Dolf Gielen. Brussel, 12 December 2008



Vergelijkbare documenten
Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra.

Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010

Naar een duurzame energie huishouding: belofte of mogelijkheid?

Shell NL & Shell New Energies

Duurzame Warmte uit Biomassa

Bert Metz Oud-voorzitter IPCC Werkgroep Maatregelen Fellow, European Climate Foundation

Nut en noodzaak van schaliegas vanuit energieperspectief

Mondiale en Europese energie trends Uitdagingen, prioriteiten en kansen

Caro De Brouwer 27/11/2013

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16

Peter Wagener Voorzitter

Op weg naar een duurzame energievoorziening in Mark Dierikx Directeur Generaal Energie, Telecom en Mededinging

Visietraject Energiemix Verkeer Fase 1: scenariobouw

De toekomst van WKK en andere energieopties in de energievoorziening: Schoon & duurzaam?

Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft

CO 2 capture overview

Het onmogelijke (toch) mogelijk maken

Wind Werkt ook in 2050

Biomassa: brood of brandstof?

Discussie over voor- en nadelen van windenergie

Visie elektriciteitscentrale en biomassa in de toekomst

Klimaatneutraal bouwen in de praktijk. 1. Uitdaging klimaat. klimaatverandering

Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol?

Soorten brandstoffen en aandrijvingen. Alternatieve Brandstoffen. Alternatieve Brandstoffen. Enkele voorbeelden. Alternatieve aandrijvingen

Technisch-economische scenario s voor Nederland. Ton van Dril 20 mei 2015

CO 2 : kansen en bedreigingen voor de olie industrie

Wind Werkt ook in 2050

Waterstof, het nieuwe gas. Klimaatneutraal is de toekomst Frans Rooijers directeur CE Delft

Any colour so long as it is green

Uitgangspunten Doelen Klimaatakkoord Parijs Houd ruimte in beschikbare carbon budget voor BV

Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen

Hernieuwbare Energie na Frans Rooijers - directeur CE Delft

Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft

WKK in Nederland Toen, Nu, Straks. BezinningsGroep Energie Utrecht, 28 juni 2006

Energie en geopolitiek

Het nieuwe Europese Klimaatplan voor 2030 #EU2030 YVON SLINGENBERG DG CLIMATE ACTION

Het Europese Klimaat en Energiebeleid voor 2030

Zonder kernenergie of fossiel, kan dat? Frans Rooijers directeur CE Delft

Bedrijfsprofiel E.ON Benelux. Februari 2015

Energie-ingenieur = fun. W. D haeseleer & R. Belmans infoavond masterkeuze, 16 maart 2016

Investeerders op de energieladder?

Energietechnologieën

Waterstofmobiliteit: status en uitdagingen

Energie transitie. het grote plaatje. Prof.dr.ir. Vianney Koelman. Photo: Andrew Glaser

Aggiornamento. Bedreigingen en uitdagingen voor de. industrie VWEC. Een perspectief voor Vlaanderen. Een perspectief voor Vlaanderen

Grootschalige introductie van micro wkk systemen. Harm Jeeninga ECN Beleidsstudies

De voortgang van het Nederlandse energie- en klimaatbeleid

De toekomst van elektrisch vervoer

Internationale oliemarkten en de rol van biobrandstoffen

Net voor de Toekomst. Frans Rooijers

Onze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen

Illustratie VESTA. energiemodel gebouwde omgeving. Ruud van den Wijngaart Rob Folkert. Workshop energiebesparing gebouwde omgeving 26 mei 2011

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen.

WORLD ENERGY TECHNOLOGY OUTLOOK 2050 (WETO-H2) KERNPUNTEN

Prof. Dr. Martin Junginger Copernicus Instituut, Universiteit Utrecht. Expert-meeting plaatsvinden over het raadsvoorstel Houtenergiestation

Onze energievoorziening in feiten: mythes, nieuwtjes en kansen. Heleen de Coninck, 13 september 2011

BioMCN: Advanced Sustainable Biofuels BIObased Industry april 2015 Jeroen Koot -CEO

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei Energie in Beweging

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie

Marktcontouren duurzame energie in Europa en Nederland

Leuvens Onderzoekscentrum Duurzame Aarde Thema: Zonnig Vlaanderen Het gebruik van zonne-energie in Vlaanderen

Reactie op conceptrapport H2 dialoog. Marcel Weeda, Frank de Bruijn 16 maart, Integratie Workshop H2 Dialoog, Oisterwijk

Nut en noodzaak van schaliegas in Nederland

Duurzaamheid begint bij jezelf! Alumni. 11 september

De rol van thermische opslag voor systeemintegratie en voor stedelijke energievoorziening

Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK

Hoe snel verandert de energiemarkt?

Rol(len) voor Power-to-Gas in de energievoorziening

Amsterdam 9 mei 2017 Guy Konings, Joulz

Duurzame energie De Wereld, Nederland en Nieuwegein

Alternatieve energiebronnen en gevolgen voor de haven Havendebat, 2 november 2017, Coby van der Linde

Rol van WKK in een toekomstige Nederlandse energievoorziening:

The City of Tomorrow TU-Delft, 9 maart 2018 Dirk Sijmons

Cluster Power to Gas

Klimaatbeleid na Kyoto

Energietransitie in de gebouwde omgeving: duur of duurzaam? David Smeulders, Technische Universiteit Eindhoven

Biobrandstoffen een belangrijke bijdrage op

/ Theo Henrar. Adriaan Vollebergh. Director Sales & Marketing Tata Steel Europe

Energie. Gebruik, kosten & transitie. Frans Rooijers directeur CE Delft

DE SLIMSTE MENS TER IS BETER KLAAR VOOR DE ENERGIETRANSITIE. WinVorm 11 juni Dominiek Vandewiele

De hobbelige weg naar Coby van der Linde

Maarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014

Conferentie energie-opslag en -distributie

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030

China, globalisering en milieuproblematiek. Lessen 21ste eeuw 23 maart, 2009

WKK en decentrale energie systemen, in Nederland

Energieopslag en flexibiliteit - kansen en onzekerheden

Invloed overheidsbeleid op de afzet van brandstoffen. Arno Schroten

CO2-opslag: oplossing of gevaar? Utrecht 6 december 2006, Symposium Schoon Fossiel Ron Wit, Stichting Natuur en Milieu

William Meerschaut PR & Communication Manager Hyundai Belux

Impact analyse: ambitie elektrisch transport

Het Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten

ROL VAN WARMTEPOMP IN WARMTENETTEN 7 SEPTEMBER 2017

Doorrekening gebouwde omgeving met het Energietransitiemodel

VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND

Welkom. Terence Otemann Area Service Manager DAF Nederland A PACCAR COMPANY DRIVEN BY QUALITY

De duurzame mobiliteitsrevolutie: we gaan kleine autonome elektrische voertuigen delen

Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL

Status en stimulering van bioenergie in Nederland. Kees Kwant SenterNovem, Agentschap voor Innovatie en Duurzaamheid

Transcriptie:

Energy Technology Perspectives 2008 Dolf Gielen Brussel, 12 December 2008 OECD/IEA - 2008

Afbakening Deze studie beschrijft de rol van technologie Transitiepaden worden geschetst voor de belangrijkste technologieen Dit kan een basis vormen voor internationale samenwerking op het gebied van energietechnologie De studie gaat niet over de post-kyoto doelstelingen voor landen Het is geen studie over klimaatbeleids instrumenten

Energy Technology Perspectives 2008: Inhoud Hoe verder? Korte en middellange termijn beleid Speciale aandacht voor transitiepaden Scenario analyse Baseline consistent met het WEO2007 Referentie Scenario Wereldwijde emissies stabilisatie in 2050 (ACT) 50% reductie van emissies in 2050 (BLUE) Technologie vooruitzichten: Electriciteitsopwekking Eindgebruiks sectoren

ACT Scenarios Energie CO 2 emissies in 2050 terug naar het niveau van 2005 Update van ACT gepubliceerd in ETP2006 Opties met marginale kosten tot USD 50/t CO 2 wereldwijd (+20 USD/vat olie) Kosten schatting is verdubbeld sinds ETP2006 Dit scenario impliceert een sterk gewijzigd energie systeem

Blue Scenarios Energie CO 2 emissies gehalveerd in 2050, in vergelijking tot 2005 Dit kan leiden tot stabilisatie van de CO 2 concentratie op het niveau van 450 ppm (afhankelijk van de emissies na 2050) Opties met kosten tot USD 200/t CO 2 (+80 USD/bbl oil) Aanzienlijk hogere kosten met minder optimistische aannames Blue is onzeker, daarom zijn meerdere varianten geanalyseerd Blue vereist wereldwijde deelname Het resultaat is een compleet gewijzigd energiesysteem

Een Energie Revolutie: ou Hoe kunnen de emissies gereduceerd worden CO 2 em missions s (Gt CO 2/yr) 2 70 60 50 40 30 20 10 WEO2007 450 ppm case Baseline Emissions 62 Gt BLUE Map Emissions 14 Gt ETP2008 BLUE Map scenario 0 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050 CCS industry and transformation 9% CCS power generation 10% Nuclear 6% Renewables 21% Power generation efficiency & fuel switching 7% End use fuel switching 11% End use electricity efficiency i 12% End use fuel efficiency 24%

Gemiddelde Jaarlijkse Capaciteitsuitbreiding, 2010 2050 Een Energie Revolutie

De kosten van emissie reductie Margin nal cost (U USD/t CO 2) 2 1000 800 600 400 200 0-200 End-use efficiency Power sector Transport alternative fuels Industry fuel switching and CCS ACT Map 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 2050 CO 2 emissions reduction (Gt CO 2/yr) y) 500 Technology Pessimism BLUE Map 200 100 50 Technology Optimism To bring emissions back to current levels by 2050 options with a cost up to USD 50/t are needed. Reducing emissions by 50% would require options with a cost up to USD 200/t, possibly even up to USD 500/t CO 2

Emissie Reducties es ACT BLUE ACT Map BLUE Map Map Map [%] [%] [%] [%] Referentie 2005 2005 Baseline Baseline 2050 2050 Electriciteitssector -43-71 -81-90 Overige 16-62 -51-84 transformatie Transport 31-30 -42-69 Industrie 65-21 -18-60 Gebouwde omgeving -2-41 -36-61 Totaal 2-48 -57-78

De Belangrijkste Opties (Roadmaps/transitiepaden) 87% van de emissie reductie in BLUE Map Aanbodkant Vraagkant CCS centrales Kolen IGCC Kolen USCSC Kernenergie III + IV Zon PV Zon CSP Wind Biomassa IGCC & bijstook 2 e generatie biobrandstoffen Electriciteits netwerken Energie efficientie in gebouwen Energy efficientie in motor systemen Efficiente verbrandingsmotoren Warmtepompen Plug-ins and electrische voertuigen Brandstofcellen Industrieel CCS Zon verwarming Cement

Roadmap CCS 10% van het CO 2 reductie potentieel in BLUE Map

Additionele Investeringen BLUE USD 45 000 miljard (1.1% 1% of GDP); ACT USD 17 000 miljard Met name investeringen aan de vraagkant (80%) Ongedisconteerde brandstofbesparingen BLUE USD 51 000 miljard (2010-2050) Marktprijzen of productiekosten? Het probleem voor BLUE is de verdeling van kosten en baten Groei van additionele investeringen USD +10 to +100 bln/jr OOD USD +100 to +200 bln/jr learning investments USD +1000 to +2000 bln/yr commerciele investeringen (lange termijn)

Electriciteitsopwekking c e e Glob bal electri icity prod duction (T TWh) 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0 46% Renewables 2005 Baseline Baseline ACT Map BLUE Map 2030 2050 2050 2050 Other renewables Solar Wind Biomass + CCS Biomass Hydro Nuclear Gas + CCS Gas Oil Coal + CCS Coal

CO 2 afvang a en opslag in BLUE Map

Wind: Electriciteitsopwekking per Regio, BLUE Map Scenario, 2050 Transition Economies Other 3% 9% OECD Pacific 7% India 4% Total wind power generated: 5174 TWh China 31% Latin America 10% OECD North America 13% OECD Europe 23%

Projecties es voor Kernenergie e e e (TWh) 10.000 9.000 8.000 Others Nuclear power ge eneration 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 Transition economies OECD Pacific OECD Europe OECD North Amercia India China 0 Baseline Baseline ACT Map BLUE Map Baseline ACT Map BLUE Map 2005 2030 2050

Primaire Energievraag Belangrijke voordelen voor de voorzieningsveiligheid Prim mary ener rgy supply (Mtoe) 9000 2005 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0-27% Baseline 2050 ACT Map 2050 BLUE Map 2050 De transportsector draagt 78% bij aan de besparing op het oliegebruik

Transport Sector Emissie Reducties Electrification 17% BLUE Map 12.5 GtCO 2 reduction Hydrogen FCVs 14% Fuel efficiency 52% Biofuels 17%

Auto s: Marktaandelen in 2050 Share of sales 100% 90% Fuel cell vehicle 80% Electric vehicle 70% 60% Plug-in hybrid 50% Hybrid 40% Diesel 30% 20% Gasoline 10% 0%

Personenauto s Kosten per ton CO 2 Marginal cost (USD D/tCO 2 ) 1.000 800 600 400 200 0-200 BLUE Map technology pessimism BLUE Map technology optimism 2015 2030 2050 Gasoline vehicle ICE improvements Diesel vehicle ICE improvements Gasoline Hybrid Plug-in hybrid (optimistic) Plug-in hybrid (pessimistic) FC Vehicle (optimistic) FC Vehicle (pessimistic) EV (optimistic) EV (pessimistic)

Industriele e Emissie Reducties es Fuel & feedstock switching 19% Fuel efficiency 44% ACT Map 4.3 GtCO 2 reduction CCS 17% Electricity savings 20% Fuel & feedstock switching 22% Fuel efficiency 23% BLUE Map 9.8 GtCO 2 reduction CCS 37% Electricity savings 18% CCS speelt een sleutelrol

Overheidsuitgaven voor Energie OO&D in IEA Landen USD 10 mld per jaar PPP) Mi illion US$ (2005 pr rices and 20000 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 15% 13% 11% 9% 7% 5% 3% 1% 0-1% 1974 1978 1982 1986 1990 1994 1998 2002 2006 S hare of En ergy R&D in Total R& &D Nuclear Other Hydrogen and fuel cells Renewable energy sources Fossil fuels Energy efficiency Share of energy R&D in total R&D

Conclusies Sterke reducties van emissies zijn technisch mogelijk Dit vereist een wereldwijde energierevolutie e Ontwikkelingslanden maken deel uit van de oplossing Deze transitie is urgent Barrieres: financiering; levensduur kapitaalgoederen; tijdspad van technologische ontwikkeling Het IEA technologie netwerk kan een basis vormen voor internationale samenwerking tav transitiepaden

Suggesties for Europa en Vlaanderen Participeer in de IEA roadmap/transitie analyse Meer nadruk op internationale samenwerking in energietechnologie Toegang en RD&D capacity building Geloofwaardige lange-termijn doelstellingen voor industrie and de electriciteitssector Publieke acceptatie Technologieontwikkeling g CCS: demo s & industriele toepassingen, CO 2 -EOR Noordzee, oxyfuelling Electriciteitssector: netwerken, opslag Transport: 2e generatie biobrandstoffen, meer aandacht voor batterijen Energbesparing: implementatie, motor systemen Gebouwen: warmtepompen, p zonneboilers Industrie: materiaal efficiency, biomassa grondstoffen

Hoe verder? Uitwerking transities/roadmaps Drie sector publicaties Gebouwen, Industrie, Transport Analyse van OOD Hoeveel moet geinvesteerd worden? Wat zijn de hiaten? Voorbereiding ETP2010 Meer gedetailleerde landen/regio analyse?

www.iea.org