Platform Minima Organisaties nieuwsbrief lente-zomer 2009 minimaal Platform Minima Organisaties Haarlem e.o.
Voedselbank moet geen hulpverlener worden Re s u l t a t e n u i t h e t PMO o n d e r z o e k: Wa a r o m l u k t h e t n i e t o m n a d r i e j a a r Vo e d s e l b a n k h u l p z o n d e r d e z e h u l p ve r d e r t e k u n n e n? (t i e n ve r h a l e n v a n klanten van de Voedselbank) ** De Voedselbank Haarlem, die wekelijks 245 mensen in Haarlem en Zandvoort ondersteunt, dreigt uit te groeien tot een structurele hulpverlener. Mensen weten de weg naar de laagdrempelige Voedselbank sneller te vinden dan naar de gewone hulpverlening. Dat is niet de bedoeling. De gemeente Haarlem moet haar verantwoordelijkheid nemen en het werk van de Voedselbank omzetten in structurele hulp en financiële ondersteuning. Op die manier kan de Voedselbank trouw blijven aan haar uitgangspunt: kortstondige hulp bieden aan mensen in een noodsituatie. De Voedselbank is niet opgezet om langdurige hulp te verlenen aan mensen die lange tijd in armoede leven. Dat gebeurt nu wel: voor een aantal mensen dient het wekelijkse voedselpakket al lang niet meer als noodhulp, maar meer ter ondersteuning. Armoedebestrijding is echter geen taak van de Voedselbank, maar van de overheid. Sociale functie Uit een onderzoek naar de Voedselbank Haarlem, uitgevoerd in opdracht van het Platform Minima Organisaties (PMO) blijkt dat veel klanten van de Voedselbank in een sociaal isolement verkeren. Deze mensen hebben een klein sociaal netwerk, en ze ervaren weinig steun van buitenaf. De Voedselbank heeft voor deze mensen een grote sociale functie gekregen. Ik heb één goede vriendin; verder heb ik er geen behoefte aan dat mensen precies weten hoe mijn leefsituatie in elkaar zit., legt een klant van de Voedselbank uit. Een ander: Met mijn familie heb ik geen contact meer, door bepaalde dingen die er in het verleden zijn gebeurd. Met mijn moeder heb ik af en toe contact, maar heel sporadisch. Tips Bij de uitgiftepunten van de Voedselbank wordt geluisterd en kunnen mensen hun verhaal kwijt. Ook kunnen ze ervaringen uitwisselen met andere klanten. Bij de Voedselbank vind ik de sfeer echt heel prettig. Er is koffie, en er zijn koekjes, mensen geven elkaar tips. Ook heeft de Voedselbank een zogenaamde vindplaatsfunctie: dat houdt in dat er bij de bank ook mensen komen die doorgaans onbereikbaar zijn voor de gemeente Haarlem; mensen als dak- en thuislozen en vluchtelingen, die geen aanspraak (kunnen) maken op reguliere hulpverlening. Armoedebestrijding Op grond van deze sociale functie zou de Voedselbank meer kunnen doen wat betreft contact leggen, werkgelegenheid en mensen uit hun sociaal isolement halen, aldus de conclusies uit het PMO onderzoek. Maar armoedebestrijding is en blijft allereerst een taak van de overheid. Het rapport adviseert aan de Voedselbank om elke drie maanden te bekijken of klanten het voedselpakket nog nodig hebben; nu gebeurt dat eens per half jaar. 2
Ook de gemeente Haarlem zou meer kunnen doen voor de klanten van de Voedselbank, zegt het rapport. Veel mensen zijn onvoldoende op de hoogte van de mogelijkheid tot bijzondere bijstand; Ik weet niet wat dat is. Ik heb wel leningen. Anderen hebben deze vorm van bijstand wel aangevraagd, maar zijn afgewezen. Bij sommigen duurt het traject zo lang, dat ze halverwege afhaken. Uit het rapport: Nee hoor, dat krijg ik niet. Ik word van het kastje naar de muur gestuurd. Iemand zei dat het fout was gelopen met de aanvraag en uiteindelijk kreeg ik niks en heb ik gewoon geld moeten lenen. De gemeente zou het ontvangen van bijzondere bijstand kunnen versimpelen door betere hulp te bieden bij de aanvraag en het aanvraagproces te versnellen. Gevaren Ook zou de gemeente meer kunnen doen om mensen te waarschuwen tegen het afsluiten van leningen. Vaak is men zich niet bewust van het effect van een hoge lening. En het afsluiten van zo n lening gaat te makkelijk. Mensen die in de schuldhulpverlening zitten, geven aan dit heel zwaar te vinden. Zij hebben de voedselpakketten nodig om het hoofd boven water te houden. Ik word daar zo boos van, ik heb al zo weinig geld, ik draai al elk dubbeltje om. Dat helpt toch niet. Wij houden daar zo n dertig euro per week van over. Hoe willen ze mij leren om nog zuiniger te leven? Daar word ik niet wijzer van. Ik kan heel goed met geld omgaan. Ik rook niet, ik drink niet, ik ga niet uit. Ik ben gestopt met sporten, ik heb alles laten liggen. Ik ben echt geïsoleerd in huis om niet nog meer in de schulden te komen. Ik regel bijna al mijn zaken zelf. Een cursus heeft voor mij geen zin. De gemeente zou vragen kunnen stellen bij het schuldsaneringstraject, zegt het rapport. Is het te zwaar? Wat zou er anders kunnen? Als de Voedselbank zoveel mensen met schulden ondersteunt, kan de gemeente de rol van de bank direct overnemen. Eén loket! Opnieuw roept een PMO onderzoek de gemeente op om één loket voor alle hulpverleningsinstanties in te stellen. Uit onderzoek blijkt dat mensen vaak de hele stad door moeten om op bepaalde spreekuren ergens te zijn. Vaak zijn spreekuren op dezelfde tijden, waardoor er soms dagen achter elkaar verschillende instanties bezocht moeten worden. De kosten voor de bus zijn soms te hoog. Als er geen contact wordt gelegd met de hulpverlener, dreigt het gevaar dat problemen zich opstapelen. Met één loket zou het probleem van de verspreide en onduidelijke informatie opgelost kunnen worden, aldus het onderzoek. ** het onderzoek is op te vragen bij het PMO èn te vinden op de website. Ve r v o l g o n d e r z o e k n a a r d e Vo e d s e l b a n k De gemeente Haarlem kan het merendeel van de klanten van de Voedselbank niet bereiken. Ze komen wel naar de Voedselbank, maar niet naar de gemeente. De oorzaak hiervan is op dit moment onduidelijk. De grote vraag is hoe de gemeente Haarlem deze groep mensen wel kan bereiken. Die vraag is dan ook de aanleiding voor het Platform Minima Organisaties (PMO) om een vervolgonderzoek naar de Voedselbank te laten uitvoeren. 3
Dit vervolgonderzoek wordt uitgevoerd door twee studenten van de Hogeschool van Amsterdam. Doel is het schrijven van een beleidsvoorstel voor de gemeente Haarlem. Met dit voorstel willen de studenten de gemeente nieuwe initiatieven aanreiken om de klanten van de Voedselbank wel te bereiken. Verzorgingsstaat In het afgelopen jaar zijn in Nederland de voedselbanken prominent in beeld gekomen. Het aantal klanten is flink toegenomen, en daarmee ook het aantal voedselbanken. Volgens informatie van de Voedselbank Nederland worden nu ongeveer 8000 gezinnen in 28 gemeenten wekelijks voorzien van een voedselpakket. Deze ontwikkeling heeft volop de aandacht getrokken: het bestaan van voedselbanken roept vragen op over de kwaliteit van de Nederlandse verzorgingsstaat. de kaart is uitgegeven door de stichting Cliëntenperspectief en getekend door Stef Ringoot In het nieuwe PMO-onderzoek worden enkele vragen geformuleerd. De hoofdvraag is wat de gemeente met de voedselbank wil. Hoe gaat de gemeente met de Voedselbank om? Een andere vraag draait om het beleidsproces: hoe wil de gemeente klanten bereiken die zij eerder is kwijtgeraakt? En wat moet er gebeuren als een gezin na drie jaar hulp van de Voedselbank, geen voedsel meer ontvangt? Dossier Armoede 2009 In het Dossier Armoede in Nederland (2009) zegt het wetenschappelijk bureau van het CDA: In weerwil van de doelstelling van de voedselbank om kortdurende hulp te verstrekken, zijn er nauwelijks voorbeelden van voormalige klanten van de voedselbank die, na een tijdje te zijn geholpen, weer op eigen benen staan. Tenslotte richt het PMO-vervolgonderzoek zich op de vraag hoe de voedselbank-klanten in aanraking komen met de gemeente, en hoe de gemeente in aanraking komt met de klanten. Binnenkort wordt het eindrapport van het onderzoek gepresenteerd. 4
Ik krijg hier Kippenvel van Kwaad kan ze erom worden. Dat voedselbanken in het rijke Nederland ondertussen geruisloos zijn geaccepteerd. Clazina Zwanenberg, coördinator van het Platform Minima Organisaties in Haarlem, wijst er met nadruk op dat de Voedselbanken destijds onder protest van start zijn gegaan. Veel gemeenten waren in het begin afwijzend of afhoudend: er zou geen voedselbank nodig zijn want bij ons is de armoede niet zo groot. Het fenomeen van de voedselbank is inmiddels breed geaccepteerd, zegt Zwanenberg. Het is toch ongelooflijk dat er in een rijk land als Nederland voedselbanken nodig zijn. Dit neemt niet weg dat zij bijzonder veel respect heeft voor het vele werk dat er verzet wordt door de vrijwillegers van de voedselbanken. Enkele cijfers: begin 2007 deden wekelijks 10.000 gezinnen een beroep op de voedselbanken. Eind 2007 was dat aantal gestegen tot 13.000. Clazina Zwanenberg: De gemeente moet veel meer zorgen dat de zaken goed geregeld worden. Ik krijg hier kippenvel van! Maar gelukkig hoor je steeds meer kritische geluiden, zie hieronder. Vo e d s e l b a n ke n in d e p r o b l e m e n Bijstandsnormen zijn niet meer van deze tijd Bijstandsnormen zijn eigenlijk niet meer van deze tijd. De bijstand zou, net zoals alle andere sociale voorzieningen, per individu uitgekeerd moeten worden. Het feit dat de bijstandsuitkering nog steeds een klassieke gezinsuitkering is, draagt bij aan het vergroten van de kloof tussen arm en rijk. Dat schrijft Frits de Kaart, klantmanager van de afdeling Werk, Inkomen en Zorg van de gemeente Schouwen-Duiveland in het ambtenarenblad Binnenlands Bestuur. Volgens de Zeeuwse klantmanager moet er een nieuwe definitie komen voor het begrip bestaansminimum. De samenleving is veel ingewikkelder geworden dan toen de bijstandswet werd ingevoerd, in 1965. De uitgaven van mensen zijn drastisch gewijzigd. Zo zijn digitale communicatiemiddelen als een computer, internet en een mobieltje steeds belangrijker om mee te kunnen doen in de samenleving. Frits de Kaart komt tot dit betoog omdat de voedselbanken in Nederland in de problemen dreigen te komen. Door de economische recessie wordt het steeds moeilijker om met hulp van particulieren en bedrijven voedselpakketten samen te stellen. Voedselbanken vragen de overheid om hulp. Soms helpen gemeenten en provincie de voedselbanken door ruimte of vervoer ter beschikking te stellen. Ik denk dat dit een verkeerd signaal is, aldus de klantmanager in zijn artikel. Hulp aan de voedselbank is geen taak van de overheid. De overheid moet zorgen voor een goed stelsel aan voorzieningen, maar kan zich niet bewegen op het terrein van armenzorg door liefdadigheid. Overheidssteun aan particuliere instellingen zoals een voedselbank maakt mensen weer afhankelijk van gunsten, van liefdadigheid. Het doet denken aan de gaarkeukens van vroeger. 5
de kaart is uitgegeven door de stichting Cliëntenperspectief en getekend door Stef Ringoot 6
Ni e u w s b e r i c h t e n: Als u beschikt over een internetaansluiting zijn de op onderstaande websites misschien interessant voor u. Platform Minima Organisaties www.pmo-online.nl Op de site vind u informatie over de bij het PMO aangesloten organisaties, voorgaande nieuwsbrieven en een interview over de ontwikkelingen bij de Voedselbank Haarlem. Uiteraard is uw reactie op de site van harte welkom. Krant Bijstandsgerechtigden Amsterdam Stichting Cliëntenperspectief Arme Kant - Economie Vrouwen en Armoede Sociaal Cultureel Planbureau Landelijke cliëntenraad Criteria en uitdeelpunten Handboek Wet, Werk en Bijstand Anti Discriminatie Bureau Haarlem Landelijke vereniging v. arbeidsongeschikten Informatie huiselijk geweld Kennemerland Bijstandsbond Amsterdam Nederlands Instituut Zorg en Welzijn www.mugweb.nl www.stichtingclip.nl www.armekant-eva.nl www.scp.nl www.lcr.nl www.voedselbankhaarlem.nl www.handboekwwb.nl www.adb.nl www.lva-nederland.nl www.verwijsgidshuiselijkgeweld.nl discussielijst-bijstandsbond@bijstandsbond.org www.nizw.nl 7
ADRESSENLIJST VAN DE BIJ HET PMO AANGESLOTEN ORGANISATIES: Algemene Ned. Bond Gehandicapten Organisatie (ANGO) Belangenbehartiging van gehandicapten in de breedste zin des woords. T.a.v. Dhr. Auke Scholten 023 551 06 30 of: 06 51 11 63 47 e-mail: angohaarlem@gmail.com Samenwerkende Ouderenbonden Haarlem (SOB) Belangenbehartiging van Ouderen. T.a.v. Dhr. Henk Zurlohe Orionweg 70 2024 TE Haarlem 023 527 18 67 e-mail: h.zurlohe@hetnet.nl Commissie Arme kant Haarlem Noord (CAHN) Oecumenische werkgroep die armoede in Haarlem- Noord zichtbaar maakt en directe hulp biedt aan minima. T.a.v. Mw. Bep van Schie Jan Gijzenkade 95 2025 BC Haarlem 023 537 42 08 e-mail: e.vanschie@zonnet.nl CNV Anders Actieven, afdeling Haarlem e.o. Voor een ieder die hulp en advies nodig heeft voor het verkrijgen van een uitkering en toegang wil krijgen op de arbeidsmarkt: samen voor elkaar. T.a.v. Dhr. Ruut Eldering Solidarnoscstraat 73 2033 BW Haarlem 023 526 15 67 of 06 13 26 05 32 e-mail: ra.eldering@chello.nl Cliëntenbond Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ regio KAM) Belangenbehartiging van mensen met geestelijke problemen hebbende, of gehad, lotgenotencontact, thema- en inloopbijeenkomsten, rechtspositie en medicijninformatie. T.a.v. Dhr. Ton de Vries 023 527 81 31 Dak- en thuislozenverbond Noord-Holland (DTV) Belangenhartigingsorganisatie voor dak- en thuislozen. T.a.v. Dhr. Edo Paardekooper Overman Bakenessergracht 8-10 2011 JW Haarlem 023 531 18 69 e-mail: info@dtv-nh.nl FNV-Lokaal Haarlem Onderzoek, bemiddeling en begeleiding voor uitkeringsgerechtigden en ouderen. T.a.v. Dhr. Frits de Vries Surinameweg 8 2035 VA Haarlem 023 545 23 18 of: 023 537 59 57 e-mail: f.j.devries@zonnet.nl InformatieSteunPunt in de 1 e lijn geestelijke gezondheidszorg (ISP) Advies, een luisterend oor bij het zoeken naar oplossingen voor problemen op geestelijk gezondheids, sociaal- psychisch of maatschappelijk gebied. Voorlichting over ontwikkelingen in de GGZ. T.a.v. Dhr. Martien Luijcks 023 534 22 06 e-mail: info@informatiesteunpunt.nl Haarlems MigrantenPlatform Belangenbehartiging en vertegenwoordiging van migrantenzelforganisaties op bestuurlijk, organisatorisch en praktisch gebied. T.a.v. Dhr. Erol Sayar P/a. Lange Herenvest 122 2011 BX Haarlem 06 27 35 65 91 e-mail: haarlemsmigrantenplatform@gmail.com Stg. Miss Minima Belangenbehartiging, advies, begeleiding en ondersteuning voor vrouwen die van een minimumuitkering moeten bestaan. T.a.v. Mw. Joke de Groot 023 534 60 78 e-mail: info@missminima.nl Stem in de Stad/Voedselbank Meldpunt voor mensen met een inkomen ver onder het minimum. Criteria voor het aanvragen van een voedselpakket en informatie over de adressen van verdeelpunten. Petra de Vries Nieuwe Groenmarkt 10 2011 TW Haarlem 023 534 28 91 e-mail: info@stemindestad.nl Steunpunt Arbeidsongeschikten (SAO) Informatie, advies en begeleiding rond uitkeringen en situaties van uitkeringsgerechtigden. T.a.v. Dhr. Bé Wildeboer 023 551 06 30 Stg. Release Hulpverlening, informatie en advies voor dak- en thuislozen, mensen met huisvestingsproblemen en uitkeringsgerechtigden. T.a.v. Dhr. Harp Tetterode Gasthuisvest 47 A 2011 EV Haarlem 023 531 34 28 e-mail: release@xs4all.nl Weerwerk (Interkerkelijke Taakgroep Arbeid/armoede) Belangenbehartiging en stimulans voor zelfhulporganisaties en projecten voormensen met een minimum inkomen. T.a.v. Dhr. Cees Stol Lorentzkade 192 2014 CE Haarlem 023 524 62 70 Stg. Werkverband Emancipatie en Belangenbehartiging ( t WEB) Belangenbehartiging van en advies aan lichamelijk gehandicapten in Zuid-Kennemerland. T.a.v. Dhr. Fons Hoenderdos Zijlweg 1 2013 DA Haarlem 023 531 18 34 e-mail: info@stichtinghetweb.nl Stg. Vluchtelingenwerk Noord-West Holland, lokatie Haarlem Sociaal-maatschappelijk en juridische begeleiding van vluchtelingen en asielzoekers. T.a.v. Dhr. Ab Smits Hagestraat 12 a 2011 CV Haarlem 023 531 30 20 e-mail: ab@vluchtelingenwerk haarlem.nl Co l o fo n : Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Platform Minima Organisaties Haarlem e.o. Bezoekadres:, 2032 SX Haarlem tel.nr: 023 534 11 95 of mobiel: 06 455 363 54 Postadres: Postbus 400, 2000 AK Haarlem E-mailadres: minimaal@wxs.nl www.pmo-online.nl Coördinator: Clazina Zwanenberg Bereikbaar: dinsdag, woensdag en vrijdag van 10.00-16.00 uur Druk: Grafisch Buro Haarlem Vormgeving: Thijs van de Schilde Redactie: Colette Alberts (free-lance journaliste) en Clazina Zwanenberg