Voedselprovocatie april 2012 Een allergie is een reactie van het afweersysteem van het lichaam gericht tegen niet schadelijke stoffen als stuifmeel, huidschilfers of voedingsmiddelen met allergische klachten tot gevolg. In het geval van een voedselallergie maakt het afweersysteem allergische antistoffen die specifiek reageren met bepaalde eiwitten in de voeding, allergenen geheten. Deze antistoffen kunnen bij inname van voeding acuut (binnen max. 2 uur) stoffen vrij maken in huid, luchtwegen en maag-darmkanaal die klachten veroorzaken als galbulten, zwellingen, dichte keel, misselijkheid en braken. De allergische afweerstoffen kan men aantonen met allergologisch onderzoek in de vorm van bloedonderzoek of huidtesten. Als een huidtest of bloedonderzoek met bijvoorbeeld pinda positief is dan betekend dit dat er allergische afweerstoffen aangetoond zijn tegen pinda allergenen. Een positieve allergie test betekent niet altijd dat de patiënt allergisch is; van een allergie is pas sprake als de patiënt bij inname van pinda klachten krijgt. Pas als een patiënt meerdere keren na inname van pinda of pindaproducten allergische klachten kreeg en een allergie test is positief dan is er duidelijk sprake van een pinda allergie en hoeft verder onderzoek niet plaats te vinden. Er zijn twee situaties waarbij verder onderzoek vaak gewenst is. Een veel voorkomende situatie is dat een patiënt typisch allergische klachten kreeg enige tijd na inname van een voedingsmiddel terwijl een allergietest met het geteste voedingsmiddel negatief uit valt. Hoewel sommige klachten typisch voor een allergie zijn, hoeft een allergische reactie lang niet altijd de oorzaak van deze klachten te zijn. Een andere veel voorkomende situatie is wanneer er uitgebreide allergie testen gedaan worden en de patiënt blijkt positief te testen op één of meerdere voedingsmiddelen. Als de patiënt vervolgens deze voedingsmiddelen altijd heeft vermeden, blijft onbekend of de patiënt dit terecht of onterecht vermijdt. In beide situaties kan een allergie onvoldoende bevestigd worden. Alleen een voedselprovocatie kan dan vaak nog uitsluitsel geven of een patiënt wel of niet allergisch is voor een bepaald voedingsmiddel. Havenziekenhuis en Instituut voor Tropische Ziekten B.V. is een dochteronderneming van
Voedselprovocatie Bij een provocatie test moet de patiënt in meestal 4 tot 6 stappen elk half uur een steeds toenemende hoeveelheid van het verdachte voedingsmiddel innemen. Deze test wordt alleen op de polikliniek afgenomen en mag niet in de thuissituatie uitgevoerd worden. Dubbelblinde versus open provocatie Een dubbelblinde provocatie is een provocatie waarbij de patiënt twee keer iets te eten of te drinken krijgt op twee verschillende dagen met tenminste een week er tussen. Bij een dubbelblinde provocatie wordt het verdachte allergeen verstopt in bijvoorbeeld een koekje of een drankje. De ene keer krijgt de patiënt bijvoorbeeld een koekje met pinda en de andere keer een koekje met een pindasmaak (placebo keer). Zowel de patiënt als de dokter weten niet wanneer de patiënt de het koekje met pinda krijgt. De recepten die gebruikt worden bij de dubbel blinde provocaties zijn zo gemaakt dat de patiënt niet het verschil kan proeven, ruiken of zien tussen het koekje of drankje met of zonder het allergeen. Voor die allergenen waarvoor de meeste patiënten allergisch zijn als melk, ei, soja, tarwe, pinda en noten, is het gelukt recepten te ontwikkelen waarin deze allergenen kunnen worden gemaskeerd. Een dubbelblinde provocatie is de beste manier om na te gaan of de patiënt reageert. Met een dubbelblinde provocatie kan worden voorkomen dat bijvoorbeeld psychologische effecten van voeding aangezien worden voor een allergische reactie. As een patiënt bijvoorbeeld angst heeft voor pinda vanwege veronderstelde allergie voor pinda dan kan deze angst forse klachten oproepen tijdens de provocatie. Als de klachten zowel optreden tijdens de placebo keer als de keer dat het verdachte voedingsmiddel werd gegeven dan wordt de provocatie in zijn totaal als negatief beoordeeld: de patiënt is dan niet allergisch. Bij een open provocatie krijgt de patiënt de verdachte stof te eten of te drinken waarbij het verdachte voedingsmiddel in zo zuiver mogelijke vorm wordt gegeven. Met bijvoorbeeld vis of garnaal kunnen alleen open provocaties worden gedaan. www.havenziekenhuis.nl - 2 van 5 - Inleiding
Redenen voor een provocatie De redenen waarom een provocatie test gedaan kan worden zijn de volgende: - Het verhaal van de patiënt stemt niet overeen met de uitslag van de allergietest. - Het is niet duidelijk welk ingrediënt in een maaltijd de klachten heeft veroorzaakt. - Om vast te stellen bij welke hoeveelheid allergische klachten kunnen optreden. - Om na te gaan of een patiënt over een allergie is heen gegroeid. - Als er een verdenking is op een niet-allergische voedselovergevoeligheid (intolerantie). Wanneer kan een provocatie niet doorgaan Als de patiënt bepaalde ziek is of allergische klachten heeft op het moment van de provocatie is de kans op ernstiger reageren tijdens de test verhoogd of is een goede interpretatie van de provocatie niet mogelijk. Om die redenen kunnen er geen provocaties gedaan worden als de pateint - Voorafgaande aan de test ziek is (bv. koorts > 38,5 C, diaree) - Forse allergische klachten heeft (bv. forse hooikoorts klachten, astma of urticaria) - Van te voren klachten heeft die ook zouden kunnen optreden tijdens de provocatie test (b.v. buikpijn, hoofdpijn) - Een actieve long of hartziekte heeft (bv. pijn op de borst of kortademig bij inspanning). Mocht u twijfelen over klachten die u hebt of die uw kind heeft, belt u dan een dag van te voren met de polikliniek om te overleggen of de test door kan gaan. Veiligheid Tijdens een provocatie kunnen er forse allergische reacties optreden. Mits uitgevoerd in een ziekenhuis met gekwalificeerd personeel is de provocatie echter een veilige test. Een acute allergische reactie is goed te behandelen met noodmedicatie. www.havenziekenhuis.nl - 3 van 5 - Inleiding
Procedure De procedure van de voedselprovocatie is als volgt: - Het is heel belangrijk dat u tijdig contact opneemt als u denkt dat de provocatie misschien niet kan doorgaan. - Tenminste 3 dagen voor de provocatie moet u stoppen met antihistaminica. Neussprays, oogdruppels en medicatie voor astma en eczeem mogen doorgebruikt worden. - U mag ontbijten. - Voorafgaande aan de provocatie wordt nagevraagd of u klachten heeft en wordt uw bloeddruk, pols en soms piekflow gemeten. - Tijdens de provocatie mag u alleen water drinken. - Als er klachten optreden tijdens de provocatie moet u dit meteen doorgeven aan het aanwezige personeel. De arts zal vervolgens met u bespreken of de provocatie wordt voortgezet en of u medicatie nodig heeft. - Als een uur na de laatste stap geen klachten zijn opgetreden mag u naar huis. - Na de provocatie bespreekt de arts met u het resultaat. Beoordeling provocatie De arts die de provocatie met u heeft afgesproken, bespreekt ook de uitslag. Meestal is het zo dat als na een open of dubbelblinde provocatie geen klachten zijn opgetreden u dit thuis weer mag gaan eten. Als er duidelijk allergische klachten zijn opgetreden bij inname van het voedingsmiddel dan moet dit voedingsmiddel vermeden worden. Daarnaast moet u noodmedicatie bij u dragen als een adrenaline autoinjector, mocht u dit voedingsmiddel per ongeluk binnenkrijgen. De arts en diëtist kunnen begeleiden bij het thuis introduceren of vermijden van voeding. In de praktijk is de beoordeling van een provocatie soms lastig en lukt het niet altijd een definitieve uitslag te geven. Belangrijk is dat u bij vragen, onduidelijkheden of ziekte tijdig contact op neemt met de polikliniek zodat de provocatie door kan op de geplande datum of tijdig verzet kan worden. www.havenziekenhuis.nl - 4 van 5 - Inleiding
Wat is uw mening? Het Havenziekenhuis wil haar patiënten goede zorg mét persoonlijke aandacht bieden. Als u tevreden bent over onze zorg, dan horen we het graag. Maar ook ideeën voor verbetering van onze zorg en service zijn van harte welkom. U kunt uw suggesties doorgeven via onze website www.havenziekenhuis.nl bij 'patiënten' of uw mening delen via www.zorgkaartnederland.nl Vragen Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, dan kunt u deze stellen aan uw medisch specialist via ons algemene telefoonnnummer 010-404 33 00. Afspraak afzeggen of wijzigen Bent u onverwacht verhinderd? Laat u dit dan zo spoedig mogelijk aan ons weten. Een andere patiënt kan dan wellicht eerder worden geholpen. Meer informatie Voor meer informatie kunt u kijken op www.havenziekenhuis.nl. Deze folder is met de grootste zorg samengesteld. Het betreft algemene informatie waaraan geen rechten kunnen worden ontleend. Havenziekenhuis 120517 Kind/15/03/KH VOEDSELPROVOCATIE POSTADRES Postbus 70031 3000 LN Rotterdam www.havenziekenhuis.nl Telefoon & fax 010-404 33 00 010-412 15 17 HOOFDLOCATIE buitenpolikliniek krimpen Haringvliet 2 Patrijzenstraat 59 Rotterdam Krimpen aan den IJssel - 5 van 5 - Voedselprovocatie