaring van en de toegang tot de gegevens. De interne en externe diensten van de uitzendbureaus en de gebruikers zijn ertoe gehouden hun gegevens onder elektronische vorm over te maken aan Preventie en Interim. 4. Organisatie van de kosten Het KB voorziet in een incentief voor de daadwerkelijke uitvoering van de medische onderzoeken. Zo worden de kosten van de preventieopdrachten van de externe diensten voor de uitzendkrachten verdeeld over alle uitzendbureaus. De uitzendbureaus betalen daarvoor een bijdrage aan het Sociaal Fonds voor de Uitzendkrachten. Het betreft een forfaitaire bijdrage per voltijds equivalent tewerkgestelde uitzendkracht. In 2011 bedraagt deze bijdrage: NAVB-CNAC 4
Voor een uitzendkracht tewerkgesteld als arbeider: 56, 82 EUR. Voor een uitzendkracht tewerkgesteld als bediende: 11, 36 EUR. Belangrijk is dat deze bijdragen door de uitzendbureaus kunnen worden gerecupereerd indien het medisch onderzoek daadwerkelijk werd uitgevoerd 5. Het sociaal fonds voor de uitzendkrachten dient nog de voorwaarden en nadere regels te bepalen inzake ondermeer de betaling, terugbetaling en verhoging van de bijdragen. 5. Verbodsbepalingen De tewerkstelling van uitzendkrachten is verboden aan afbraakwerken van asbest en verwijdering van asbest; aan de werkzaamheden betreffende begassingen. Het is tevens verboden voor het uitzendbureau en de gebruiker een uitzendkracht tewerk te stellen aan een werkpost of functie waarvoor de verplichte werkpostfiche niet werd opgesteld en waarover de uitzendkracht niet werd geïnformeerd. Tot slot geldt ook een verbod van tewerkstelling indien de gebruiker een uitzendkracht tewerk stelt aan een andere werkpost of functie indien deze andere risico s inhoudt dan deze vermeld op de werkpostfiche en die tot gevolg hebben dat een werkpostfiche verplicht moet worden opgesteld. 5 Aanpassingen van de verplichtingen betreffende het welzijn van uitzendkrachten, Preventie en Interim, p. 3/5. NAVB-CNAC 5