Proefles
Proefles Met uw keuze voor de tekenopleiding van De Gelderse School heet u een goed besluit genomen. Want nu zult u, stap voor stap, kennismaken met een lesmethode die uw leven meer inhoud zal geven. Uw tekentalenten, of die nu groot of middelmatig zijn, zullen vanaf deze proefles verder worden ontwikkeld. En al gauw zult u merken, hoeveel plezier tekenen u verschaft. Opbouw van de cursus. De Basiscursus is opgebouwd uit 12 lessen plus deze proefles -, die elk één maand bestrijken als u tenminste kiest voor de normale studieduur. Elke les behandelt nieuwe technieken en maakt u vertrouwd met heel verschillende zienswijzen. De opzet is zodanig, dat de moeilijkheidsgraad geleidelijk wordt opgevoerd. Uw tekenvaardigheid neemt dus gaandeweg toe en daardoor bent u tot steeds moeilijker opgaven in staat. De verschillende lessen staan niet op zichzelf, maar grijpen in elkaar en verwijzen naar elkaar. Ze sluiten zodanig op elkaar aan, dat eerder behandelde lesstof op bepaalde momenten terugkeert, om als ondergrond te dienen voor de nieuw te behandelen onderwerpen. Een, zo is in meer dan 15 jaar gebleken, uitstekende methode die elke les sterk vereenvoudigt. Videoclips Omdat het lesmateriaal online staat, is het gemakkelijk om bepaalde onderdelen extra duidelijk te maken met behulp van videoclips. Op steeds meer onderdelen zult u dan ook links vinden naar videofragmenten die u bijvoorbeeld tonen, hoe u een landschap opzet, kleuren mengt etc. Bovendien vindt u in praktisch alle lessen links naar websites, die u extra informatie verschaffen over kunststromingen, musea en technieken. De Basiscursus. In de twaalf lessen van de Basiscursus krijgt u hoofdzakelijk te maken met het tekenen in kleurloze (zwart/wit) tekenmaterialen. Dan worden de basisvoorwaarden behandeld van het kijken en afbeelden van wat u ziet. De ideale onderwerpen hiervoor zijn landschappen en stillevens in de ruimste betekenis. Opbouw van een les. Elke les is opgebouwd uit een theoretisch deel, ondersteund door fotomateriaal en de genoemde videoclips, gevolgd door tenminste twee taken (huiswerkopdrachten). Het is de bedoeling, dat u het huiswerk opstuurt naar uw tekenleraar. U krijgt die meestal binnen 15 dagen terug, voorzien van eventuele correcties en raadgevingen. Huiswerk insturen. U kunt het huiswerk per post insturen (de School betaalt de portokosten voor het terugsturen van het gecorrigeerde huiswerk*) maar als u over een scanner beschikt, kunt u uw huiswerk ook via uw persoonlijke account op de website inzenden. Hoe gaat u te werk? Beperk u vooral niet tot het maken van uw opdrachten. Het is belangrijk om hiernaast zoveel mogelijk zelfstandig te oefenen op wat u leert. Juist zo krijgt u plezier in het werk. Neem vooral rustig de tijd en werk in uw eigen tempo. Komt u een keertje in tijdnood: forceer dan niets. U hoeft uw werkstukken niet binnen een bepaalde tijd in te sturen, want u behoudt uw recht op huiswerkbegeleiding twee jaar! We raden u wel aan de volgorde van de lessen en de opdrachten niet te wijzigen: die is welbewust zo gekozen. De Vervolgcursus. Na het eerste blok van 12 lessen (de Basiscursus) komen in twaalf vervolglessen de volgende onderwerpen aan de orde: modeltekenen, portrettekenen, dieren 1
tekenen, mens en omgeving, dier en omgeving. Deze vervolglessen vormen samen de module Vrij Tekenen van de Vervolgcursus. Maar er is meer: u kunt lessen van de module Vrij Tekenen combineren met lessen uit de modules Grafische Technieken en Illustratief Ontwerpen. Voor de Vervolgcursus meldt u zich apart aan: het is geen automatische verlenging van uw abonnement! Om degenen, die de Vervolgcursus willen doen, kennis te laten maken met alle drie de modules, worden de eerste drie lessen van deze cursus gevormd door de eerste les van elke module. Technieken. De techniek wordt na de Basiscursus uitgebreid en leggen we ons toe op het werken in kleur met tekenmaterialen zoals pastelkrijt, kleurpotlood, acrylverf en waterverf. Overigens wordt ook in de Basiscursus met kleur gewerkt, maar dan wordt nog niet zozeer op specifieke technische zaken gelet. De materialen in deze Proefles. Potloden Gum Papier Zo mogelijk: pen + Oost Indische inkt Zo mogelijk: conté of pastelkrijt ( hoeft u niet speciaal voor de proefles te kopen!) Potloden. Er is een groot aantal soorten zgn. grafietpotloden op de markt. Daaronder verstaan we alle potloden, die een grafietstift bevatten: de bekende houten potloden, die met een puntenslijper of bij voorkeur- met een scherp mesje bij te slijpen zijn; de kunststof houder en tenslotte de vaste plastic huls waarin een (dikke) stift is opgenomen. 2
Hardheden. De gradaties lopen van zeer zacht naar zeer hard. De zachte stiften worden aangeduid met een B (voor Black, zwart) en H (hard). Staat er HB op een potlood, dan heeft u een gemiddelde hardheid. Het cijfer voor de letter B of H geeft aan welke hard- of zachtheid de stift precies heeft. Gumsoorten. Voor ons doel is een zachte rubbergum (wit of roze) het meest geschikt. Het handigst werkt u met een rechthoekig model. Hoe hoger dit cijfer, hoe zachter (bij B potloden) of harder (bij H potloden) de stift is. Er bestaat ook nog een afwijkende aanduiding in cijferwaarden. Die hebben we hieronder ook aangegeven. Zachte stiften. 6B 5B 4B 3B 2B B 1 1,5 2 Bestemd voor: Donkere lijnen Geeft meer af Mogelijkheid tot vegen, poetsen of doezelen Harde stiften. HB H 2H 3H 4H 5H 6H 2,5 3,5 4 4,5 5 Spekgum gebruikt u voor het schoonvegen van niet betekende papieroppervlakken. Verder is gum in potloodmodel verkrijgbaar, wat erg handig is om fijnere details te verwijderen. Voor het werken met houtskool en krijtsoorten is er kneedgum; een ongevulkaniseerde rubbergum. Hiermee haalt u de krijt- of houtskooldeeltjes door de kleefkracht van het gum van het papier. Bestemd voor: Lichtgrijze en scherpe lijnen Moeilijker uit te gummen In de winkel zult u ook het fijn mechanische vulpotlood aantreffen, dat halfautomatisch werkt. De stiftdikte loopt van 0,2 tot 0,9 mm. Dit soort potloden is echter minder geschikt voor uw doel. Het wordt vooral gebruikt voor technisch tekenwerk. 3
De puntenslijper. Natuurlijk kunt u uw stiften aanscherpen met een gewone puntenslijper. Een nadeel daarvan is echter, dat meer materiaal weg slijpt dan nodig en u dus te snel door uw potloden heen bent. Met een middelgrove papiersoort kunnen we alle kanten uit, ook met pen- en penseeltechnieken. Daarvoor moet het papier echter wel dik zijn. De papierdikte wordt aangegeven in het (grams)gewicht per vierkante meter. Het kan variëren van 30 grams (= 30g/m2) tot 500 grams. Beter is te werken met een scherp (breek)mesje, waarmee u zoveel mogelijk het hout wegsnijdt en vervolgens de stift met een stukje schuurpapier aanscherpt. Schetsboeken en papiersoorten. Net als de grote verscheidenheid grafietpotloden en andere materialen, is er ook een wereld van verschil als u naar uw papiermogelijkheden kijkt. Voor elk denkbaar doel is er wel een papiersoort. En binnen die soort ook nog eens heel veel verschillende variëteiten Het effect dat we bereiken hangt helemaal af van de combinatie van onze tekeninstrumenten (potloden, pen en inkt enz.) en de gekozen papiersoort. Waar we vooral op moeten letten is dat ons papier houtvrij papier is. Houthoudend papier vergeelt snel en is minder sterk dan houtvrij papier. De oppervlaktestructuur dat is de mate van gladheid van het papier- is ook van invloed op ons werk. Voor vrij tekenen leent een grove structuur zich het beste. Middelgrof papier is voor alle tekentechnieken geschikt en glad papier meer voor het technische tekenwerk. Boven de 250 gram spreekt men niet meer van papier maar van karton. Gewichten boven de 500 gram worden boards genoemd. Uw tekenpapier moet radeervast zijn. Dit betekent, dat u er op kan gummen zonder dat het oppervlak (de toplaag) vezelig wordt. Kies een gewicht van 100 tot 120 grams papier. Er is ook schetspapier in de handel, de officiële naam is courantdruk papier, dat wel houthoudend maar glad is. Het is meestal een beetje grauw of gelig van tint en heeft een laag grams gewicht tussen de 50 en 64 gram. U kunt hierop de eerste ruwe schetsen maken in potlood, houtskool of krijt, uw voorstudies, die later op mooi papier verder worden uitgewerkt. Courantdruk papier is tamelijk goedkoop maar vergeelt vrij snel, zeker in zonlicht. Alle genoemde papiersoorten zijn verkrijgbaar als losse vellen en in blocvorm. Voor de losse vellen gelden velformaten van 50 x65 cm, soms ook 64 x 88 cm; gebundeld in schetsboeken zijn ze er in gestandaardiseerde formaten. A2 formaat: 42 x 59 cm per vel (heel vel) A3 formaat: 30 x 42 cm (half vel) A4 formaat: 21 x 30 cm ( kwart vel) A5 formaat: 15 x 21 cm (blad) De afmetingen zijn afgerond; de werkelijke standaardmaten wijken enkele millimeters af. De meeste tekenmaterialen, ook tekenpapier, kunt u snel en makkelijk bestellen in de webshop van De Gelderse School. 4
Op het schetsbloc staat het formaat vermeld en hoeveel bladen papier het bevat. De blocs kunnen gebonden zijn door een spiraal of een verlijmde rug. Dit is voor u niet echt van belang, afgezien van het prijsverschil. Het is ook mogelijk om papier van de rol te kopen. Dit is een stuk voordeliger, maar heeft als grote handicap dat het vaak om blijft krullen en daardoor niet echt prettig werkt. Bij tekenpapier denken we in eerste instantie aan wit papier. Dit zult u ook het meeste gebruiken en zeker in het begin raden we sterk aan om met wit papier aan de slag te gaan. Maar er zijn ook vele gekleurde papiersoorten, waardoor bijvoorbeeld bij pastelkrijt tekeningen fraaie effecten bereikt kunnen worden. 5
De ondergrond. Als uw schetsblok een rug heeft van stevig karton, heeft u meestal geen andere ondergrond nodig. U kunt dan werken met het bloc op schoot. Is de rug van te slap karton, dan heeft het de neiging om door te gaan buigen en we verzekeren u: dat tekent niet prettig. Een plaatje hardboard of triplex biedt dan uitkomst. Een stevige ondergrond is onmisbaar voor goed tekenwerk. Werkt u met losse papieren vellen, dan zult u een tekenplank of andere stevige ondergrond te hulp moeten roepen. Bevestig het papier met (verwijderbaar) plakband op de hoeken of gebruik hiervoor tekenklemmen die in de winkel verkrijgbaar zijn. U zult hier niet buiten kunnen omdat u bij het tekenen van landschappen meestal te maken krijgt met hinderlijke ingrepen van de wind. Maar.. niet te haastig! Wie begint met het bespelen van een muziekinstrument, merkt al gauw dat het wennen is aan de speciale lichaamshouding die dit vereist. Het lichaam moet zodanig worden neergezet, dat we onze taak, in dit geval muziek maken, vervullen zonder al te vermoeid te raken. Voor het tekenen geldt precies hetzelfde. Een juiste zithouding bepaald in sterke mate de prestaties. Bij het tekenen laat u sporen na op het papier. Als u terugschrikt voor de aanschafprijs van een tekenplank, kunt u die met een beetje handigheid eenvoudig zelf maken. Een plaatje multiplex of spaanplaat met daarop een plaat hardboard geplakt is al toereikend. Bevestig er een steunlatje aan, zodat het op een vlakke tafel schuin oploopt. Een hellend vlak tekent nu eenmaal makkelijker. Maak de tekenplank niet te klein: een formaat van ca 55 x70 cm is ideaal. Uw eerste oefeningen in lijn. Na deze nogal uitvoerige, maar toch noodzakelijke theoretische voorbereiding gaan we eindelijk beginnen aan de praktijk. Dit is geen juiste houding om te tekenen. Teveel ineengedrongen, het lichaam steunt op de (onder)armen zodat de tekenbewegingen verkrampt zijn. Doordat het potlood in een bepaalde richting over het papier beweegt, ontstaat een lijn. Dat is de prestatie van de hand waarmee u tekent. Van uw vingers, van uw polsbewegingen en zelfs van arm en schouder. Omdat al die bewegingen zich voortzetten in andere delen van het lichaam begrijpt u, hoe belangrijk een juiste zithouding is.. ga zoveel mogelijk rechtop zitten, houd de rug zo recht mogelijk zonder dit al te verkrampt te doen. Zit u goed? Neem dan een potlood en zet wat eenvoudige lijnen op papier, zoals op de 6
afbeelding is aangegeven. Denk vooral niet: dit is mij te eenvoudig. U heeft deze oefeningen nodig om het juiste gevoel in uw vingers, in uw hele lichaam te krijgen. Warming up oefeningen (voorbeelden) Een juiste zithouding is belangrijk. Rechte rug, waardoor u een ruime armslag krijgt. De eerste oefeningen, zoals hier afgebeeld, zijn echt fundamenteel: u mag ze niet overslaan. Herhaal de oefeningen vele, nogmaals: vele malen. Nu, maar ook bij de volgende lessen. Als u aan sport doet, of een muziekinstrument bespeelt, doet u toch ook aan een warming up om de spieren los te maken? Dat doen we bij het tekenen dus ook. De allergrootste kunstenaars gebruiken deze methode! Kies voor uw warming up een onderwerp, liefst met grillige vormen, zoals een droogboeket. U kunt ook een stilleven samenstellen voor deze eerste oefening. Belangrijk is: eerst kijken en dan van start! 7
Hantering van het materiaal. Het vasthouden van het potlood. Een tekenpotlood houdt u, hoe vreemd dit ook mag klinken, anders vast dan een potlood om te schrijven. De precieze stand verschilt, zoals u al snel merkt als u er mee werkt, naarmate u andere onderwerpen tekent en ook naar de manier waarop u tekent. Belangrijk is, dat u het porlood in principe vasthoudt in de stand van de vingers zoals u het oppakt van tafel. Dus: eerst even het potlood neerleggen, rechts of links van u afhankelijk van uw rechts- of linkshandigheid- en het dan met de vingertoppen oppakken. Niet te dicht bij de punt. Vóór u gaat tekenen kijkt u eerst of de punt scherp genoeg is, zodat u dadelijk en regelmatige dunne lijn krijgt. in het begin van hetgeen u waarneemt. En u zal merken, dat het nog helemaal niet meevalt: sommige lijnen staan niet op de goede plaats en andere zullen te ver zijn doorgetrokken. Het zal u opvallen, dat bij deze probeersels de ene lijn vloeiend verloop en de andere juist hortend en stotend. Bovendien heeft elke lijn min of meer een eigen karakter: de een is hoekig, een andere bibberig, krullerig, strak, aarzelend of Kijkt u maar eens naar de lijnen in het plaatje hieronder. Ziet u ook, dat er lijnen zijn, waar spanning in zit? Een van de bedoelingen van deze cursus is om u te leren, die karaktertrekken mee te geven aan de lijnen die u op papier zet. Dat is een heel persoonlijke zaak, net als uw eigen handschrift. Dat persoonlijke stempel verhoogt de waarde van uw tekenwerk. Blind contourtekenen. We beginnen met blind contourtekenen. Met contourtekenen geeft u de omtrekvorm van uw onderwerp aan. U tekent dan lijnen die in werkelijkheid niet bestaan, door alleen de begrenzingen aan te geven van twee vlakken. Contourtekenen is belangrijk omdat het uw waarnemingsvermogen versterkt. U gaat beter leren kijken, omdat u zichzelf dwingt de vormen heel nauwkeurig te observeren. Beschrijf de vorm door hand en arm te bewegen over het papier zonder er echt naar te kijken. Uw ogen blijven dus zoveel mogelijk gericht op het onderwerp dat u tekent, Dat is vooral 8
9
Huiswerkopdrachten. Uw huiswerkopdrachten bij deze eerste (proef)les. Voordat u de opdrachten op papier zet even de warming up doen.. Opdracht 1: blind contourtekenen. Deze opdracht is meteen een praktijkoefening van het contourtekenen, zoals eerder in deze les werd behandeld. Maak een flink aantal blinde contourtekeningen van de volgende onderwerpen: Kledingstukken over een stoel gehangen Schoenenverzameling Een hoek van de kamer waarin u zit Het uitzicht uit het raam Kamerplanten Bloemen Voorwerpen die op tafel staan/liggen. U ziet dat we hier kiezen voor alledaagse dingen in uw directe omgeving. Dat is geen toeval. U zult namelijk door deze methode makkelijker tot zelfwerkzaamheid komen en bewust leren een keuze te maken uit de onderwerpen om u heen en proberen deze op uw eigen manier weer te geven. Varieer een beetje met uw onderwerpen: de een gezien van dichtbij, het andere van verder weg en misschien een of twee van heel dichtbij, in close up. Materialen bij deze opdracht: HB potlood, schetsbloc (of courantdruk papier, ander goedkoop papier), formaat A4. Veel tekenplezier! Opdracht 2: krabbelend contourtekenen. We gaan in deze opdracht weer contourtekenen, maar nu anders en met een ander doel. Namelijk: proberen om het expressieve karakter van uw lijnen de lijvoering- te versterken. Door ( meer) te letten op dik/dun verhoudingen in de lijvoering, de spanning aan te brengen in een gebogen lijn, verandert de vorm van de lijnen en beïnvloed u de betekenis er van. In opdracht 1 ging het om de verschillen in vormen, nu gaat u proberen om het karakter van uw lijnvoering te versterken door: Het materiaal anders te hanteren Combinaties van verschillende materialen te maken. Materiaalhantering. Neem eerst uw dikste potlood ( een zacht potlood, zoals een 6B) met een stompe punt. Probeer door de druk te variëren nu eens stevig neerdrukken, dan weer het potlood lichtjes laten dansen over het papier- de lijnen te wijzigen. Er ontstaan automatisch licht/donker verschillen: waar u zwaarder op het porlood drukt wordt de lijn stevig en donker, waar u licht over het papier beweegt zal de lijn ijler en lichter van toon zijn. Probeer ook de stand van het potlood op papier af en toe aan te passen. Er ontstaan heel andere effecten als u het potlood wat schuin over het papier beweegt dan wanneer u het rechtop, met de punt op het papier houdt. Probeer verschillende hardheden uit en experimenteer door sommige delen 2 of 3 keer over elkaar heen te tekenen. Onderzoek ook de lijnmogelijkheden met pen en inkt en als u dat in huis heeft- met de verschillende gradaties van contékrijt of pastels (veegeffect mag). De onderwerpen bij deze opdracht: droogbloemen, planten, grillige vormen. Materialen bij deze opdracht (mits u ze in huis heeft: dit is nog steeds een proefles): potloden 3H,HB,2B en 4B; pen en O.I. inkt ( hiermee op glad papier werken); conté staafjes of pastels, schetsblok 120 grs, A4 Veel tekenplezier! 10
Op deze en de volgende pagina s treft u voorbeelden, om u een idee te geven van het uitwerken van de opdrachten. 11
12
13
14
15
16
U heeft deze Proefles helemaal kunnen bekijken en misschien bent u al begonnen met de huiswerkopdrachten. U mag het huiswerk natuurlijk ook insturen. Graag zelfs! Een van onze docenten gaat dan uw eerste werkstukken bekijken, geeft aanwijzingen en een beoordeling, waarna uw werk weer naar u terug wordt gestuurd. Door de Proefles te maken en uw werk in te sturen krijgen wij alvast een goed beeld van uw huidige tekenvaardigheden en maakt u kennis met onze werkwijze. Zo stuurt u uw Proefles werk in: 1. Zet op de achterzijde van al uw werkstukken uw naam en adres. 2. Doe uw werk in een voldoende gefrankeerde enveloppe, die u adresseert aan: De Gelderse School Hogenakker 29 6903 ZR Zevenaar (Nederland) 3. Doe ook een tweede voldoende gefrankeerde enveloppe, die u adresseert aan uw eigen adres in de enveloppe met uw werk. Deze enveloppe gebruiken wij om uw gecorrigeerde werk terug te sturen. Als u zich straks op de cursus abonneert dient u ook steeds een retourenveloppe bij uw werk in te sluiten, maar dan betaald de School de portokosten voor het terugsturen van uw werk! Inschrijven voor de Basiscursus >>> 17
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd zonder de uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. Een project van PubliConcept, Hogenakker 29, 6903 ZR Zevenaar (Nederland) Tel. +31(0)316340763 www.de-gelderse-school.nl info@de-gelderse-school.nl