Landschapskrant Regionaal Landschap Rivierenland Langs Nete, Dijle, Zenne & Rupel Jaargang 8 - nummer 17 - november 2016 Deze landschapskrant van Regionaal Landschap Rivierenland wordt verspreid in de gemeenten Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Mechelen, St-Katelijne-Waver, Bonheiden, Lier, Nijlen, Berlaar, Duffel, Schelle, Hemiksem en Heist-op-den-Berg. Meanderende Nete Kesselse Heide - Koen De Langhe Het landschap als wegwijzer IN DIT NUMMER Poel De Elzen Grote bonte specht Fons Van den Heuvel Het landschap als wegwijzer 1 Landschapszorg 2-3 Herinneringen 4 Historisch landschap 5 Paard en Landschap 6 Natuureducatie 7 Agenda & Landschapsquiz 8 Wanneer de herfst hevig waait en de winter zijn intrede aankondigt, maakt melancholie zich geruisloos meester van onze gevoelswereld. Kleuren vervagen, nachten worden langer, dagen worden kouder en kolen, pompoenen en pannenkoeken verdringen de zomerse groenten definitief van ons bord. In deze periode vinden we troost bij elkaar en herdenken we onze geliefden die andere wegen bewandelen. Stap voor stap gaan we ook op zoek naar onze eigen weg. Een weg die start in het verleden, het heden probeert te omarmen, maar kronkelend en ongrijpbaar in de toekomst verdwijnt. Met deze landschapskrant schetsen we, aan de hand van kleine landschapselementen, het langzaam veranderende decor waarin het leven van onze grootouders zich afspeelde, ons leven zich afspeelt en dat van onze kinderen zich zal afspelen. Rivierenland, onze thuishaven, is van oudsher de woonplaats van Nete, Dijle, Zenne en Rupel. Deze getijdenrivieren bepaalden eeuwenlang het ritme van onze regio en verbonden letterlijk levens, gebruiken en materialen. Vandaag hebben we dit ritme deels onderbroken door dijken aan te leggen, sluizen te installeren, gecontroleerde overstromingsgebieden te creëren, wegen te asfalteren en steeds verder te verstedelijken. Toch voelen we ook vandaag de noodzaak om naar onze rivieren te kijken en te luisteren. Het is hun aanwezigheid die nog steeds door onze aderen stroomt en onze streekidentiteit bepaalt. Nergens in België of zelfs in Europa bevinden er zich zoveel zoetwatergetijderivieren op zo n relatief kleine oppervlakte. In de volgende pagina s kan je lezen welke landschapselementen onze regio uniek maken en wat je zelf kan doen om de schoonheid ervan te bewaren. Rik Röttger Voorzitter Regionaal Landschap Rivierenland Gedeputeerde van de Provincie Antwerpen
Landschapszorg Kleine landschapselementen, bouwstenen voor een groots landschap Kleine landschapselementen zijn de vele kleine natuurelementen die ons waterrijk landschap al eeuwenlang vorm en kleur schenken. Beeldt u in: Wat zou Rivierenland saai zijn zonder haar robuuste knotbomenrijen, mysterieuze beemdenlandschappen, eindeloze houtkanten, donkere broekbossen, koninklijke dreven, weelderige hagen, feeërieke hoogstamboomgaarden, idyllische waterlopen, bloemrijke akkerranden, levendige poelen en vele vlasrootputten! Al deze kleine landschapselementen vormen samen de identiteit van onze veelzijdige regio. Laatste stukjes wilde natuur In Rivierenland, het dichtst bevolkte regionale landschap van Vlaanderen, zijn deze kleine landschapselementen vaak de enige en laatste stukjes wilde natuur. Dieren vinden er beschutting en voedsel, bouwen er hun nest en maken er dankbaar gebruik van om zich te verplaatsen doorheen het landschap. Ook voor veel planten zijn kleine landschapselementen een laatste toevluchtsoord. Tot slot vinden heel wat recreanten en buurtbewoners er de nodige rust en inspiratie. Economische functie Vroeger hadden kleine landschapselementen een economische functie. Landbouwers groeven poelen om het vee te laten drinken, plantten meidoornhagen om de dieren in de wei te houden en bakenden met knotbomenrijen en houtkanten hun perceelgrenzen af. Het snoeihout werd gebruikt als brand- of geriefhout. Onze voorouders hadden er dus alle belang bij om kleine landschapselementen goed te onderhouden. Door de landbouwintensivering en de toenemende verstedelijking werden kleine landschapselementen stelselmatig uit het landschap verwijderd, omgeploegd, verwaarloosd en omgevormd tot tuinen, verkeersaders en industriezones. Poelen werden vervangen door badkuipen en hagen door prikkeldraad. Overgebleven kleine landschapselementen hebben vandaag te lijden onder het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Onderhoud kleine landschapselementen Regionaal Landschap Rivierenland zet zich in om de kwaliteit van en de densiteit aan kleine landschapselementen te verbeteren. We planten jaarlijks duizenden autochtone bomen en struiken aan, voeren achterstallige onderhoudswerken uit en maken samen met onze bedrijfsplanner beheerovereenkomsten op voor landbouwers en gemeenten. Ook jij kan helpen kleine landschapselementen weer groots te maken! -Poel aanleggen of herstellen: veerle@rlrl.be, - 015 28 18 20 -Haag, heg, houtkant of fruitboomgaard aanplanten: charlotte@rlrl.be, - 015 28 18 27 -Knotbomen* vakkundig laten knotten door ons knotteam: elly@rlrl.be, - 015 28 18 28 -Beheerovereenkomst afsluiten: katrien.proost@vlm.be,- 014 25 84 09 *Opgelet: enkel percelen in- of aansluitend op landelijk gebied komen in aanmerking. Knotbomen Den Battelaar Vilda - Yves Adams Samen houden we het landschap jong Het landschap is van iedereen. Dat maakt dat we er samen verantwoordelijk voor zijn. Regionaal Landschap Rivierenland probeert zoveel mogelijk betrokkenen, partners en experten te engageren om na te denken over hoe we de beschikbare ruimte best inrichten. De samenwerking met de landbouwsector, diverse natuurverenigingen en allerhande overheidsdiensten is vanzelfsprekend, maar soms krijgen we hulp uit onverwachte hoek. Wist je dat ook heel wat jongeren betrokken zijn bij landschapszorg en graag mee nadenken over het landschap van morgen, met vaak een creatief resultaat tot gevolg? Sint-Michielspark Het Sint-Michielspark in Elzestraat is een oase van rust, maar heeft dringend een opfrisbeurt nodig. Samen met de gemeente Sint-Katelijne-Waver en de leerlingen van de tuinbouwafdeling van PTS Mechelen zorgen we voor een groene opwaardering met o.a. de aanplant van een kleurrijke openbare fruitboomgaard met oude streekrassen, autochtone hagen en een prachtige poel. Je kan het domein best te voet verkennen via de wandelknooppunten van Wandelnetwerk Rivierenland. TIP: Tijdens de Erfgoeddag op 23 april 2017, houden we er een feest om het belang van landschapszorg in de kijker te zetten. Gemeentelijk park krijgt speelbos Kampen bouwen, in bomen klimmen of gewoon ravotten in het bos. Kinderen hebben er baat bij om spelenderwijs de natuur te ontdekken. Nog beter wordt het wanneer ze zelf mee mogen beslissen wat ze leuk vinden. Wij gingen op onderzoek in lagere scholen: de Reuzenboom en Boom Park in Boom (jawel). Daar kwamen we tot volgende interessante conclusie: Kinderen zijn nog steeds gefascineerd door het bos, boomhutten, klimbomen, avonturenparcours en houten schommels, maar er moeten ook computerspelletjes en free wifi aanwezig zijn. Wij houden er alvast rekening mee bij de inrichting van speelnatuur in het park! MEER INFO OVER SPEELNATUUR veerle@rlrl.be, - 015 28 18 27 Aanleg poel Sint-Michielspark Succesvolle samenwerking met studenten Uiteraard willen we zoveel mogelijk mensen overtuigen van de schoonheid van onze regio, maar hoe bereiken we hen? Enkele masterstudenten productdesign van de Luca Art school in Genk bogen zich gedurende een week over dit vraagstuk en bedachten enkele originele concepten. Speelnatuur is leerrijk De studenten interieurvormgeving van de Thomas More Hogeschool in Mechelen zullen zich dit academiejaar vastbijten in de zoektocht naar een meer hedendaagse inrichting en een nieuwe functie voor het Scheyvaertshof in Blaasveldbroek. Studenten productdesign bestuderen Rivierenland Op 20 oktober kwam scholier Barend ons wegwijs maken in het monteren van korte videofragmenten. Hij deed dit in het kader van de Zuiddag, waarbij hij voor één dag in de rol van beroepskracht kroop. Zijn loon ging, net zoals dat van duizenden andere scholieren, naar de jongeren uit de favela van Jardim Gramacho, de grootste openluchtvuilnisbelt van Zuid-Amerika. 2 3
Historisch landschap Rivierenland herstelt niet zomaar willekeurige kleine landschapselementen, maar linkt deze terreinrealisaties ook aan gebiedsgerichte projecten en recreatieve wandel- en fietsroutes. Bezoek aan Bogaertsheide Gebiedsgerichte werking Het landschap is de plek waar onze herinneringen wonen De Paardenstal - Walenhoek De geschiedenis van de Rupelstreek is er één van armoede, steenbakkerijen en zwaar labeur. Het verleden heeft onmiskenbaar zijn sporen in het landschap getrokken. Vandaag leveren deze restanten een prachtige opportuniteit om onze regio opnieuw mee vorm te geven. Met de financiële steun van strategisch project gebiedsprogramma Rupelstreek willen wij samen met de gemeente Niel en Natuurpunt Rupelstreek de omgeving van de Paardenstal te Niel inrichten als symbolische toegangspoort tot het natuurgebied en voormalig kleiputtencomplex Walenhoek. Het opzet is de muur met tunnelboog, waar de paarden vroeger wagonnetjes met klei en bakstenen onder doortrokken, te restaureren. Hierdoor worden het steenbakkerijverleden en de recreatieve en ecologische toekomst van Walenhoek met elkaar verbonden. MEER INFO charlotte@rlrl.be, - 015 28 18 27 oniem Trage wegen, recreatie dicht bij huis Trage wegen zijn paden bestemd voor niet-gemotoriseerd verkeer. Vaak getuigen ze van oude verbindingen tussen dorpskernen (kerkwegels), van vroegere doorgangen voor landbouwers (karrensporen), van wegen die werden gebruikt om boten voort te slepen (jaag- en dijkpaden) of van verdwenen trein- en tramverbindingen. Daarnaast zijn ze, als ecologische verbinding tussen groengebieden, onmisbaar voor natuurontwikkeling. Tot slot vormen trage wegen een veilig, nabij en rustgevend alternatief voor zachte weggebruikers. In 2017 start Regionaal Landschap Rivierenland, met financiële steun van strategisch project gebiedsprogramma Rupelstreek, met de inventarisatie van trage wegen in de Rupelstreek. MEER INFO janne@rlrl.be, - 015 28 18 Toponiemen in Rivierenland Namen van gehuchten, dorpen en locaties kregen vaak hun naam door een nabij gelegen landschapselement zoals een rivier, imposante boom, polder, moerasgebied of heuvel. Hier leest u enkele leuke voorbeelden uit ons werkingsgbied. Familie Swenden 1904 Ideeschets muur met tunnelsboog Paardenstal Rupeldijk -Broek: moerassig land (Willebroek, Cassenbroek, Tiebroek) -Laar: open plaats in een bos (Berlaar, Hallaar, Battelaer) -Heide: al dan niet verloren gegaan heidegebied (Bonheiden, Pijpelheide, Bleuk Heide) -Ham: inham van een rivier (Rijmenam, Krommen Ham) -Donk: heuvel die zich aftekent tegenover een lager gelegen gebied (Heindonk, Mispeldonk) De Bogaertsheide, gelegen tussen de meanderende Grote Nete, Gestel en Kessel dorp, is niet alleen een streling voor het oog, maar heeft ook landschappelijk heel wat te bieden. Dit landbouwgebied ontstond door de ontginning vanuit enkele kasteeldomeinen en de ervan afhankelijke hoeven. Hier bleef niet alleen de historische structuur en topografie bewaard, maar ook het bouwkundige erfgoed zoals kasteeldomein het Kesselhof, de gerenoveerde Gasthuishoeve en Hoeve Ten Dijke met het grootste bakhuis van Vlaanderen. Op de Ferrariskaart, de eerste gedetailleerde kaart van de Oostenrijkse Nederlanden (1771-1778), kunnen we zien dat het landschap met natte vegetatie, drogere bossen, uitgestrekte weiden met zomereiken en andere kleine landschapselementen sindsdien haast volledig intact gebleven is. De naam Bogaertsheide is waarschijnlijk afkomstig van boomgaard of bosrijk gebied te midden van de Kesselse heide. In dit ongerept landschap brachten we eerst een bezoekje aan Bogaertsheide, de gelijknamige zelfpluktuin voor blauwe bessen. Dit plantseizoen zorgen wij er voor de aanplant van 185 meter houtkant en de aanleg van een nieuwe poel. Daarna waren we te gast in het Netepaleis bij natuurgids, muzikante en wereldverbeteraar Hilde Frateur, bekend van onder andere de muzikale kindervoorstelling Heet op de planeet. Zij leidde ons rond op haar prachtige domein bezaaid met kleurrijke faunaakkers, wilgenhutten, veteraanbomen en een fruitboomgaard met oude rassen. We bezochten er het boshuisje, opgebouwd met restanten van een oude droogloods uit een Boomse steenbakkerij en mochten meezingen in de klanktank, een ingenieus gerecycleerde mazouttank waarin je hemelse klanken kan componeren, waar zelfs boerenzwaluwen even stil van worden. Hilde verbindt mens en milieu in een taal die iedereen verstaat: Muziek. Wij zorgen nog voor een mooi slotakkoord met de aanleg van een permanent bloemrijk grasland. -De Bogaertsheide is opgenomen in het Wandelnetwerk Kempense Netevallei. -Ben jij nieuwsgierig naar de activiteiten van het Netepaleis? Neem dan een kijkje op: www.amazonemmm.be/hetnetepaleis Landschapsbeeld: Alluvium Grote Nete De Bogaertsheide maakt deel uit van het projectgebied: Interfluvium van de Netes. In samenwerking met Bosgroep Antwerpen-Zuid willen we bewoners en privé-eigenaars van bos-, landbouw-, en natuurgebied oproepen om, net zoals Hilde, mee te werken aan het behoud van dit uitzonderlijke landschap. We helpen hen bij het kiezen van streekeigen plantgoed, de inrichting van onverharde wegen, de instandhouding van bouwkundig erfgoed, een specifiek beheer voor aandachtsoorten en de herwaardering van kleine landschapselementen. In Gestel starten we samen met Natuurpunt de Wielewaal alvast met het herstel van de oude Netemeander. Een project waarbij we natuurherstel en de zorg voor landschappelijk erfgoed combineren door de meander uit te baggeren en het slib te ruimen. Landschapsbeelden Rivierenland Klanktank met boerenzwaluwen Kinderen al zingend op ontdekking in de Bogaertsheide De landschapsbeelden biodiversiteit van de provincie Antwerpen geven een visie op de gewenste groene infrastructuur in een bepaalde regio. Door te werken aan samenhangende netwerken van kleine landschapselementen geven we planten en dieren meer kansen. Ze zijn bovendien mooi om naar te kijken en heerlijk om in te vertoeven. Benieuwd in welk landschapsbeeld jij woont? www.rlrl.be/projecten/landschapszorg/landschapsbeeldenbiodiversiteit/4932 4 5
Natuureducatie Door te leren over natuur en landschap krijgen wij meer inzicht in het belang van nabije natuur en landschapszorg. Daarom organiseren wij uiteenlopende cursussen, vormingen en activiteiten rond natuuren landschapsbeleving. Plant-aan Gezocht paardenhouders voor project Paard en Landschap Jan S Jongers Met het plattelandsontwikkelingsproject Paard en Landschap willen de Antwerpse regionale landschappen en de Hooibeekhoeve de wildgroei aan kale paardenweides met rommelige schuilhokken, mestsilo s en witte schrikdraad tegengaan. Hiervoor zijn we nog op zoek naar paardenliefhebbers in de provincie Antwerpen die hun weides, stallen en omheiningen landschapsvriendelijk willen inkleden. Wij zorgen zowel voor deskundig advies als voor de financiële ondersteuning bij de aanplanting. Jij wordt in ruil een voorbeeld voor andere paardenhouders. Doe mee en geef de levenskwaliteit van jouw paard(en) en het omliggende landschap een boost! Fotowedstrijd Ga jij de uitdaging aan om paarden in een bijzonder landschappelijk decor vast te leggen? Waag je kans en ga op stap met je camera. Stuur je foto s voor 12 maart 2017 naar info@rlrl.be en win een overnachting in een paardenvriendelijke B&B of een traditionele huifkartocht. De mooiste foto s worden opgenomen in een reizende tentoonstelling. Opgelet: de foto s moeten genomen zijn op het grondgebied van de provincie Antwerpen. MEER INFO foeke@rlrl.be, -015 28 18 28 www.rlrl.be/projecten/landschapszorg/agrarisch-natuurbeheer/paard-en-landschap/4861 Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland. Cursus Heidekenner Groen beperkt zich niet tot uitgestrekte natuurgebieden. De positieve effecten van een boom, enkele wilde bloemen en een biodiverse tuin of balkon worden stevig onderschat. Zelfs het kleinste stukje groen biedt mogelijkheden voor mens en milieu. Jammer genoeg wordt ons straatbeeld te vaak gelijkgesteld met asfalt, bakstenen en auto s en worden onze voor- en achtertuinen herleid tot inspiratieloze grastapijten. Met als gevolg dat wij vervreemden van de natuur en hier onbewust een fysieke en mentale prijs voor betalen. Vlaanderen is één van de meest verstedelijkte regio s van Europa. Nergens heeft de natuur zoveel plaats moeten ruimen voor bebouwing en beton. Gelukkig bieden onze tuinen, die zich veelal achter dit grijze landschap bevinden, heel wat mogelijkheden. Wist je dat alle Vlaamse tuinen maar liefst 8% van de totale oppervlakte beslaan? Dat is veel meer dan het aandeel natuur- en bosreservaten (2,5%). Als we onze tuinen dus natuurvriendelijk inrichten, kunnen we heel wat nuttige planten en dieren alsnog een toekomst geven! MEER INFO veerle@rlrl.be, -015 28 18 20 Infomarkt: 11u-15u, Assestraat 19, Hemiksem Infomarkt Plant aan 20/11/2016 Oorwormpotjes knutselen Op 20 november organiseren wij in Hemiksem samen met Velt en Natuurpunt Rupelstreek een gartis infomarkt waar we adviezen, tips en technieken uitwisselen om jouw tuin of balkon natuurvriendelijker in te richten met autochtone hagen, bloeiende (klim)planten, bessenstruiken, schuilplekjes, nestkasten en insectenhotels, Wist je dat de aanwezigheid van een beetje groen voor veel meer creativiteit en een meer optimistische blik op de toekomst zorgt? Heidekenner Heidefeesten Rivierenland herbergt nog enkele interessante heiderelicten, enerzijds door de situering aan de oostgrens van de Kempen met haar armere zandbodems, anderzijds door de aanwezigheid van rivierduinen en stuifzandruggen. Tijdens de opleiding Heidekenner verdiep je je kennis over heide en de voorwaarden voor haar ontstaan, over de verschillende heidebiotopen en hun beheer, de typische heideflora en -fauna, en de culturele, landschappelijke en erfgoedwaarden die ermee verbonden zijn. De cursus bestaat zowel uit vormingsmomenten als excursies, kost 40 en vindt plaats in mei-juni en sept-okt 2017. Inschrijven kan tot en met 31 maart 2017. MEER INFO www.rlrl.be/projecten/educatie/heidekenner/5221 Terugblik Heidefeesten Tijdens de Heidefeesten te Kessel verenigden Regionaal Landschap Rivierenland, Natuurpunt de Wielewaal, Bosgroep Antwerpen- Zuid en de gemeente Nijlen de krachten om de vele bezoekers te verbazen met leuke landschapsactiviteiten, prachtige natuur en unieke erfgoed. Wil jij op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in op onze nieuwsbrief (www.rlrl.be) en wordt fan van onze Facebookpagina! MEER INFO: bart@rlrl.be, - 015 28 18 22 Bodem Doorgrond 24/11/2016 Een actief en gezond bodemleven heeft een positieve invloed op de beschikbaarheid van voedingsstoffen en de natuurlijke wering van ziekten en plagen. Een evenwichtige bodemstructuur is cruciaal voor het werk van land- en tuinbouwers. De voorbije maanden hebben we, met de steun van het departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse Overheid, verscheidene bodemanalyses uitgevoerd. Op 24 november organiseren we een gratis infomoment in het Proefstation voor de Groenteteelt in SKW om de resultaten te bespreken en eventuele maatregelen te overlopen. Er zal ook dieper ingegaan worden op vernieuwende teelthandelingen en analysetechnieken. MEER INFO foeke@rlrl.be, - 015 28 18 28 Gezond bodemleven Snoeicursus hoogstamfruit 18/03/2017 Het snoeien van hoogstamfruitbomen vraagt een specifieke aanpak en is essentieel voor het ontwikkelen van de gewenste boomvorm en het verbeteren van de vruchtvorming. Om dit correct uit te voeren is het aangewezen een opleiding te volgen. Lesgever Eddy Vets, al zijn hele leven gebiologeerd door fruitbomen en oude fruitrassen, is hiervoor de geknipte persoon. Hij weet als geen ander hoe je deze bomen moet verzorgen en onderhouden om het allerlekkerste fruit te kweken. Deze gratis cursus gaat door in de dorpsboomgaard van Heist-op-den-Berg. MEER INFO & INSCHRIJVINGEN charlotte@rlrl.be, -015 28 18 27 Snoeitechnieken fruitbomen 6 7
Activiteitenkalender 20/11/2016 Infomomarkt Plant aan 11u - 15u Assestraat 19, Hemiksem COLOFON Deze landschapskrant is een uitgave van Regionaal Landschap Rivierenland vzw CONTACTADRES Hallestraat 6 2800 Mechelen tel. 015 21 98 53 info@rlrl.be www.rlrl.be Ontdek ons op Facebook via www.facebook.com/rivierenland VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ankatrien Boulanger, Coördinator RLRL vzw REDACTIE Regionaal Landschap Rivierenland vzw FOTO S Mie De Backer, team RLRL, familie Swenden, Koen De Langhe, Vilda, Yves Adams, Fons Van den Heuvel, Hilde Frateur VORMGEVING Regionaal Landschap Rivierenland DRUK Drukkerij Dessain Dankzij de financiele steun van Provincie Antwerpen, Stad Mechelen, Stad Lier, gemeenten Niel, Boom, Rumst, Willebroek, Sint-Katelijne-Waver, Bonheiden, Berlaar, Nijlen, Heist-opden-Berg, Duffel, Schelle en Hemiksem, Agentschap voor Natuur en Bos en Agentschap Onroerend Erfgoed. 24/11/2016 Slotmoment Bodem Doorgrond 13u30-16u Proefstation Groenteteelt, Duffelsesteenweg 101, Sint-Katelijne- Waver 18/03/2017 Snoeicursus hoogstamfruit (startuur nog te bepalen) terrein achter de woning Hoge Brugstraat nr. 14, Heistop-den-Berg 23/04/2017 Erfgoeddag - Landschapszorg 13u Kasteeldomein Sint-Michiels, Groenstraat 9-11, Elzestraat (SKW) mei-jun 2017 sept-okt Cursus Heidekenner Landschapsquiz Het landschap is al eeuwen een ervaren verhalenverteller waarnaar vele mensen geboeid luisteren. Kan jij onderstaande landschapselementen en gebeurtenis, die ons iets vertellen over het verleden, rangschikken van jong naar oud? Bij nummer 1 plaats je de letter van het jongste landschapselement, bij nummer 6, de letter van het oudste. Tip: Op de foto s zien we: de Ferrariskaart van Bogaertsheide, de dijkbreuk tijdens de Grote Overstroming, de stuifzandrug van Heindonk, de Josephine de Malines, het bakhuis van hoeve Ten Dijke en een bomput in de Brede Zeyp. WINNAARS VOORBIJE LANDSCHAPSQUIZ: Irma Dhaenens, Jef Van den Heuvel, Heidi Breugelmans A B C D E F 1 = 2 = 3 = 4 = 5 = 6 = Verschillende locaties en meerdere data Overzicht info: www.rlrl.be/projecten/ educatie/heidekenner/5221 Prijs: Workshop brood maken en bakken in authentiek bakhuis + bezoek aan t GROM, doemuseum rond groenten en tuinbouwerfgoed. Schiftingsvraag: Hoeveel knotbomen werden reeds geknot sinds het begin van het project (2012) Knotboom zoekt Kachel tot en met 31 maart 2017? Deze krant werd gedrukt met bio-inkt op gerecycleerd papier. Voornaam: Naam: Adres: Postnummer: Gemeente: Telefoonnummer: E-mail: Stuur jouw antwoorden vóór 31 januari 2017 naar: Regionaal Landschap Rivierenland vzw, Hallstraat 6, 2800 Mechelen bart@rlrl.be