Geschiedenis van de duinen Bijna de hele Nederlandse kust bestaat uit duinen. We weten hier niet beter, dan dat dat heel normaal is. Toch is dat niet zo. De kust van Frankrijk, Spanje en Portugal bijvoorbeeld bestaat voornamelijk uit rots. Duinen langs de kust zijn eigenlijk zeldzaam. Duinen ontstaan ook niet zomaar langs alle kusten. Allereerst moet de zeebodem bedekt zijn met een dikke laag zand. Dat is lang niet overal het geval. Dit moet een brede strook zand zijn, zodat de branding er vat op heeft. Die legt het zand in een soort golfpatroon; zandbanken, evenwijdig aan de kust. De wind speelt met het zand en maakt er duinen van. Zo gaat dat al eeuwen. Je kunt het zien als een spel van het water en de wind met het zand. Ze spelen voortdurend en daardoor verandert het steeds. DUINVORMING DOOR DE EEUWEN HEEN IJSTIJD Ongeveer 100.000 tot zo n 20.000 jaar geleden was de laatste ijstijd op aarde. In Nederland lag geen ijs, maar koud was het wel. Er groeiden weinig planten en bomen. De Noordzee stond toen voor een groot deel droog..
DE OUDE DUINEN Zo n 10.000 jaar geleden begon de ijslaag in Noord-Europa te smelten en steeg het waterpeil in de Noordzee met meer dan honderd meter. Het zeewater woelde zand los van de bodem. Grote hoeveelheden zand hoopten zich op langs de kust; er ontstonden strandwallen: de Oude Duinen genoemd. De resten hiervan bestaan nog: een zandrug waarop Rijswijk, Voorburg, Leidschendam en Voorschoten liggen. MOERAS De zeespiegel bleef stijgen, maar langzamer. Er werden steeds meer strandwallen achter elkaar afgezet aan de westkant, dus vóór de eerste strandwal. De binnenste strandwallen groeiden aan elkaar en raakten begroeid. Doordat er klei door de rivieren meebracht werd, raakte het gebied daarachter zoet. Er ontstond een moeras met veel planten. Eeuwenlang stapelden de dode planten zich op en vormden veen. De mensen die op de Oude Duinen leefden, bewerkten de grond en lieten er hun vee grazen.
JONGE DUINEN In de 12e eeuw werd Nederland geteisterd door zware stormen. De wind nam veel zand mee, dat over de Oude Duinen heen stoof. Zo ontstonden weer nieuwe duinen: de Jonge Duinen genoemd. Het zand verstoof snel om ergens anders nieuwe heuveltjes, ook wel loopduinen genaamd, te vormen. De planten werden bedekt door al het zand en gingen dood. Deze zandwoestijn was onbewoonbaar en de mensen trokken weg. OPNIEUW VERSTUIVING Rond 1400 werd het klimaat rustiger. De loopduinen raakten begroeid en verstoven niet meer. De mensen keerden terug. Maar het vee at teveel planten op, de mensen kapten alle boompjes en zo verstoof het duin opnieuw. De mensen plantten toen helmgras en bomen om de verstuiving tegen te houden.
ZEEDORPEN De mensen waren intussen dichter bij zee gaan wonen. Er waren allerlei vissersdorpjes ontstaan, zoals Egmond aan Zee (gesticht in 970), Zandvoort (1120) en Wijk aan Zee (1300). Het leven was hier vroeger erg zwaar vanwege de vele stormvloeden. Naast de visvangst teelde men vanaf de 18e eeuw aardappelen. Om aan brandhout te komen, hakte men bomen en struiken om. Ook liet men er het vee grazen. Om verstuiving tegen te houden, plantte men helmgras en naaldbomen. Wist je dat dit ook wel eens mislukte? Door de zoute zeewind droogden de knoppen van de planten uit. Bovendien werden er veel planten door konijnen opgevreten. LANDBOUW Sinds halverwege de Middeleeuwen werd er van de duinen landbouwgrond gemaakt. De mensen maakten de duinen vlak en groeven het zand af om dichtbij het grondwater te komen. In het begin werden de duinen gebruikt voor alle soorten landbouw: akkerbouw, tuinbouw en veeteelt.
TUINBOUW Vanaf de 17e eeuw verschoof de akkerbouw en veeteelt steeds meer naar de nieuw aangelegde polders. De zandige "geestgronden"(zo noemt men de afgegraven duinen) gebruikte men toen alleen nog maar voor de tuinbouw. Wist je dat geestgronden ook goede gronden zijn voor bloembollen? Je ziet nog steeds veel bollenvelden dicht bij de kust