Startdocument CJG s Zuid West Drenthe Eén route voor aanmelding en ondersteuning December 2012
Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. CJG Zuid West Drenthe 4 3. CJG Medewerkers als generalist 4 4. MultiDisciplinair Overleg (MDO) CJG 5 4.1 MDO CJG 5 4.2 Team samenstelling 6 4.3 Voorzitter MDO CJG 7 5. Beslisboom pilot CJG s Zuid West Drenthe 8 6. Startpositie pilot CJG s Zuid West en BJZ 10 Bijlage 1 Beslisboom zorgroute CJG s Zuid West Drenthe 11 Bijlage 2 Beslisboom crisis en evaluatie interventie 12 Bijlage 3 Overzicht interventieniveaus POD en VOD 13 Bijlage 4 Privacyprotocol 18 Bijlage 5 Visie Drentse Pilot Jeugd Factsheet Zuid West Drenthe 19 Eén route voor aanmelding en ondersteuning 2
1. Inleiding Vanuit de Drentse pilot Jeugd, de expertise van Bureau Jeugdzorg Zuid West Drenthe en de coördinatie van zorg vanuit de vier CJG s in Zuid West Drenthe is het noodzakelijk dat op korte termijn de krachten gebundeld worden, zodat er toegewerkt kan gaan worden naar 1 gezin, 1 plan, 1 aanspreekpunt. Vooruitlopend op het integreren van de toegangsfunctie Bureau Jeugdzorg Zuid West Drenthe in het CJG gaan de CJG s in Zuid West Drenthe een intensieve samenwerking aan om een regionale en integrale werkwijze te ontwikkelen m.b.t. alle opvoed- en opgroeivragen, zodat één route naar ondersteuning wordt geboden. Vanuit de vier CJG s in Zuid West Drenthe is het daarom noodzakelijk op korte termijn de krachten te bundelen met de kennis en kunde van Bureau Jeugdzorg Zuid West Drenthe, zodat er toegewerkt kan worden naar één route voor aanmelding en ondersteuning. Dit alles vormgegeven vanuit de gemeente waar de jeugdige en zijn gezinssysteem woonachtig is. Daarnaast is het ook van groot belang om de samenwerking verder te versterken met de andere kernpartners: GGD, ICARE en de lokale welzijninstellingen om te komen tot een gezamenlijke werkwijze en optimaal gebruik te maken van elkaars kennis en expertise. Ook zal verbinding gezocht moeten worden met het Veiligheidshuis en de OGGZ. De CJG s in de gemeenten willen enthousiast aan de slag met deze nieuwe ontwikkeling als belangrijke stap in het kader van de transformatie jeugdzorg, daarbij gebruik makend van ervaringen die al zijn opgedaan. Deze stappen zijn gericht op het integreren van de aanmeldtaken van de afdeling Toegang BJZ afgestemd op waar het desbetreffende CJG aan toe is. De beslisboom zorgroute CJG s Zuid West Drenthe biedt hierbij een belangrijke basis. Dit startdocument biedt alle betrokken professionals een kader en moet als groeimodel worden gezien. Per gemeente komt er een implementatieplan/werkplan waarin ruimte is voor lokale verschillen. Aan de hand van de opgedane ervaringen in de praktijk kunnen werkwijzen worden bijgesteld, CJG-medewerkers waar nodig worden bijgeschoold, zorgroutes worden aangepast, extra deskundigheid worden toegevoegd aan het MDO-CJG, etc. De CJG s in Zuid West Drenthe zijn enthousiast om met deze werkwijze aan de slag te gaan, met als vertrekpunt de al opgedane ervaringen in het CJG de Wolden. Volgens dit groeimodel willen we gaandeweg ervaren hoe de aanmeldingen van BJZ het beste geïntegreerd kunnen worden in het CJG, de samenwerking tussen de kernpartners verstevigd wordt en we aansluiten bij de regionale opdrachten vanuit de transitie jeugdzorg. De visiedocumenten van de Drentse Pilot Jeugd en de regionale factsheet dienen als beleidskader voor dit groeimodel. Yvon Blansjaar, Mathilde Bruinenberg, Lidy Kuiper, Ineke Stolmeyer en Karin Zinger Opmerking: Bureau Jeugdzorg Zuid West is een kernpartner van het CJG samen met de Jeugdgezondheidszorg en de lokale welzijnsinstellingen. De medewerkers van deze kernpartners worden aangeduid met CJGmedewerkers. Eén route voor aanmelding en ondersteuning 3
2. CJG Zuid West De sluitende aanpak van het CJG wordt vormgegeven door een integraal en multidisciplinair team welke bestaat uit de kernpartners van het CJG. Alle functies welke uitvoerend zijn m.b.t. het opvoeden en opgroeien van jeugdigen van -9 maand tot 23 jaar maken onderdeel daarvan uit. Er moeten voldoende competenties in het team aanwezig zijn om te kunnen voorzien in: vroegtijdige signalering screenen vragen van jeugdigen en hun ouders/verzorgers bieden van kortdurende pedagogische hulp erbij halen van gespecialiseerde vormen van jeugd- en opvoedhulp coördinatie van zorg (1 gezin, 1 plan, 1 aanspreekpunt) De sluitende aanpak vanuit het CJG kan doorontwikkeld worden naar een gebieds team (GT), zoals benoemd in de Drentse Pilot. Zo n GT heeft korte lijnen met ondersteunende functies op het gebied van de meer gespecialiseerde vormen van jeugd- en opvoedhulp, onderwijs, inkomensbeleid, huisvesting, ruimtelijke ordening en dergelijke. Als de geboden ondersteuning in het gebied waarin het GT werkzaam is niet voldoende is, kunnen de CJG medewerkers er expertise bij halen. Dit erbij halen zal middels besluitvorming vanuit een Multi Disciplinair Overleg (MDO) gebeuren. Vanuit de pilot zal door ervaring moeten blijken via welke expertise de inzet van intensieve zorg of onderzoek vanuit het CJG het beste kan verlopen. Het GT heeft binnen het afgesproken gebied zichtbare en laagdrempelige CJGmedewerkers beschikbaar voor jeugdigen en hun ouders/verzorgers waar zij terecht kunnen met al hun opvoed- en opgroeivragen. Deze CJG-medewerkers zijn aanwezig of hebben korte lijnen met de bij de opvoeding van jeugdigen betrokken schakels, welke de jeugdigen en het gezin passeren op hun natuurlijke leefroutes. Deze schakels zijn onder andere: onderwijs verloskundigen kraamzorg politie huisarts voor- en naschoolse voorzieningen buurt en omgeving ( o.a. sportverenigingen en andere verenigingen) OGGZ Veiligheidshuis 3. CJG Medewerkers als generalist De CJG-medewerkers werkzaam binnen het GT zijn generalist naar buiten toe en specialist naar binnen toe. Dit betekent dat de CJG-medewerkers op het gebied van opvoeden en opgroeien de vraag achter de vraag moeten kunnen achterhalen. Zij zijn allen in staat om door te vragen en de vraag (waar nodig) op de verschillende levensgebieden / Eén route voor aanmelding en ondersteuning 4
levensdomeinen te kunnen analyseren om de aard en ernst van de problematiek goed in te kunnen schatten. De CJG-medewerkers hoeven echter niet deskundig te zijn in het uitvoeren van de verschillende soorten ondersteuning en hulpverleningsaanbod op alle niveaus. De CJG-medewerker is specialist op het gebied van zijn eigen functie en kan voor specialistische ondersteuning experts erbij halen. Wel is iedereen VOD en POD niveau 3 geschoold en kan dus tot dat niveau ondersteuning bieden. Om bovenstaande (stelling) te kunnen bewerkstelligen is het van belang te ervaren waar belemmeringen liggen en wat de medewerkers nodig hebben. Voor alle CJGmedewerkers geldt dat het van belang is van elkaars kennis en expertise gebruik te maken om zo een generalist te kunnen zijn / worden m.b.t. het inschatten van de aard en ernst van alle opvoed- en opgroeivragen. Zo kan de BJZ-medewerker die vanuit het CJG beschikbaar is voor het GT ondersteunend zijn vanuit zijn/haar specifieke expertise m.b.t. de ernstige opvoed- en opgroeivragen. 4. Multi Disciplinair Overleg (MDO) CJG Het GT gebruikt, waar nodig (zie beslisboom) het Multi Disciplinair Overleg (MDO) om middels feedback te bekijken hoe de zorgroute bewandeld moet worden en welke expertise er eventueel bij gehaald moet worden. Het is de bedoeling dat het MDO een plek wordt voor alle CJG-medewerkers waar men elkaar versterkt in hun professionaliteit en deskundigheid. Op deze wijze leren de CJG-medewerkers samen een nog bredere en meer integrale kijk te ontwikkelen op vragen over opvoeden en opgroeien. Ook wordt hier de CJG-medewerker ondersteund bij het inschatten van de aard en ernst van de problematiek en bij het vastlopen van het zorgaanbod. Het MDO is een intern overleg ter ondersteuning van de CJG-medewerker en vervangt dus niet het 1 gezin, 1 plan overleg met ouders waarin afstemming van zorg plaats vindt (uitvoeringscoördinatie / procescoördinatie). Uitgangspunten worden: zo min mogelijk schakels en zo min mogelijk bureaucratie, dus snelle, efficiënte en doelmatige ondersteuning. Bij elk MDO is het meest wenselijk dat er in ieder geval 1 medewerker van elke kernpartner aanwezig is, bij voorkeur degene waarvan de casus afkomstig is. Hierdoor worden alle CJG-medewerkers actief betrokken bij deze pilot. 4. 1 Werkwijze MDO CJG Het MDO CJG vindt (twee)wekelijks plaats over die vragen waarbij in fase 1 onvoldoende ondersteuning kan worden geboden (zie bijlage1: beslisboom zorgroute). Het MDO CJG zal uit twee gedeeltes bestaan: 1) Aanmeldingen 2) Casuïstiek Eén route voor aanmelding en ondersteuning 5
De vraag van ouders / verzorgers en / of jeugdige is leidend, snelheid en flexibiliteit in handelen zijn daarnaast belangrijke uitgangspunten voor een MDO. De voorzitter van het MDO is eindverantwoordelijk voor het afwijken van de route daar waar nodig. 1.Aanmeldingen Tijdens dit gedeelte worden door de CJG medewerkers die vragen ingebracht waarbij het aanbod in fase 1 in de beslisboom zorgroute CJG Zuid West Drenthe niet toereikend is. Gezamenlijk wordt er besloten welke acties er eventueel ondernomen moeten worden als het beeld rondom de vraag onvoldoende duidelijk is en/of welke expertise erbij gehaald moet worden. Voor crisissen geldt de beslisboom crisis, zie bijlage. 2. Casuïstiek Tijdens het casuïstiekgedeelte van het MDO kunnen al ingezette interventies worden ingebracht waarbij de CJG-medewerker ervaart dat: het huidige aanbod niet voldoende is (maximaal 3-5 interventies); de vraag van de cliënt niet beantwoord is; men vastloopt in het traject en zorgen blijven bestaan; er (ernstige) zorgen zijn over de opvoedsituatie en/of het veilig opgroeien van de jeugdige. Criteria inbreng MDO CJG Ouders zijn inhoudelijk goed geïnformeerd, dit is de verantwoordelijkheid van de inbrenger Registratie DVI Toestemming ouders (of afwijken volgens afwegingen privacyprotocol) Voorliggend aanbod niet toereikend Hulpvraag nog onvoldoende beantwoord na 5 interventies Meer risicofactoren dan beschermende factoren Bij twijfel over in te zetten interventie (inschatting hulpvraag) Zorgen over veiligheid Aanmeldingen vanuit Veiligheidshuis of OGGZ Verantwoordelijkheid Het is van belang dat het werkproces en het inhoudelijk proces aangestuurd wordt om kwaliteit en professionaliteit te waarborgen. De onafhankelijke voorzitter MDO heeft deze taak en zal de CJG-medewerkers ondersteunen bij het doorlopen van de zorgroute en het inzetten van doorzettingsmacht bij stagneren van hulp. Wanneer belangrijke en complexe kernbeslissingen m.b.t. veiligheid jeugdige en / of aard en ernst van de problematiek niet kunnen wachten tot de eerst volgende MDO CJG dan stemmen voorzitter MDO en CJG-medewerker vanuit BJZ af. 4.2 Teamsamenstelling MDO CJG Om er zeker van te zijn dat tijdens het MDO CJG de kwaliteit van de afhandeling van de vragen gewaarborgd is en kernbeslissingen en verwijzingen kunnen plaatsvinden, zijn minimaal de volgende expertises vereist: Basisteam: Eén route voor aanmelding en ondersteuning 6
Voorzitter MDO Procescoördinator CJG Jeugdverpleegkundige JGZ (0-4 jr.) Jeugdverpleegkundige JGZ (4-19 jr.) (School)maatschappelijk werker lokale welzijnsinstelling Casemanager aanmeldteam BJZ Optioneel: Gedragswetenschapper BJZ en JGZ Jeugdarts JGZ Aanmeldconsulent MEE Jongerenwerker lokale welzijnsinstelling Kinderarts GZ psycholoog huisarts politie etc Met als uitgangspunt de kernpartners van het CJG zijn dit de functies waarmee het MDO CJG zal starten. Gedurende de ontwikkelingen m.b.t. de transitie Jeugdzorg zal a.d.h.v. de nieuwe organisatiestructuren en de opgedane ervaringen binnen het CJG bepaald moeten worden hoe het MDO CJG er uiteindelijk uit komt te zien. Hierbij is van belang te ervaren welke competenties nodig zijn om dit overleg goed vorm te kunnen geven. 4.3 Voorzitter MDO CJG Om de kwaliteit van het MDO CJG te kunnen waarborgen moet de voorzitter voldoen aan de volgende competenties: De voorzitter is iemand die: Onafhankelijk is en het proces coördineert: in staat is om vertrouwen te scheppen bij de hulpverleners en organisaties; inzicht heeft in multi probleemgezinnen en affiniteit met diverse doelgroepen; alle partners en organisaties kent m.b.t. deskundigheid, mogelijkheden en interventiemethoden; bekend is met de zorgnetwerken; een integrale, onafhankelijke aanpak en een helikopterview heeft; goed kan coördineren, leidinggeven en mensen verbinden, weet vertrouwen te kweken tussen teamleden van het GT; verstand heeft van integrale hulpverleningsplannen (1 kind/gezin, 1 plan, 1 aanspreekpunt); daadkrachtig is, mensen en organisaties durft aan te spreken op hun verantwoordelijkheid; de hulpverlening moet kunnen toetsen in het belang van het kind en organisaties; aanspreken als dit nodig is en ingrijpt als de vertrouwensband met de ouders geschaad wordt; motiveert, stimuleert, coacht en confronteert zo nodig; Eén route voor aanmelding en ondersteuning 7
mensen en organisaties met tegengestelde belangen aan elkaar weet te verbinden; is in de stijl van werken initiatiefrijk, communicatief, daadkrachtig, oplossingsgericht, verantwoordelijk en vasthoudend en durft knopen door te hakken; toeziet op zorgvuldige toepassing van protocollen en procedures; op een adequate manier weet om te gaan met vertrouwelijke gegevens; kan reflecteren op eigen functioneren. De voorzitters van de MDO s CJG in Zuid West Drenthe zijn op dit moment in dezelfde persoon verweven als de procescoördinatoren van de desbetreffende CJG. 5. Beslisboom CJG nieuwe werkwijze Zuid West Nieuwe aanmeldingen Zie bijlagen: 1: Beslisboom zorgroute CJG s Zuid West 2: Beslisboom crisis en evaluatie interventie 3: Overzicht interventieniveaus POD en VOD Fase 1: Alle vragen die direct door de CJG medewerkers opgepakt kunnen worden middels info, advies, consultatie en/of kortdurend aanbod worden door die organisatie in behandeling genomen die daar een passend antwoord op heeft. Uitvoeringscoördinatie Definitie: De taak om, indien 2 of meer partners ondersteuning bieden aan leden van eenzelfde gezinsysteem, erop toe te zien dat een gezamenlijk plan wordt vastgesteld en de uitvoering hiervan te bewaken. In overleg met betrokken ouder en/of jeugdige neemt die CJG-medewerker, die het beste contact heeft met de cliënt, de uitvoeringscoördinatie op zich en is aanspreekpunt voor de jeugdige en/of het gezin. Fase 2: Opschalen van meer complexere vragen naar intensievere vormen van ondersteuning of diagnostiek gaat via het CJG MDO overleg. Hier wordt bepaald of de jeugdige en het gezin met zijn vraag binnen fase 2 ondersteuning kan worden geboden (zie beslisboom) of dat er sprake is van complexere problematiek, waarbij expertise vanuit fase 3 erbij gehaald moet worden. Deze kernbeslissingen vanuit fase 2 vinden plaats via het MDO CJG en onder eindverantwoordelijkheid van de voorzitter MDO CJG. De BJZ medewerker neemt die casuïstiek mee waarvoor nu nog een indicatie afgegeven moet worden. Bij spoed of crisis kan direct overlegd worden met de voorzitter MDO CJG, deze stemt af met de CJG medewerker vanuit BJZ. Eén route voor aanmelding en ondersteuning 8
Procescoördinatie Definitie: Verzamelterm voor alle activiteiten die bestaan uit het volgen en coördineren van ondersteuning indien 2 of meer partners ondersteuning bieden aan (leden van) 1 gezinsysteem, bestaande uit uitvoeringscoördinatie en procescoördinatie. Procescoördinatie wordt uitgevoerd middels de werkwijze 1 gezin, 1 plan 1 aanspreekpunt. Uitvoeringscoördinatie en procescoördinatie Betrokken professional neemt uitvoeringscoördinatie op zich en is 1 e aanspreekpunt voor de jeugdige en/of het gezin. Er wordt per casus bekeken of procescoördinatie wenselijk is. De procescoördinator is ondersteunend voor de uitvoeringscoördinator en neemt middels een helikopterview de procescoördinatie op zich. Ook houdt procescoördinatie terugkoppeling van informatie aan betrokkenen in. Het toevoegen van een procescoördinator vindt alleen bij die casuïstiek plaats waarbij: 2 of meer hulpverleners bij hetzelfde gezin betrokken zijn en waarbij afstemming van zorg op gezinsniveau meerwaarde heeft en uitvoeringscoördinatie niet voldoende is; het voor het gezin of anderen nodig is om overzichtelijk te maken wie bij het gezin is betrokken en wie wat doet; de samenwerking stagneert en daarmee ook het hulpverleningstraject. Het kan gaan om onvoldoende samenwerking tussen gezin en betrokkenen of tussen betrokkenen onderling; het gezin er niet in slaagt om de regie over de problemen en betrokken instanties in eigen hand te houden en wanneer het gezin niet tevreden is over het geboden zorgtraject. Het MDO CJG beoordeelt of er sprake is van bovenstaande situatie en of procescoördinatie ingezet moet worden.. Het streven is dat de procescoördinator en de betrokken hulpverleners binnen 3 weken een integraal hulpverleningsplan opstellen samen met het gezin. Dit zal volgens de werkwijze 1 gezin, 1 plan, 1 aanspreekpunt uitgevoerd worden. Deze werkwijze verschilt nu nog per CJG en zal middels dit groeimodel verder vorm krijgen zodat dit in Zuid West gelijk wordt. Procescoördinatie wordt niet ingezet als: er sprake is van enkelvoudige of lichte problematiek bij een kind, waarbij de professionele organisatie zelf de benodigde hulp kan bieden of kan zorgdragen voor een warme overdracht naar een andere organisatie en waarbij de hulp van die betreffende organisatie afdoende is. er sprake is van lichtere problematiek waarbij het voldoende is dat de hulpverleners onderling afstemmen (uitvoeringscoördinatie). De procescoördinator trekt zich terug op het moment dat de intensieve ondersteuning en/of bemoeienissen stoppen. De uitvoeringscoördinator is dan weer alleen eindverantwoordelijk voor de casus. Zowel de uitvoeringscoördinator als de procescoördinator werken volgens de werkwijze 1 gezin, 1 plan, 1 aanspreekpunt. Eén route voor aanmelding en ondersteuning 9
De uitvoering van procescoördinatie is in Zuid West als taak belegd bij 1 van de kernpartners van het CJG of zoals in Hoogeveen, bij iemand in dienst van de gemeente. Fase 3: Daar bevinden zich alle expertises die erbij gehaald kunnen worden, de zgn. specialisten en kunnen ingezet worden in fase 2 waar gebiedsgebonden gewerkt wordt. Een specialist, expert, kan ook ingezet worden als uitvoeringscoördinator als dat voor die betreffende casus wenselijk is. Op dit moment is voor het erbij halen van experts een indicatie nodig die afgegeven wordt door BJZ of bij verstandelijke en fysieke beperkingen het CIZ. Bestaande cliënten opschalen Zie bijlage 2: hulpverleningscyclus CJG Voor bestaande / huidige cliënten(systemen) geldt dat wanneer het aanbod niet voldoende en/of toereikend is geweest deze zaak ingebracht kan worden in het MDO CJG. Ook casuïstiek waarbij de CJG medewerker vastloopt in het contact met cliënt(systeem) en er zorgen zijn over de veiligheid van de jeugdige(n), begin je weer bij fase 2. 6. Startpositie Pilot CJG Zuid West Drenthe Op dit moment zijn de gemeenten en betrokken organisaties nog volop aan het bedenken hoe de aanmeldstroom van de doelgroep van BJZ waarbij sprake is van ernstige opvoed- en opgroeiproblematiek, via het CJG te laten verlopen. Om deze reden nemen we als vertrekpunt de huidige organisatiestructuur binnen de CJG en de al bestaande samenwerkingsovereenkomsten. Dit betekent concreet voor nu dat er nog twee stromen aanmeldingen kunnen binnenkomen bij het CJG en zijn kernpartners, die op dit moment behoren tot de doelgroep van BJZ. Stroom 1: Aanmeldingen via de frontoffice CJG: School maatschappelijk werk, consultatiebureau, jongerenwerk, jeugdgezondheidszorgspreekuren, etc. Stroom 2: Aanmeldingen en zorgmeldingen die rechtstreeks door de cliënt zelf of door derden bij BJZ worden aangemeld. Eén route voor aanmelding en ondersteuning 10