Toolkit R c & EPC woningbouw
Energie & Duurzaamheid Bouwregelgeving Brandveiligheid Bouwfysica Akoestiek Flexibele schil
Programma Introductie Wijzigingen Bouwbesluit 2012 Toekomst
Termen & begrippen Rc Ɋ ZDUPWHZHHUVWDQG FRQVWUXFWLH > Pt. :@ Rsi / Rse Ɋ RYHUJDQJVZHHUVWDQG ELQQHQ EXLWHQ WDEHO $ 1(1 8 Ɋ ZDUPWHGRRUJDQJVFR IʃFL QW >: Pt.@ Ź Ɋ OLQHDLUH ZDUPWHGRRUJDQJVFR IʃFL QW >: P{.@ 1(1 6%5 Introductie 04122014 4
Termen & begrippen (3& Ɋ HQHUJLHSUHVWDWLHFR IʃFL QW (31 Ɋ HQHUJLHSUHVWDWLHQRUP 1(1 RI 1(1 (3* Ɋ HQHUJLHSUHVWDWLH YDQ JHERXZHQ 1(1 (0* Ɋ HQHUJLHSUHVWDWLHQRUP YRRU PDDWUHJHOHQ RS JHELHGVQLYHDX 191 (3: Ɋ HQHUJLHSUHVWDWLH ZRQLQJERXZ (38 Ɋ HQHUJLHSUHVWDWLH XWLOLWHLWVERXZ (3$ Ɋ HQHUJLHSUHVWDWLHDGYLHV PHWKRGH ODEHOLQJ (%$ Ɋ HQHUJLH HQ ELQQHQPLOLHXDGYLHV Introductie 04122014 5
Termen & begrippen 3DVVLHIKXLV Ɋ HQHUJLHYHUEUXLN ɤ N:K Pt (3& Ɋ JHERXZJHERQGHQ (QHUJLHQHXWUDDO Ɋ (8 WHUP ]HHU ODDJ HQHUJLHYHUEUXLN %(1* (QHUJLHQRWDQXO Ɋ JHERXZJHERQGHQ KXLVKRXGHOLMN ȴ QRWD (energienotaloos) 120 Ɋ QXO RS GH PHWHU JHERXZJHERQGHQ KXLVKRXGHOLMN Introductie 04122014 6
Termen & begrippen nu Introductie passiefhuis energieneutraal energienotanul NOM 04122014 7
Geschiedenis Rc Rc ɥ Pt. : QD ERXZYHURUGHQLQJ Rc ɥ Pt. : %RXZEHVOXLW Rc ɥ Pt. : %RXZEHVOXLW 'DNNDSHO ZDQJHQ 8 ɥ : Pt. VLQGV Introductie 04122014 8
Geschiedenis Uwaarde Rc ɥ Pt. : HQ $tot ɤ *2 %RXZEHVOXLW 8 ɤ : Pt. YDQDI 8 ɤ : Pt. %RXZEHVOXLW 8 ɤ : Pt. VLQGV Introductie 04122014 9
1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 EPC ontwikkeling Introductie Thermische isolatieindex It ɤ Geschiedenis EPC 1992 1995 1998 2000 2006 2011 0 1,4 1,2 1 0,8 0,6 04122014 10
Wijziging Rc 3,50 W/(m².K) 4,50 W/(m².K) 4,50 W/(m².K) 6,00 W/(m².K) Wijzigingen Bouwbesluit 2012 04122014 11
Wijziging Uwaarde 8 ɤ : Pt. SHU NR]LMQ HQ 8 ɤ : Pt. JHPLGGHOG SHU JHERXZ Wijzigingen Bouwbesluit 2012 04122014 12
Gebruiksfunctie Wijziging EPC EPCeis huidig EPCeis 2015 Aanscherping Woonfunctie woonwagen ɤ ɤ Woonfunctie anders ɤ ɤ 33% Bijeenkomstfunctie ɤ ɤ 45% Celfunctie ɤ ɤ 44% Gezondheidszorg bedgebied ɤ ɤ 31% Gezondheidszorg anders ɤ ɤ 20% Kantoorfunctie ɤ ɤ 27% Logiesfunctie logiesgebouw ɤ ɤ 44% Logiesfunctie anders ɤ ɤ Onderwijsfunctie ɤ ɤ 46% Sportfunctie ɤ ɤ 50% Winkelfunctie ɤ ɤ 35% Wijzigingen Bouwbesluit 2012 04122014 13
Rc spouwmuur 5F ɥ Pt. : Zwak geventileerde spouw Isolatie Minerale wol Kooltherm Niet geventileerde spouw ƌ [W/(m¹.K)] Dikte isolatie [mm] Dikte constructie [mm] Dikte isolatie [mm] Dikte constructie [mm] 0,035 0,036 160 400 155 395 0,032 0, 033 140 380 135 375 0,021 0,022 95 335 85 325 04122014 14
5F ɥ Pt. : Rc HSB met stenen buitenblad Zwak geventileerde spouw Isolatie Minerale wol Kooltherm Niet geventileerde spouw ƌ [W/(m¹.K)] Dikte isolatie [mm] Dikte constructie [mm] Dikte isolatie [mm] Dikte constructie [mm] 0,035 0,036 205 365 205 360 0,032 0, 033 195 355 195 350 0,021 0,022 150 310 150 305 04122014 15
5F ɥ Pt. : Rc HSB met sterk geventileerde spouw Sterk geventileerde spouw Isolatie Minerale wol Kooltherm ƌ [W/(m¹.K)] Dikte isolatie [mm] Dikte constructie [mm] 0,035 0,036 210 295 0,032 0, 033 205 290 0,021 0,022 160 230 04122014 16
5F ɥ Pt. : Rc dak hellend Isolatie Minerale wol Kooltherm ƌ [W/(m¹.K)] Dikte isolatie [mm] Dikte constructie [mm] 0,035 0,036 290 405 0,032 0, 033 260 385 0,021 0,022 150 285 04122014 17
Rc dak plat 5F ɥ Pt. : Beton ondervloer Isolatie Minerale wol Therma TR Houten ondervloer ƌ [W/(m¹.K)] Dikte isolatie [mm] Dikte constructie [mm] Dikte isolatie [mm] Dikte constructie [mm] 0,040 250 435 250 275 0,038 240 425 240 265 0,023 150 335 150 175 04122014 18
Energiewinst door beter isoleren Optimalisatie Jaarlijkse gasbesparing Vloer Rc YDQ Ɋ Pt. : ± 10 m³ gas Gevel Rc YDQ Ɋ Pt. : ± 12 m³ gas Rc YDQ Ɋ Pt. : ± 19 m³ gas Uglas YDQ Ɋ : Pt. ± 10 m³ gas Uglas YDQ Ɋ : Pt. ± 28 m³ gas Rc YDQ Ɋ Pt. : ± 37 m³ gas Rc YDQ Ɋ Pt. : ± 27 m³ gas Onderdeel Ramen Dak 04122014 19
Knelpunt verspringende loggia 230 320?? ɥ 150 240 04122014 20
EPC gevolgen Referentiewoningen 2013 Agentschap NL Lineaire koudebruggen werkelijk ingevoerd %DVLVEHUHNHQLQJ Ɋ (3& PDDU PHW QLHXZH 5ceis) Type 1: budget variant (Rc schil minimaal) Type 2: comfort schil (Rc: vloer 5,0/gevel 6,5/dak 8,0; HR+++ glas) Type 3: duurzame installaties (Rc schil minimaal) Type 4: stadsverwarming (Rc schil minimaal) 5HQGHPHQW ZHUNHOLMN (3& ɤ 5HQGHPHQW IRUIDLWDLU (3& ɤ 04122014 21
EPC tussenwoning Basis huidig Type 1 Type 2 Type 3 Rc nieuwe eis U standaard Rc nieuwe eis U standaard Rc vloer 5,0 Rc gevel 6,5 Rc dak 8,0 3voudig glas Rc nieuwe eis U standaard Luchtdicht bouwen Luchtdicht bouwen Luchtdicht bouwen Combiketel HT Combiketel HT Radiatoren spec. Combiketel HT Radiatoren spec. Lucht wp Vloerverwarming Natuurlijk ZR/ Mechanisch af tijdschakeling Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk Balansventilatie WTW + CO2 per zone 4 PVpanelen 3 PVpanelen 0,59 0,39 0,39 0,39 04122014 22
EPC hoekwoning Basis huidig Type 1 Type 2 Type 3 Rc nieuwe eis U standaard Rc nieuwe eis U standaard Rc vloer 5,0 Rc gevel 6,5 Rc dak 8,0 3voudig glas Rc nieuwe eis U standaard Luchtdicht bouwen Luchtdicht bouwen Luchtdicht bouwen Combiketel HT Combiketel HT Radiatoren spec. Combiketel HT Radiatoren spec. Lucht wp Vloerverwarming Natuurlijk ZR/ Mechanisch af tijdschakeling Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk Balansventilatie WTW + CO2 per zone 4 PVpanelen 3 PVpanelen 0,60 0,40 0,40 0,40 04122014 23
EPC 2^1kapwoning Basis huidig Type 1 Type 2 Type 3 Rc nieuwe eis U standaard Rc nieuwe eis U standaard Rc vloer 5,0 Rc gevel 6,5 Rc dak 8,0 3voudig glas Rc nieuwe eis U standaard Luchtdicht bouwen Luchtdicht bouwen Luchtdicht bouwen Combiketel HT Combiketel HT Radiatoren spec. Combiketel HT Radiatoren spec. Lucht wp Vloerverwarming Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk Balansventilatie WTW + CO2 per zone 4 PVpanelen 4 PVpanelen DouchepijpWTW 0,60 0,40 0,40 0,40 04122014 24
EPC vrijstaande woning Basis huidig Type 1 Type 2 Type 3 Rc nieuwe eis U standaard Rc nieuwe eis U standaard Rc vloer 5,0 Rc gevel 6,5 Rc dak 8,0 3voudig glas Rc nieuwe eis U standaard Luchtdicht bouwen Luchtdicht bouwen Luchtdicht bouwen Combiketel HT Radiatoren spec. Combiketel HT Radiatoren spec. Combiketel HT Radiatoren spec. Lucht wp Vloerverwarming Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR Balansventilatie WTW + CO2 per zone 5 PVpanelen 5 PVpanelen DouchepijpWTW DouchepijpWTW 0,60 0,40 0,40 0,40 04122014 25
EPC galerijflat (per woning) Type 1 Type 2 Type 4 Rc nieuwe eis U standaard Rc nieuwe eis U standaard Rc vloer 5,0 Rc gevel 6,5 Rc dak 8,0 3voudig glas Rc nieuwe eis U standaard Luchtdicht bouwen Combiketel HT Radiatoren spec. Combiketel HT Radiatoren spec. Combiketel HT Radiatoren spec. Stadsverwarming Radiatoren spec. Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR 3 PVpanelen 2,5 PVpanelen DouchegootWTW Basis huidig 0,59 0,40 0,40 0,39/0,53 04122014 26
EPC appartementencomplex (per woning) Type 1 Type 2 Type 4 Rc nieuwe eis U standaard Rc nieuwe eis U standaard Rc vloer 5,0 Rc gevel 6,5 Rc dak 8,0 3voudig glas Rc nieuwe eis U standaard Combiketel HT Combiketel HT Radiatoren spec. Combiketel HT Radiatoren spec. Stadsverwarming Radiatoren spec. Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 wk Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR Natuurlijk ZR/ Mechanisch af CO2 per VR Balansventilatie WTW + tijdschakel 4 PVpanelen 3,5 PVpanelen DouchegootWTW Basis huidig 0,60 0,40 0,39 0,40/0,51 04122014 27
EPC economische gevolgen Basis huidig Type 1 Type 2 Type 3 Type 4 Tussenwoning ȴ 1.000,= ȴ 4.150,= ȴ 7.350,= ȴ 14.500,= Hoekwoning ȴ 1.450,= ȴ 5.100,= ȴ 8.800,= ȴ 14.900,= 2^1kapwoning ȴ 2.100,= ȴ 5.750,= ȴ 10.100,= ȴ 15.100,= Vrijstaande woning ȴ 3.200,= ȴ 7.100,= ȴ 13.850,= ȴ 16.300,= Galerijflat ȴ 1.450,= ȴ 3.350,= ȴ 5.550,= ȴ 2.400,= Appartementencomplex ȴ 1.450,= ȴ 3.900,= ȴ 6.600,= ȴ 4.100,= Meerprijs per woning, inclusief installatie exclusief btw 04122014 28
Installatietechnische maatregelen 04122014 29
Overweging maatregelen %RXZNXQGLJH OHYHQVGXXU ɥ MDDU,QVWDOODWLHV OHYHQVGXXU ɤ MDDU Zonwering Collectieve installaties LUKA Luchtdicht bouwen Koudebruggen Interne warmtecapaciteit 04122014 30
LUKA ventilatie Minder energieverlies en kosten 0LQGHU JHOXLG HQ OHNNDJH Ɋ LQVWDOODWLHJHOXLG Schonere ruimtes en afzuigsysteem Beter binnenklimaat Verhoging duurzaamheid gebouw Klasse Maximale luchtlekkage A 1,530 dm³/(s.m²) B 0,810 dm³/(s.m²) C 0,270 dm³/(s.m²) D 0,089 dm³/(s.m²) 04122014 31
Forfaitaire luchtdoorlatendheid Woningtype qv;10 forfaitair NEN 80881 Tussenwoning, hellend dak 0,70 dm³/(s.m²) Eindwoning, hellend dak 0,84 dm³/(s.m²) Vrijstaande woning, hellend dak 0,98 dm³/(s.m²) Tussenwoning, plat dak 0,49 dm³/(s.m²) Eindwoning, plat dak 0,59 dm³/(s.m²) Vrijstaande woning, plat dak 0,67 dm³/(s.m²) Appartementen gebouw (geheel) 0,42 dm³/(s.m²) Tussenliggend appartement (geen dak) 0,35 dm³/(s.m²) Kop appartement (geen dak) 0,46 dm³/(s.m²) Hoek appartement (geen dak) 0,49 dm³/(s.m²) 04122014 32
Luchtdicht bouwen Luchtdichting aanbrengen in 1 vlak (ver naar binnen) Luchtdichtingen goed doorlopend (ook in hoeken) Flexibele dichting of manchetten bij doorvoeren Kanaaldichting in kanaalplaatvloeren Goed afsluitende brievenbussen Klasse Goed knevelende meerpuntssluitingen 1 (basis) Nastelbaar hang en sluitwerk 2 (goed) Beglazing nat aanbrengen Dichting dakvoet en tussen dakplaten 3 (uitstekend) qv;10 1,00 dm³/(s.m²) 0,40 dm³/(s.m²) 0,15 dm³/(s.m²) 04122014 33
Luchtdicht bouwen 04122014 34
Lineaire koudebruggen Koudebrug = bovenmatige warmteoverdracht door slechte isolatie (IIHFW Ɋ ZDUPWHYHUOLHV Vocht en energetisch probleem )RUIDLWDLUH LQYRHU (3& Ɋ 8 ZDDUGH ongeïsoleerde situatie Rc aanwezig Forfaitaire rekenwaarde EPC 3,5 (m².k)/w 2,4 (m².k)/w 4,5 (m².k)/w 3,0 (m².k)/w 6,0 (m².k)/w 3,6 (m².k)/w 10,0 (m².k)/w 4,9 (m².k)/w 04122014 35
Warmtecapaciteit Thermische opslagcapaciteit bij temperatuurfluctuaties (accumulerend vermogen) Massa Dikke massieve constructies :HUNHOLMNH LQYRHU Ɋ IDFWRU JXQVWLJHU Bouwtype Forfaitaire rekenwaarde EPC Traditioneel, gemengd zwaar 450 kj/m²k Gemengd licht 350 kj/m²k Volledig houtskelet 80 kj/m²k 04122014 36
Advieskosten vs. voorzieningen Goed advies Goedkope EPCberekening Doorgaans iets duurder Aandacht voor zinvolle maatregelen Uitgebreide invoer Kortst mogelijke tijd een sluitende EPC Vaak extra onnodige voorziening Niet altijd passend systeem Besparing op dure voorzieningen Wie is opdrachtgever?? 332015 37
Toekomst Naast EPC ook eis thermische schil Rc naar 5,0 10,0 (m².k)/w Koudebruggen Luchtdicht bouwen Gas vs. elektrisch Toekomst 04122014 38
1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 EPC ontwikkeling Toekomst Thermische isolatieindex It ɤ EPC 1992 1995 1998 2000 2006 2011 2015 2020 0 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0 04122014 39
Betekenis EPC 0 nu Toekomst passiefhuis energieneutraal energienotanul NOM 04122014 40
info@integraalomgevingsadvies.nl www.integraalomgevingsadvies.nl Ir. C.A. Kloosterhuisstraat 31 8338 SB WILLEMSOORD T 0521 85 45 26 F 0848 75 45 15 M 06 12 64 94 63