Werkstuk door een scholier 3565 woorden 5 december 2002 6,1 107 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Na lang (te lang) gezocht te hebben naar een goed en interessant onderwerp hebben we dit onderwerp gekozen: Het Paaseiland. Dit onderwerp sprak ons écht heel erg aan, met name omdat we er nog heel weinig vanaf wisten. We zijn daarom ook meteen aan de slag gegaan. We werkten volgens het stappenplan en hebben zo in de boeken van de bibliotheek en op het internet de juiste informatie gevonden en hebben die op een juiste manier verwerkt, en zo de geschiedenis van het paaseiland proberen duidelijk te maken. We hebben ook een aantal mensen kunnen bereiken die zelf op het eiland zijn geweest en die hebben ons via e-mail hun eigen ervaringen verteld. De taakverdeling We werken met dit werkstuk volgens het stappenplan: Stap 1: de onderzoeksvraag Stap 2: het onderzoeksplan Stap 3: informatie verzamelen Stap 4: informatie verwerken Stap 5: het antwoord Stap 6: eigen mening Stap 7: de presentatie. Om dit te kunnen volbrengen hebben we de taken verdeeld hieronder is dat globaal weergegeven: Stap 1: we hebben de hoofd en deelvragen bedacht. - Hoofdvraag: wat is het doel van de Moais? - Deelvraag 1: hoe zijn de beelden vervoerd? - Deelvraag 2: wie bezochten het Paaseiland? - Deelvraag 3: waar en hoe staan de Moais? - Deelvraag 4: wie zijn de beeldhouwers? Het Paaseiland Op 5 april 1722, tweede paasdag trof de Nederlander Jacob roggeveen midden in de Stille oceaan een klein eilandje aan van nog geen 117 vierkante kilometers. tijdens zijn korte stop op het eiland zag hij als eerste de vele honderden kolossale beelden staan op hun grote stenen platformen. Deze beelden, ook wel Moais genoemd werden later het symbool van een van de meest geïsoleerde en mysterieuze eilanden ter wereld, namelijk het Paaseiland tegenwoordig bekent als Rapa Nui (Isla de Pascua in het Spaans). Nog steeds buigen wetenschappers zich over de vele raadselen die Paaseiland met zich meebracht, zoals hoe deze beelden vervoerd werden. Roggeveen trof ook enkele primitieve mensen aan maar zij konden hem https://www.scholieren.com/verslag/8173 Pagina 1 van 7
niets over de Moais vertellen. Het ligt meer dan 3219 kilometer ten westen van de Zuid-Amerikaanse kust, ter hoogt van Chili, Op het eiland staan ongeveer 600 beelden al meer dan 700 jaar voor zich uit te staren, ze zijn meters hoog en vele tonnen zwaar. Het is nog steeds een raadsel hoe de beeldhouwers deze reusachtige keien verplaatsten en bewerkten. Hoe zijn de beelden vervoerd? Een van de grootste vragen met betrekking tot de Moai is hoe deze immense beelden zijn vervoerd over het hele eiland en vaak nog over onregelmatig terrein. Een van de theorieën is dat de beelden werden vervoerd met een soort van slee met een lange hefboom. Een andere theorie is dat de beelden werden geduwd over vele houten rollers. De legende van het eiland zegt dat de moai naar hun plek toe zijn gelopen. Er zijn ook nog theorieën dat de beelden op hun uiteindelijke positie kwamen door vulkaan uitbarstingen die de moai op hun uiteindelijke bestemming wierpen of dat de beelden naar hun plek toe zweefden. De Slee/Hefboom theorie William Mulloy bedacht deze theorie, Het was de bedoeling dat het beeld met zijn gezicht naar beneden lag, en dat de hefboom van drie houten palen, met een touw om de nek van het beeld het beeld stukje voor stukje op kon schuiven door de hefboom naar beneden te duwen. De houten roller theorie Joanne van Tilburg geloofde in deze theorie. Zij dacht dat de beelden op twee houten balken in een flauwe v-vorm gelegd werden als een soort slee en daarna over kleinere dwars liggende balken werden gerold richting hun bestemming. Deze manier is door een groot team van 50 onderzoekers nagespeeld zoals je hieronder ziet. Met z n allen hebben ze een beeld door middel van die houten roller theorie naar een bepaalde bestemming gebracht. De Waggel theorie Een derde theorie is van ingenieur Pavel Pavel. Hij experimenteerde er mee dat de moai misschien verticaal verplaatst konden zijn. De beelden die onder dikker zijn dan bovenin hebben een opmerkelijke stabiliteit en evenwicht. Door te trekken aan touwen die bevestigd zijn aan beide zijden van de onderkant als de bovenkant konden de beelden waggelend (lopend) naar hun plek gebracht worden. Sommige van de beelden zijn licht beschadigd, dit zou mogelijk veroorzaakt kunnen zijn door dat de beelden onderweg wel eens omvielen. Misschien komt hier de oude legende wel vandaan dat de beelden naar hun uiteindelijke plek toeliepen. en is deze dus niet erg ver gezocht. Natuurlijk zijn er nog andere voornamelijk ongeloofwaardige theorieën, zoals dat de moai beelden op hun huidige positie terechtkwamen door vulkaan uitbarstingen die de moai op hun uiteindelijke bestemming wierpen, of dat de beelden naar hun plek toe zweefden. In de 17e eeuw is een grote stammenoorlog uitgebroken op het eiland, daarin is een groot gedeelte van de Moais omgevallen. Veel van hen zijn alweer geïnstalleerd op hun altaar. daarbij is gebruik gemaakt van zowel moderne techniek als van de oude technieken, om meer duidelijkheid te krijgen over hoe de oorspronkelijke bevolking de beelden vervoerde en rechtop zette. Zelfs met hulp van computers en hijskranen is dat een werk geweest van vele jaren. https://www.scholieren.com/verslag/8173 Pagina 2 van 7
Wie bezochten het Paaseiland? Het eiland werd zoals eerder genoemd ontdekt door Jacob roggeveen in het jaar 1722. Het was puur toeval dat hij op dit eiland stuitte na een lange en zeer vermoeide zeereis op weg naar het eiland "Davis land". Het was 1e paasdag en daarom noemde hij het eiland Paaseiland. deze naam is lang blijven hangen, terwijl de oorspronkelijke bewoners het eiland Rapa Nui noemen. Hoewel hij maar enkele dagen is gebleven heeft het eiland en zijn beelden een diepe indruk op hem gemaakt. Het eiland is meer dan 150 jaar daarna in handen geweest van de Nederlanders tot het in 1888 officieel deel werd van Chili. In 1768 ging Jean Francois de Galaup, Comte Dela Perouse, op ontdekking naar eilanden die Cook misschien over het hoofd had gezien, ook hij bleef een tijdje op Paaseiland en deed een aantal waardevolle ontdekkingen. In 1774 belandde een van de meest grote zeeverkenners van Engeland; Captain James Cook op het eiland, om nieuwe proviand en water in te slaan voor hun verdere reis, net als zijn voorgangers verwonderde ook hij zich over de imponerende beelden. In 1922 bezocht de Nieuw Zeelander John Macmillan het eiland en schreef later in zijn reisverslag; the riddle of the Pacific over de indrukkwekkende gezichten van de Moai. Waar en hoe staan de Moais? De meeste mensen die ooit van Paaseiland hebben gehoord herinneren zich de beelden die starend naar de Oceaan staan te kijken, dit is echter niet waar, bijna alle beelden staan gericht op het binnenland, hun rug is gekeerd richting de zee en hun ogen kijken richting het binnenland er wordt gezegd dat hierdoor het Goddelijke uit hun ogen zou stromen en de bevolking zou beschermen. Er zijn slechts een aantal beelden die richting de zee kijken en dat zijn de beelden bij de vulkaan Rano Raruku. Zij zijn de beelden die met hun gezicht van de krater afgekeerd staan en dus richting de oceaan kijken. De Moai die je hier linksboven ziet, staan naar de zee toegekeerd. Het opvallende van deze beelden is dat ze nog een meter of 6 a 12 onder de grond steken. Ze zijn door eeuwenlange erosie en puin van de vulkaan begraven en steken nu tot hun middel in de aarde. Het is ook mogelijk dat nog een groot gedeelte van de beelden nog steeds onder de grond begraven liggen. Er staan op het eiland meer dan 980 beelden waarvan een groot gedeelte is omgevallen tijdens de stammenoorlogen in de 17e eeuw en een ander groot gedeelte tijdens de zee aardbeving in 1960. De grootste Moai ooit staand gevonden is meer dan 10 meter hoog. De grootste ooit gevonden is nog niet af en is 23 meter hoog, deze lag op zijn zijn de krater van de Rano ruku vulkaan, er wordt getwijfeld of ze hem ooit rechtop hadden kunnen zetten. Over de reden dat deze beelden als enige uitzondering naar de zee kijken wordt nog veel gediscussieerd. er wordt gezegd dat deze beelden hier stonden te wachten om naar hun uiteindelijke bestemming te worden gebracht. Een andere reden zou kunnen zijn dat deze beelden hier stonden als een soort van showroom voor alle soorten verschillende beelden die er waren. En dat de verschillende stamhoofden hier konden uitzoeken wat voor soort beelden ze wilden gaan maken. Wie zijn de beeldhouwers? Maar wie hebben de Moai's nou eigenlijk gemaakt. Vele mensen denken dat de oorspronkelijke bewoners van Rapa Nui afstammen van Polynesische zeevaarders, die zich er waarschijnlijk omstreeks 400 n.chr. hebben gevestigd. Voorstanders van deze theorie hebben onderzocht dat de taal die op rapa nui gesproken werd afstand van de taal die Polynesiers spraken. ook de ceremoniële stenen en ingekraste https://www.scholieren.com/verslag/8173 Pagina 3 van 7
tekens worden op andere eilanden teruggevonden met een Polynesische achtergrond. De culturele gewoonten die niet terug te vinden zijn worden afgeschreven op het feit dat het een erg geïsoleerd eiland is en dat er daarom geen of weinig contact was met de mensen van hun oorspronkelijke stammen. Een andere theorie is van Thor Heyerdahl, hij beweert dat de Polynesische aankomst werd voorafgegaan door Zuid-Amerikanen die de kennis van stenen inscriptie, het maken van beelden en het kunnen verbouwen van "Nieuwe wereldplanten" (die ook al werden aangetroffen) met zich meebrachten. Heyerdahl heeft met dramatische experimenten, met replica's van oude zeeboten bewezen dat het in die tijd al mogelijk was om de oversteek van Zuid-Amerika naar Rapa Nui te maken. Er zijn ook een aantal wetenschappers die beweren dat Rapa Nui en zijn bewoners de overblijfselen zijn van een beschaving die lange tijd bloeide voor zij samen met hun continent wegzakte in de oceaan, Dit zou zijn gekomen doordat de grote ijskappen van de tweede ijstijd begonnen te smelten. Al het water dat duizenden jaren bevroren was geweest op het land begon te ontdooien en liet de Oceaanspiegel na al die tijd weer stijgen. Andere wetenswaardigheden over Rapa Nui Rapa Nui staat vol met Moai en grote stenen met inscripties, maar dat is nog niet alles. Er is veel meer op het eiland dan alleen de beelden. Zo ligt er op de rand van de krater van de Rano kau vulkaan op het westerse puntje van het eiland, het door bijna 30 kleine meertjes omringde en ceremoniele dorpje Orongo, dat een spectaculair uitzicht heeft op de krater en de eilandjes in de oceaan. Dit ceremoniële dorpje is gebouwd door de oorspronkelijke bewoners van Rapa Nui om het feest van "Tangata Manu" te vieren. Er zijn lage huisjes van steen gebouwd waar je alleen in komt door erin te kruipen. Elk jaar werd hier De vogelmancultus (Tangata Manu) gevierd, wat ook weer een van de mysteries van het eiland is. De stamhoofden kwamen met hun volgelingen naar Orongo toe in de eerste maanden van de lente. Ze zongen en dansten terwijl ze wachten op Ariki Henua (de koning van alle stammen) om het startsein voor de wedstrijd te geven om het eerste ei van de vogel Manutara te halen. De sterkste jongeling namens zijn stam kon mee doen namens het stamhoofd. Ze moesten van de vulkaan af rennen, op een vlotje oversteken naar het bijgelegen eilandje "Motu Nui" en passant de haaien trotseren, die een paar honderd meter van het eiland de oceaan trotseren, een ei van het eiland halen en het vervolgens heel mee terugnemen, de steile wand opklauterend met de oceaan steeds verder en pal onder zich en dan het ei overdragen aan zijn stamhoofd. Het stamhoofd van de winnaar werd de vogelman ("Tangata Manu"), die dan samen met zijn stam een jaar lang de macht had over alle andere stammen. Het dorpje Orongo is omringd met allerlei inscripties, zo zijn er wel elf afbeeldingen van de Tangatu Manu. Andere constructies die nog steeds te zien zijn op het eiland, zijn de "Tupas" een soort van cirkelvormige toren, gedeeltelijk gemaakt met in elkaar sluitende stenen, deze toren was waarschijnlijk bedoeld om in te wonen, de "Hare Paenga" of ook wel boothuizen, en de "Hare Moa", dit zijn stenen kippenhokken. Op het eiland zijn nog zo'n 255 altaren, waarvan een gedeelte is gerenoveerd, en een gedeelte is gelaten zoals het er uit zag na de grote stammenoorlog. Niet alle altaren hadden Moais staan, het waren hele ceremoniële plaatsen. dit zijn de meest waardevolle en best bewaard gebleven; Akivi, Hanana Kou, Maitaki te Moa, Taka Para Puna, Nau Nau, Te Pito Kura, Hanga Tetenga, Vaihu, Tarakiu, Vinapu, and Tia Kava. Het doel van de Moais Er is geen twijfel dat het opvallendste aan het Paaseiland, de moais zijn. Ze zijn meer dan tien meter hoog https://www.scholieren.com/verslag/8173 Pagina 4 van 7
en wegen ongeveer 50 ton. Wat het doel is van deze beelden is ook nog niet helemaal duidelijk. Er zijn verschillende ideeën over. Een van de bekendste theorieën is dat deze enorme stenen beelden waarschijnlijk gemaakt zijn ter ere van het hoofd van de families en geïnstalleerd op het altaar (Ahu) van hun graf. Ze konden hebben gestaan als een link tussen het aardse en het kosmische of het bekende en onbekende. De invloed van de beelden op de kunst van het Westen is zeer twijfelachtig. De meeste eerste tekeningen zijn gemaakt door mensen, die er niet zelf zijn geweest, aan de hand van verhalen van eenvoudige matrozen. Daar klopt over het algemeen niets van, het is allemaal zwaar geromantiseerd. Het Paaseiland is altijd door mysteries omgeven. Dat komt omdat het degelijke journaal van ontdekker Jacob Roggeveen in 1723 door de V.O.C. in Batavia in beslag is genomen en pas in het begin van de 20ste eeuw is teruggevonden. Hetzelfde geldt voor het journaal van kapitein Bouman van dezelfde vloot. Men moest het de eerste tijd doen met kletsverhalen van diezelfde matrozen (de Paaseilanders zijn meer dan twee meter lang en hebben één oog of één been enz). Bij de ontdekking van het eiland door Jacob Roggeveen was zijn eerste indruk en die van zijn bemanning dat de beelden gezien werden als Goden, deze gedachte was bij hen opgekomen, doordat ze een aantal van de rituelen van de bevolking hebben meegemaakt. Toen in 1774 Captain Cook tijdens zijn tweede ontdekkingsreis door de Stille oceaan op het eiland kwam vertelde hij later over de weinige natuurlijke hulpbronnen die op het eiland aanwezig waren. Op de vraag aan de eilandbewoners wat het nut van de Moai was, vertelde zij hem dat ze er waren als nagedachtenis aan hun vroegere leiders. Eigen onderzoek We hebben lang na zitten denken wat voor een soort eigen onderzoek we wilden doen. Je kan wel op straat aan mensen vragen of ze het paaseiland kennen maar daar heb je dan ook verder weinig aan. We hebben dan ook besloten om mensen te gaan zoeken die zelf op het Paaseiland zijn geweest en die misschien ook wel onderzoek heeft gedaan daar. Het was wel een moeilijke opgave omdat je maar weinig mensen in Nederland hebt die daar heen zijn geweest. We hebben daarom ook naar een buitenlands iemand gezocht, en die hebben we ook gevonden namelijk: Georgia Lee, ph.d. van de Easter Island Foundation/rapa nui journal uit Los Osos. Wij hebben haar een e- mail gestuurd en die heeft zij dus ook beantwoord. Zij heeft ons haar ervaring verteld van hoe het daar was in een e-mail die je hieronder kunt zien (in het engels natuurlijk): Hi, there is a friend of ours who lives in Bloemendaal and he might be a good person to contact, as he has visited Easter Island. His name is Herbert von Saher, at Midden Duin en Daalseweg 6, 2061 AR Bloemendaal. I have been many times to the island also. It is very beautiful with high cliffs and great waves, but it also has some lovely beaches, and one of those has pink sand. There are some 1000 statues on the island, carved by the ancient islanders. The tallest is 65 feet high.there are lots of horses and cattle on the island now, but they are modern additions; the original Polynesians only had chickens, no other animals. Today some 3500 people live on the island; most are descendants of the original Polynesians, but many people have moved there from Chile, so now about half of the population is mixed with Chilean people. Chile owns the island, although it is thousands of miles away, out in the Pacific ocean. It is not so difficult to visit. Regular airline service comes to the island several times a week, from Santiago, Chile. There are nice hotels and vehicles to rent for sightseeing. You can also rent a horse and ride all over the island to see the https://www.scholieren.com/verslag/8173 Pagina 5 van 7
wonderful archaeological sites that are found all over the island. Sincerely, Georgia Lee, Ph.D. Easter Island Foundation/Rapa Nui Journal PO Box 6774, Los Osos, CA 93412 Door deze e-mail hebben we weer een wat beter beeld kunnen krijgen van de realiteit van het Paaseiland nú zoals; dat er veel paarden en vee op het eiland rondzwerven en dat er veel mooie stranden zijn waarvan één met roze zand. Zoals je misschien wel kunt zien staat er ook een adres in van een Nederlands iemand die ook op het Paaseiland geweest is. Die hebben we een brief gestuurd en hebben gevraagd naar zijn ervaringen daar en wat het nut van het Paaseiland is: H. von Saher Midden Duin en Daalseweg 6 2061 AR Bloemendaal. Bloemendaal, 21 december 2000. Je stelt twee vragen: Wat is het nut van het Paaseiland? Het grootste nut van het Paaseiland is m.i. dat men daar een les uit de geschiedenis kan trekken: door verwaarlozing van de natuurlijke hulpbronnen is het daar omstreeks 1450 tot een ecologische ramp gekomen: er waren geen palmboomstammen meer om de beelden naar hun standplaatsen te rollen, er was geen eten meer omdat veel te veel mensen met het niet productieve beeldhouwen bezig waren. Men begon elkaar te doden en het maken van beelden moest noodgedwongen worden stopgezet, dit werd vervangen door de vogelmens cultuur. Het is duidelijk dat men in een toestand geraakt was, waarin het onmogelijk was geworden om het eiland nog te verlaten. Dat had men in eeuwen daarvoor van andere Pacificeilanden wél gedaan als er niet meer voldoende te eten was voor de hele bevolking. Het Paaseiland, nauwelijks groter dan Texel, is de meest geïsoleerde bewoonde plek op aarde. Voor een cultuur om tot ontwikkeling te komen is een zeker minimum aan mensen nodig, het Paaseiland heeft daar altijd ver onder gelegen. Toch is er een eigen cultuur, eigen taal enz. ontwikkeld, dat is een wonder. Dat is voer voor etnologen. Mijn indrukken van de beelden zijn enorm. Daarom heb ik er altijd heen gewild. In de steengroeven van de vulkaan Ranu Raraku kan je precies zien hoe ze werden gemaakt, er zijn er nog heel wat die maar half uitgehakt zijn. Dat vond ik heel indrukwekkend. Ze maken deel uit van een religie van voorouderverering, die nog steeds op het eiland van invloed is. Iedereen weet wie zijn voorouders zijn van wel 10 generaties terug. Dat geeft een zeer sterk familiegevoel. De Paaseilanders zijn zeer hartelijk, uitbundig, hebben een sterk clan-gevoel, dat maakt ze competitief. Maar dat geldt voor alle Polynesiers.Ik heb er een zeer leuke en interessante tijd gehad. De groeten van H. von Saher Deze H. von Saher, dat blijkt uit zijn, verhaal heeft het Paaseiland waarschijnlijk goed onderzocht en is er een paar keer heen geweest. Door hem weten we ook weer wat meer over het nut van het paaseiland en hoe het op het paaseiland is en dat er nog steeds mensen wonen en zijn ervaring daar. https://www.scholieren.com/verslag/8173 Pagina 6 van 7
Eigen meningen ik heb met veel plezier dit onderzoek gehouden over het Paaseiland. Het paaseiland is toch iets mysterieus en iets spannends. Ik denk dat we een beter beeld van het Paaseiland gekregen hebben. Het meest leuke vond ik dat we H. von Saher zijn ervaringen hebben kunnen lezen over het Paaseiland. Een paar jaar geleden dacht ik zelf dat die (hoofden) door grote reuzen zijn neergezet en gemaakt. Maar dat blijkt dus onzin te zijn. Ik zou zelf ook wel eens naar het Paaseiland willen gaan. Alleen is het jammer dat het zo ver is. Ik vond dit écht een heel leuk onderwerp om te doen, omdat ik er nog nooit van gehoord had. Dat ik er nog nooit van gehoord had lag niet aan mij, dat bleek ook wel toen we de straat op gingen om te vragen of mensen wel eens van het Paaseiland gehoord hadden. Nadat we 15 mensen ondervraagd hadden, hadden we de moed al opgegeven omdat dus niemand er nog van gehoord had. Verder vond ik het eigen onderzoek ook wel leuk, die ervaringen van die mensen. Het boek wat wij gebruikt hebben voor dit werkstuk was al best wel oud, nadat dit boek geschreven is zijn er nog onderzoeken gedaan naar het eiland die dus niet in het boek staan. Het werkstuk is dus zeg maar eigenlijk niet helemaal volledig omdat die boeken moeilijk vindbaar zijn. Maar ik heb er toch van geleerd en heb ook Georgia Lee en H. von saher nadrukkelijk bedankt voor hun ervaringen. https://www.scholieren.com/verslag/8173 Pagina 7 van 7