Klimaatpsychologie: ons brein haalt vreemde fratsen uit

Vergelijkbare documenten
Duurzaam Wonen Renkum - 29 mei Kennismakingssessie. Willy van Willigen Sr. Groepscoach

OnderhoudNL hoort thuis in de Startmotor. Bernard Wientjes:

Milieu Centraal. Mariken Stolk Senior Communicatieadviseur. Wereld Toerisme Event, 27 september

28 november Onderzoek: Klimaattop Parijs

ISOLEREN VAN DE WONING Subsidies en aanpak. Erik Alsema & Cor Hofstee Energiegroep Bunnik 24 oktober 2015

Het VERANDERVERHAAL Reiswerk Opleidingencongres 23 sep 2013

Wat doet Den Haag voor jou? En wat kan jíj doen voor jouw stad? ************************************************************************

Wanneer ik Gerrit niet zou remmen, dan zouden we in een energie opwek centrale wonen in plaats van in een gezellig huis - Mieke

Minder energie meer comfort. Maak gebruik van de duurzaamheidslening. Ook een vereniging van eigenaren kan een lening aanvragen.

HAAL MEER ENERGIE UIT JE HUIS START MET ENERGIEBESPARING

Kinderen Beter Begeleiden. Module Doelen Bereiken

Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen

IN 7 STAPPEN EFFECTIEF BRAINSTORMEN BRAINSTORMEN. Angelique Wittenbernds BrainStorm-Company. Van Dromen naar Creeeren

Heel Rhenen duurzaam!

Online samenwerken aan een betere leefomgeving voor iedereen.

Welkom! Workshop Samen onze huizen verduurzamen Start uur uur. Workshop Thoes Samen je huis verduurzamen

Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming

Woningruil weken. Woningruil in uw eigen buurt. Amsteldorp

Pijn lijden? Niet nodig, er is bijna altijd iets aan te doen

Nieuws onder de zon. Onderwerpen. Handicom Solar. december Haal het zonnetje in huis

Opdracht 1. Wat speelt er om JA te zeggen tegen iets wat je niet wil?

SAMEN VOOR DE SUIKERBUURT

Risicogedrag. Voortgezet onderwijs

MARIAN HOEFNAGEL. De nieuwe buurt. Uitgeverij Eenvoudig Communiceren

Infoavond 8 oktober 2015 Yvonne Feuerhahn. Hoe begin je? Met het duurzamer maken van je huis?

Het Rosie Pr0ject. in makkelijke taal. Graeme Simsion

Helemaal in paniek na diagnose kanker

Luk. 24, preek - NGKE

De binnenplaats van babel

Inleiding psycho-educatie ASS bij volwassenen

Zondag 13 juli 2014 gelijkenis van de zaaier bij Mattheüs 13 : 1-9, 18-23

Kennismaking met Acceptance & Commitment Therapy (ACT) bij chronische pijn

DE KLEINE ONDERNEMER 50% KORTING HEEFT OOK KLEINGELD, ZEG MAAR.

Statenkwartier aardgasloos: Warmte Initiatief Statenkwartier WISH

Verslag van de themabijeenkomst over de Wmo

Onderzoek Stress. 5 Juni Over het 1V Jongerenpanel

Extra verhaal bij de uitzending 'Klimaatchaos': gevolgen van klimaatprobleem gaan ook Nederland raken

kilo aan troep achter in een collegezaal.

15 KEER JE INNERLIJKE CRITICUS TEGENSPREKEN

Toespraak. Toespraak staatssecretaris Van Rijn bij EUconferentie. Dames en heren,

Duurzaamheidsagenda Informatiebijeenkomst INTERREG project VvE s nul op de meter ready

Klik op een stip... En krijg een wat als...?

Pas op voor de Valkuilen

PESTPROTOCOL. Fellenoord

Workshop Solliciteren

Verwachtingen over de warmte van de toekomst

TIPS VOOR DOCENTEN. Kim Koelewijn. Nu met nog meer tranen! HUIL! Het lucht op Vergroot je woordenschat rondom emoties, en laat je lekker gaan

DE ENERGIE[R]EVOLUTIE ACTIES VMBO

Communicatie met medische zorgverleners

Een nieuwbouwhuis? Ja, je koopt toch ook geen derdehandsschoenen.

Annie van Gansewinkel. Vast

De medewerker de baas. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman

VvE Energiebespaarlening Nationaal Energiebespaarfonds

4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.

Dreadlocks & Lippenstift

Couwenhoven Duurzaam. Uitleg Couwenhoven Duurzaam Reinier Pijnenburg, bestuurslid SEZ. o Waar staan we? o Wat kunnen we voor u doen?

IDEALE KLANT. Module 2:

Tijdens het ontbijt kan mijn mama de klastitularis al een beetje leren kennen nog voor dat ze naar het oudercontact komt.

Melkweg. Goede reis. Lezen van Alfa A naar Alfa B. Reizen

LeidenPanel. Energiegebruik. BELEIDSONDERZOEK I I

Connecting the Energy

Onderzoek Klimaatakkoord. 2 juli 2019 Auteur: Petra Klapwijk

Depressiviteit bij jongeren

Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad. Hier komt tekst Joop Oude Lohuis. Utrecht.nl

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

SMART ENERGY SMART ENERGY CITIES SMART ENERGY CITIZENS SAMEN WERKEN AAN ENERGIE- NEUTRALE & AARDGASVRIJE WIJKEN

Nieuwsbrief Joy4Joep Mei 2015

Filmverslag Nederlands De kleine blonde dood (Boudewijn Büch)

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk

Vooraleer de leerlingen de teksten lezen, worden de belangrijkste tekststructuren overlopen (LB 265).

Proposities voor Comfortabel leven

Workshop. De onderzoeksvraag. Van nieuwsgierigheid naar gerichte vraag

Bevlogen aan het werk

Hartelijk welkom. leuk dat u er bent. Twitter mee: #bouwstenen

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Geboren met gevoel in kwadraat

IMPRESSIE BUURTGESPREK OVERVECHT-NOORD AARDGASVRIJ Buurt rond de Hispanioladreef 4 februari 2019

Omgaan met Psychische Klachten op de werkvloer

PESTPROTOCOL DE SCHELP

Hierbij ontvang je 14 tips over het ouderschap

Niemand hoeft verlegen te zijn

Waarom dit boek? Hey daar, welkom in mijn boek!

vroegere Kinder- en Jongerentelefoon, actief sinds luisteren, mee denken, mee voelen. Gratis en anoniem. 230 vrijwilligers gesprekken.

ALLES-IN-HUIS VOOR NUL OP DE METER ALLES-IN-HUIS. Zonnepanelen. Nieuw dak. Warmtepomp. Isolerend glas. Nieuwe gevel. WTW-installatie.

Allereerst wil ik je feliciteren met het ondernemen van actie en het downloaden van dit

Deze tekst is afkomstig van de online bibliotheek op

De fout met de energierekening: kroniek van een voorspelde stommiteit

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Wat zijn chromosomen en genen?

SUBSIDIE WONING- ISOLATIE GIDS

Focussen: 2 x 2 vragen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Situatie, bouwnummer 9

Ontmoetingskerk Laren nh - 21 mei Johannes 16: 23-33

BROCHURE VOOR DE LEERLING. Tips en handige info Voor als je diabetes hebt en op de middelbare school zit

Gaswinning en versterking

3 redenen om video voor interne communicatie te gebruiken

Onderzoek Puberporno?

De economische crisis en Oud-West

Transcriptie:

1 van 7 1-2-2019 09:15 trouw.nl Klimaatpsychologie: ons brein haalt vreemde fratsen uit Frank Straver 9-12 minuten Zal ik het dak isoleren, zou een warmtepomp thuis handig zijn? Elke dag schiet zo n gedachte bij miljoenen Nederlanders wel door het hoofd, vermoedt klimaatonderhandelaar Diederik Samsom. Bij velen is dat idee in een flits weer weg. Logisch, zei Samsom afgelopen week in een zaaltje tijdens een duurzaamheidscongres in Utrecht. We zijn druk met werken, liefhebben en plezier maken. Lees verder na de advertentie Toch praten bewoners, vroeg of laat, vaak wel door over mogelijke ingrepen in huis. Samsom: Iemand zegt tegen zijn partner: Schat, we gaan ons huis aanpakken, met isolatie. Financieel is het te doen en de energierekening zal flink dalen. Dan volgt de offerte van de bouwvakker: Altijd ietsje meer dan je dacht. De vakantie komt er net aan. De gedachten veranderen van groen in gitzwart. Bouwvakkers in huis, stof op de vloer. En de stampvolle zolder moet eerst worden leeggeruimd, schetst Samsom. De volgende generatie neemt de sociale hordes weg die ons weerhouden van het aanpassen van ons gedrag Diederik Samsom, klimaatonderhandelaar

2 van 7 1-2-2019 09:15 Dan volgt de jammerlijke conclusie: laat maar even zitten. Booking.com gaat nu voor. Dat isoleren komt nog wel. Een doodlopende zijweg, noemt Samsom dat ingeslagen denkspoor. Tandartsafspraak Het brein haalt net zo n frats uit bij het uitstellen van een tandartsafspraak, zegt hoogleraar psychologie Paul van Lange aan de Vrije Universiteit, een specialist in de klimaatpsychologie. Een zeurende kies laten trekken is heilzaam. Maar misschien trekt de pijn nog wel weg, maakt de patiënt zichzelf wijs. Bovendien, de prijzige behandeling schikt nu écht niet. Uitstellen is het logische gevolg, zegt Van Lange. Het snelle eigenbelang lijkt groter dan het belang op langere termijn. Dat de problemen en kosten later nog hoger zijn, verdwijnt in een laatje van de bovenkamer. Volgens Van Lange kan de omvang van het klimaatprobleem extra remmend werken op actie. Mensen zijn vatbaar voor de gedachte: Wat kan ik nou bijdragen? Het idee dat één warmtepomp niets uitmaakt, kan een bewoner ontmoedigen. Onzekerheid maakt mensen afwachtend, zegt ook universitair docent Gerdien de Vries van de TU Delft. Het geldt als een draak (hindernis) in de klimaatpsychologie, zegt ze. Bewoners vrezen dat ze een persoonlijke misser begaan, door zelfstandig aardgasvrij te worden. Mensen zitten met vragen. Kies ik wel de juiste techniek, betaal ik niet te veel? Samenwerken Wat volgens De Vries zorgen kan wegnemen is advies over milieumaatregelen die áltijd zin hebben, zoals isolatie van muren. En: samenwerken. We zijn toch kuddedieren, hè? Iemand die

3 van 7 1-2-2019 09:15 samen met buurtgenoten een warmtepomp bestelt, heeft vertrouwen en zet sneller door. De angst om als enige voorop te lopen valt ook weg, zegt ze. Dat is ook de overtuiging van Annemarie Pronk, die zich als adviseur al jaren specialiseert in klimaatpsychologie. Uit onderzoek blijkt dat burgers hun eigen zorgen om het klimaat structureel hoger inschatten dan die van de buren, zegt zij. Het machteloze gevoel, dat het anderen weinig kan schelen, is meestal onterecht. Hartstikke zonde, zegt Pronk, als mensen piekeren in hun eentje. Praat met elkaar over het klimaat, is haar advies. Dat zou angst en scepsis wegnemen. Als we weten dat de buren ook bezig gaan met duurzaamheid, willen we het na-apen. Zo werkt ons oerbrein. Een duurzame wereld gaat om het belang van kinderen en kleinkinderen. Dat ligt in het verlengde van direct eigenbelang. Paul van Lange, hoogleraar psychologie Ook Samsom bepleit een klimaatgesprek. Gewoon tussen burgers onderling, over wat ze willen en kunnen. Want politiek en bedrijfsleven kunnen het klimaatakkoord wel opstellen, maar zonder medewerking van bewoners en burgers wordt het niks met de uitvoering van de 600 maatregelen. En er is geen technicus die daar wat aan kan veranderen, zegt Samsom. We hebben psychologen nodig, sociale wetenschappers en marketeers. We moeten wegen in onze vreemde hersenen vinden om de juiste knopjes in te drukken die ons tot actie aanzetten. Een gevoelige snaar raken kan helpen om de weerstand te doorbreken, zegt Paul van Lange. Niet door een verhaal over zielige ijsberen ver weg, maar door privé-feiten over het klimaat

4 van 7 1-2-2019 09:15 te benoemen. Een duurzame wereld gaat om het belang van de volgende generaties, kinderen en kleinkinderen. Dat ligt in het verlengde van direct eigenbelang. Wijs ouders op het belang van een schone wereld voor hun kinderen en ze zijn eerder bereid tot het nemen van milieumaatregelen thuis, zegt Van Lange (57), zelf vader van twee kinderen. Ook slechte milieuscores van Nederland vergroten de actiebereidheid, weet hij. Kijk naar het bericht van afgelopen week, van het Planbureau voor de Leefomgeving, dat Nederland het Urgenda-doel niet haalt. Dan gaat het kriebelen bij mensen. Nederlanders willen niet achteraan lopen in Europa. Die competitiedrang kun je ook omdraaien om mensen enthousiast te krijgen, zegt hij. Behalve slechte cijfers kunnen ook positieve berichten motiveren. Een prijs voor de meest duurzame gemeente of voetbalclub vergroot de duurzame dadendrang thuis. Eerlijkheid Om teleurstelling te voorkomen moeten overheid en bedrijven eerlijk zijn, vindt Gerdien de Vries. Zeker omdat de gedoe-factor, waar mensen zich druk om maken als ze milieumaatregelen overwegen, terecht is. Er komt nu eenmaal wat bij kijken als iemand isolatie of een warmtepomp of isolatie wil. Subsidie uitpluizen, offertes opvragen, vrij nemen en opruimen is niet niks, zegt de sociaal wetenschapper. We hebben tenslotte al honderdduizend dingen om elke dag aan te denken. Het zou ideaal zijn als mensen die duurzamer willen worden bij één loket kunnen aankloppen, denkt De Vries. Een website of winkel, van een onafhankelijke partij die hulp en advies biedt. Goede informatie over klimaatproblematiek kan mensen volgens

5 van 7 1-2-2019 09:15 Pronk verlossen uit hun klimaatspagaat wel willen, maar weinig doen. In de klimaatpsychologie bestaat er de school van emoties. Een belangrijke factor daarin is dat mensen weinig actie ondernemen omdat ze de problematiek niet goed overzien. Pronk vergelijkt het met mensen met extreem overgewicht, maar die toch doorgaan met elke dag taart eten. Hun blik is vertroebeld, ze zien de ernst niet. En de anderen doen het toch ook? Zoiets speelt met het klimaat ook. Wat is er mis met een verre vliegvakantie, zolang vriendin X ook nog elke zomer naar Bali vliegt? Een misser in de klimaatpsychologie zou zijn om mensen met doemscenario s om de oren te slaan, zegt Pronk. Dan worden mensen snel allergisch voor de oplossing. Apocalyptische, bestraffende redes kunnen zelfs bijdragen aan klimaatontkenning, blijkt uit de literatuur. Pronk: Bied liever positief handelingsperspectief en burgers doen graag mee. Vliegschaamte Mee eens, zegt Paul van Lange. Het is niet constructief om iedereen die vliegt als milieudelinquent aan te gaan spreken. Er is een belang aan het vliegen, het moet voor werk of tijdwinst. Dus maak de trein nog aantrekkelijker dan vliegen en mensen met vliegschaamte gaan overstag, zegt Van Lange. Niet duurzaam gedrag is niet altijd irrationeel of amoreel. Een bewoner die nog geen warmtepomp neemt omdat hij met zorgen zit over kosten en effecten kun je niet betichten van onwil, aldus Van Lange. Gemeenten komen in 2021 met eigen plannen voor het aardgasvrij maken van huizen. Maar mensen daarbij meekrijgen, is en blijft ingewikkeld.

6 van 7 1-2-2019 09:15 Diederik Samsom ANP Samsom raakt ook doordrongen van de subtiele aanpak die soms nodig is om draagvlak te vinden. Eerder had hij het steeds over de grote verbouwing van Nederland, om het belang van klimaatactie te benadrukken. Nu De Telegraaf en Elsevier campagne voeren tegen onbetaalbare maatregelen die Samsom en Nijpels burgers door de strot zouden willen duwen, spreekt hij liever van een gewone verbouwing. Het verduurzamen van álle zeven miljoen woningen voor 2050 lijkt zo n onhaalbaar grote opdracht. Het betekent echter concreet dat iedere woning de komende dertig jaar één keer verbouwd moet worden. Toch niet bepaald een revolutie, aldus Samsom in de Volkskrant. Toch denkt hij niet dat de volwassenen van nu het klimaatprobleem helemaal zullen oplossen. Dus we moeten garanderen dat de volgende generatie succesvol is. Dat wordt de generatie die de sociale hordes wegneemt die ons weerhouden van het aanpassen van ons gedrag. Klimaatonderwijs is daarvoor nodig, zegt Samsom. Misschien is dat zelfs overbodig: actievoerende jongeren spijbelen juist, omdat ze het klimaatprobleem niet meer uit uit hun hoofd kunnen krijgen.

7 van 7 1-2-2019 09:15 Lees ook: Erg hè, die Noordpool. Wat eten we trouwens? De onheilstijdingen over het klimaat volgen elkaar in rap tempo op. Maar hoeveel impact heeft het? Twee ervaringsdeskundigen aan het woord, vooraf aan het Trouw Duurzame 100-debat over klimaatstrijders. U wilt best duurzamer gaan leven, maar pas wanneer anderen dat ook doen Veel Nederlanders willen wel duurzamer leven, maar doen dat niet. Ze denken dat anderen niet meedoen.