Diabeteszorg dicht bij huis. Wie doet wat? Annemie Quintijn Emmanuel Samyn Elke Van Caelenberg Anne-Marie Vandenberk 1
VDV voordracht wie doet wat? Annemie Quintijn, diëtist Emmanuel Samyn, huisarts Elke Van Caelenberg, diabeteseducator Anne-MarieVandenberk, podoloog Chris Annaert, voorzitster VDV vrijwilligers Mr. P 2
Diabeteszorg dicht bij huis de huisarts sknil raan sthcer nav tseel bestudeert de piramides is wetenschappelijk verantwoord lui droomt van Darts zoekt de coach achter de olympische winnaars 3
Diabeteszorg dicht bij huis de huisarts Studenten geneeskunde: interesse in diabeteszorg omdat van langsom meer mensen diabetes hebben het interessant is: je moet aan van alles denken t meer is dan diabetes alleen: ook veel complicaties er nu toch nieuwe goede dingen zijn vanuit de overheid, zoals die zorgtrajecten er toch veel werk is om deze patiënten goed te verzorgen Dr. Samyn: nadenken: akkoord veel complicaties: ja maar veel werken: 4
Complicaties lezen we van li naar re, of omgekeerd? Type 2 diabetes United Kingdom Prospective Diabetes Study (UKPDS) 60 % Incidence per 1000 patient years 50 40 30 20 10 HbA1c 7 à 7.5 % (53-58) 58) Myocardial infarction Microvascular disease 0 <6 6-<7 7-<8 8-<9 9-<10 10+ Updated HbA 1c (%) UKPDS 35. BMJ 2000; 321: 405-412.
5.000 30.000 type 2 DM 3 inj 2 inj 1 inj referentievpk diabetes DC ZTD 250.000 OAD diabetespas DPA dieet 200.000 onbekend Cijfers 2005 6
Aantal patiënten opgevolgd in 2011 - DPA 146 81 ZT 1 inj OAD OAD DC ZTD DPA 4 dieet onbekend 7
Kabouterlui kan hetwetenschappelijk verantwoorden Shojaniaet al. JAMA 2006;296:427-440 8
Dromend van DARTS 9
IT support: het bestaat! 10
Data, Data Everywhere - not accessible Lab Data GP Screening Investigations HospitalSM R CHI Eye Van Pharmacy AHP s 11
Linking Data - the key to seamless care Lab Data Pharmacy CHI GP AHPs Hospital Investigations Eye Van Screening 12
13
Zoek de coach achter de atleet De diabetespatiënt is als een topsporter: De eigenlijke prestatie levert hij zelf De coach Observeert Stuurt bij Spoort aan Mr P gaat achtereenvolgens bij coach D. Iëtist E. Ducator P.Odoloog 14
AnnemieQuintijn diëtiste 15
Mr P naar de diëtist Diabetespas: Recht op terugbetaling van 2 consultaties van 1/2 uur perjaar. Honorarium: 18.72 euro per ½ uur. Voorschrift huisarts nodig. Verdere opvolgconsultaties kunnen nuttig zijn. Het honorarium bedraagt dan 15 euro per consultatie. De meeste mutualiteiten voorzien hiervoor ook nog een tegemoetkoming. 16
Werkwijze dieetconsult (1u) - verzameling algemene gegevens (L,G, BMI ) - verwijsbrief arts toelichten -? uren lichaamsbeweging per dag (beroep en sport) -? gedetailleerde voedingsanamnese: wat, hoeveel en wanneer eet men -? motivatie + samen haalbare doelstellingen opstellen - dieet op maat : aangepast aan individuele omstandigheden, beroeps- en sportactiviteiten 17
Kan Mr P bij elke diëtist terecht? De terugbetaling: enkel voor erkende diëtist én op voorschrift van geneesheer Men kan de lijst met erkende diëtisten aanvragen bij de mutualiteit, via RIZIV, via VDV, voor onze regio op www.diabetesprojectaalst.be, en op www.vbvd.org(vlaamse Beroepsvereniging van Voedingsdeskundigen en Diëtisten) 18
6 Klassieke blinde vlekken: men durft niets meer te eten. ongezoet fruitsap dieetproducten zonder suiker verkeerde interpretatie light producten aflezen van etiketten geeft aanleiding tot verwarring google diabetesdieet : 2.890.000 hits 19
686 kcal x 5 42 g 152 kcal vet 0 g 1 portie gekookte aardappelen (200 g) 1 portie frieten (200 g) Naar een gezond gewicht
1 kh-waarde = 10-15g koolhydraten 21
6 Klassieke blinde vlekken: men durft niets meer te eten. ongezoet fruitsap dieetproducten zonder suiker verkeerde interpretatie light producten aflezen van etiketten geeft aanleiding tot verwarring google diabetesdieet : 2.890.000 hits 22
1/2 appelsien= 1 klontje suiker 23
Dit weten we wel ongeveer 66 kcal 63 kcal Fruitsap? 46,5 mg C 0 mg en dit is de blinde vlek 1 glas frisdrank 1 glas ongezoet fruitsap Naar een gezond gewicht
6 Klassieke blinde vlekken: men durft niets meer te eten. ongezoet fruitsap dieetproducten zonder suiker verkeerde interpretatie light producten aflezen van etiketten geeft aanleiding tot verwarring google diabetesdieet : 2.890.000 hits 25
Blinde vlek suikervrij 26
27
6 Klassieke blinde vlekken: men durft niets meer te eten. ongezoet fruitsap dieetproducten zonder suiker verkeerde interpretatie light producten aflezen van etiketten geeft aanleiding tot verwarring google diabetesdieet : 2.890.000 hits 28
29
6 Klassieke blinde vlekken: men durft niets meer te eten. ongezoet fruitsap dieetproducten zonder suiker verkeerde interpretatie light producten aflezen van etiketten geeft aanleiding tot verwarring google diabetesdieet : 2.890.000 hits 30
31
6 Klassieke blinde vlekken: men durft niets meer te eten. ongezoet fruitsap dieetproducten zonder suiker verkeerde interpretatie light producten aflezen van etiketten geeft aanleiding tot verwarring google diabetesdieet : 2.890.000 hits 32
33
Zo eet de gemiddelde persoon : De actieve voedingsdriehoek : 22-9-2012
Take home messages streef een gezond gewicht na eet vezelrijk vetten zijn belangrijk, doch mijd overdaad kies voor plantaardige vetstoffen eet op regelmatige tijdstippen let op voor misleidende valkuilen 35
Elke Van Caelenberg Verpleegkundige diabeteseducator 36
Mr P bij de educator Educator Gegradueerde gespecialiseerd in diabeteszorg postgraduaat DPA diabeteseducator, educator vanuit de diensten of zelfstandige educatoren Educatoren eerste lijn Bij diagnose diabetes type 2 Begeleiding/informatie Buiten het zorgtraject 15 à 20 euro/uur Zorgtraject: opstart insuline/incretines(1 of 2 inspuitingen/dag) of max. OAD 37
Mr P bij de educator Zorgtraject organiseert de aanpak, behandeling en opvolging van de patiënt Zorgtrajectcontract tss patiënt, huisarts en specialist 4jaar GMD stappenplan Educatie Voorschrift via huisarts 38
Administratie Wanneer educatie (ZT)? Bij start insulinetherapie of incretinemimetica Bij overgang van 1 naar 2 insulineinjecties Bij onvoldoende controle HbA1c (> 7,5%) Terugbetaling ziekenfonds (4jaar) huisarts, endocrinoloog, educator, gratis diabetesmateriaal, 2 consultaties bij diëtiste en 1 consult bij podoloog voorwaarden: min. 2x/jaar bij huisarts of huisarts op bezoek i.f.v. diabetes en 1x/jaar bij endocrinoloog 39
Mr P bij de educator Zelfcontrolemateriaal (ZT) glucometerwordt gekozen samen met de educator om de 3jaar een nieuwe 150 strips/6maand 100 lancetten/6maand voorschrift huisarts + attest diabeteseducator 40
Mr P bij de educator Wat is Educatie? geven van informatie en inzicht in: diabetes voedingsaspecten levensverwachting motiveren tot levensstijlaanpassing zelfcontrole en insuline-injectie therapietrouw voetscreening jaarlijkse screening ( specialist, oogarts) Zelfstandig omgaan met diabetes en het een plaats geven in je leven. 41
basiseducatie ( min. 2,5 uur max. 5uur) Anamnese Wat is diabetes type 2? Belang van beweging en voeding Acute complicaties hypo/hyperglycemie Mogelijke chronische complicaties Bloedglucosemeting, hoe werken met een glucometer? OAD insulinetoediening Persoonlijke taken voor de patiënt binnen zorgtraject 42
na de start jaar 1: Bijkomende educatie max. 5 x 30min > jaar 2: Opvolgeducatie van patiënt met insuline 2 sessies van 30 min.perjaar Educatie bij problemen 4 x 30min per jaar vb. HbA1C >7,5% frequente hypo s van 1 naar 2 injecties per dag Ik stuur altijd een verslag naar de huisarts. 43
Mr P bij de educator Anamnese infofiche voor de educator - Medische voorgeschiedenis - Administratieve gegevens - Laboresultaten - Medicatieschema 44
Mr P bij de educator Wat is diabetes type 2? -Waar loopt het mis? - Zo stapelt bloedsuiker zich op - Verwante problemen - Wat is het zorgtraject Stappenplan -Wat is glycemieen HbA1c -insuline 45
Mr P bij de educator OAD en insuline - Soorten medicatie en hun werking -Soorten insuline en hun werking 46
Mr P bij de educator Acute complicaties 1. Hypoglycemie( te lage bloedsuikers) < 70mg/dl - Symptomen ( zweten, duizelig, bleek, honger) -Oorzaken ( inspanningen, warm weer, gegeten, insuline) -Wat te doen? - Hoe vermijden? 47
Mr P bij de educator Acute complicaties 2. Hyperglycemie( te hoge bloedsuikers) >180mg/dl - Symptomen ( plassen, dorst, moe, misselijk) -Oorzaken ( voeding, insuline vergeten, bewegingstekort, stress, ziekte) - Wat te doen? (water drinken, insuline) 48
Mr P bij de educator Chronische complicaties Vernauwing van de bloedvaten - Retinopathie(afwijkingen op het netvlies) - Nefropathie(filtersysteem vd nieren) - Neuropathie (zenuwstelsel) - Cardiovasculair (hart, hersenen, benen) 49
Mr P bij de educator Hoe werken met een glucometer/ insulinetoediening - Keuze en gebruik glucometer - Hoe je bloedsuiker meten - Waarden bijhouden en interpreteren/streefwaarden - Bewaren strips/vervaldatum - Frequentie en tijdstip insulinetoediening - Gebruik van de insulinepen -injectietechniek en rotatie 50
Mr P bij de educator Belang van beweging en voeding - Waarom is gezonde voeding zo belangrijk? - Belang van beweging - vermageringsdieet diëtiste - Wat bij speciale gelegenheden? 51
Mr P bij de educator Persoonlijke taken -Rijbewijs -Oogarts - voetverzorging podoloog -Wat te doen op reis? - Wat bij operaties of onderzoeken? - werken, sociale voorzieningen 52
Take home messages 53
Anne-MarieVandenberk podoloog 54
Mr P bij de podoloog Risicograad diabetespas Tips voor iedereen (om niet bij mij te moeten komen) Take home 55
Wat is podologie? Voetverzorger Klanten Zorgverstrekker Korte opleiding Verzorgende en esthetische behandeling Mag handel drijven Geen beroepsstatuut Geen biomechanica Geen zooltherapie Geen voorschrift Gezonde voet Podoloog Patiënten Paramedicus Bachelor-opleiding 3 jaar Oorzakelijke therapie Mag geen handel drijven Beroepsstatuut Biomechanisch onderzoek, ganganalyse en zolen Voorschrift / verwijzing Pathologische voet
Wat doet podoloog ikv diabetes? Screenen Preventieve zorg: nagels dun houden en eelt verwijderen, drukontlasting dmv hulpmiddelen Curatieve zorg, bij wonde: verwijzen naar voetkliniek Daarna preventie van nieuwe letsels 57
Risicograad bepalen = screenen Gevoeligheid (monofilament) Circulatie (pulsaties en tiltest) Vormafwijkingen Eeltvorming Vroegere wondes / amputaties Indeling volgens risico van de voet 58
Bepaling voetrisico Risicogroep 0 1 2a 2b 3 Neuropathie Neen Ja Ja Ja Orthopedische Neen Neen Licht Zwaar Charcot misvormingen Vaatlijden Neen Neen Neen Neen Ja Vroegere voetwonde of amputatie Neen Neen Neen Neen Ja Risico Laag Matig Hoog Zeer hoog Extreem hoog
Diabetespas Voor iedere diabetespatiënt Communicatiemiddel tussen zorgverleners en met patiënt Recht op terugbetaling o.a. podoloog vanaf aanwezigheid 1 risico, 2x per jaar voorschrift huisarts nodig 60
Zorgtraject diabetes Diabetespatiënt type 2 met ZT Communicatiemiddel tussen zorgverleners en met patiënt Recht op terugbetaling o.a. podoloog vanaf aanwezigheid 1 risico, 2x per jaar voorschrift huisarts nodig 61
Wat kan je zelf doen? Inspectie: Huid en nagels Schoenen, kousen en zolen Goede hygiëne Dagelijks voeten wassen Voetbad 5 min., lauw water Goed drogen, ook tussen tenen Insmeren, NIET tussen tenen
Wat kan je zelf doen? Kousen Dagelijks verse sokken Geen naden of stopsels Niet spannen op het onderbeen Liefst katoen of wol, geen nylon Schoenen, geen slippers of aanstekers Groot genoeg in lengte, breedte en hoogte Veters of velcro, leder Max. 3 cm hakhoogte Kopen in namiddag
Wat kan je zelf doen? Huid- en nagelverzorging Correct knippen Eelt wegvijlen Droge huid insmeren Op tijd aan alarmbel trekken! Verwittig je huisarts of podoloog wanneer je iets opmerkt
Wanneer niet zelf verzorgen? Onvoldoende mobiliteit Verminderd of slecht zicht Verminderd of geen gevoel in voeten Slechte doorbloeding Dikke nagels 65
Wie dan wel? Risico 0: pedicure/schoonheidsspecialiste, + 1x per jaar naar podoloog voor screening Risico 1 en 2a: gespecialiseerde voetverzorger + 1 tot 2x per jaar naar podoloog voor screening Risico 2b en 3 : podoloog
Vragen zijn welkom maar niet te moeilijk aub 67
www.diabetesprojectaalst.be 053/419.724 Van CaelenbergElke, Diabeteseducator Zelfstandig thuisverpleegkundige Groep Backaert 0476/966.029 Podologiepraktijk Vandenberk Anne-Marie Vandenberk en Annick Staelens Watermolenstraat 3 9320 Aalst-Erembodegem 0495/890.878 Annemie Quintijn- Stokstraat 48 9340 Lede 053/800.322 68