VEELGESTELDE vragen over seksuele uitbuiting van kinderen Wat verstaat Terre des Hommes onder seksuele uitbuiting? Onder seksuele uitbuiting van kinderen verstaat Terre des Hommes het misbruik van de kwetsbaarheid, ongelijke machtspositie of vertrouwen van een kind voor seksuele doeleinden. Hieronder valt ook commerciële seksuele uitbuiting van kinderen : het seksueel misbruik van een kind door een volwassene voor commerciële doeleinden. Dit kan tegen betaling in de vorm van geld zijn, maar ook in ruil voor andere vormen van vergoeding, zoals kleding of eten, of de belofte daarvan. De scheidslijn tussen seksueel misbruik, waarvoor niet betaald wordt, en (commerciële) seksuele uitbuiting van kinderen is echter vaag. Voorbeelden van seksuele uitbuiting zijn: Kinderprostitutie Kindersekstoerisme Kinderhandel, met als doel kinderen seksueel te exploiteren Kinderpornografie Cyberseks (Kindercyberporno) Seksueel misbruik Waarom strijdt Terre des Hommes tegen seksuele uitbuiting? Terre des Hommes strijdt tegen de meest grove schendingen van de rechten van het kind, waaronder (seksuele) uitbuiting. Het internationale kinderrechtenverdrag vormt de basis van ons werk. We bieden hulp zonder onderscheid te maken naar ras, geloof, geslacht of politieke gezindheid. Al jarenlang pakt Terre des Hommes deze extreme, mensonterende vorm van kinderuitbuiting hard aan. In de landen waar we werken besteden we aandacht aan preventie, opvang van slachtoffers en de aanpak van daders. Vanuit Nederland zet Terre des Hommes zich in om politieke wil te creëren voor het uitvoeren van nationale en internationale programma s en wetten gericht op preventie en bestrijding van kinderprostitutie en kindersekstoerisme. Hoeveel kinderen zijn het slachtoffer van seksuele uitbuiting? Doordat seksuele uitbuiting vaak een verborgen probleem is en zich in het illegale circuit afspeelt, is het moeilijk om harde cijfers te noemen over het aantal slachtoffers van seksuele uitbuiting. Zo doen lang niet alle slachtoffers van seksueel misbruik of kinderprostitutie aangifte, uit schaamte of angst voor represailles. Volgens schattingen van UNICEF 1 zijn wereldwijd 2 miljoen kinderen het slachtoffer van commerciële seksuele uitbuiting. Het betreft vooral meisjes, maar ook jongens zijn het slachtoffer. Het merendeel van de slachtoffers van seksuele uitbuiting is tussen de dertien en de achttien jaar, al komt het helaas ook vaak genoeg voor dat kinderen nog veel jonger zijn. Het aantal kinderen dat werkzaam is in de 1 UNICEF; State of the World s Children; 2006
seksindustrie wereldwijd neemt toe door de groei van (seks)toerisme naar veel derde wereldlanden en het gebruik van internet. In welke landen zijn kinderen slachtoffer van seksuele uitbuiting? En waar helpt Terre des Hommes? Seksuele uitbuiting van kinderen is een wereldwijd fenomeen en vindt overal plaats: in bordelen, op straat en thuis. Zo werken in Azië veel meisjes als prostituee, bieden jongetjes op straat zich aan en zijn in Afrika en Zuid-Amerika veel meisjes die in de huishouding werken slachtoffer van seksuele uitbuiting. Maar ook in Nederland zijn kinderen hier het slachtoffer van. Terre des Hommes richt zich op hulp aan kwetsbare kinderen in ontwikkelingslanden. Wij strijden in alle landen waar we werken tegen seksuele uitbuiting, met een accent op Cambodja, Bangladesh, India, Filippijnen, Laos, Indonesië, Kenia, Oeganda, Tanzania en Peru. Enerzijds bieden we hulp aan slachtoffers van seksuele uitbuiting, anderzijds zetten we vooral in op het voorkomen dat kinderen hier slachtoffer van worden, door voorlichting, onderwijs en de opsporing en vervolging van daders. Hoe worden kinderen slachtoffer van seksuele uitbuiting? De problematiek van seksuele uitbuiting is zeer complex en kent meerdere oorzaken: Armoede: voor veel kinderprostituees is honger en verwaarlozing de hoofdoorzaak om de prostitutie in te gaan. Prostitutie is voor hen een manier om te overleven. Ook komen kinderen onder valse voorwendselen in de prostitutie terecht. Ze worden bijvoorbeeld gelokt met de belofte van een goede baan in de stad. Hun ouders zijn vaak erg arm en kunnen nauwelijks voor hun kind zorgen. In goed vertrouwen geven ze hun kind mee of ze verkopen, uit pure wanhoop, een van hun kinderen voor een klein bedrag. Culturele gewoonten: in veel landen hebben vrouwen en meisjes een ondergeschikte positie ten opzichte van mannen. Ze worden uitgesloten van onderwijs en zijn economisch afhankelijk van mannen. Ook heerst in sommige landen het idee dat vrouwen moeten gehoorzamen aan de wil van mannen, ook op seksueel gebied. Daarnaast spelen culturele opvattingen over de seksualiteit van (bepaalde groepen) kinderen een rol. Zo worden in India Devadasi meisjes uit een lage kaste gebruikt als prostituee. Een ander voorbeeld is dat in sommige landen in Azië en Afrika gedacht wordt dat seks met een maagd jonger maakt of voor economische voorspoed zorgt. Gebrek aan zorg en bescherming in het gezin: door gebroken gezinnen of het verlies van één of beide ouders door bv. aids worden kinderen gedwongen op straat te leven en voor zichzelf te zorgen. Hier zijn ze erg kwetsbaar om in de prostitutie terecht te komen. Daarnaast kunnen kinderen in situaties van seksuele uitbuiting terecht komen door emotionele verwaarlozing en/of seksueel misbruik en mishandeling thuis. Dit zijn veelgenoemde redenen door kinderen om van huis weg te lopen. Eenmaal op straat zijn zij een makkelijke prooi voor pooiers of mensenhandelaren.
Migratie: in bijvoorbeeld Birma worden kinderen door de politieke situatie in het land alleen de grens over gezet, in de hoop op een beter leven in Thailand. Ze hebben er vaak geen familie en spreken de taal niet en zijn hierdoor extra kwetsbaar voor uitbuiting. Een gebrek aan onderwijs maakt kinderen ook extra kwetsbaar voor uitbuiting. Op school leren de kinderen zelfstandig na te denken en voor zichzelf op te komen. Andere oorzaken zijn de georganiseerde misdaad, corruptie, een gebrekkige handhaving van wetten om kinderen te beschermen tegen seksuele uitbuiting, de vraag naar seks met kinderen en jongeren en het gemak waarmee sekstoeristen over de wereld kunnen reizen. In sommige landen ontbreekt het aan politieke wil om het probleem aan te pakken, ofwel door corruptie of doordat de overheden zelf op de een of andere manier profiteren van inkomsten uit de seksindustrie. Wat zijn de gevolgen van seksuele uitbuiting voor kinderen? Seksuele uitbuiting heeft vaak ernstige gevolgen voor een kind. Seksuele uitbuiting veroorzaakt schade aan de psychologische ontwikkeling van het kind, met als gevolg trauma s, hechtingsproblemen en een negatief zelfbeeld. Ook lijden veel van deze kinderen aan schuldgevoelens, depressies en angst, met soms zelfs zelfmoord als gevolg. Daarbij is het onvolgroeide lichaam van kinderen extra kwetsbaar voor seksueel overdraag-bare aandoeningen, zoals HIV/Aids, en blijvend letsel als gevolg van het fysieke geweld dat vaak gepaard gaat met seksuele uitbuiting. Ongewenste zwangerschappen en gedwongen abortus kunnen voor jonge kinderen levensgevaarlijk zijn. Seksuele uitbuiting heeft grote gevolgen voor de toekomst van kinderen. Slachtoffers worden nog maar al te vaak met de nek aangekeken en gaan gebukt onder een stigma. Vaak worden zij uitgesloten van onderwijs. En eenmaal in de prostitutie, is het verschrikkelijk moeilijk hier weer uit te komen en later een ander beroep uit te oefenen. Wie zijn de daders? De daders zijn vrijwel altijd mannen. In de meeste gevallen zijn het lokale mannen die minderjarigen seksueel misbruiken en/of uitbuiten: stiefvaders, werkgevers (bijvoorbeeld van kinderen die bij hen in de huishouding werken), pooiers en pedofielen. De daders kunnen uit alle lagen van de bevolking komen en hebben verschillende achtergronden. Soms spelen ook vrouwen een rol als madam, vrouwelijke pooier. Zoals in een groot bordeel in Tangail, Bangladesh. Maar de seksindustrie wordt ook in stand gehouden door Westerse pedofielen. Wat doet Terre des Hommes tegen kinderprostitutie en kindersekstoerisme? Terre des Hommes hanteert een aanpak die zowel curatief als preventief is, waarbij de nadruk op preventie ligt: Curatief : hulp aan slachtoffers Slachtoffers van kinderprostitutie en andere vormen van uitbuiting kunnen terecht in een van de opvanghuizen van onze partners. In de periode dat ze daar verblijven, krijgen ze psychologische zorg en onderwijs en leren ze een vak zodat ze later werk kunnen vinden. Ook bieden we slachtoffers
rechtsbijstand, als ze zo dapper zijn om hun zaak voor te brengen. We zorgen ervoor dat daders vervolgd worden. In sommige landen, waaronder Cambodja, Gambia en Tanzania, trainen we politie om zo lokale autoriteiten beter in staat te stellen om onderzoek te doen naar seksuele uitbuiting van kinderen: zowel het doen van een technisch onderzoek en het verhoren van slachtoffers, daders en getuigen, als kennis van de juridische kaders (vooral: de eisen die bijv. Nederland aan bewijzen stelt). Ook wordt de politie getraind in kindvriendelijke ondervragingsmethoden. Preventief : voorkomen dat kinderen slachtoffer worden Alleen kinderen helpen die al slachtoffer zijn is natuurlijk geen structurele oplossing van het probleem. In ons werk ligt dan ook de nadruk op het voorkomen van seksuele uitbuiting. Dit gebeurt via bewustwordingscampagnes, waarbij gemeenschappen in steden en het platteland worden bezocht door medewerkers en vrijwilligers. Ze spreken daar in vertrouwen over de gevaren waaraan kinderen bloot staan, de verleidingsmethode van pooiers en de consequenties voor de kinderen. Ook het verbeteren van het onderwijssysteem en het toegankelijk maken van onderwijs voor kwetsbare kinderen is een manier om te voorkomen dat kinderen in de (commerciële) seksuele uitbuiting terecht komen en beter voor zichzelf op kunnen komen. Daarnaast helpen we ouders hun inkomen te vergroten. Kortom, de aanpak van kindersekstoerisme en kinderprostitutie beslaat drie gebieden: het voorkomen van kindermisbruik, het beschermen van slachtoffers en het veroordelen van daders. Om daders te pakken heb je echter wel de juiste wetgeving nodig en een adequate uitvoering ervan. Daarom is ook beleidsbeïnvloeding van groot belang om te zorgen voor wettelijk kader waarin kinderen beschermt worden tegen seksuele uitbuiting. Wat wil Terre des Hommes bereiken met politieke lobby? Nederland heeft met het ondertekenen van internationale verdragen en het aannemen van wetten de verantwoordelijkheid op zich genomen om actief kinderprostitutie te bestrijden en daar waar nodig bijstand te verlenen aan andere landen die dat nodig hebben. Dat betekent dat Nederland zich meer moet inzetten om misdadigers op te sporen die zich in het buitenland schuldig hebben gemaakt aan mishandeling van kinderen. Ook kan Nederland de politie in landen als Cambodja opleiden en begeleiden zodat daders ook ter plekke worden vervolgd. De Nederlandse overheid heeft de afgelopen jaren sterk ingezet om te komen tot een strengere vervolging van Nederlandse pedofielen die in het buitenland slachtoffers maken. Wanneer een Nederlandse pedofiel in het buitenland wordt gepakt, is er normaal gesproken overleg tussen Nederlandse politie en justitie en hun buitenlandse collega s. Maar Terre des Hommes bepleit een sterkere samenwerking waarbij de Nederlandse politie en justitie een actieve ondersteuning biedt bij de vervolging van verdachten van seksueel misbruik van minderjarigen in het buitenland.
Verandert er nu wel echt iets op lange termijn? De strijd tegen seksuele uitbuiting van kinderen is moeilijk en vergt een lange adem. Gelukkig zijn er wel degelijk successen te benoemen die Terre des Hommes samen met partners heeft geboekt. Zoals: Na lobbyactiviteiten van Terre des Hommes in Nederland heeft op 1 oktober 2002 een belangrijke partiële wetswijziging van de zedelijkheidswetgeving plaatsgevonden (TK 27745). Deze wijziging maakte het mogelijk om personen die kinderen in het buitenland seksueel misbruikten, ook in Nederland te vervolgen. Ook kunnen Nederlandse daders van seksuele uitbuiting en seksueel misbruik van minderjarigen berecht worden als ze dit strafbaar feit buiten hun eigen land hebben begaan, ook zonder dat het misbruik in het land waar het feit gepleegd is, strafbaar is. In juli 2009 nam het Filippijnse ministerie van Onderwijs het initiatief van onze lokale partner CPTCSA over om persoonlijke veiligheidslessen verplicht te stellen in het curriculum van basisen middelbare scholen in heel het land. Op die manier leren kinderen voor zichzelf op te komen en uit te groeien tot zelfbewuste mensen. In de lessen leren ze vooral heel concreet vaardigheden om seksueel misbruik te voorkomen. Zo worden ze alert gemaakt op ongewenste intimiteiten door volwassenen of door andere kinderen: hoe ze te voorkomen en wat ze kunnen doen als ze in zo n situatie terechtkomen. N.B. Daarnaast geeft CPTSA trainingen aan medewerkers van lokale autoriteiten, scholen, ministeries en politie en justitie om seksuele uitbuiting van kinderen te voorkomen en daders te vervolgen. Het woord Devadasi betekent vrouw die god dient. Het is een oude Indiase gewoonte waarbij een meisje geofferd wordt aan een tempel of ceremonieel trouwt met een tempel om de godinnen te dienen. Tijdens de ceremonie heeft het meisje voor het eerst seksueel contact met een oom van moeders zijde of met iemand die hier veel geld voor betaalt. Vanaf dit moment is de toekomst van een Devadasi-meisje verpest, ze mag nooit meer trouwen en blijft de rest van haar leven prostituee. Dankzij de inzet van Terre des Hommes en haar lokale partner met onder andere kleine leningen aan ouders, voorlichting en onderwijs zijn er in 2010 in het projectgebied van onze partner geen nieuwe meisjes meer als Devadasi geofferd. Begin 2009 probeert de broer van een hoge ambtenaar in Kenia een 14-jarig meisje te verkrachten. Deze ogenschijnlijke vriendelijke man had haar en haar moeder een lift naar het ziekenhuis gegeven.de moeder moest echter in het ziekenhuis blijven, het meisje ging alleen met de man terug in de auto. Tijdens de poging tot verkrachting wist het meisje te ontsnappen. De zaak werd opgepakt door een lokale partner van Terre des Hommes, er werd een rechtzaak aangespand en de daders werd uiteindelijk tot 10 jaar cel veroordeeld. Door mazen in de wet en het gebrek aan voldoende bewijs werd de verdachte eind 2010 alsnog na hoger beroep vrijgelaten. Desalniettemin werd er wel duidelijk een signaal afgegeven dat seksueel misbruik óók door familieleden van hoog geplaatste lokale personen - niet langer per definitie ongestraft blijft.
Onze partner Fundacion La Paz voert één van de weinige projecten in Bolivia uit die zich specifiek richten op kinderen die slachtoffer zijn van commerciële seksuele uitbuiting. De aanpak bestaat uit enerzijds training van ambtenaren over de juridische en technische aspecten van het probleem van commerciële seksuele uitbuiting en anderzijds uit directe hulpverlening (opvang, onderwijs, psychologische ondersteuning etc.) aan slachtoffers die via deze instellingen worden doorverwezen. In vier jaar tijd hebben we samen met onze partner de problematiek van seksueel geweld op te nationale beleidsagenda weten te krijgen. Medewerkers van o.a. het Ministerie van Sociale Zaken zijn getraind en er is een discussie gaande over de herziening van wet 2033 om commercieel seksueel geweld daarin als een misdrijf te erkennen. Werkt Terre des Hommes samen met andere kinderhulporganisaties? In het veld werken we inderdaad ook samen met andere kinderhulporganisaties zoals ECPAT, UNICEF, Plan en Save the Children. Zo verwijzen we kinderen indien nodig en mogelijk binnen ons netwerk door en trekken we samen op in het kader van beleidsbeïnvloeding. Help mee om seksuele uitbuiting van kinderen te stoppen, steun ons werk.