Inhoud Introductie in de reizigersadvisering Welkom bij: Groeten uit Playa del Risico Rian Wijnhorst, reizigersverpleegkundige en verpleegkundig teamleider Travel Clinic Havenziekenhuis te Rotterdam Casus 1: Reis naar Gambia Casus 2: Caribbean cruise vanaf Aruba Casus 3: Reis naar Peru Afsluiting en gelegenheid voor vragen Reizigersadvisering Reizigersadvisering is gericht op het voorkómen van (infectie)ziekten en gezondheidsproblemen bij reizigers naar landen met een verhoogd gezondheidsrisico en ook het besmetten van anderen na thuiskomst. Door het nemen van preventieve maatregelen kunnen reizigers proberen gezondheidsproblemen te voorkomen. Het stimuleren van preventie vindt plaats door o.a.: Het geven van voorlichting over gedragsregels Het geven van immunisaties Het verstrekken van recepten voor malariaprofylaxe Ontstaansgeschiedenis Toename aantal reizigers naar risicogebieden in de jaren 80 van de vorige eeuw Uitbreiding van de vraag naar gezondheidsadviezen en vaccinaties Van oorsprong artsentaak Taakverschuiving in de loop van de jaren Uitvoering voornamelijk door verpleegkundigen in samenwerking met een inhoudelijk eindverantwoordelijke arts In Nederland vindt de reizigersadvisering plaats aan de hand van de landelijke standaarden van het: De inhoudelijk eindverantwoordelijke arts (huisarts of instellingsarts) is verantwoordelijk voor de uitvoering van de LCR Kwaliteitscriteria en de landelijke protocollen en is op het gebied van reizigersadvisering deskundig Het LCRis opgericht in 1996 met als doel de kwaliteit en uniformiteit van de reizigersadvisering in Nederland te verbeteren: Notitie: Kwaliteitscriteria advisering en immunisatie van reizigers voor vaccinatiebureaus Kwaliteitsnormen voor de opleiding en registratie van (reizigers)verpleegkundigen opgesteld en uitgegeven De landelijke richtlijnen komen tot stand door diverse werkgroepen binnen het LCR. Binnen deze werkgroepen zijn verpleegkundigen en artsen uit alle werkvelden van de reizigersgeneeskunde vertegenwoordigd Voortdurend nieuwe informatie, richtlijnen en een spoedberichtenservice Informatie voor de reiziger: Algemene gezondheidsinformatie Algemene informatie vaccinaties Hygiëne adviezen per land Adressen voor deskundig advies en vaccinaties etc. 1
Reizigersverpleegkundigen oefenen hun werkzaamheden uit binnen organisaties als: GGD en Travel Clinic s ARBO diensten Tropencentra van ziekenhuizen Huisartsen praktijken De reizigersverpleegkundige kan zich laten (her)registreren: LCR kwaliteitsregister Kwaliteitsregister van de V&V Competentieprofiel Reizigersverpleegkundigen Een reizigersverpleegkundige heeft naast algemene verpleegkundige competenties ook specifieke competenties gericht op de uitvoering van de reizigersadvisering. Deze specifieke competenties staan beschreven in het Competentieprofiel Reizigersverpleegkundige Hoe werken we in de praktijk? We gaan op reis - Voor de reizigers die gaan vliegen: Riemen vast! - Voor de reizigers die inschepen: Zwemvest aan! Gambia Na een paar verregende vakanties in Frankrijk is het wel eens tijd voor iets anders! 2
Bekijk de reis Geen gezondheidsrisico Laag gezondheidsrisico Matig gezondheidsrisico Hoog gezondheidsrisico Advies standaard: DTP Hepatitis A/B Gele Koorts Overige gezondheidsrisico s Hygiëne Antimuggenmaatregelen Rabiës Veiligheid Advies standaard: Voor deze reis wordt gedurende het hele verblijf malariaprofylaxe geadviseerd: Multiresistent malariagebied Plasmodium Falciparum Chemoprofylaxe in combinatie met anti-muggenmaatregelen sterk aanbevolen! Afwegen: Atovaquone/Proguanil (Malarone) Mefloquine (Lariam) Zwanger? Relatieve contra-indicatie voor Gele Koorts Op theoretische gronden wordt vaccinatie tijdens de zwangerschap ontraden. Indien verblijf in een gele koorts endemisch gebied onvermijdelijk is, wordt het risico van een infectie afgewogen tegen het (onbekende) risico op bijwerkingen van het vaccin. Een zwangerschap kan beter uitgesteld worden tot 1 maand na vaccinatie. Contra-indicatie voor malaria Zwangeren, met name in het eerste trimester, moeten het belang van een reis naar een malaria-endemisch gebied goed afwegen tegen de risico s. Een malaria-infectie in de zwangerschap (m.n. malaria tropica) vormt namelijk een ernstige bedreiging voor moeder en ongeboren kind. Een reis naar een (multiresistent) malariagebied kan daarom beter ontraden worden. Caribbean cruise vanaf Aruba Eindelijk de cruise waar u altijd van gedroomd heeft! s nachts varen, overdag aan wal Bekijk de reis Geen gezondheidsrisico Laag gezondheidsrisico Matig gezondheidsrisico Hoog gezondheidsrisico 3
10 daagse reis; vertrek vanaf Aruba met de Monarch All Inclusive verzorging Nederlandssprekende hostess Cruise met levendige Zuid- Amerikaanse sfeer Aruba La Guaira (Venezuela) Curaçao Colón (Panama) Cartagena (Colombia) Aruba Gezondheidsrisico? Geen! Het is toch een super de luxe cruise?? Niets is minder waar! DTP Minimaal 2 vaccinaties voor de reis Hepatitis A Doorgemaakt als kind? Indien hoogbejaard: passieve immunisatie Gele Koorts Bij reizigers 60 jaar naar een laagrisico gebied is primovaccinatie met het gele koorts vaccin altijd gecontraindiceerd, omdat de voordelen van vaccinatie niet opwegen tegen de risico s (bron LCR) Overige gezondheidsrisico s: Malaria is niet van toepassing Hygiënische maatregelen tijdens excursies aan de wal Antimuggenmaatregelen i.v.m. dengue en chikungunya Avontuurlijk Zuid- Amerika! Jacob en José gaan met dochter Pien van 10 maanden naar Zuid- Amerika! Pien is een hele makkelijke baby en mag natuurlijk mee in de rug drager! 4
Een 15-daagse reis: Classics of Peru De reis begint en eindigt in Lima Reizen in internationaal gezelschap Optie om de reis te verlengen met een cruise naar de Galapagos eilanden! Enkele hoogtepunten: Een stadstour door Lima De Colca Vallei waar u kuddes met vicuña's kunt aantreffen Een boottocht over het Titicacameer meer Cuzco; een van de mooiste steden van Zuid- Amerika Sacred Valley & Machu Picchu Jacob en José hebben een reis uitgekozen waarbij ze hun dochter zo weinig mogelijk willen belasten: Geen Gele Koortsgebied en geen malariagebied Bekijk de reis Geen gezondheidsrisico Laag gezondheidsrisico Matig gezondheidsrisico Hoog gezondheidsrisico Op het spreekuur bij de Travel Clinic blijkt: Vaccinatieadvies voor Jacob en José DTP en Hepatitis A/B Vaccinatieadvies voor Pien Geen! Conclusie: een zorgeloze reis voor dit gezin?? Hoe hoog reizen deze avonturiers? - Lima op zeeniveau - Arequipa 2335 meter - Arequipa Colca hoogvlakte op 3800 meter en klim naar 4800 meter - Cuzco 3800 meter - MachuPicchu 2430 meter Wat kunnen de gevolgen zijn van hoogte voor de reizigers? Kan je een baby hierop voorbereiden en aan blootstellen? 5
Hoogteziekte Een verzamelnaam voor syndromen die ontstaan bij een verblijf op grote hoogte. Oorzaak Bij stijging van niet geacclimatiseerde personen. Verschijnselen treden op boven de 2500 meter en worden veroorzaakt door de lage zuurstofspanning daar. De gevoeligheid per persoon is verschillend Symptomen AMS (Acute Mountain Sickness) begint altijd met hoofdpijn én tenminste één van de volgende klachten: misselijkheid en/of braken, vermoeidheid en/of zwakte, duizeligheid en slaapstoornissen Hoogteziekte Onbehandeld kan hoogteziekte leiden tot: High Altitude Pulmonary Edema (HAPE): Hoogtelongoedeem High AltitudeCerebralEdema (HACE): Hoogtehersenoedeem Kinderen en hoogteziekte Kinderen zijn niet gevoeliger voor hoogteziekte dan volwassenen Bij kinderen is het ziektebeeld moeilijk te herkennen. Symptomen die kunnen wijzen op hoogteziekte: lethargie, voedsel weigeren, prikkelbaarheid en veel huilen Omdat het beeld moeilijk te herkennen is, bestaat er een verhoogd risico op HACE en HAPE!! SIMS (Subacute Infant Mountain Sickness) Een bijzondere vorm van hoogteziekte bij zuigelingen die > 1 maand op grote hoogte verblijven. Bij hen kunnen irreversibele hart- en longveranderingen ontstaan Advies aan deze reizigers Reis omboeken naar meer laaggelegen gebied Reis maken zonder baby Pien Reis annuleren 6