Werkstuk door een scholier 1097 woorden 2 maart 2002 6.5 34 keer beoordeeld Vak ANW Keuzeopdracht; Hoofdstuk 6.4, opdracht B; Bron www.nicevzw.be www.food-micro.nl www.consumentenbond.nl Wat is nitraat en waarvoor wordt het gebruikt De formule van nitraat-ion; NO3- Eén van de bestandsdelen van bladgroenten is nitraat. De bladgroenten hebben allerlei mineralen nodig voor hun groei. Ze kunnen bijvoorbeeld niet zonder kalium, calcium, fosfaat en natuurlijk ook nitraat. Deze mineralen worden in opgeloste vorm via de wortels uit de grond gehaald. Als deze groenten afsterven komen deze mineralen weer in de grond terecht, zodat de volgende generatie bladgroenten er weer gebruik van kan maken. In de landbouw worden deze groenten gekweekt om geoogst te worden. Daardoor ontstaat in de grond na verloop van tijd een tekort aan mineralen. Dit tekort worden later aangevuld met behullp van kustmeststoffen. Die bevatten ondere ander klalium en nitraat.. Groenten Diverse soorten groenten bevatten veel nitraat, vooral in de winter en het voorjaar. Nitraat kan in grote hoeveelheden schadelijk zijn voor onze gezondheid. Groenten maken echter wel een belangrijk deel uit van een gezonde voeding vor het lichaam. Ze leveren veel voedingsstoffen, waaronder eiwitten en mineralen als ijzer en calcium. De laatste jaren worden er in de winter en het voorjaar door de regering voor gewaarschuwd om niet te veel groenten met een hoog nitraat-gehalte te eten. Die waarschuwingen zijn niet ten onrechte. Zo wees een enkele jaren geleden gehouden onderzoek uit dat veel mensen méér nitraat binnen krijgen dan wat volgens de normen aanvaardbaar is. Hoewel groenten de grootste leveranciers van nitraat zijn (60 tot 75%) krijgen we ook nitraat binnen met het drinkwater (tot 30%). (Ook vlees, vis en kaas leveren nitraat.) De hoeveelheid: De norm van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voor nitraat bedraagt 3,65 mg nitraat per kg https://www.scholieren.com/verslag/4989 Pagina 1 van 5
lichaamsgewicht. Algemeen wordt aangenomen dat dit geen problemen oplevert. Iemand met een gewicht van 60 kg kan dan 220 mg nitraat per dag met voedsel en drinken innemen zonder schadelijke gevolgen. Nitraat in diverse groenten Tabel: hoeveelheden calcium en ijzer in mg/100g Nitraat-arm (gemiddeld minder dan 1000 mg/kg) asperges 20 1,0 aubergines 10 0,5 bonen 40 0,5 knolselderij 80 1,0 komkommer 14 0,2 boerenkool 180 1,0 koolsoorten 50 0,5 (behalve spitskool en koolrabi) paprika 15 0,5 prei 60 1,0 rabarber 40 0,5 schorseneren 60 1,5 spruiten 30 0,6 tomaten 10 0,3 uien 25 0,3 witlof 16 0,2 wortel 30 0,4 Matig nitraat-rijk (gemiddeld 1000 tot 2000 mg/kg) broccoli 100 1,5 koolrabi 90 1,0 rode biet 10 0,4 snijbiet 90 4,0 spitskool 50 0,5 venkel 70 1,4 ijsbergsla 30 0,5 Veel nitraat (gemiddeld meer dan 2000 mg/kg) andijvie 45 0,7 bleekselderij 80 0,5 https://www.scholieren.com/verslag/4989 Pagina 2 van 5
chinese kool 125 1,0 kervel 400? 8? paksoi?? peterselie 40 10 postelein 125 3 raapstelen 100 3 radijs 30 2 alle soorten sla 30 0,5 (behalve ijsbergsla) spinazie 125 1,2 tuinkers 250 2,5 Voorkomen - geen verlepte (delen van de) groente gebruiken - groenten koel in een niet afgesloten verpakking bewaren van sla de hoofdnerven (die het meeste nitraat bevatten) wegsnijden - spoelen van bladgroenten in water van 20 tot 40øC - kookwater van nitraat-rijke groenten niet gebruiken - groenten niet nogmaals opwarmen - groenten uit het seizoen gebruiken - biologisch voedsel In de biologische landbouw wordt minder bemest dan in de gangbare. Daarom bevatten die produkcen in de zomer een stuk minder nitraat. In de maanden december en januari is er echter nauwelijks verschil. - wilde planten - kiemen Zelf kiemgroenten maken, of die kant en klaar kopen, geeft fris, vers en oergezond voedsel, met weinig nitraat. - groenten van het seizoen Er zijn veel groenten, die traditioneel bij de winter horen. Omdat ze op het land kunnen blijven staan, of goed bewaard kunnen worden. Wanneer we deze groenten eten, hebben we zelden last van hoge nitraat gehalten. Alleen bij bietjes kan een late oogst leiden tot meer nitraat. - eigen moestuin Wanneer je zelf groenten teelt, kan je zelf bepalen hoeveel nitraat in jouw groenten zit. - import Uit warmere streken geïmporteerde groenten, bevatten minder nitraat. Al het getransporteer heeft echter grote nadelen voor het milieu dus een aanrader is het regelmatig gebruiken van import-groenten zeker niet. Schade in het lichaam Nitraat op zichzelf is niet schadelijk voor ons. Maar nitraat kan worden omgezet in nitriet, en met nitriet beginnen de problemen. https://www.scholieren.com/verslag/4989 Pagina 3 van 5
De omzetting van nitraat in nitriet kan op diverse manieren plaats hebben: - Door bacteriën die in de mond aanwezig zijn. - Door bacteriën in de groente zelf, als nitraat-rijke groente te lang bij een hoge temperatuur wordt bewaard. - Door al gekookte groenten weer op te warmen. Deze omstandigheden hebben we voor een deel zelf in de hand: oppassen dus. Nitriet komt van nature nauwelijks voor in voeding. Wel zit er wat in sigaretterook, bier en kaas. Nitriet mag als conserveermiddel worden gebruikt, vooral in vlees(waren). Hoe schadelijk is nitriet? Het bindt zich aan de rode bloedlichaampjes, waardoor het zuurstoftransport wordt bemoeilijd. Vooral baby's zijn hier gevoelig voor. Bij een zuurstoftekort door te veel nitriet kunnen ze blauw aanlopen en een darminfectie krijgen. Een ander gevaar schuilt in de omzetting van nitriet en aminen. Het is een stof die voorkomt in vlees en vis. Samen kunnen nitriet en aminen nitrosaminen vormen, die kankerverwekkend zijn. Deze omzetting kan in de darmen plaatsvinden, onder andere wanneer in de bladgroenten gecombineerd worden met vis of vlees. Wanneer men zuiver plantaardig eet, dan loopt men dit risico niet. Hoe Nitraat in de bladgroenten terechtkomt? Overbemesting Te veel nitraat is voor mensen niet goed; voor planten is nitraat een essentiële voedingsstof, die met water uit de grond wordt opgenomen. De stofwisseling van de plant zet het nitraat normaal gesproken om in eiwitten. Het nitraat komt in de bodem door onder andere bemesting. Die bemesting wordt tegenwoordig erg vaak gebruikt, hoewel in de biologische landbouw minder is. Het gevolg is dat er veel nitraat in de grond zit en dat de planten er meer van opnemen dan ze omzetten in eiwitten. En zo heb je nitraat in bladgroenten. Glasteelt Ook het telen van groenten onder glas heeft gevolgen voor het nitraatgehalte. De planten groeien bij een hoge temperatuur maar met weinig licht. De omzetting van nitraat in eiwitten neemt dan af en er blijft dus een nog grotere hoeveelheid nitraat in het product achter. In het milieu Nitraat heeft niet alleen een slechte naam vanwege de voeding; het is vooral bekend van de schade voor het milieu. De overbemesting (met kunst- en dierlijke mest) brengt veel te veel stikstof in het milieu. Als nitraat verontreinigt het de bodem en het grond- en daarmee ook het dinkwater. Als ammoniak verontreinigt het de lucht (zure regen). Voorkomen en mogelijk maatregelen https://www.scholieren.com/verslag/4989 Pagina 4 van 5
Verstandiger produceren In de landbouw wordt over de hele linie te veel mest gebruikt. De grond bevat snel meer dan tien keer de hoeveelheid nitraat die planten echt nodig hebben. Maar de druk (geld) om snel te produceren is groot. Zo groot dat vaak veel bemest wordt om een beetje meer opbrengst, zo dat ook de produkten er onder lijden. Verstandiger produceren is dus de belangrijkste manier om minder nitraat in de voeding te krijgen. Minder en meer betere bemesten geeft het snelst resultaat. Ook kan de boeren zoeken naar andere soorten bladgroenten, die minder nitraat opnemen zonder dat om te zetten in eiwitten. https://www.scholieren.com/verslag/4989 Pagina 5 van 5