TALENTENPROGRAMMA/HOOGBEGAAFDENBELEID Van het woord hoogbegaafd houden we niet zo, het zet de ene groep mensen op een hoger plan en anderen op een lager. Martine Delfos Deze uitspraak van Martine Delfos is een leidraad voor het hoogbegaafdenbeleid op het Lorentz Casimir Lyceum. We spreken liever van getalenteerde leerlingen. Het erkennen en herkennen van talent is een ingewikkeld thema. Getalenteerde leerlingen verschillen van elkaar en elke leerling heeft verschillende leereigenschappen, interesses en behoeften op cognitief, sociaal en emotioneel gebied. Uitgangspunt op het Lorentz Casimir Lyceum is: leg minder nadruk op labels en categorieën en juist meer nadruk op uitdagend onderwijs voor alle leerlingen. Op deze wijze kunnen we het meest recht doen aan onze missie: talenten maximaal ontplooien in een ambitieuze en veilige leeromgeving. Dat geldt ook voor hoogbegaafden. Hoogbegaafdheid Bron: Landelijk Informatiepunt Hoogbegaafdheid Hoogbegaafdheid kan niet eenduidig worden vastgesteld omdat er geen eenduidige definitie is en omdat de instrumenten niet betrouwbaar meten. Het meest gangbare model, dat van Renzulli en Mönks, gaat uit van drie persoonskenmerken, te weten hoge intellectuele capaciteiten (IQ hoger dan 130), doorzettingsvermogen om een taak te volbrengen, en creativiteit (het op originele wijze oplossen of bedenken van problemen). Daarnaast zijn drie omgevingsfactoren van belang voor de ontwikkeling van een hoogbegaafd kind, te weten het gezin, de peers (ontwikkelingsgelijken) en school. Ook is de sociaal-emotionele vaardigheid van het kind, voor een effectieve communicatie en omgang met de omgeving, van niet te onderschatten belang. Een hoogbegaafd kind kan tot grote prestaties komen wanneer de drie 1
persoonskenmerken in hoge mate aanwezig zijn en er een stimulerende sociale omgeving is. Indien de sociale omgeving geen ruimte biedt aan een hoogbegaafd kind om zich te ontwikkelen heeft dit grote consequenties voor het zelfbeeld en de ontwikkeling van het kind. Hoogbegaafde leerlingen zijn globaal in twee groepen te verdelen: de nietlastige leerling en de probleemleerling. De niet-lastige leerling heeft een sterke motivatie, is vaak perfectionistisch, ernstig en heeft een voorkeur voor de omgang met leerlingen uit hogere jaarlagen of is docentgericht. Ook kun je deze leerlingen herkennen aan hun creativiteit; ze hebben vaak een opvallend woordgebruik en denken productief. De vraagstellingen zijn abstract en vaak zijn deze leerlingen rekenvaardig. Meestal hebben ze een welhaast overdreven gevoel voor rechtvaardigheid, zijn gevoelig, kwetsbaar en worden niet altijd geaccepteerd door leeftijdgenoten. De probleemleerling vertoont nogal eens storend gedrag. Als er thuis of op school geen aandacht of begrip is, gaan ze zich afzonderen, nemen ze een bepaalde houding aan of overschreeuwen ze zichzelf. Dit levert spanningen op die zich kunnen uiten in agressief of onbeheerst gedrag. Dit kan concentratieproblemen, desinteresse en sterk wisselende schoolresultaten opleveren. Hoogbegaafde kinderen die niet of verkeerd in hun ontwikkeling gestimuleerd worden, gaan soms onderpresteren. Met onderpresteren bedoelt men dat het hoogbegaafd kind minder presteert dan zijn of haar capaciteiten toelaten. Een voorname oorzaak van het onderpresteren is een gebrek aan uitdaging. Dit kan ervoor zorgen dat de hoogbegaafde zich gaat vervelen en dat kan leiden tot een ernstig gebrek aan motivatie. Door een gebrek aan uitdaging in het basisonderwijs, waar hoogbegaafden door hun sterke geheugen zonder veel problemen kunnen leren, kan het zijn dat zij een slechte studiemethode ontwikkelen. In het voortgezet onderwijs kunnen zij daar problemen mee krijgen. Talentenprogramma Op het Lorentz Casimir Lyceum hebben we heel veel mogelijkheden om getalenteerde leerlingen uit te dagen. We beginnen al met leerlingen die nog in groep 8 zitten. 2
Leerlingen groep 8 basisschool: Pluskukels: een uur per week uitdagende wiskunde op onze school In de onderbouw bieden wij: gymnasium brugklas (versnelling en verdieping) versterkt Engels (Cambridge) vanaf de brugklas Jena: het werken aan uitdagende, innovatieve en kennisintensieve projecten. Leren samenwerken en presenteren. Klas 1 t/m 3. vrijdagmiddagclubs, o.a. op sportief en artistiek gebied deelname aan de International Junior Science Olympiad (IJSO) tot 15 jaar deelname aan wiskundewedstrijd Kangoeroe deelname aan de Artistieke Interlyceale met veel muziek (modern en klassiek), dans, tekenen, handvaardigheid, film en fotografie In de bovenbouw bieden wij: deelname aan wiskunde Olympiade (individueel) deelname aan wiskunde A-lympiade (teams) deelname aan wiskunde B-dag (teams) deelname aan scheikunde Olympiade deelname aan biologie Olympiade deelname aan de aardrijkskunde Olympiade deelname aan natuurkunde Olympiade deelname aan de European Science Olympiad (EUSO) tot 17 jaar masterclasses scheikunde en natuurkunde op verschillende universiteiten zoals de TU/e en de UU proefstuderen op de TU/e deelname aan de High Tech Room, een uniek Eindhovens project voor 14 meest getalenteerde vwo ers in Eindhoven keuze voor het vak informatica op havo en vwo (uniek in Eindhoven) deelname aan de Lagerhuis debatgroep versterkt Engels in vwo 5 en 6 (Cambridge) met de mogelijkheid van deelname aan de Model United Nations versterkt Frans in vwo 5 en 6 (DELF Scolaire) 3
Verder voor alle leerlingen de mogelijkheid van deelname aan de jaarlijkse Sportinterlyceale en de Artistieke Interlyceale. Dit is een wedstrijd tussen de vier oudste lycea van Nederland op algemene grondslag. Op sportief gebied bestaat de mogelijkheid om mee te doen aan landelijke schoolhockeywedstrijden, schoolschaatswedstrijden; schoolroeiwedstrijden en schoolgolfwedstrijden. Voor kinderen die buiten school meedoen aan topprogramma s zorgen wij voor maatwerk. Eventueel bestaat er nog de mogelijkheid om leerlingen te laten werken aan modules van de Open Universiteit. De leerlingen leren onder begeleiding van hun docenten om zelfstandig (online) te werken aan universitaire zelfstudiecursussen van ongeveer 25 studie-uren en kunnen die cursus ook afsluiten met een officiële toets. De beschikbare cursussen van de Open Universiteit bevinden zich in de volgende domeinen: cultuurwetenschappen informatica managementwetenschappen milieu- en natuurwetenschappen politiek en bestuur psychologie rechtswetenschappen De school wil leerlingen de gelegenheid bieden om zich zo reeds te oriënteren op het vervolgonderwijs. Leerlingen krijgen een beter inzicht in hun eigen interesses voor hun vervolgstudie en een beter idee van wat hen te wachten staat. Deze cursussen dragen bij tot een verantwoorde studiekeuze en dit aanbod zou tevens een bijdrage kunnen leveren aan het terugdringen van voortijdige uitval in het hoger onderwijs. Begeleiding Op het Lorentz Casimir Lyceum bieden we getalenteerde of hoogbegaafde leerlingen, als zij of hun ouders dat willen, naast alle bovengenoemde uitdagende projecten en activiteiten, twee vormen van begeleiding. 1. Hoogbegaafdencoach: helpt getalenteerde en hoogbegaafde leerlingen bij het maken van keuzes tijdens hun schoolloopbaan. Maakt individueel maatwerk mogelijk door samen met de leerling en de ouders te kijken welke mogelijkheden er zijn om aan wensen tegemoet te komen. Legt samen met de leerling afspraken vast en regelt speciale 4
leerarrangementen. 2. Counselor: helpt getalenteerde en hoogbegaafde leerlingen die door omstandigheden toch niet presteren zoals van hen verwacht wordt. Begeleidt bij onderpresteren en bij sociaal-emotionele problemen. Winst van een goede aanpak Preventief: een goede aanpak voorkomt teleurstellingen bij leerlingen, daagt ze voldoende uit om onderpresteren en uitval te voorkomen. Curatief: leerlingen die toch onderpresteren worden snel opgespoord en eventueel via begeleiding door een counselor weer gemotiveerd voor schoolzaken. Betere resultaten bij het bestrijden van VSV (Voortijdig School Verlaten) en beter doorstroomrendement. Een duidelijk beleid kan meer echte vwo ers naar onze school trekken. Greetje Heijmans, 25 januari 2011 In de vergadering van de Medezeggenschapsraad van 23 maart 2011 heeft de MR een positief advies gegeven. 5