Praktische gids diabetes: twee insuline-inspuitingen per dag

Transcriptie

1 Praktische gids diabetes: twee insuline-inspuitingen per dag i n f o r m a t i e v o o r p a t i ë n t e n

2 Praktische gids diabetes: twee insuline-inspuitingen per dag 2 Praktische gids diabetes 3

3 INLEIDING 5 Wat is diabetes mellitus? 6 Uw behandeling: twee insuline inspuitingen per dag 7 Het meten van uw bloedsuikerwaarden 12 Voeding 13 Wat als uw bloedsuikergehalte te laag is? 15 Wat als uw bloedsuikergehalte te hoog is? 16 Wat als u niet kan/mag eten? 17 Waar haalt u uw materiaal? 17 Wat moet u meebrengen naar de consultatie? 19 Het belang van uw diabetesbehandeling 19 Zorgtrajecten 22 Meer informatie 23 Inleiding Diabetes mellitus of suikerziekte is een chronische en tot nog toe niet te genezen ziekte. In België zijn er naar schatting mensen met diabetes. Men verwacht dat dit aantal zal verdubbelen tegen het jaar Deze ziekte wordt gekenmerkt door een te hoog suikergehalte in het bloed. Een goede bloedsuikerregeling is enkel mogelijk als u een goed inzicht hebt in uw diabetesbehandeling. Met deze brochure willen we u hierbij helpen. Hebt u al vragen, aarzel dan niet om deze te stellen aan uw arts, diabetesverpleegkundige en diabetesdiëtiste. Het diabetesteam 4 Praktische gids diabetes 5

4 Wat is diabetes mellitus? Ons lichaam gebruikt suiker of glucose als brandstof. Suiker is dus een bron van energie voor ons lichaam. Het moet in alle cellen van ons lichaam binnendringen om daar als energie gebruikt te worden. Insuline maakt het mogelijk dat suiker in onze cellen kan binnendringen. Het is een hormoon dat normaal gezien in voldoende mate wordt aangemaakt door de pancreas of de alvleesklier, een klier in de buikholte. Wanneer u diabetes hebt, maakt uw lichaam geen of onvoldoende insuline aan of kan uw lichaam de gemaakte insuline onvoldoende gebruiken. Dat heeft tot gevolg dat suiker niet voldoende kan binnendringen in uw lichaamscellen en dus niet kan gebruikt worden als energiebron. Dit zal u merken omdat enerzijds uw suikergehalte in uw bloed oploopt en anderzijds omdat u een moe en lusteloos gevoel (tekort aan energie)krijgt. De behandeling bestaat uit het dagelijks inspuiten van insuline onder de huid en het meten van uw bloedsuikergehalte via een prik in de vinger. Uw behandeling: twee insuline inspuitingen per dag Vaak bestaat de behandeling van diabetes uit twee inspuitingen per dag met gemengde insuline. Er zijn twee mogelijkheden: u wordt behandeld met klassiek gemengde insuline of u wordt behandeld met analoge gemengde insuline. 6 Praktische gids diabetes 7

5 1. Klassiek gemengde insuline Deze insuline is een mix van snelwerkende en traagwerkende insuline: Mixtard 30 of Humuline procent van deze insuline werkt snel en 70 procent werkt traag. Deze insuline moet altijd voor het ontbijt en voor het avondmaal ingespoten worden, bij voorkeur ongeveer twintig minuten voor het eten. De hoeveelheid insuline wordt voorgeschreven door uw arts. Elke ochtend en elke avond moet u dezelfde hoeveelheid inspuiten. Voorbeeld: voor het ontbijt: 12 E Mixtard 30 voor het avondmaal: 16 E Mixtard Analoge gemengde insuline Deze insuline is een mix van supersnelwerkende insuline en traagwerkende insuline: Novomuix 30, Novomix 50, HumalogMix 50. Deze insuline moet altijd voor het ontbijt en voor het avondmaal ingespoten worden. Onmiddellijk na het inspuiten moet u eten. De hoeveelheid insuline wordt voorgeschreven door uw arts. Elke ochtend en elke avond moet u dezelfde hoeveelheid inspuiten. Voorbeeld: voor het ontbijt: 12 E Novomix 30 voor het avondmaal: 16 E Novomix 30 E= eenheden E= eenheid Hoeveelheid werkzame insuline Hoeveelheid werkzame insuline 4-5u. 4-5u. 2u. 2u. voor ontbijt MIXTARD 30 voor avondmaal MIXTARD 30 Tijd voor ontbijt NOVOMIX 30 voor avondmaal NOVOMIX 30 Tijd 8 Praktische gids diabetes 9

6 Hoe moet u insuline inspuiten met de insulinepen? 1. Meng de insuline door de pen lichtjes te schudden. 2. Controleer of er insuline uit de pen komt: stel twee eenheden in en spuit deze weg boven uw hand. Indien er geen druppeltjes insuline verschijnen, stel dan opnieuw twee eenheden in en spuit deze weg. Blijf dit herhalen tot er insulinedruppeltjes verschijnen. 3. Stel de dosis (hoeveelheid) insuline in die u moet inspuiten. 4. Maak een huidplooi. 5. Prik de naald loodrecht in de huidplooi. 6. Spuit de insuline in. 7. Wacht vijf seconden. 8. Los de huidplooi en trek de naald eruit. Waar moet u de inspuiting geven? Spuit insuline steeds in uw buik of in uw bovenbeen. Blijf echter bij uw keuze. Kiest u ervoor om uw inspuiting s morgens in uw buik en s avonds in uw been te zetten, doe dit dan elke dag zo. U kunt er ook voor kiezen altijd (zowel s morgens als s avonds) in uw buik in te spuiten. Vervangen van de naald Gebruik de naald op uw insulinepen maximum vier keer. Dit betekent dat u twee dagen dezelfde naald mag gebruiken. Deze naalden moet u zelf kopen bij de apotheek of de Vlaamse Diabetes Vereniging (VDV). 100 naalden kosten ongeveer 20 euro, de standaardlengte is acht millimeter. Gooi uw naalden na gebruik niet in de vuilniszak, maar gebruik een naaldcontainer. De naaldcontainer moet u zelf kopen in de apotheek, via de Vlaamse Diabetes Vereniging of de mediotheek. Volle naaldcontainers brengt u naar het containerpark of geeft u mee met het klein gevaarlijk afval. Waar moet u insuline bewaren? Bewaar uw reserve insuline in de groentelade van de koelkast. Pennen met de insuline bewaart u best op kamertemperatuur. Let op dat u niet altijd op exact dezelfde plaats de inspuiting geeft. Spuit links en rechts van de navel en spuit zowel in uw linker- en rechterbovenbeen. 10 Praktische gids diabetes 11

7 Het meten van uw bloedsuikerwaarden Waarom moet u uw bloedsuiker meten? Door de behandeling met insuline proberen we een normaal bloedsuikergehalte te bereiken. Een normaal bloedsuikergehalte betekent een waarde tussen 80 en 150 mg/dl. Uw bloedsuikergehalte moet u zelf regelmatig meten om te weten of deze niet te hoog of te laag is. Wanneer en hoe vaak meten? Meet uw bloedsuiker om de vijf dagen. Die dag meet u uw bloedsuiker vier keer: Voor het ontbijt en voor uw insulinespuit Voor het middagmaal Voor het avondmaal en voor uw insulinespuit Voor het slapengaan Noteer elke bloedsuikerwaarde in uw diabetesdagboek. Vermeld ook altijd de dosis insuline die u hebt ingespoten. Hoe moet u uw bloedsuiker meten? 1. Was uw handen. 2. Maak het meettoestel klaar: Plaats de strip in het toestel. Controleer het codenummer. 3. Maak de prikpen klaar: vervang de naald elke meetdag ( s ochtends). Span de veer aan. 4. Plaats de prikpen op de zijkant van uw vingertop. 5. Prik en stuw daarna het bloed naar uw vingertop. Wrijf van de basis van uw vinger naar de top. 6. Wanneer u een goede bloeddruppel hebt, laat deze dan aanzuigen door de strip in het toestel. 7. Wacht een aantal seconden en lees het resultaat af. 8. Noteer het resultaat in uw diabetesdagboek. Voeding Eet gezond en regelmatig. Volg de regels van de voedingsdriehoek (zie volgende pagina). Gebruik dagelijks drie hoofdmaaltijden met koolhydraten. Enkele algemene tips: Eet op regelmatige tijdstippen en sla geen maaltijden over. Gebruik dagelijks drie hoofdmaaltijden met koolhydraten. Gebruik per maaltijd iets uit elke laag van de voedingsdriehoek (zie volgende pagina). Respecteer de verhoudingen van de voedingsdriehoek. Gebruik gezonde vetstoffen zoals olijfolie, arachideolie enzovoort Matig het zoutgebruik. Zorg voor een goed lichaamsgewicht. Overleg het alcoholgebruik met uw arts, diabetesverpleegkundige of diëtiste. Neem regelmatig en voldoende lichaamsbeweging. Lichaamsbeweging bevordert het energieverbruik en maakt uw lichaam gevoeliger voor insuline. Drink voldoende. Dagelijks 1,5 liter vocht is noodzakelijk. 12 Praktische gids diabetes 13

8 Wat als uw bloedsuikergehalte te laag is? Een te lage hoeveelheid suiker in uw bloed wordt ook hypoglycemie of kortweg hypo genoemd. Dit is een bloedsuikergehalte lager dan 60 mg/ dl. U zult zich dan niet goed voelen. Mogelijke tekenen van een hypo zijn: beven, zweten, duizeligheid, honger, slecht zien, hoofdpijn, bleekheid enzovoort. Voor verdere informatie rond gezonde voeding verwijzen we naar de diëtisten. Zij zijn alle werkdagen bereikbaar op het nummer of Novonordisk 14 Praktische gids diabetes 15

9 1. Reageer onmiddellijk, wacht niet af wanneer u denkt dat u een hypo hebt. 2. Als u zich niet goed voelt, meet dan indien mogelijk uw suiker onmiddellijk. 3. Is uw suiker lager dan 60 mg/dl, dan moet u onmiddellijk suiker innemen: een glas gewone cola (geen cola-light) of twee klontjes suiker of vier klontjes druivensuiker. 4. Wacht tien tot vijftien minuten. 5. Eet nadien één stuk fruit of een boterham. 6. Noteer de hypo en het uur in uw diabetesdagboek. Wat als u niet kunt/mag eten? Als u niet mag eten bijvoorbeeld voor een bepaald onderzoek of wanneer u te ziek bent om te eten, moet u toch insuline inspuiten. U spuit echter slechts de helft van uw normale hoeveelheid insuline in. Andere medicatie die u eventueel inneemt voor uw bloedsuiker neemt u niet in. Meet die dag uw bloedsuiker voor de maaltijden en voor het slapengaan. Noteer dit steeds in uw dagboek. Zorg ervoor dat u altijd druivensuiker bij de hand hebt. In geval van een te lage bloedsuiker neemt u vier klontjes druivensuiker. Als u langer dan een paar uur nuchter moet blijven, contacteer dan altijd uw arts en/of diabetesverpleegkundige. Wat als uw bloedsuikergehalte te hoog is? Een éénmalige hogere bloedsuikerwaarde is geen reden tot paniek. Wanneer u merkt dat uw bloedsuikerwaarden regelmatig hoger zijn dan 200 mg/dl, neem dan contact op met de diabetesverpleegkundige op het nummer Waar haalt u uw materiaal? Wanneer u minstens twee keer per dag een insuline inspuiting nodig hebt en zelf uw suiker regelmatig meet, komt u in aanmerking voor terugbetaling van het benodigde materiaal door uw ziekenfonds. Deze terugbetaling kan aangevraagd worden in dit ziekenhuis of in een ziekenhuis dichter bij huis dat aangesloten is bij de diabetesconventie. Vraag dit na bij uw diabetesverpleegkundige. De aanvraag wordt in orde gebracht door de diabetesverpleegkundige. Wij sturen u een formulier dat u zo snel mogelijk moet tekenen, dateren en terugsturen naar het ziekenhuis (enveloppe met adres en postzegel zijn bijgevoegd). Deze aanvraag moet jaarlijks opnieuw gebeuren, de diabetesverpleegkundigen zorgen hier ook voor. 16 Praktische gids diabetes 17

10 Om in orde te blijven met uw terugbetaling, moet u 1. Regelmatig (afhankelijk van uw diabetesregeling) op raadpleging diabetes komen. 2. Regelmatig bij uw huisarts langsgaan voor uw diabetes. 3. Een globaal medisch dossier bij de huisarts hebben. 4. Een diabetespas hebben of deze aanvragen via uw ziekenfonds. 5. Jaarlijks naar de oogarts gaan. 6. Jaarlijks een 24 uur-urinecollectie meebrengen naar de raadpleging diabetes. 7. Bij een ziekenhuisopname langer dan één maand uw diabetesverpleegkundige verwittigen. Zorg dat u altijd een nieuwe afspraak gekregen hebt. Is er een defect aan uw insulinepen of meettoestel, neem dan contact op met de diabetesverpleegkundigen. Wat moet u meebrengen naar de consultatie? Diabetesdagboek! Meettoestel Insulinepennen Lijst van de medicatie die u neemt Jaarlijks een verslag van de oogarts Jaarlijks 24 uur-urinecollectie Het belang van uw diabetesbehandeling Waar kunt u uw materiaal afhalen? Meten Bloedsuiker Inspuiten Insuline Meettoestel Diabetesteam Insulinepen(nen) Diabetesteam Apotheek met Strips Diabetesteam Insuline voorschrift van arts Zelf kopen Prikpen Naalden Diabetesteam (apotheek, VDV of (vingerprik) insulinepen mediotheek) Naalden prikpen Diabetesteam Diabetesdagboek Diabetesteam Batterijen meettoestel Zelf kopen Naaldcontainers Apotheek, VDV, bandagisten enzovoort Het doel van een goede bloedsuikerregeling is het voorkomen van diabetesverwikkelingen of complicaties op lange termijn. Wanneer u uw bloedsuiker goed regelt, dan is de kans op deze complicaties klein. Deze complicaties kunnen ingedeeld worden in drie groepen: Aandoeningen van de bloedvaten (hart, ogen, nieren, benen, hersenen) Aandoeningen van de zenuwen Infecties en voetproblemen We bespreken hier even het voorkomen van voetproblemen. Voetproblemen ontstaan meestal door een combinatie van oorzaken: problemen met de doorbloeding, een lagere gevoeligheid door problemen met de bezenuwing en het minder snel genezen van wondjes door 18 Praktische gids diabetes 19

11 hogere bloedsuikerwaarden. Als u een wondje hebt aan uw voeten, is het mogelijk dat u dit niet onmiddellijk opmerkt omdat u minder of helemaal geen pijn hebt. De wonde zal ook minder snel genezen. Voorkomen is dan ook beter dan genezen. Dit kunt u doen door een aantal eenvoudige maatregelen. Bekijk uw voeten dagelijks (ook de voetzool). Hebt u een wondje, verzorg dit onmiddellijk. Verbetert het wondje niet na twee dagen, contacteer dan uw arts of diabetesverpleegkundige. Wacht niet af! Draag goed schoeisel (niet te nauw). Laat eelt tijdig verwijderen (bij voorkeur door een pedicure). Knip uw nagels niet te kort en knip ze recht af. Ga bij voorkeur om de zes weken naar een pedicure. Wrijf uw voeten dagelijks voor het slapengaan in met een vochtinbrengende crème. Wrijf geen crème tussen de tenen. Neem bij voetproblemen en/of wondjes onmiddellijk contact op met de diabetesverpleegkundigen of uw huisarts. Novonordisk 20 Praktische gids diabetes 21

12 zorgtrajecten U hebt diabetes type 2 Hoe van een zorgtraject genieten? Om in aanmerking te komen voor een zorgtraject moet u aan een aantal voorwaarden voldoen. Er zijn twee soorten: medische en andere voorwaarden. Andere voorwaarden uw globaal medisch dossier laten beheren door uw huisarts; ten minste tweemaal per jaar uw huisarts raadplegen en ten minste eenmaal per jaar uw specialist; een zorgtrajectcontract tekenen. Uw huisarts is verantwoordelijk voor de coördinatie van dit zorgtraject. U kunt alleen met een voorschrift van uw huisarts materiaal (glucosemeter, strips en lancets) afhalen bij uw apotheker. Kijk ook op Medische voorwaarden U kunt een zorgtraject aangaan als u diabetes type 2 hebt en als: u momenteel een insulinebehandeling met één of twee insuline-injecties per dag volgt; de behandeling met tabletten onvoldoende is: een insulinebehandeling valt te overwegen. U voldoet niet aan de voorwaarden van het zorgtraject als: u zwanger bent (of een zwangerschapswens hebt); u diabetes type 1 hebt; u niet op raadpleging kunt gaan. Meer informatie Hebt u problemen of vragen? Neem dan, bij voorkeur op maandagen dinsdagnamiddag contact op met de diabetesverpleegkundigen op het nummer Hebt u een dringend probleem en kunt u de diabetesverpleegkundigen niet bereiken, neem dan contact op met uw huisarts of neem contact op met de afdeling endocrinologie op het nummer Voor vragen en problemen in verband met uw voeding kunt u altijd terecht bij de diabetesdiëtisten. Zij zijn elke werkdag te bereiken tussen 9 en 16 uur op het nummer of Praktische gids diabetes 23

13 24 Praktische gids diabetes 25 NOTITIES NOTITIES

14 november 2009 UZ Leuven Overname van deze tekst is enkel mogelijk na toestemming van de dienst communicatie UZ Leuven. Ontwerp en realisatie: Deze tekst werd opgesteld door het diabetesteam in samenwerking met de dienst communicatie. Verantwoordelijke uitgever UZ Leuven Herestraat Leuven Tel Praktische gids diabetes 27

15