brabantvisie de grote kracht van één stedelijk netwerk
brabantvisie de grote kracht van één stedelijk netwerk Meer verbindingen, sterkere verbindingen. Slimmer en beter. Daarmee creëren we een netwerk met ongekende mogelijkheden. Kort samengevat 1. Optimale bereikbaarheid Wegennet en vaarwegen opwaarderen en knelpunten oplossen, verbeteren van het regionaal openbaar vervoer en (inter)nationale spoorverbindingen, en doorontwikkeling van Eindhoven Airport. 2. Magneet voor talent Talentvolle studenten en arbeidskrachten aan Brabant binden via gemeenschappelijke promotie en ontwikkeling. 3. Synergetische clusters Innovatieve samenwerking stimuleren tussen bedrijven en toeleveranciers met opwaardering van het toeleverend MKB. 4. Georganiseerde ambities Krachten bundelen voor een aantrekkelijkere leefomgeving, betere voorzieningen, vermindering regeldruk en meer ruimte voor bedrijvigheid. 3
Meer en sterkere verbindingen. Een netwerk creëren met ongekende mogelijkheden. Slimmer en beter. Samen werken aan optimale verbindingen Midden-Brabant, Noordoost-Brabant en Zuidoost-Brabant. Samen vormen deze regio s het werkgebied van de Kamer van Koophandel (KvK) Brabant Eén prachtig en krachtig gebied waarin alles aanwezig is. Van hightech- tot hightouchindustrie. Van geavanceerde logistiek tot financiële dienstverlening. En van hoogwaardige agribusiness tot life sciences en leisure. Maar de toenemende internationale concurrentie en huidige crisis kunnen de groei van dit krachtige gebied beperken. Daarom moet de focus van Brabant nu gericht zijn op de lange termijn en op samenwerken. Om gezamenlijk de huidige recessie het hoofd te bieden en dankzij een structureel economisch beleid zelfs sterker uit de crisis te komen. Noordoost-Brabant (5-sterrenregio): food logistiek toerisme machines farma & zorg De steden en regio s in Brabant moeten uitgroeien tot één netwerk, metropool van competenties, mensen en samenwerking. Eén interactief systeem van wonen, werken, leren en vrijetijdsbesteding. De kansen liggen er. Maar dan moeten wel de juiste verbindingen worden gelegd. Enerzijds de fysieke verbindingen en anderzijds het structureel verbinden van mensen, kennis en organisaties met elkaar. Midden-Brabant (De ideale connectie): internationale logistiek geavanceerd technisch onderhoud grootschalige leisure gezondheid Er ligt nu een grote kans om de samenhang en synergie in Brabant optimaal te benutten. KvK Brabant wil hierin het voortouw nemen. Door partijen te mobiliseren, krachten te bundelen, ambities te formuleren en ideeën te verwoorden. Daarom deze Brabantvisie. Een wenkend perspectief voor de Brabantse economie en vier strategische acties voor het leggen van optimale verbindingen in het stedelijk netwerk Brabant. Zuidoost-Brabant (Brainport): hightechsystemen en -materialen R&D en design food & technology life sciences/human health 4 5
Keuzes maken Internationale trends Samen met de noord- en de zuidvleugel van de Randstad is Brabant cruciaal voor de nationale economie. Ook binnen Europa is het grote potentieel van Brabant een factor van belang. Daar moet in Den Haag en Brussel voortdurend aandacht voor worden gevraagd. Brabant zelf moet nu keuzes maken. Strategische beleidskeuzes op basis van internationale trends, de sterkten en zwakten van de regio en het De internationale concurrentie tussen economische hotspots wordt steeds meer bepaald door de kracht van lokale en regionale verbindingen. Omdat internationale kostenniveaus naar elkaar toegroeien, concurreren regio s steeds meer op basis van kwaliteit: de kwaliteit van bereikbaarheid, bedrijfsomgeving, arbeid, kennis en het woon- en leefklimaat. Dit vereist voortdurende innovatie en vernieuwing. De belangrijkste motor voor werk en welvaart is de combinatie van hoogwaardige dienstverlening, kennisindustrie en logistiek. Deze functies concentreren zich wereldwijd steeds meer in een beperkt aantal sterk verstedelijkte regio s. Vakspecialisten en (technische) toptalenten worden steeds belangrijker als economische component. Er ontstaat een battle for talent tussen regio s. Talenten trekken naar steden met topvoorzieningen op het gebied van bereikbaarheid, onderwijs, cultuur en vrijetijdsbesteding. daaruit voortvloeiend wenkend perspectief. Die ontwikkelingen bepalen onze keuzes. Die richting is in deze Brabantvisie verwoord. Sterkten en zwakten Brabant ligt centraal in een internationaal gebied met 50 miljoen inwoners. Deze enorme afzetmarkt, de sterke industrie én de nabijheid van de mainports Schiphol, Rotterdam en Antwerpen maken de regio aantrekkelijk voor internationale bedrijven waaronder logistieke dienstverleners. De infrastructuur binnen de Eurodelta schiet internationaal gezien echter nog tekort. Brabant telt veel technologische topbedrijven en scoort hoog op R&Duitgaven en patenten. Tegelijk is er onvoldoende kracht in de basis: de kwaliteit van het MKB en het opleidingsniveau van de beroepsbevolking zijn niet hoger dan het landelijk gemiddelde. Brabant kent twee vooraanstaande universiteiten en diverse hogescholen. Zij hebben een goede reputatie en zijn belangrijke magneten voor talent. De economische spin-off van deze instellingen is echter nog beneden de internationale maat. 6 7
Wenkend perspectief Het functioneren als één geïntegreerd regionaal netwerk, dat is de belangrijkste uitdaging voor Brabant. De Brabantse steden en regio s moeten in de meest brede zin van het woord met elkaar worden verbonden tot één markt voor werk, wonen, kennis en voorzieningen. Verbindingen zijn ook nodig tussen kennisinstellingen en het regionale bedrijfsleven, vooral het MKB. Tussen productiebedrijven en logistieke bedrijven. En tussen bedrijven in de sectoren hightech en hightouch, waaronder design, personal care en health. Techniek alleen is namelijk niet meer voldoende. Het onderscheidend vermogen zit steeds vaker in de factor beleving. De kwaliteit en diversiteit van stedelijke en landschappelijke gebieden in Brabant moeten worden versterkt. Hetzelfde geldt voor de voorzieningen en de beroepsbevolking. Het een hangt met het ander samen. Als Brabant er in slaagt om als één netwerk te functioneren, ontstaat tegelijk meer draagvlak voor kwaliteitsverbetering van internationale verbindingen en voorzieningen. Daarmee wordt Brabant aantrekkelijker voor internationale investeerders en talentvolle mensen. Voor KvK Brabant is dit perspectief op de Brabantse economie reden om de komende jaren krachtig in te zetten op vier concrete thema s, die hierna worden beschreven. We richten ons op de nationale en internationale concurrentieverhoudingen, maar houden ook de lokale eigenheid en kwaliteit goed in het oog. 8 9
Verbeteren van wegennet, vaarwegen, openbaar vervoer en spoorverbindingen, én doorontwikkeling van Eindhoven Airport. Optimale bereikbaarheid Lucht- en waterverbindingen De doorontwikkeling van Eindhoven Airport is van strategisch belang voor de regionale economie en de internationale profilering van Brabant. Essentieel is dat de luchthaven meer directe en meer frequente verbindingen krijgt met de belangrijke Europese zakenen technologiecentra. Om dit te realiseren is hulp van het Rijk nodig, onder meer voor de ondersteunende infrastructuur zoals de realisatie van een nabijgelegen intercitystation. Brabant ligt centraal tussen de Randstad, de Vlaamse Stedenruit en Nordrhein-Westfalen, een gebied met circa 50 miljoen inwoners. Niet voor niets is Brabant een aantrekkelijk vestigingsgebied voor internationale logistieke dienstverleners. De verbindingen binnen de Eurodelta zijn echter te gebrekkig om alle aanwezige kwaliteiten in de regio optimaal te benutten en ontplooien. De mobiliteit moet sterk verbeteren. Concreet: verplaatsingen tot 40 kilometer, bijvoorbeeld tussen de grote Brabantse steden, mogen zelfs in de spits niet langer dan gemiddeld 30 minuten duren. Daar zetten we op in. De Brabantse vaarwegen moeten op de eisen van de toekomst worden aangepast. Dit betekent het verdiepen van vaarwegen, beter onderhoud en de opwaardering van kunstwerken. Ook zijn nieuwe vervoersconcepten nodig die een antwoord geven op het verdwijnen van het kleine schip. Modernisering van het watervervoer zorgt er voor dat Brabantse logistieke bedrijven en productiebedrijven kunnen blijven concurreren. Bovendien ontlasten goede vaarwegen het wegennet. Het wegennet Het wegennet in Brabant kent enkele grote knelpunten die zo snel mogelijk moeten worden opgelost. Een urgentieprogramma is nodig om de besluitvorming hierover te versnellen. Daarnaast moeten de mogelijkheden van de spoedwet wegverbreding volledig worden benut. Op korte termijn moeten belangrijke beslissingen worden genomen over de opwaardering van de A58/A67, de A27, de verbindingen Den Bosch-Tilburg en Den Bosch-Helmond en de completering van de Eindhovense ruit. Openbaar vervoer en spoor Groei van de mobiliteit kan niet zonder beter openbaar vervoer. Vooral tussen de steden is hoogwaardig openbaar vervoer een goed alternatief voor een autorit. Landelijk is al grote behoefte aan betere spoorverbindingen tussen de grote (inter)nationale stedelijke netwerken, mede vanwege het snelgroeiende Europese HST-netwerk. Maar de Nederlandse infrastructuur zit aan zijn grens. Daarom moet eerst in die infrastructuur worden geïnvesteerd. Voor Brabant hebben twee verbindingen prioriteit: het traject Amsterdam- Utrecht-Eindhoven-Maastricht-Keulen en het traject Rotterdam-Breda- Eindhoven-Venlo-Düsseldorf. Het aantal sporen op die trajecten moet worden uitgebreid, waarbij ook de mogelijkheden voor snelheden tot 200 km/u moeten worden onderzocht. 10 11
Talentvolle studenten en arbeidskrachten aan Brabant binden via gemeenschappelijke promotie en ontwikkeling. Magneet voor talent Brabant heeft op dit gebied geduchte concurrentie van de Randstad, Vlaanderen en Nordrhein-Westfalen. We moeten vooral proberen om 20- tot 30-jarigen aan Brabant te binden. In die leeftijd kiezen zij immers voor een topopleiding, nemen zij hun eerste carrièrestappen en zijn zij bereid te verhuizen. Voor young professionals zit de aantrekkelijkheid van een gebied met name in de reputatie van het hoger onderwijs, de aanwezigheid van veel uiteenlopende en gerenommeerde werkgevers, de voorzieningenstructuur en het woon- en leefklimaat. De economische gebieden in Europa zijn verwikkeld in een nationale en internationale battle for talent. In de eerste plaats gaat het om het aantrekken van talentvolle studenten en kenniswerkers. Daarnaast moeten ervaren arbeidskrachten worden behouden. De mate waarin dit wordt gerealiseerd, bepaalt inmiddels het succes van elke regionale economie. Een hogere onderwijskwaliteit en een aantrekkelijker woon- en leefklimaat zijn de verantwoordelijkheden van onderwijsinstellingen (met name universiteiten en hogescholen), culturele instellingen en gemeenten. KvK Brabant steunt in dat verband graag de promotiecampagne voor de provincie Noord-Brabant om de kracht van deze regio nog eens te benadrukken. Op initiatief van de provincie en in samenwerking met onder andere het bedrijfsleven, de toeristische sector en kenniscentra wordt het Merk Brabant verder uitgedacht. Het uiteindelijke doel is met Merk Brabant een concept neer te zetten dat in de uitingen van de individuele organisaties een duidelijke, herkenbare meerwaarde heeft. Een concept waarmee wordt geappelleerd aan de specifieke kenmerken die uniek zijn voor Brabant en de Brabanders. Om als regio een magneet voor talent te kunnen zijn, is het daarnaast van belang bijzondere, internationaal concurrerende voorzieningen naar Brabant te halen en de internationale business-community te versterken. 12 13
Innovatieve samenwerking stimuleren tussen bedrijven en toeleveranciers met opwaardering van het toeleverend MKB. Synergetische clusters De aanwezigheid en kwaliteit van toeleveranciers heeft een sterke aantrekkingskracht op multinationals om zich in een gebied te vestigen. Andersom geven deze multinationals de toeleverende bedrijven de kans om zelf te innoveren en mee te groeien. Zo ontstaan gespecialiseerde clusters die behalve business meestal ook een sterke kenniscomponent bevatten. De kwaliteit van het toeleverend MKB in het werkgebied van KvK Brabant is goed, maar over het algemeen internationaal niet uitzonderlijk. Kwaliteitsverhoging wordt al gestimuleerd door programma s van onder andere KvK Brabant, Syntens, Brainport/Rede en de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM). Een voorbeeld is het project Meesters in de maakindustrie. Toch moet er nog een schep bovenop. Dat kan door partijen nog meer bij elkaar te brengen, zodat zij elkaar structureel versterken. Kansen liggen er vooral in het optimaliseren van waardeketens en in een nauwere samenwerking tussen logistieke bedrijven en productiebedrijven. Maar hightechondernemingen zijn ook gebaat bij samenwerking met specialisten in hightouch : design, marketing en industrieel ontwerp. KvK Brabant wil samen met andere partijen het vliegwiel zijn om deze verbindingen te versterken. Bijvoorbeeld door informatievoorziening over contracten met grote bedrijven en door mogelijke partners nader tot elkaar te brengen. Daarnaast wordt voorlichting gegeven over de invoering van strategische planning, samenwerking met kenniscentra, versterking van internationale oriëntatie en netwerkvorming. Samen met de BOM en het ministerie van Economische Zaken worden tegelijk grote (buitenlandse) bedrijven in Brabant benaderd om meer lokaal en regionaal uit te besteden. Daarnaast gaat KvK Brabant zich nadrukkelijker manifesteren als hét kennis- en informatiecentrum voor de regionale bedrijvigheid. 14 15
Krachten bundelen voor een aantrekkelijkere leefomgeving, betere voorzieningen, minder regeldruk en meer ruimte voor bedrijvigheid. Ook in de deelregio s Midden-Brabant, Noordoost-Brabant en Zuidoost-Brabant is bundeling van krachten vereist. Zo is meer provinciale steun nodig voor de regionale projectenmachine De ideale connectie in Midden-Brabant, als verbindende factor tussen de Oost- en West-Brabantse economie. Georganiseerde ambities De regionale economie kan alleen floreren als de groeimogelijkheden voor bedrijven worden verbeterd en als in de woon- en leefomgeving wordt geïnvesteerd. Op alle gebieden is verbetering van kwaliteit en diversiteit nodig. Om deze ambities te realiseren moet het organiserend vermogen in Brabant worden versterkt. Dat gebeurt al op het gebied van park- en centrummanagement, waarmee de kwaliteit van bedrijventerreinen en winkelgebieden wordt verbeterd. KvK Brabant stimuleert deze initiatieven met voorlichting en financiële middelen. Maar de krachtenbundeling is ook nodig voor betere en nieuwe voorzieningen op het gebied van cultuur, onderwijs en recreatie. Een voorbeeld is de Internationale Onderwijs Campus, waarbij KvK Brabant nauw samenwerkt met de gemeente Eindhoven en de twee internationale scholen. Verder speelt de regio in op de vergrijzing door stimulering van het bedrijfsleven en verbetering van de voorzieningen voor zorg en vrijetijdsbesteding. In Noordoost-Brabant verdient de opgerichte 5-sterrenregio alle gemeentelijke steun voor het stimuleren van de vijf economische clusters food, logistiek, toerisme, machines, farma & zorg. Een belangrijk initiatief in Zuidoost-Brabant is het samengaan van Brainport en ontwikkelingsmaatschappij Rede. Deze combinatie moet er voor zorgen dat de regionale werkgelegenheid in de R&D-sector behouden blijft. Afstemming en samenwerking moeten ook worden versterkt om ruimte te geven aan bedrijvigheid. Een voorbeeld is het project Vermindering Regeldruk. Hierin neemt KvK Brabant het voortouw om de gemeentelijke regeldruk voor bedrijven te verlagen. Een ander voorbeeld is de Ruimteplanner, waarmee KvK Brabant bottom-up de behoefte aan bedrijventerreinen signaleert. Verder werken wij samen met de provincie aan het Actieplan Groei en met Syntens aan het project De ToekomstBedrijven. 16 17
De grote kracht van het stedelijk netwerk Brabant Ten slotte moet al het gezamenlijk organiserend vermogen worden ingezet voor een betere afstemming tussen onderwijs, kenniscentra en bedrijfsleven. Het doel is het aantrekken en opleiden van getalenteerde arbeidskrachten en het stimuleren van innovatieve starters. Ook worden bedrijven en kennisleveranciers bij elkaar gebracht om innovatie en kennisoverdracht te vergroten. KvK Brabant vraagt voortdurend aandacht voor ondernemerschap in het onderwijs en zet zich in voor een goede begeleiding van starters. Dit gebeurt onder meer door participatie in diverse regionale initiatieven als Starterslift, Stichting Incubator 3+ en Ondernemerslift. Via de Branchegerichte Aansluiting Bedrijfsleven-Onderwijs (BrABO) wordt de invloed van het bedrijfsleven op het onderwijs versterkt. KvK Brabant maakt zich ook in de toekomst sterk voor stimulering en intensivering van samenwerking in Brabant. Dat gebeurt concreet via voorbeeldprojecten, het mobiliseren van netwerken, het bijdragen aan de start van initiatieven en het uitdragen van succesvolle lokale projecten over de gehele regio. Met andere woorden: het blijven bouwen aan de grote kracht van het stedelijk netwerk Brabant. 18
Kamer van Koophandel Brabant Postbus 735, 5600 AS Eindhoven T: (040) 232 39 11 M: info@brabant.kvk.nl W: www.kvk.nl/brabant Eindhoven John F. Kennedylaan 2, 5612 AB Eindhoven Tilburg Reitseplein 1, 5037 AA Tilburg s-hertogenbosch Pettelaarpark 10, 5216 PD s-hertogenbosch Boxmeer (steunpunt) Wilhelminapassage 1-3, 5831 GX Boxmeer