Een handleiding voor leraren in het basisonderwijs. Een buik van wol door Theatergroep Fien Spel: Joep Conjaerts en Susanne Roos - Muziek: Joep Conjaerts Regiecoach: Annelies van Wieringen Tekst en advies: Jaap Robben Decor: Giel Renswoude Flyer: Appeltje-S
In deze handleiding vindt u de volgende onderwerpen op de volgende pagina`s Inleiding Pag. 3 De voorstelling Pag. 3 De spelers Pag. 3 Voorbereiding met de leerlingen..pag. 4 De koffer van papier Pag. 5 Na de voorstelling.pag. 6 Nagesprek..Pag. 7 Opdracht 1: Mijn koffer vol monster! (Theater opdracht)..pag. 8 Opdracht 2: Lief Herinnerding (Schrijf opdracht)...pag. 9 Lief/lieve.Pag. 10 2
Inleiding U staat op het punt om met uw groep te kijken naar de voorstelling Een buik van wol van Theatergroep Fien. In dit boekje vindt u achtergrondinformatie over de voorstelling, de spelers en een aantal opdrachten die u met uw groep vóór en na de voorstelling kunt uitvoeren. Wij wensen u veel plezier met de voorbereidingen, de voorstelling en de opdrachten. De voorstelling Een buik van wol gaat over Mevrouw Catharina. Tussen de herinneringen in haar hoofd wonen Toon en Kato. Ze houden alles keurig op orde zodat er nooit een herinnering kwijtraakt. Dat doen ze hun hele leven al. In het begin was het er leeg en kaal; een baby herinnert zich nog niks. Inmiddels heeft zich hier een heel leven verzameld. Morgen viert mevrouw Catharina haar 90ste verjaardag. Toon en Kato willen haar graag verrassen. Ze hebben taart en een liedje, maar geen cadeau Een buik van wol is een muzikale en poëtische voorstelling over hondjes, heimwee en sneeuw. Over verliefd worden, breien en kwijtraken. Maar hoe kwijt kan iets zijn als je het met dichte ogen nog steeds kunt zien? De spelers Susanne Roos is actrice en jeugdtheatermaker. Ze studeerde aan de theaterschool in Utrecht en speelde o.a. in de voorstelling Sjonny & Bep van Frank Groothof uit Sesamstraat. Met Theatergroep Fien maakte ze Het verloren sporen museum waarmee zij sinds seizoen 2010-2011 door het hele land speelt. Daarnaast geeft zij theaterlessen en workshops aan diverse groepen. Joep Conjaerts is singer-songwriter en acteur. Hij studeerde Kleinkunst aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen. Voor Liquid Love Hotel van Toneelgroep Ceremonia (Gent) schreef hij de soundtrack. In seizoen 2010-2011 was hij te zien in Bij de buren van Theater Luxemburg (Antwerpen) en in You Are Here (Berlijn) van Dries Verhoeven. Daarnaast zingt hij zijn eigen liedjes in het Nederlands en Limburgs dialect, solo of met band. De schrijver Jaap Robben is schrijver, dichter en theatermaker. Samen met Susanne maakte en speelt hij de voorstelling Het verloren sporen museum. Er staan drie gedichtenbundels op zijn naam, waaronder Zullen we een bos beginnen? (nominatie Gouden Uil voor de Jeugdliteratuur 2009) Daarnaast schreef hij de jeugdroman De Zuurtjes. Hij was stadsdichter van Nijmegen en werkt naast Fien ook voor Theatergroep Kwatta. Hij heeft gestudeerd aan de Koningstheaterakademie in Den Bosch. 3
Voor de voorstelling Voorbereiding: Brief van Fien Beste Juf / Meester en kinderen, Binnenkort gaan jullie kijken naar de voorstelling Een buik van wol van Theatergroep Fien. Joep en Susanne spelen daarin. Ze hebben er nu al veel zin in en ze hopen jullie ook. Een buik van wol gaat over Mevrouw Catharina. Zij is 90 jaar. Dat is heel oud! Misschien ken je zelf ook wel een heel oude persoon. Wie van jullie heeft er bijvoorbeeld een opa of oma? En heeft een van jullie ouders misschien ook nog een opa of oma? Die is dan misschien wel even oud als Mevrouw Catharina. Die opa of oma van je vader of moeder is ooit net zo jong geweest als jullie nu zijn. Probeer je dat eens voor te stellen! Ze hadden nog geen rimpels, waren nog niet grijs, kaal, krom en langzaam. Ze gingen huppelend naar school! Oude mensen hebben al een heleboel meegemaakt en hebben meestal veel herinneringen. Ze kennen vaak een hoop verhalen. Wie wil zo`n herinnering of verhaal vertellen aan de rest van de klas? Ik heb een opdracht voor jullie! Let op, hier komt ie Iedereen mag een paar minuutjes voor zichzelf nadenken over het volgende: Wat is het leukste dat je ooit hebt meegemaakt met je iegen opa of oma, of die van je ouders? (Toen ik deze vraag aan Susanne stelde zei ze: Ik mocht vroeger altijd op schoot zitten bij mijn opa wanneer hij de auto de oprit opreed!) Misschien leefde zo`n opa of oma niet meer toen je geboren werd, of kun je niks bedenken Bedenk dan wat je graag met ze had willen meemaken of met andere woorden: verzin gewoon een herinnering! Pak nu een vel papier, en maak van die herinnering een mooie tekening. Heb je hem af? Op de volgende pagina vinden jullie een voorbeeld van een Koffer van papier. In zo`n koffer kun je die tekening bewaren. Veel plezier met versieren, knippen, vouwen en plakken. Ik hoop dat jullie nu benieuwd zijn geraakt naar Een buik van wol. Tot bij de voorstelling! Lieve groetjes, Theatergroep Fien. P.s.: Wist je dat Het in een theaterzaal meestal best wel donker is? Dat is omdat je dan de theaterlichten beter kunt zien en je de wereld om je heen een beetje kunt vergeten. Je een voorstelling niet net als een tv-programma kan wegzappen? De acteurs praten en zingen live. Een buik van wol duurt ongeveer 45 minuten. Het erg stoort als je door een theatervoorstelling heen praat? Dus: goed opletten! 4
De koffer van papier Kopiëer en vergroot deze pagina op A3 formaat. Knip de buitenlijnen en versier. Vouw de binnenlijnen. Plak de stippelflapjes vast aan de zijkanten. 5
Na de voorstelling Wanneer u en uw leerlingen de voorstelling Een buik van wol hebben gezien, kunt u een verwerkingsles geven op basis van een nagesprek en een tweetal opdrachten. Het nagesprek Iedereen beleeft een voorstelling op zijn eigen manier. Door na te praten over de voorstelling krijgen leerlingen de mogelijkheid om te reageren op wat ze hebben gezien en ervaren. Ze kunnen nog eens over de voorstelling nadenken, iets beter begrijpen en ze kunnen vertellen wat ze ervan vonden. Op de volgende pagina vindt u vragen die u kunt stellen om een gesprek op gang te brengen. De gegeven antwoorden zijn een leidraad en een hulpmiddel. Misschien komen de leerlingen zelf met andere verassende ideeën of inzichten die ook juist zijn of aanzetten tot verder denken en praten. De opdrachten Door de verwerkingsopdrachten komen uw leerlingen vanuit een ander oogpunt in aanraking met de thematiek en disciplines van de voorstelling. Ze gaan zelf aan de slag. Hierdoor vindt ook verdieping plaats. De eerste opdracht is een spelopdracht, de tweede een schrijfopdracht met een werkblad. 6
Nagesprek Hieronder vindt u mogelijke vragen om te stellen. De antwoorden kunnen als richtlijn gebruikt worden. Over wie gaat de voorstelling? Over Mevrouw Catharina, Toon, Kato, Meneer Catharina en IJsbeer. Waar speelt de voorstelling zich af? In de zolderkamer in het hoofd van mevrouw Catharina, daar waar herinneringen worden bewaard. Wie zijn Toon en Kato? Welk beroep hebben zij? Toon en Kato zijn twee figuren die wonen in het hoofd van Mevruw Catharina. Ze zijn een soort conciërges. Ze passen op de herinneringen van Mevrouw Catharina. Heb jij ook kamers in je hoofd? Welke en wat wordt daar gedaan? Wie is Meneer Catharina? Wat is zijn beroep? Meneer Catharina is de man van mevrouw Catharina en hij is sneeuwschuiver. Wat zit er in de koffers? Herinneringen van Mevrouw Catharina: Van toen ze een baby was, van sneeuwvlokken, van een monster in de tuin, breinaalden en een knuffel in een pot, de ontmoeting met Meneer Catharina, liefdesliedjes, liefdesbrieven, de open haard een sneeuwschuiver Hun hondje IJsbeer en nog veel meer. Wat gebeurt er op het eind met alle herinneringen? De herinneringen worden sneeuw. Mevrouw Catharina vergeet de dingen die in haar leven gebeurd zijn. Wat is een buik van wol hebben? Het gevoel hebben dat er wol in je buik zit omdat dingen voorbij gaan. Een soort heimwee-wol. Gaan er wel eens dingen voorbij waarvan je niet wil dat ze voorbij gaan? Of: Wie heeft er ook wel eens heimwee? Waar heb je dan heimwee naar? Wat voel je dan? Mevrouw Catharina gaat breien om het heimwee-gevoel kwijt te raken. Wat doe jij wanneer je heimwee hebt? In de voorstelling worden ook geluiden en muziek gemaakt. Welke geluiden en instrumenten heb je gezien of gehoord? Geluiden: Wind en sneeuw, het monster, open haard. Instrumenten: xylofoon, guitalele (kruising tussen een gitaar en een ukelele), gitaar. Heeft iemand een idee wat er met vergeten dingen gebeurt? 7
Opdracht 1: Mijn koffer vol monster! (Theater opdracht) Benodigdheden: Aantal deelnemers: Opstelling: Duur: Tip: Een koffer. De hele klas. In de kring of met de leerlingen achter hun tafeltjes. 5 15 min/opdracht. In totaal ongeveer 40 min. Ruimte om te bewegen is handig. Leg de koffer goed zichtbaar neer. U kunt in plaats van een koffer ook een doos gebruiken. In Een buik van wol zitten herinneringen in koffers. Als een koffer wordt geopend komen de herinneringen tot leven door geluiden of spel. 1) Oefen met de leerlingen de volgende geluiden (5 min): Wind. Applaus. Geluiden van een hondje. Geluiden van een monster. 2) Maak er nu een spel van: zodra de koffer open gaat maken de leerlingen de geluiden van wind / applaus / het hondje / het monster. Zodra de koffer dichtgaat, stopt het geluid. Een soort Anna-Maria- Koekoek. (10 min) Kunnen de leerlingen zelf een geluid verzinnen dat uit de koffer komt? Tip: U kunt er voor kiezen de helft van de kinderen achter de koffer te laten staan. De andere kinderen zijn dan publiek. Ook kan een leerling de dirigent zijn door de koffer open en dicht te maken. 3) Een monster maakt niet alleen enge geluiden. Hij heeft ook een monsterlijk gezicht en loopt griezelig. Oefen dit met de leerlingen en combineer het vervolgens met het openen en sluiten van de koffer. Ook hier kan de helft van de kinderen publiek zijn. (10 min) Tip: Maak er een wedstrijd van wie is het engste monster? En, er kunnen ook zielige / blije hondjes of andere dingen uit de koffer komen. Kunnen de leerlingen iets bedenken? 4) Welke herinneringen zouden bij het monster in de koffer kunnen horen? Maak met de leerlingen de volgende spel situaties af (15 min): Een meisje ligt in bed. Ze wordt wakker door een geluid Een lief monster woont naast een jongen. De jongen is jarig en geeft een feestje Een juf of meester zit na schooltijd in het lokaal na te kijken. De kinderen uit haar of zijn klas willen haar of hem verrassen De leerlingen kunnen de situaties nu improviserend uitspelen: Bedenk samen met hen welke rollen er per situatie te verdelen zijn. Verdeel de rollen en laat de leerlingen in groepjes oefenen. Daarna kunnen ze de scènes spelen voor de rest van de klas. Spreek met hen af dat wanneer de koffer open gaat, de scène begint. Tip: U kunt deze opdracht natuurlijk ook doen rondom de wind, het applaus, het hondje of iets dat de leerlingen zelf bedenken. 8
Opdracht 2: Lief Herinnerding (Schrijf opdracht) Opdracht 2a Toen mevrouw Catharina een meisje was, had ze een hele lieve knuffel. Haar moeder vond haar daar te oud voor worden en dus stopte Catharina de beer in een pot. (Zo kon ze hem stiekem toch bewaren). Later is ze hem verloren, toen ze op vakantie was. Nu zit de beer alleen nog in haar herinneringen. Zijn er dingen die jij vroeger had en die nu alleen nog in je herinneringen zitten? Schrijf ze op: Denk aan: knuffels, te kleine kleren, fiets, speelgoed, sleutelhangers, zonnebril, horloge,... Opdracht 2b Welk van de dingen die je net opschreef is het meest bijzonder? Kies er één uit. Dit is je Herinnerding. Maak de volgende zinnen af: Mijn Herinnerding is Ik kreeg het toen Ik raakte het kwijt toen.. Zo zag het eruit (teken het): Ik gebruikte het altijd wanneer ik:.. Als ik het nog had dan zou ik gaan:... Ik herinner me nog dat Ik zou aan mijn herinnerding graag vertellen dat....... Opdracht 2c Bedenk wat voor brief jouw herinnerding het liefste zou ontvangen. Schrijf die speciale brief op de lijntjes op de volgende bladzijde. Je kunt de zinnen gebruiken die je net afgemaakt hebt. 9
Lief / Lieve P.S.: Knip hem uit, vouw de brief en stop hem in je koffer van papier. 10