Vakantiecursus. Serieus. Circulair. 12 januari 2018

Vergelijkbare documenten
Rijkswaterstaat werkt Circulair in 2030

VAN AFVAL TOT GRONDSTOF! SAMEN MET U DE JUISTE RECYCLING KOMBINATIE

GER-waarden en milieu-impact scores hulpstoffen voor de afvalwaterzuivering. Heleen Pinkse

THE FUTURE BELONGS TO YOU WERELDPRIMEUR: de allereerste can van 100% gerecycled materiaal

Circulair denken, circulair doen: dé nieuwe norm! STAND VAN ZAKEN OP HET GEBIED VAN NORMALISATIE CIRCULAIRE ECONOMIE DE WERELD OP ÉÉN LIJN.

Missie, visie en strategie slibverwerking waterschap Rijn en IJssel

WELKOM. Biobased Business Event Emmen. Over natuurlijke oplossingen gesproken

Thermofiele Slibgisting en Stikstofterugwinning op RWZI Bath

Levenscyclusanalyse fosfaat, cellulose, alginaat en PHA uit rioolwater. Geert Bergsma, 30 mei 2017

Bio is een marketing kreet. Die veel te vaak wordt misbruikt

Wateruitdagingen in de circulaire economie

Ontharding duurzamer en goedkoper met pure kalkkorrels

Bouwprogramma. Circulariteit vergroten in de bouw

Leveranciersdag categorie management bedrijfskleding. MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD Ondernemen RIJK. Hanneke op den Brouw 23 april 2015


11 september 2018 Onno Kramer

Denktank Circulaire Economie Consolidatie 3 maart 2016

TOILETPAPIER UIT AFVALWATER, EEN WAARDEVOLLE GRONDSTOF

Netwerkbijeenkomst VAVI, VIGEF & NEBAFA

GRONDSTOFFEN VAN DE TOEKOMST MICHIEL ADRIAANSE

Duurzame Industrie. De overgang naar een circulaire en een CO2-vrije industrie


Aluminium, LCA en EPD

1 VERPAKKEN IN EEN CIRCULAIRE Copyright 2017 ECONOMIE KIDV door de VNV en het KIDV

Circulaire economie voor de waterschappen

VERKENNING van de BioBased Economy

Duurzaamheid en Circulaire Economie in de zorg. Elsemieke Meurs Projectmanager Duurzaamheid ElderCare

Regionale voedselproductie en duurzaamheid. Jasper Scholten 24 september 2013

CO2-Prestatieladder. Actieve deelname initiatieven Schilderwerken De Boer Obdam B.V.

Groen Gas. Resultaat van vijf jaar innoveren. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

Verpakken in de circulaire economie. Hester Klein Lankhorst Empack, 5 april 2017

Materiaal keuzes. Globaal genomen zijn er 4 basis functies denkbaar waarom men het product wilt verpakken.

Naar een afval(heffing)loze samenleving?

Samen halen we alles eruit

WATER- SCHAPPEN & ENERGIE

AFSTUDEEREXPEDITIE CIRCULAIRE ECONOMIE

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG

De toekomst van. de sloop- en afval keten

MDS technologie. Kennisinstituut Duurzaam Verpakken, 6 maart 2014

Samen Duurzaam DOEN! Stap 1 // Welkom en inleiding. Stap 2 // Voorstelronde aanwezigen. (5 minuten) (10 minuten)

Bedrijfsrapport <naam bedrijf>

Communicatie kracht van Papier Gert Rieder. milieu consultant Antalis

Vezels als grondstof voor biobased producten. Ir. Maurice Henssen (Bioclear b.v.)

Duurzame Industrie. De overgang van energie-intensief naar energie-efficient

Minder afval met duurzame luiers voor Rotterdamse moeders! Minder afval, minder CO2 uitstoot en chemicaliën, lagere kosten, en een gezonde toekomst

Duurzaamheidsdialoog. Strategisch richten en inrichten van duurzaamheid

TOOLKIT VOOR DE ONTDEKKINGSTOCHT NAAR EEN DUURZAME SAMENLEVING

G4 steden zetten in op een circulaire economie: Steden zijn de motor van de transitie. Uitdaging. Nederland circulaire hotspot.

Reactie visiedocument: Duurzame bio-economie 2030

Kracht in eigen inkoop

Recyclebaar? Check t! Workshop Recyclecheck vormvaste kunststof verpakkingen 28 maart 2019

WORKSHOP CIRCLE SCAN. Door Wouter-Jan Schouten

SAMENWERKING OVER TRADITIONELE GRENZEN HEEN. De Energiefabriek en andere voorbeelden uit de praktijk van de waterschappen

Duurzaamheid, Energie en Milieu

Circulaire woning- en utiliteitsbouw

Stilstaan bij vooruitgang

I-QUA binnen Gemeentelijke Waterbeheer. Harold Soffner, beleidsmedewerker en projectleider I-QUA Gemeente Bernheze 19 oktober 2017

Mest: de melkkoe voor de productie van grondstoffen. A. Visser Maart 2015

Aan de slag met de uitdagingen uit Europa

van afvalinzamelaar naar grondstoffenleverancier 2 I

Van Afval Af. transitie-agenda naar een circulaire economie. Roel van Raak(DRIFT)

Duurzaam verpakken in gerecycled kunststofverpakkingsafval. Empack Theater 2 13 april 2016

De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN

Duurzame watersystemen

Waterschapsenergie, Waterschap Aa en Maas, Den Bosch

Circulaire Economie Tilburg. Analyse grondstofstromen op gemeenteniveau

Welk perspectief heeft beton voor de transitie naar een klimaat neutrale en circulaire economie? Mantijn van Leeuwen (NIBE)

Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei

VEZELVERSTERKTE KUNSTSTOFFEN: LICHT, DUURZAAM, STERK maar hoe circulair? ing. Jan Schrama

afvalhout . een inkijkje in de Nederlandse afval- en recyclingsector Motie nr november 1979 Ladder van Lansink

Symposium Aluminium Centrum 17 Nov 2015

Duurzaamheid bij Ahrend Circulair Inrichten

Zand en klei 1. Van veen tot weiland 2. Blad 1. Heide Een lage plant met paarse bloemen.

Vosteq is adviespartner bij initiatief Netzwerk Grenzenloses Effizientes Produzieren (Netzwerk GEP)

Influent fijnzeven in rwzi s. Chris Ruiken Enna Klaversma

Sept Workshop Provincie Flevoland Innovatiekansen voor gras Huhtamaki Grasverpakking

ZeefGOUD Van Afvalstoffenverwerker naar Energiefabriek en Grondstoffenfabriek. Marco Kwak Projectontwikkeling

Geen oplossing voor klimaat zonder circulaire economie. 25 april 2019

Duurzame aanbesteding voor Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Advies voor de fractie van Water Natuurlijk in AGV

Nederland Circulair in 2050

Duurzame Industrie. De ombouw van energie-intensief naar energie-efficiënt

De canon van (duurzaam) ondernemen. Duurzaamheid: van bedreiging naar kansen voor het bedrijfsleven. Waarom duurzaam? Stelling 1

Statenvoorstel. Financiële bijdrage voor Waste to Chemicals en het chemie- en industriecluster in Zuid-Holland.

De Energiezuinige Wijk - De opdracht

Biomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie

Energie uit afvalwater

Hoe afgedankt textiel gecertificeerd en vertrouwelijk wordt vernietigd

Synergie energie hergebruik overheden, agrarische sector en industrie

Samenvatting Aardrijkskunde Paragraaf 1.1 t/m , 1.8

Duurzaamheid. De voordelen van blikverpakkingen

Winst met Waarde. In 3 stappen de unieke waarde van je bedrijf vergroten

het groenste papier ter wereld spaart bomen spaart energie spaart water

Green Deal Verduurzamen betonketen September 2014, Ecobouw 2014

Samenvatting LCA Ioniqa. Screening carbon footprintanalyse

CE-booster 18 januari Hubald van Ark Programmamanager CE Gemeente Zwolle

Strategische visie Biomassa drs. Marten Hamelink Directie Topsectoren & Industriebeleid

Een nieuwe kijk op kunststof en rubber. Feiten & cijfers

CO2-Prestatieladder. Actieve deelname initiatieven Schilderwerken De Boer Obdam B.V.

I-Qua. Harold Soffner, Beleidsmedewerker Gemeente Bernheze

Agendabrief Topsectoren 2017 Verbinden om te vernieuwen

Transcriptie:

Vakantiecursus Serieus. Circulair. 12 januari 2018

Duurzaamheid - Duitse boekhouder zilvermijn in Freiberg - Sylvicultura Oeconomica

Verduurzamen Ander economisch beeld: - Mínder produceren, niet meer - Spullen gemaakt om láng mee te gaan - Bij het maken van producten rekening houden met de afvalfase - Andere maatstaven dan alleen economische (carbon footprint, ECO costs, LCA, etc.)

Van duurzaam naar circulair? - Term raakt simpelweg uit de mode - Duurzaamheid: door ambitie het transparant, meetbaar en vergelijkbaar te maken, werd het onbedoeld juist steeds minder transparant en begrijpelijk - Duurzamer niet rigoureus genoeg: alles raakt alleen minder snel op - Circulair: begrijpelijk, ambitieus, meetbaar - Maar ook: circulair is het ultieme duurzaamheid

Nederland Circulair - Inzet Rijksoverheid: Nederland circulair in 2050, 50% minder gebruik primaire grondstoffen in 2030 ( 16) - Grondstoffenakkoord ( 17) - Transitieagenda 18-23 1 Biomassa en voedsel 2 Kunststoffen 3 Maakindustrie 4 Bouw 5 Consumptiegoederen

Wellicht ambitieus. 1. zz

Nieuwe dilemma's - First mover disadvantage en dus prisoner dilemma - Circulair is samenwerken in de keten, maar mededinging-recht staat dit niet zomaar toe - Circulair niet altijd duurzaam - Wie creëert en handhaaft de cirkel? Immers gedeeld en vaak klein belang in totaal - Wat is circulairder? Bijvoorbeeld volledig demontabele brug, of eentje die uit biodegradable materiaal is gemaakt?

Zij zagen het goed, hoewel.. Boer Prins, vergister, 2005 Eerland, Breker steenachtig afval, ~1993 2018: >125 vergisters, 5-10% duurzame energie 2018: >60 brekers, 20 Mton gerecycled Solland Solar, 2003 2018 > 2 miljoen panelen verkocht En prijs nadert fossiel met 10 ct/kwh (M-Oosten zelfs 1,79 $ct/kwh

Waarom onderscheidt Nederland zich? - Nederlanders zien overal business in - Klein, alles dicht bij elkaar - Weinig eigen resources - Logistiek knooppunt - Breed georiënteerd economie - Proberen we tekortkomingen energie te compenseren met grondstoffen?

Waarom gaat bedrijfsleven mee? - Imago / Marketing - Goedkoper en/of - Hogere mate van leverzekerheid en/of - Secundaire grondstoffen presteren beter dan primaire en/of - Minder prijsfluctuaties dan primaire grondstoffen en/of - Koppelverkoop (o.a. terugnemen eigen stoffen) en/of - Secundaire grondstoffen zijn ook schaars, men wil de boot niet missen!

Watersector: al veel (her-)gebruik Calciet, humuszuren, struviet Landbouw

Circulaire business case 1: calciet - Drinkwater wordt onthard - Door toevoeging kalkmelk aan het ruwe water gaat calciet kristalliseren - Calciet slaat neer op entmateriaal van (granaat-)zand en een calcietkorrel begin te groeien - Resultaat: een 2 componenten reststof: zand+calciet - Verschillende eigenschappen zand en calciet - Markt vraagt om zuivere stoffen

Circulair Calciet: slechten barrières - Eerst ( 15) entzand vervangen door calciet-ent - Branchebreed onderzoek (TKI): calciet-ent maken uit eigen calcietkorrels en toepassen in ontharding - Opening in 2017 van The Calcite Factory waar sector uit eigen calcietkorrels nieuw entmateriaal laat maken

Circulair Calciet: resultaat - Winstgevende fabriek (bij vollast) - Branche circulair(der) en verbetering footprint - Product beter dan entzand en calciet uit groeve - Levering producten on demand aan nadere sectoren - Waarde calciet van 5-25 naar 75-125 per ton - Veel positieve aandacht

Circulaire business case 2: cellulose - RWZI-slib uit afvalwaterbehandeling wordt grotendeels verbrand - Circa 20 % van het RWZI-slib is cellulose - Door zgn. fijnzeven is cellulose te verwijderen - Bij 4 waterschappen operationeel

Cellulose: financieel - Verbranden -60/-100 /ton - Waarde cellulose -20/-60 /ton en stijgende - Capital costs +/- 400.000 /a - Operationele kosten +/- 250.000 /a - Besparing energie en slibverwerking +/- 250.000 /t Conclusies: - Kan op eerste oog niet uit - Verkoopwaarde moet naar 100-200 /t, zit er niet in

Cellulose: waarom gebeurt het dan wel? - Milieu impact - energieverbruik 15-20% lager - minderverbruik polymeren: 20% - Imago - Overtuiging dat dit slechts het begin is, de kosten zullen dalen en de waarde zal stijgen - Maar vooral: indien de zuivering moet uitbreiden, bijv. door meer afvalwater, is het ontlasten door verwijderen van cellulose financieel aantrekkelijk

Samenvattend - Van duurzaam naar circulair - Circulair: Nederland en Watersector goed gepositioneerd - Nieuwe uitdagingen in circulaire economie - Bedrijfsleven: meer dan imago - Ook risico s - Voorbeelden cases watersector Afval: materiaal in verkeerde samenstelling op verkeerde moment op de verkeerde plaats. Aan ons om dit te veranderen!