Donatus Verzekeringen Jaarverslag 2012 161 e boekjaar
Inhoudsopgave 2 Bestuursorganen 3 Bericht van de Raad van Commissarissen 4 Toelichting op het thema van het jaarverslag het Kruis 7 Dé kerken- en monumentenverzekeraar van Nederland 9 Verslag van de Directie over 2012 26 Vijf jaar Donatus in cijfers (geconsolideerd) 27 Schaden eigen rekening 27 Bedrijfskosten 27 Verdeling van het resultaat na belasting 27 Algemene reserve Geconsolideerde jaarrekening 2012 30 Geconsolideerde Balans per 31 december 2012, na bestemming batig saldo 32 Geconsolideerde Winst- en Verliesrekening over het boekjaar 2012 33 Geconsolideerd Kasstroomoverzicht over 2012 36 Toelichting behorende tot de geconsolideerde jaarrekening 2012 44 Toelichting op de Geconsolideerde Balans per 31 december 2012 54 Toelichting op de Geconsolideerde Winst- en Verliesrekening over het boekjaar 2012 58 Financiële instrumenten en risicobeheersing Enkelvoudige jaarrekening 2012 68 Enkelvoudige Balans per 31 december 2012, na bestemming batig saldo 70 Enkelvoudige Winst- en Verliesrekening over het boekjaar 2012 71 Toelichting op de Enkelvoudige Balans per 31 december 2012 73 Toelichting op de Enkelvoudige Winst- en Verliesrekening over het boekjaar 2012 Overige gegevens 76 Statutaire bepalingen inzake bestemming batig saldo 76 Besluit inzake bestemming batig saldo 76 Gebeurtenissen na Balansdatum 78 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Jaarverslag Donatus Verzekeringen 2012 1
Bestuursorganen Ledenraad P.G.J. Breukink 4) Zutphen drs. P.A.M. Broeders di 1) Boxtel ing. D.J. van Cuilenburg AA/MA 2) Leiden drs. ing. F.L.G. Hamers 1) Merkelbeek ir. D. Hoogendoorn 2) Eelde dr. A.C.N.P. Leys 3) Tilburg drs. M.H.M. Meulemans 4) Maren-Kessel G.R.M. de Rooij 1) Etten-Leur prof. dr. H.J. Selderhuis 4) Hasselt mr. P. Siebinga 4) Doorn D. de Vries AA 2) Menaam G.L. Westerveld 2) Waalwijk mr. J.L.W.M. Zuijdwijk 1) Veelerveen Raad van Commissarissen prof. dr. M.P. van Overbeeke RA, voorzitter mr. J.C.G.M. Bakker W.J.J. Boot drs. E.F.J. Duijsens mr. L.H.M. van Zutphen t Harde Voorhout Opperdoes Voorburg Almelo Beleggingscommissie prof. dr. M.P. van Overbeeke RA, voorzitter drs. E.F.J. Duijsens t Harde Voorburg Auditcommissie prof. dr. M.P. van Overbeeke RA, voorzitter mr. L.H.M. van Zutphen t Harde Almelo Directie drs. A.G.F.J. van der Voorn, directievoorzitter Odijk S. Kadijk Sliedrecht 1) Benoemd op voordracht van de Nederlandse Bisschoppenconferentie 2) Benoemd op voordracht van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de Protestantse Kerk in Nederland 3) Benoemd op voordracht van de Konferentie Nederlandse Religieuzen 4) Benoemd op voordracht van de Ledenraad en de Raad van Commissarissen 2
Bericht Bericht van de Raad van Commissarissen Overeenkomstig het bepaalde in art. 25 van de statuten heeft de Raad van Commissarissen de door de Directie opgemaakte jaarrekening onderzocht. De jaarrekening is door PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien. De bevindingen van de onafhankelijke accountant zijn door de Raad van Commissarissen besproken. In de jaarrekening is een premierestitutie aan de verzekerden in de brandsector van 40% verwerkt, hetgeen door de Ledenraad is bepaald. De jaarrekening is door de Raad van Commissarissen ondertekend. De Raad van Commissarissen heeft de Ledenraad geadviseerd de jaarrekening vast te stellen, hetgeen op 3 april is geschied. In de Ledenraadsvergadering van 18 april 2012 is afscheid genomen van de heren M. Boeser RA RV, drs. G.J. Lunshof, D. Marbus, mr. J.A. van Riessen en mr. drs. H.J. van der Ven. De heren Boeser, Lunshof en Van der Ven vertegenwoordigden geen achterban van Donatus meer. De heren van Riessen en Marbus hebben de maximale, statutair bepaalde, zittingstermijn bereikt. De Raad van Commissarissen en Directie zijn hen allen zeer erkentelijk voor hun bijdrage aan de ontwikkeling van de Maatschappij. Nieuw gekozen in de Ledenraadsvergadering van april 2012 zijn de heren ir. D. Hoogendoorn, drs. M.H.M. Meulemans, D. de Vries AA en mr. J.L.W.M. Zuijdwijk. De heren Hoogendoorn en de Vries zijn door de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer bindend voorgedragen, de heer Zuijdwijk is door de RK Bisschoppenconferentie bindend voorgedragen en de heer Meulemans is door de Raad van Commissarissen en Ledenraad gezamenlijk voorgedragen. De heer Hoogendoorn, in het dagelijks leven werkzaam geweest als directeur van een ingenieursbureau, is thans zelfstandig constructieadviseur. De heer Meulemans is voorzitter van de Raad van Bestuur van een grotezorggroep en vertegenwoordigt in de Ledenraad de zorgsector. De heer de Vries is eigenaar van een administratie- en adviesbureau. De heer Zuijdwijk is econoom van het Aartsbisdom Utrecht. De Raad van Commissarissen onderschrijft de ontwikkelingen van het Solvency II-proces bij Donatus. Het gaat om Europese wetgeving waarbij de verslaggeving gebaseerd zal worden op actuele economische uitgangspunten gefundeerd op risico s welke de onderneming loopt. De Code Governance Principes Verzekeraars is ter hand genomen waarbij een systeem van permanente educatie en evaluatie is ingevoerd. De Raad van Commissarissen constateert dat de voortgang van het beleidsplan 2010-2015 voldoet aan de verwachtingen. De Raad van Commissarissen spreekt haar waardering en dankbaarheid uit voor de inzet en het gevoerde beleid van de Directie, het managementteam en alle andere medewerkers. Rosmalen, 3 april 2013 prof. dr. M.P. van Overbeeke RA, voorzitter mr. J.C.G.M. Bakker W.J.J. Boot drs. E.F.J. Duijsens mr. L.H.M. van Zutphen Jaarverslag Donatus Verzekeringen 2012 3
Thema Toelichting op het thema van het jaarverslag het Kruis Donatus is meer dan een verzekeraar van een stapel stenen. Donatus is een bijzondere verzekeraar, inmiddels al 161 jaar! Donatus verzekert objecten met soms een eeuwenoude historie, van kunsthistorische, architectonische, bouwkundige en/of emotionele waarde. Een niche speler voor specifieke doelgroepen in Nederland. Veelal zijn dit leden met een religieus karakter. Bovendien constateren we een toename van leden uit de niet-religieuze monumentale hoek. Donatus is evenwel nog altijd het meest bekend in Nederland vanwege het verzekeren van kerkelijke gebouwen en hun inventarissen. Ons jaarverslag is meer dan een weergave van onze financiële resultaten. Met tekst en foto s trachten wij elk jaar een bepaalde achtergrond, een zeker facet van onze verzekerde objecten en inventarissen nader toe te lichten. Dit jaar hebben we als thema gekozen: het Kruis. Menig verzekerd object is van een kruis voorzien. Het is het christelijk symbool bij uitstek. Het verwijst naar het lijden en de opstanding van Jezus Christus. Teken van hoop en vertrouwen. Ook in onze geseculariseerde wereld treffen we het kruis of kruisteken vaak aan. Velen weten niet meer de achtergrond hiervan. Hoe is het kruis als symbool ontstaan? Er zijn verschillende soorten kruisen. Zijn er verschillen tussen katholieke en protestante kruisen? Allemaal facetten die in dit jaarverslag aan bod komen. Naast deze achtergrondverhalen over het kruis treft u gebruikelijke zaken aan, zoals de winst- en verliesrekening, de balans en het Directieverslag. 4
Jaarverslag Donatus Verzekeringen 2012 5
6
Donatus Dé kerken- en monumentenverzekeraar van Nederland Donatus stelt zich ten doel om schadeverzekeringsovereenkomsten te sluiten met kerkelijke, levensbeschouwelijke, charitatieve, culturele, wetenschappelijke en het algemeen nut beogende rechtspersonen en daaraan verbonden natuurlijke personen, alsmede met eigenaren van (rijks)monumenten (zowel natuurlijke als rechtspersonen). Dit doel wordt bereikt via de structuur van een onderlinge verzekeraar, zonder winstoogmerk, waarbij de belangenbehartiging van de leden voorop staat. Voor onze medewerkers streven wij naar goed werkgeverschap met wederzijdse loyaliteit en respectvol samenwerken als kernbegrippen. Vertrouwd verzekerd Al vanaf 1852 is Donatus specialist in het verzekeren van kerken, monumenten en zorginstellingen en zet Donatus zich in voor de bescherming van kerkelijke en niet-kerkelijke monumentale erfgoederen in Nederland. Daardoor beschikken wij over een unieke bouwkundige kennis, grote verzekeringstechnische ervaring en brede expertise om het unieke karakter van kerken en monumenten op waarde te schatten. Elk kerkelijk of monumentaal erfgoed herbergt immers een schat aan maatschappelijke en historische waarde. Bouwtechnisch, maar zeker ook symbolisch. Het is onze missie de waarde die kerken en monumenten vertegenwoordigen levend te houden en een bijdrage te leveren aan het behoud ervan. Dat maakt Donatus dé kerken- en monumentenverzekeraar van Nederland. Onderlinge verzekeraar zonder winstoogmerk Aanleiding voor de oprichting van Donatus in 1852 was dat kerken indertijd door brand bijna altijd totaal verloren gingen. Aan geld voor herbouw ontbrak het veelal, waardoor hele geloofsgemeenschappen verdwenen. De oplossing werd gevonden in een onderlinge verzekering, waarbij alle aangesloten leden een jaarlijkse premie inlegden om elkaars lasten bij brandschade te kunnen dragen. Nog steeds opereert Donatus als onderlinge verzekeraar zonder winstoogmerk. We hechten grote waarde aan ons solidariteitsprincipe en non-profit karakter. Verzekerden zijn betrokken bij onze interne organisatie via de Ledenraad, waarin zij zelf de leden benoemen. Specialistische maatwerkverzekeringen Donatus is brand- en ongevallenverzekeraar. Voor deze verzekeringen zijn wij zelf risicodrager, maken wij zelf polissen op en bepalen wij ons eigen schaderegelingsbeleid. Als specialistische verzekeraar bieden we maatwerkproducten die zijn afgestemd op de specifieke kenmerken en risico s van kerken, monumenten, zorginstellingen en particulieren. Jaarverslag Donatus Verzekeringen 2012 7
Kerkelijke en niet-kerkelijke monumentale erfgoederen Donatus is gespecialiseerd in het verzekeren van kerkgebouwen en het verzorgen van verzekeringen voor kerkbesturen. Inmiddels zijn de meeste Nederlandse kerken, zowel katholieke als niet-katholieke, al jaren bij ons verzekerd. Ook verzekert Donatus bewoonde en niet-bewoonde rijksmonumenten en kastelen, particuliere historische buitenplaatsen, beschermde dorpsgezichten en herbestemde monumentale kerken en kloosters. Vele daarvan behoren tot het Nederlands monumentaal erfgoed. Zorginstellingen, kloosterordes en congregaties Al vanaf de oprichting verzekert Donatus instellingen verbonden aan kloosterordes en congregaties. Sindsdien is daar een groot aantal zorginstellingen bijgekomen. Naast hun gebouwen en inventarissen, verzekeren wij ook de exploitatiekosten. Kernwaarden Donatus opereert op basis van kwaliteit, vertrouwen, betrouwbaarheid, eerlijkheid en degelijkheid. Deze kernwaarden zijn diep geworteld in onze traditie als verzekeraar van kerken en kloosters en stoelen op de principes van het evangelie. Kwaliteit De kwaliteit van onze dienstverlening komt tot uiting in onze advisering, maatwerkproducten, polissen en taxaties. Onze buitendienst, met eigen bouwkundigen en technici, biedt cliënten professioneel advies en optimale zekerheid. Ook voor particulieren Donatus heeft een uniek aanbod voor particulieren die verbonden zijn aan kerkelijke, religieuze, charitatieve, culturele en wetenschappelijke instellingen. Dit geldt ook voor eigenaren van bij ons verzekerde monumenten en hun gezinnen. Vertrouwen Vertrouwd verzekerd is sinds jaar en dag ons credo. Verzekerden kunnen vertrouwen op loyale en royale schade-uitkeringen zonder kleine lettertjes en uitgebreide vragenlijsten. Betrouwbaarheid We zijn een betrouwbare partner voor klanten en andere relaties. Onze cliënten mogen rekenen op objectief - niet provisiegedreven - advies. En natuurlijk geldt: afspraak is afspraak. We maken onze beloften waar en investeren in langdurige relaties en continuïteit. Eerlijkheid Transparantie, openheid en integriteit zitten in onze genen. We voeren helder en overzichtelijk beleid, zijn duidelijk in onze polisvoorwaarden en hanteren eerlijke premies en premierestitutie op basis van de solidariteitsgedachte. Degelijkheid Donatus is financieel solide en heeft een ijzersterke solvabiliteit. Het beleid ten aanzien van beleggingen, risicobeheer en herverzekeringen is zeer degelijk. 8
Verslag Verslag van de Directie over 2012 Algemeen Het 161e boekjaar van Donatus is met een batig saldo van 11,9 miljoen afgesloten. Een uitstekend resultaat. Dit resultaat is positief beïnvloed door met name de premiegroei en het gunstige schadeverloop. Onze dochtermaatschappij Dona Re heeft 1,4 miljoen bijgedragen aan het resultaat. De jaarrekening in dit verslag is door de Directie opgemaakt en ondertekend en heeft betrekking op de geconsolideerde cijfers van Donatus (Donatus u.a. én Dona Re) en de enkelvoudige cijfers van Donatus u.a. over het jaar 2012. De Raad van Commissarissen heeft deze jaarrekening beoordeeld en op basis van zijn bevindingen is een positief advies uitgebracht aan de Ledenraad. De door de Directie en Raad van Commissarissen getekende jaarrekening is op 3 april 2013 vastgesteld door de Ledenraad. Op grond van het resultaat is bepaald dat de premierestitutie in de brandsector 40% bedraagt, zijnde 9,8 miljoen. Hiermee geeft Donatus invulling aan haar hoedanigheid van een onderlinge verzekeraar zonder winstoogmerk, gericht op het belang van haar leden. Van het enkelvoudige resultaat van Donatus u.a. wordt 0,7 miljoen toegevoegd aan het eigen vermogen. Het resterende, meest aanzienlijke deel van het behaalde enkelvoudige resultaat van Donatus u.a. wordt gerestitueerd aan de leden. Het resultaat van Dona Re is niet betrokken bij de besluitvorming over de omvang van de restitutie. Dit overeenkomstig de gedragslijn, voortvloeiend uit het beleid van afgelopen jaren. Het resultaat van Dona Re wordt ter versteviging van diens solvabiliteit, volledig toegevoegd aan het eigen vermogen van Dona Re. Donatus is steeds meer zichtbaar als en heeft zich ontwikkeld tot dé kerken- en monumentenverzekeraar van Nederland : de doelstelling uit het beleidsplan 2010-2015. Doelstelling De doelstelling van de Maatschappij is vastgelegd in de statuten. Artikel 2 bepaalt, dat Donatus schadeverzekeringsovereenkomsten sluit met kerkelijke, levensbeschouwelijke, charitatieve, culturele, wetenschappelijke of het algemeen nut beogende instellingen en met de daaraan verbonden natuurlijke personen. De kernactiviteit richt zich op het verzekeren van eigendommen (branche brand) en daarvoor treedt Donatus op als risicodrager. Van oudsher ligt het accent daarbij op de kerken, kloosters en zorginstellingen in Nederland. Vanaf 2010 komt hier nadrukkelijk bij het verzekeren van (rijks)monumenten. Ook voor de branche ongevallen treedt Donatus op als risicodrager. Daarnaast treedt Donatus op als intermediair voor andere schadeverzekeringen. Jaarverslag Donatus Verzekeringen 2012 9
Donatus is een onderlinge waarborgmaatschappij met uitgesloten aansprakelijkheid (u.a.). Dit betekent, dat de leden wel kunnen delen in het resultaat, maar niet voor een eventueel tekort hoeven op te komen. Het delen in het resultaat gebeurt in de vorm van premierestitutie in de brandsector overeenkomstig artikel 27 van de statuten. Governance De Maatschappij draagt de naam Onderlinge Verzekeringmaatschappij Donatus u.a. en heeft sinds 2002 een 100% deelneming in Dona Re. Donatus kent statutair de volgende organen: een Ledenvergadering, een Ledenraad, een Raad van Commissarissen (RvC) en een Directie. De Ledenvergadering, die bestaat uit een vertegenwoordiging van verzekeringnemers die een verzekeringsovereenkomst hebben gesloten met Donatus, voorziet in de verkiezing van de leden van de Ledenraad. De Ledenraad komt tweemaal per jaar bijeen, stelt de jaarrekening vast en bepaalt de winstbestemming (premierestitutie aan de leden). De Raad van Commissarissen houdt toezicht op het beleid van de Directie en de algemene gang van zaken. In 2012 is de Raad van Commissarissen vier maal bijeen geweest. Aspecten die het afgelopen jaar op de agenda hebben gestaan waren onder andere de voortgang van de implementatie van het beleidsplan, de financiële resultaten, het beloningsbeleid, het hertaxatiebeleid als onderdeel van het risicobeleid en de deskundigheidsmatrix welke van toepassing is op commissarissen. In een speciale studiebijeenkomst is het besturen van een verzekeraar onder Solvency II besproken. De Auditcommissie bestaat uit twee leden van de Raad van Commissarissen. Deze commissie heeft in 2012 tweemaal vergaderd in aanwezigheid van Directie, een externe adviseur en de onafhankelijke accountant. Ook de risicomanager en de Financieel Controller waren hierbij aanwezig. In deze commissie werd onder andere ingegaan op het financiële beleid en het risicobeleid van Donatus. Donatus heeft een tweehoofdige Directie, die is belast met het dagelijks bestuur en Donatus vertegenwoordigt. Het managementteam bestaat sinds september 2012 uit vijf personen. Naast de Directie hebben hierin zitting het Hoofd Operations & Ontwikkeling, het Hoofd Taxaties & Expertise, en het Hoofd Financiën & Control (Financieel Controller). Zowel de Directie als het managementteam komen elke twee weken bijeen voor overleg. Eind 2012 waren bij Donatus in Nederland 41 personen (38 fte) in dienst (2011: 41 personen en 37 fte). Dona Re is een in Zwitserland gevestigde herverzekeraar, die tevens risico s accepteert van andere verzekeringsmaatschappijen dan Donatus. Dona Re heeft een Zwitserse Directie, een Raad van Commissarissen (Verwaltungsrat) en een Auditcommissie. De Zwitserse Directie is verantwoordelijk voor het dagelijkse bestuur van Dona Re. Haar Raad van Commissarissen en Auditcommissie houden toezicht conform de Zwitserse wetgeving. Toezicht Naar aanleiding van de kredietcrisis, de bankencrisis, de economische crisis en de Eurocrisis heeft DNB haar toezichtkader en visie op toezicht aangescherpt. Haar visie heeft DNB vertaald in FOCUS! In de vernieuwde toezichtaanpak is de mate van toezicht afhankelijk gesteld van een van de vijf toezichtklassen waarin een instelling valt. De indeling in klassen is gebaseerd op omvang en complexiteit van de organisatie. Donatus is ingedeeld in T2, een toezichtklasse die wordt toegekend aan relatief kleine verzekeraars die desalniettemin binnen het bereik van Solvency II vallen. Communicatie met deze groep vindt met name plaats door middel van door DNB georganiseerde seminars en workshops. 10
Belangrijke algemene thema s in het toezicht van DNB zijn herstel van financiële buffers, duurzaamheid van de bedrijfsmodellen, beter risicobeheer, toezicht op governance, integriteit van de financiële sector en betere kwaliteit van data. Het begrip klantenbelang wordt steeds meer wettelijk verankerd. Dit is nodig om het vertrouwen van de consument in de financiële dienstverleners terug te winnen. Als weliswaar kleine speler op de markt, maar met een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid en betekenis (verzekerde waarde bedraagt meer dan 34,0 miljard, veelal monumentaal erfgoed), neemt Donatus de toenemende eisen serieus. Op een aantal fronten zijn adequate maatregelen getroffen om aan deze toenemende eisen te voldoen. Veelal betreft dit het vastleggen van procedures die in de praktijk reeds worden nageleefd. Het is prettig voor onze polishouders om te mogen constateren dat Donatus door de decennialange prudente bedrijfsvoering aan alle huidige eisen voldoet. Donatus is en blijft een zeer respectabele en solvabele kwaliteitsverzekeraar. In 2011 is de Regeling beheerst beloningsbeleid Wft 2011 van kracht geworden. Vanaf 1 januari 2012 bevat artikel 35i lid 2 van het Besluit Gedragstoezicht financiële ondernemingen Wft (BGfo) eveneens regels voor gedragsaspecten van de bedrijfsvoering, welke zien op beloning. Het beloningsbeleid van Donatus voldeed echter reeds voor invoering van deze bepalingen aan de gestelde eisen. De Directie kent geen variabele beloning noch een bonusregeling. Het personeel heeft een beperkte winstdelingsregeling, gerelateerd aan de mate van premierestitutie. De Raad van Commissarissen heeft in 2012 goedkeuring gegeven aan de notities beheerst beloningsbeleid voor de Raad van Commissarissen, Ledenraad, Directie en medewerkers. Per 1 juli 2012 is de Wet introductie geschiktheidseis ingevoerd, waarbij de deskundigheidseis in de Wft (Wet op het financieel toezicht) is vervangen door een geschiktheidseis. Naar aanleiding van deze wetswijziging hebben de DNB en AFM per 1 juli 2012 de Beleidsregel Deskundigheid 2011 herzien tot Beleidsregel Geschiktheid 2012, die van toepassing is op bestuurders en interne toezichthouders. Deze Beleidsregel bevat deskundigheidsen beschikbaarheidseisen voor bestuurders en commissarissen. Vanaf 2012 worden door Jaarverslag Donatus Verzekeringen 2012 11
DNB nieuwe en te herbenoemen commissarissen expliciet op deze deskundigheids- en beschikbaarheidseisen getoetst, onder andere door middel van een toetsingsgesprek bij DNB. Vooruitlopend hierop heeft de Raad van Commissarissen een deskundigheidsmatrix opgesteld die bij komende benoemingen als uitgangspunt zal worden gehanteerd. In 2013 zullen deskundigheidsprofielen voor (nieuwe) leden van de Raad van Commissarissen worden opgesteld. Het was overigens traditie bij Donatus om bij benoemingen van commissarissen zowel de deskundigheid als de betrokkenheid bij de achterban bepalende factoren te laten zijn. Vanwege de toenemende complexiteit van de organisatie en de toenemende eisen van onafhankelijkheid die gesteld worden aan commissarissen zal bij toekomstige benoemingen, deskundigheid, kennis, ervaring en beschikbaarheid van commissarissen de doorslag geven bij de vervulling van vacatures. De betrokkenheid bij en het vertegenwoordigen van de achterban blijft een belangrijke factor bij de samenstelling van de Ledenraad. Solvency II De implementatie van Solvency II, waarbij bestaande Europese Richtlijnen worden herzien en worden verzwaard ter verbetering van de risico-beheersing door verzekeraars, zal later ingevoerd worden dan oorspronkelijk gecommuniceerd. Ondanks het gegeven dat de precieze datum van inwerkingtreding onzeker is, wellicht pas in 2016, zal Donatus verder gaan met de benodigde voorbereidingen. Solvency II bevat zowel kwantitatieve eisen op het gebied van solvabiliteit als kwalitatieve eisen betreffende de inrichting van het risicomanagementsysteem en het toezicht daarop door verzekeraars. Solvency II bestaat uit drie pijlers. De eerste pijler richt zich op de waardering van de risico s en een kwantitatieve vertaling naar kapitaal. In 2012 heeft Donatus over de jaarcijfers van 2011 de zogenaamde Parallel Run uitgevoerd, als opvolger van de eerdere Quantitative Impact Studies (QIS). Deze berekening was in 2012 een verplichte exercitie voor alle verzekeraars. Uit de berekeningen welke mede gemaakt zijn met behulp van onze externe actuaris, blijkt wederom dat Donatus ook onder het nieuwe toezichtregime, een heel solvabele verzekeraar blijft. Tevens blijkt uit de analyse hoeveel kapitaal Donatus dient aan te houden voor welke risico s. In deze exercitie heeft eveneens de validatie van data veel aandacht gekregen. Steeds nadrukkelijker wordt de aandacht gelegd op de noodzaak van het tijdig beschikbaar hebben van de juiste en volledige data. De tweede pijler zorgt ervoor dat de governance en de kwaliteit van de organisatie op orde is. Om dit te waarborgen zijn er vier verplichte sleutelfuncties: de risicomanager, de compliance-officer, de actuaris en de internal auditor. Deze functionarissen functioneren onafhankelijk en zelfstandig onder de Directie en hebben de bevoegdheid om rechtstreeks aan de Raad van Commissarissen te rapporteren. In 2011 is uit eigen geledingen een (part-time) 12
risicomanager aangesteld. Donatus had al de beschikking over een ervaren (part-time) compliance-officer. De actuarisfunctie wordt uitbesteed aan een externe actuaris. De internal auditfunctie wordt op de volgende wijze ingevuld. De in 2012 in dienst getreden Financieel Controller zal in de toekomst tevens de internal auditfunctie vervullen voor wat betreft het niet financiële deel van de bedrijfsvoering van Donatus. De risicomanager zal in de toekomst met ondersteuning van de onafhankelijke accountant, de internal auditfunctie gaan vervullen voor het financiële deel van de bedrijfsvoering. Op ad-hoc basis kan een externe organisatie de financiële risico s toetsen. Op deze manier creëert Donatus een governancesysteem gebaseerd op three lines of defence. Het management is de eerste linie van de beoordeling en bewaking van risico s, vervolgens vormen de compliance-officer, de actuariële functionaris (Donatus besteedt deze verplichte sleutelfunctie uit) en de risicomanager de tweede linie (zij controleren de eerste linie). Ten slotte evalueert de interne auditfunctionaris in hoeverre het interne-controlesysteem en andere onderdelen van het governancesysteem adequaat en doeltreffend functioneren. De vier genoemde functionarissen dragen een eigen verantwoordelijkheid, hebben daaruit afgeleide bevoegd- Jaarverslag Donatus Verzekeringen 2012 13
heden en evalueren ook autonoom vanuit de aard van de functie. Naast de invulling van deze functies wordt de ORSA (Own Risk and Solvency Assessment) een centraal hulpmiddel om risicomanagement en kapitaalvereisten te verbinden. Op vrijwillige basis heeft Donatus in 2012 meegedaan aan de door DNB georganiseerde ORSA oefening. Donatus heeft door deze oefening inzicht verkregen in de wijze waarop de bedrijfsvoering dient te worden aangepast, zodat in de toekomst het ORSA proces adequaat kan worden uitgevoerd. In 2012 zijn de projectgroepen Risicobeleid en Solvency II, waar onder andere de Directie deel van uitmaakt, periodiek bij elkaar gekomen onder andere ten behoeve van de implementatie van de ORSA. In 2013 zal DNB opnieuw een ORSA oefening organiseren. Donatus zal hiervoor onder andere stressscenario s doorrekenen welke zien op het (gelijktijdig) optreden van negatieve gebeurtenissen. De derde pijler betreft de noodzaak tot het verschaffen van risicotransparantie in het jaarverslag en in rapportages aan de toezichthouders. De huidige verplichte aanlevering van gegevens (verslagstaten) aan DNB zal in de toekomst veranderen qua omvang, diepgang en tijdigheid. De Financieel Controller bestudeert welke aanvullende rapportages vereist zijn en wat de impact hiervan is op het rapportageproces (beschikbaarheid en kwaliteit van data). Donatus hanteert immers het beleid om zo transparant mogelijk haar leden en toezichthouders van informatie te voorzien. Daar waar nodig bereidt Donatus zich hierop voor door middel van cursussen en permanente educatie. Gedragscode In 2011 is de Code Governance Principes Verzekeraars, een vorm van zelfregulering, verplicht opgelegd door de Minister van Financiën. Doel van de Code is een gedragsverandering in de verzekeringswereld tot stand te brengen. De intentie is dat verzekeraars hun verantwoordelijkheid nemen als het gaat om goed bestuur, het bieden van zekerheid, het centraal stellen van de belangen van de klant en de invulling van hun maatschappelijke betrokkenheid. Voorts dient intern adequaat toezicht te worden gehouden op de invulling en dient de verzekeraar zich op transparante wijze te verantwoorden aan de buitenwereld met betrekking tot deze principes. Dit verantwoorden moet via het jaarverslag en de website plaatsvinden. De Code bevat aanwijzingen op het terrein van de Raad van Commissarissen, de Raad van Bestuur (Directie), het Risicomanagement en het Audit- en Beloningsbeleid. Het gaat bij de werking van de Code niet om de vraag of die naar de letter wordt nageleefd, maar om de wijze waarop met de intenties wordt omgegaan. De Code kent een pas toe of leg uit -beginsel. Kleinere verzekeraars mogen de Code Principes proportioneel toepassen, maar moeten dat wel uitleggen. Donatus onderschrijft de principes van de Code van harte. Als onderlinge verzekeraar die geen winstoogmerk kent en bestaat voor en door de leden waarbij de kernwaarden kwaliteit, vertrouwen, betrouwbaarheid, degelijkheid en eerlijkheid hoog in het vaandel worden 14
gevoerd, is de Code al sinds 1852 in onze bedrijfsvoering verankerd. Aan het merendeel van de principes voldoet Donatus dan ook. In 2012 is er verder gewerkt om aan nog meer principes te voldoen. Daar waar Donatus niet volledig aan de principes voldoet, wordt dat uitgelegd. Ook zijn er principes die niet van toepassing zijn op Donatus. Op de website www.donatus.nl treft u onder het tabblad Donatus Verzekeringen, Nieuwsbrieven, het document Governance Principes Donatus aan, waar de Code per onderdeel is uitgewerkt per ultimo 2012. In december 2012 heeft de Monitoring Commissie Governance Principes Verzekeraars een rapport uitgebracht over de naleving van de principes en is tevreden over de voortgang. Hoewel een groot aantal principes inmiddels in wetgeving is vastgelegd, verdient het volgens de commissie aanbeveling dat elke verzekeraar transparant is over haar governance. In de toekomst zal de Code zich wellicht meer gaan richten op gedrag en cultuur van verzekeraars. Implementatie beleidsvisie 2010-2015 In 2009 is de beleidsvisie 2010-2015: van monumentale kerkenverzekeraar naar verzekeraar van kerken en monumenten door de Raad van Commissarissen en Ledenraad goedgekeurd en vastgesteld. Elk jaar vermelden we in het jaarverslag onze missie, visie en kernwaarden. Op deze manier wordt onze maatschappelijke betekenis openbaar. De beleidsvisie vormt het uitgangspunt van alle door Donatus te ontplooien activiteiten de komende jaren. Het verslagjaar 2012 stond in het teken van het verder in operationele zin vertalen van dit beleidsplan. We zijn nu halverwege de planperiode. Vijf prioriteiten beleidsplan In ons beleidsplan zijn vijf speerpunten benoemd. In de eerste plaats probeert Donatus zoveel mogelijk van de huidige portefeuille te behouden. Donatus zal aangaande dit behoud, een actief beleid ontwikkelen, waarvoor de medewerking van onze leden (bisdommen, parochiebesturen, kloosters en besturen van kerkelijke gemeenten) onontbeerlijk is. Vele kerkgebouwen (1.000) en kloosters (150) die de komende 10 jaar overbodig worden, krijgen een herbestemming. Herbestemmingen zijn potentieel te verzekeren bij Donatus, zoals cultureel gebruik, woonfunctie, gezondheidszorg, conferentieoord of multifunctioneel gebruik. Indien er gebouwen verkocht worden, wenst Donatus graag op de hoogte gebracht te worden van relevante gegevens van de aspirant koper en informatie over het toekomstig gebruik van de betreffende gebouwen. De tweede prioriteit is het verzekeren van monumentale gebouwen. De teruggang in premie van de verzekerde kerken en kloosters dient gecompenseerd te worden door de premie met betrekking tot nieuw te verzekeren objecten in deze markt. Dit betreft onder andere kastelen, historische buitenplaatsen, molens en andere (voormalig) religieuze en niet religieuze (rijks) monumenten. Jaarverslag Donatus Verzekeringen 2012 15
De derde prioriteit betreft de doelstelling om kerkgenootschappen die nog niet bij Donatus verzekerd zijn, alsnog bij Donatus onder te brengen. De vierde prioriteit ziet toe op het verder ondersteunen van onze leden bij het voeren van een adequaat risicobeleid. Dit kan door het verstrekken van extra dekkingen of het aanbieden van nieuwe producten. Minimaal twee maal per jaar wil Donatus (een deel van) haar leden attenderen op specifieke risico s, preventiemaatregelen en verzekeringsmogelijkheden. De vijfde prioriteit betreft het actief hertaxeren van kerkgebouwen, waar al lange tijd geen inspecteurs van Donatus zijn geweest. Doelstelling is te komen tot hertaxatie eenmaal in de 15 jaar. Donatus wil op deze wijze het contact met haar leden versterken en de risico s opnieuw in kaart brengen. Zo worden de belangen van de leden en Donatus gediend in het kader van haar zorgplicht en risicobeheer. Performance-indicatoren De realisatie van het beleidsplan wordt gemeten aan de hand van de volgende kwantitatieve key-performance indicatoren (KPI s) waarvan er een aantal in het beleidsplan zijn benoemd: premierestitutie gemiddeld 40% over de laatste 10 jaar kosten ratio maximaal 30% van de ontvangen premie afname premie-inkomsten van kerken en kloosters minimaal gecompenseerd door groei van premies van monumentale gebouwen minimaal 20% behoud van geroyeerde polissen van kerk- en kloostergebouwen uitvoering hertaxaties kerkgebouwen minimaal eenmaal per 15 jaar, achterstand weg gewerkt in 2015 zolang Solvency II nog niet is ingevoerd dient de gewenste solvabiliteit minimaal gelijk te zijn aan de door het bestuur vereiste solvabiliteit. Deze minimaal vereiste solvabiliteit wordt jaarlijks met een standaard formule berekend, voor 2012 bedraagt deze minimaal vereiste solvabiliteit 20,2 miljoen. premie-inkomsten voor eigen rekening minimaal 23 miljoen per jaar Ook in 2012 heeft Donatus deze indicatoren gerealiseerd. Aan de hertaxatie van kerkgebouwen hebben wij in 2012 veel aandacht besteed waardoor wij op schema blijven om deze indicator uiterlijk eind 2015 te kunnen realiseren. Realisatie 2012 In 2012 bestond Donatus 160 jaar. Dit heuglijke feit is gevierd met het uitbrengen van een bijzonder monumentenboek Oren van Steen. Het eerste exemplaar is tijdens de opening van Open Monumentendag uitgereikt aan prof. mr. Pieter van Vollenhoven. Hij heeft zelf het jubileumboek van het voorwoord voorzien. In dit lees- en kijkboek staan 24 monumentale bouwwerken centraal, twee in elke provincie. Niet op de traditionele manier beschreven, maar met verhalen over de ziel van de monumenten, komen religieuze en niet-religieuze erfgoederen tot leven. Donatus heeft dit boek, wat volledig aansluit op haar beleidsvisie, als geschenk aangeboden aan alle kerkelijke instellingen en monumentenrelaties. Het boek is ook te koop via een speciale jubileumwebsite www.160jaardonatus.nl. Over het uitbrengen van dit boek in combinatie met ons 160 jaar bestaan is uitgebreid verslag gedaan in nagenoeg alle kerkelijke en monumentenmedia. Het blijkt dat er veel belangstelling is voor ons uniek bedrijf dat is gespecialiseerd in het verzekeren van cultureel, monumentaal, religieus en niet-religieus erfgoed. Het boek is tevens een mooi geschenk voor nieuwe relaties en beoogt om het Nederlandse erfgoed een breder draagvlak te bezorgen. 16
Donatus was sponsor van het Themajaar Historische Buitenplaatsen 2012. Ons vorige jaarverslag stond derhalve in het teken van buitenplaatsen. Donatus heeft zich bij deze doelgroep kunnen profileren en het marktaandeel onder de 551 historische buitenplaatsen is groeiende. In 2012 zijn zowel onze kerken- als monumentenadvertentiecampagnes vernieuwd. Bij de kerken gaat het om de boodschap dat Donatus primair verzekeraar is met het oog op het behoud van kerkelijke goederen voor ons nageslacht. Bij onze nieuwe advertentiecampagne in de monumentenbladen staan beheerders/bewoners centraal die iets vertellen over hun monument. Ook wordt er vanaf 2012 geadverteerd om herbestemde kerkelijke gebouwen te verzekeren, een in belang toenemende doelgroep. Binnen de groep monumenten richt Donatus zich vanaf 2012 nadrukkelijker op molens waarvan er 1.200 zijn in Nederland. Er zijn contacten gelegd met verschillende molenstichtingen en de benodigde expertise wordt intern verder uitgebouwd. In het verslagjaar zijn twee nieuwe managementteamleden aangetrokken. Per 1 juni is drs. L.M.C. (Lydia) Verheijen - Janssen RA in dienst getreden als Financieel Controller. Donatus had nog geen controller in dienst. Zij gaat tevens de functie van internal auditor vervullen voor de niet-financiële processen. Toenemende auditeisen, beheersingsmaatregelen, management-informatievraagstukken en toekomstprojecties in het kader van Solvency II nopen Donatus de financiële afdeling uit te breiden. De Financieel Controller vervult ook de functie van groepscontroller, hetgeen betekent dat zij verantwoordelijk is voor de rapportages in het kader van de consolidatie van de cijfers van dochtermaatschappij Dona Re. Als nieuwe leidinggevende van de afdeling Taxaties & Expertise (Buitendienst) hebben we mr. M. (Michiel) Huigen aangetrokken. Hij zal de buitendienst actief aansturen op kwaliteit en efficiency, met gebruikmaking van moderne ondersteuningsmiddelen. Aan de samenwerking en de rolverdeling tussen de binnen- en buitendienst zal hij, in samenwerking het Hoofd Operations & Ontwikkeling (Binnendienst), aandacht schenken. Met deze nieuw aangetrokken leidinggevenden hebben de afdelingen Financiën & Control en Taxaties & Expertise een kwaliteitsimpuls gekregen en wordt er een professionaliseringsslag gemaakt. Het klantenbelang is hiermee gediend. De speerpunten in onze beleidsvisie zijn economische speerpunten, die bedoeld zijn om het bestaansrecht en het succes van Donatus te behouden en te versterken. Dit is nodig om onze missie zonder winstoogmerk een goede dekking tegen een eerlijke prijs en een uitstekende service op lange termijn te realiseren. Jaarverslag Donatus Verzekeringen 2012 17
Een belangrijke randvoorwaarde hiervoor is een professionele, effectief opererende organisatie. Met alle medewerkers worden daarom intensieve gesprekken gevoerd om hen te coachen in een veranderende omgeving. Veranderingen in ons klantenbestand en veranderingen in de wet- en regelgeving maken dit noodzakelijk. In de organisatie is een cyclus van plannings-, voortgangs- en beoordelingsgesprekken ingevoerd. Met name de groepshoofden zijn hier intensief mee bezig. Om het klantenbelang te dienen, streven wij bij Donatus naar optimaal functionerende en gedreven medewerkers. Naast de gewenste organisatiegebonden competenties, is natuurlijk de juiste verzekeringstechnische en bouwkundige kennis vereist. Het bedrijfsmodel van Donatus vermeldt per lijnfunctie de benodigde functiegebonden competenties en de te behalen diploma s. Hier wordt actief op gestuurd, opdat de lijnmedewerkers blijven voldoen aan de onder meer in de Wft gestelde eisen. Binnen- en buitendienstmedewerkers hebben cursussen gevolgd en iedereen die klanten adviseert is Wft-proof. Binnen enkele jaren verandert het wettelijk kader omtrent de opleidingen en dienen financiële adviseurs examens af te leggen over de complete stof in plaats van permanente educatie over de laatste wettelijke veranderingen. Donatus is al enige tijd bezig met de voorbereidingen om aan de nieuwe eisen te voldoen. Een vrucht van de goede samenwerking tussen de binnen- en buitendienst, is het hertaxatiebeleid. De binnendienst verricht nu voorwerk, waardoor het maken van afspraken door de buitendienst met kerkbesturen veel gemakkelijker wordt. Tevens wordt er vooraf aan de kerkbesturen een heldere toelichting gestuurd over het hoe en waarom van hertaxaties. Vervolgens krijgt elk kerkbestuur na een hertaxatie een passend advies over preventie alsmede andere verzekeringsmogelijkheden. In 2012 werden deze activiteiten in pilotvorm succesvol uitgevoerd. Meer dan 300 polissen met één of meer kerkgebouwen zijn afgelopen jaar geïnspecteerd en getaxeerd. De achterstanden in hertaxaties zijn sinds begin 2010 gehalveerd. Het risicoprofiel van Donatus wordt hierdoor gunstig beïnvloed. Deze aanpak levert met kerkbesturen nauwelijks problemen op, hoewel regelmatig de verzekerde sommen in hoogte worden aangepast. Er wordt ruim aandacht besteed aan behoud en acquisitie van verzekeringsrelaties. Binnendienstmedewerkers bezoeken vaker leden en prospects, zoals congregaties en orden, kerkbesturen en monumenteneigenaren. Donatus streeft naar het verstrekken van een totaal advies voor alle risico s die bij of via Donatus te verzekeren zijn. 18
De verzekeringsportefeuille monumenten is in 2012 wederom met bijna 50% toegenomen en overtreft qua premiegroei met 0,4 miljoen de royementen in de kerken en kloostersector. Inmiddels komt bijna 5% van de premie van Donatus uit de nieuwe monumentenmarkt. Opvallend is dat na een inspectie- en taxatiebezoek door onze buitendienst, de verzekering nagenoeg altijd geaccepteerd wordt. De naamsbekendheid van Donatus in de monumentenwereld neemt snel toe. Er zijn monumentenfondsen die hun gehele portefeuille bij Donatus onderbrengen. Donatus is een samenwerkingsverband aangegaan met het Nationaal Restauratiefonds, waarbij is afgesproken dat potentiele relaties naar elkaar worden doorverwezen. Tevens zijn er goede contacten met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Deze ontwikkelingen bieden gunstig perspectief voor de toekomst. Om de prioriteiten van het beleidsplan aan te pakken, wordt er op een projectmatige manier gewerkt. De Directie is opdrachtgever van alle projecten. Het hoofd Operations & Ontwikkeling fungeert als verandermanager naast haar operationele leidinggevende taak. De risicomanager is tevens projectbeheerder. Het managementteam vormt de stuurgroep van alle veranderingen. Financieel Het batig geconsolideerde saldo bedraagt 11,9 miljoen, hetgeen een uitstekend resultaat is. De totale geboekte bruto premie is met 3,6% gestegen, van 26,4 miljoen naar 27,4 miljoen. Het resultaat op de beleggingen van Donatus is 2,4 miljoen positief (2011: 1,0 miljoen positief). Omdat een deel van de stijging van de aandelenkoersen betrekking heeft over een waarde boven de aanschafprijs, gaat deze waardestijging niet via de winst & verliesrekening, maar via het eigen vermogen in de balans. De herwaarderingsreserve is daarom met 1,4 miljoen toegenomen. De verdiende premies eigen rekening (bruto premies minus uitgaande herverzekeringspremies) zijn met 1,8 miljoen gestegen. De netto herverzekeringspremies zijn gedaald met 0,8 miljoen. Donatus heeft met een schade voor eigen rekening van 5,1 miljoen een heel gunstig schadejaar gehad, hoewel iets hoger dan de 3,5 miljoen in 2011. De bedrijfskosten zijn met 0,8 miljoen toegenomen, van 7,0 miljoen in 2011 tot 7,8 miljoen in 2012. Dit wordt met name veroorzaakt door de hoge fiscale advieskosten, hogere acquisitiekosten met name in verband met het jubileumjaar en de kosten die zijn ontstaan als gevolg van de wijziging van het percentage assurantiebelasting in maart 2011. Algemene Reserve Van het resultaat over 2012, 11,9 miljoen, wordt 9,8 miljoen uitgekeerd in de vorm van ledenrestitutie en het resterende bedrag van 2,1 miljoen wordt toegevoegd aan de Algemene Reserve. Uit het resultaat van Donatus Nederland wordt 0,7 miljoen toegevoegd aan de Algemene Reserve. Het resultaat van Dona Re, zijnde 1,4 miljoen, wordt geheel aan de Algemene Reserve toegevoegd. De totale Algemene Reserve stijgt hierdoor van 48,1 miljoen in 2011 tot 50,2 miljoen ultimo 2012. De premierestitutie bedraagt 40% van de in rekening gebrachte premie. Daarnaast heeft Donatus in 2012 voor een bedrag ad 215.000 aan assurantiebelasting voor eigen rekening genomen, ten gunste Jaarverslag Donatus Verzekeringen 2012 19