Geachte (heer) algemeen directeur Van Der Biest (Wienerberger) Kleiontginning en steenbakkerijen tekenen dit stuk landschap van de

Transcriptie

1 Vrijdag 21 oktober 2011 Toespraak van JOKE SCHAUVLIEGE VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU, NATUUR EN CULTUUR Samen bouwen aan een nieuw landschap en NATURA 2000 (fabrieksterreinen Wienerberger NV in Beerse) Geachte (heren) burgemeesters, Geachte (heer) algemeen directeur Van Der Biest (Wienerberger) Geachte mevrouw administrateur-generaal (ANB), Beste aanwezigen, Kleiontginning en steenbakkerijen tekenen dit stuk landschap van de Noorderkempen. Langs het kanaal Dessel-Schoten zijn tussen Brecht en Ravels nog vele sporen te vinden van deze grotendeels verdwenen industriële activiteit. Al deze Kempense gemeenten zijn terecht trots op hun steenbakkersgeschiedenis. (Beersenaren staan bekend als 1

2 kleidabbers - er bestaat ook een 52 km lange Kleidabbersroute - en ze hebben zelfs pralines met die naam) Nieuwe bedrijven hebben zich intussen gevestigd op fabriekssites van verdwenen steenbakkerijen. Toch zijn kleiontginning en de baksteennijverheid nog altijd een belangrijke economische activiteit in de Noorderkempen. Zoals meneer Van Der Biest (algemeen directeur van Wienerberger België NV) zei, baat Wienerberger in de Noorderkempen momenteel 4 kleigroeves en 3 steenbakkerijen uit, waarvan 2 in Beerse (Absheide en Steenbakkersdam). De toekomst van de sector, afhankelijk van de aanwezigheid en de ontginning van oppervlaktedelfstoffen, hangt in Vlaanderen in grote mate af van de beperkingen van de ruimtelijke ordening. En die beperkingen zijn er, zeker in de Noorderkempen. Een (zeer) hoogdynamische landbouw en zeer hoge waarden voor de natuur (deels van Europees belang) kenmerken deze regio. 2

3 Ontginning in Vlaanderen is sowieso niet evident: open ruimte is, zoals u weet, in onze kleine regio een schaars goed. Om de keramische sector, en de baksteennijverheid in de Noorderkempen in het bijzonder, ontwikkelingsperspectieven te bieden, heeft de Vlaamse Regering initiatieven genomen. De Vlaamse Regering heeft op 1 december 2006 met het Bijzonder Oppervlaktedelfstoffenplan de behoefte aan klei van de Kempen bepaald en locatievoorstellen gedaan. Op basis hiervan heeft de regering op 8 april 2011 het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan Klei van de Kempen definitief vastgesteld. Het GRUP geeft aan welke ontginningsgebieden behouden blijven, welke uitbreidingen voorzien zijn, welke gebieden bouwvrij worden gehouden in functie van latere ontginning en welke ontginningsgebieden geschrapt worden. Daarbij beantwoorden we zowel aan de behoeftes naar ruimtes van de ontginners (en steenbakkers), als aan de vraag naar ruimtelijke 3

4 duidelijkheid voor de hoofdgebruikers van het buitengebied (landbouw, natuur en bos). In het kader van dat GRUP nam de Vlaamse Regering voor de ontginningen tussen de kernen van Rijkevorsel, Beerse en Merksplas enkele belangrijke beslissingen. Ik licht ze hier even toe: - De ontginningsplassen in natuurontwikkeling langs het kanaal Dessel-Schoten zijn bepalend voor de natuurlijke structuur. Ter versterking van de natuurlijke structuur worden delen van Halve Weg (na ontginning) en Boensberg (waar we heden staan) nabestemd als natuurgebied. - De gebieden verder ten noorden van het kanaal zijn structurerend voor landbouw op Vlaams niveau. In Meienboshoeve (uitbreiding van ontginning) worden, naast een nabestemming als agrarisch gebied, een duidelijke fasering en maatregelen in functie van een bewerkbare bodem voorgesteld om de effecten op landbouw te beperken. De 4

5 beoordelingscommissie nabestemming landbouw moet de daadwerkelijke en kwaliteitsvolle nabestemming begeleiden. Het gebied Goor Oost (ten oosten van Merksplas-Kolonie) is aangeduid als bouwvrij agrarisch gebied. - Het gebied rond het Blak-Meergoor maakt deel uit van een bovenlokale noord-zuidgerichte aaneenschakeling van natuuren boscomplexen. Het westelijk deel tussen Merksplas-Kolonie en het Blak wordt ingeschakeld om deze noord-zuidverbinding te vervolledigen. - In het kader van het gebiedsgericht programma 2011 voor AGNAS - de afbakening van de natuurlijke en agrarische structuur - is de aanzet gegeven tot de opmaak van een GRUP Kempische kleiputten in de Noorderkempen. Dit GRUP moet tussen Brecht en Turnhout de natuurlijke en agrarische structuur verder versterken. 5

6 Uit de terreinbezoeken van vandaag blijkt dat Wienerberger véél belang hecht aan een kwalitatieve nabestemming van haar groeves. Dat was in het verleden in de sector in Vlaanderen niet altijd het geval. Heel wat groeves werden niet afgewerkt in functie van de nabestemming. De drie realisaties van nabestemmingen als landbouw- of natuurgebied in Beerse en Merksplas door Wienerberger tonen aan dat het wél anders kan. Nieuwe landschappen die bovendien invulling geven aan de beslissing van de Vlaamse Regering van (12 december) 2008 voor de afbakening van de agrarische en natuurlijke structuur voor de regio Noorderkempen en waarbij het bedrijf (als niet-ngo) een actieve bijdrage levert aan het behalen van de door Europa gevraagde natuurdoelstellingen (NATURA 2000), daar ben ik als minister van Leefmilieu & Natuur erg blij mee. Maar wat me ook verheugt, is dat bij de inrichting van het terrein een sociale werkplaats (Natuur- en Landschapszorg vzw) mee werd ingeschakeld (Mensvriendelijk 6

7 ondernemen is ook duurzaam ondernemen). Dat is een mooi voorbeeld van duurzaam ondernemen. De terreinrealisaties zijn het eerste resultaat van een proces dat over meerdere jaren groeide. Steenbakkers en natuursector hebben daarbij een evolutie doorgemaakt van dispuut en verschil tot overleg en samenwerking. Deze aanpak maakt de ontginningszone Klei van de Kempen tot een voorbeeld van en voor samenwerking. Een voorbeeld ook dat aantoont dat overleg tussen verschillende sectoren kan uitmonden in een win-win-situatie. Erkenning van elkaars legitieme doelen en bezorgdheden, respect, streven naar rechtszekerheid en transparantie zijn daarbij sleutelbegrippen. In die zin zijn er binnen deze ontginningszone nog veel mogelijkheden tot samenwerking waar men bijvoorbeeld bij een nabestemming natuur of landbouw (binnen een landschapsecologisch kader) tot gezamenlijke keuzes en realisaties kan komen. (Ik heb me laten vertellen dat dezelfde aanpak door Wienerberger en het ANB ook al 7

8 gehanteerd wordt in het Strategisch Project Rupelstreek, een geïntegreerd gebiedsgerichte benadering van een voormalig, huidig en toekomstig ontginningslandschap). De huidige realisaties in het terrein zijn tot stand gekomen onder financiële impuls van het bedrijf. Ik roep de partners dan ook op tot de nodige creativiteit om uit andere middelen te putten: ik denk bijvoorbeeld aan Europese (LIFE)-middelen. Baksteennijverheid en natuur zijn in Beerse uitzonderlijk close. Letterlijk zelfs: de twee vestigingen van Wienerberger langs het kanaal Dessel-Schoten en de natuurgebieden Abtsheide, Lage Heide, Blak-Meergoor en Oosteneinde-Steenbakkersdam zijn immers naaste buren. Vandaag heb ik kunnen vaststellen dat men tussen de partijen ook goed nabuurschap nastreeft en in de praktijk brengt. Ik onderteken dan ook graag de beheeroverkomst, waarbij het beheer van het natuurgebied Steenbakkersdam door Wienerberger aan het ANB wordt overgedragen. 8

9 Dames en heren, Ik wil tot slot als Vlaams minister van Leefmilieu en Natuur nogmaals mijn appreciatie uiten. Wienerberger België geeft, samen met partners zoals het Agentschap voor Natuur en Bos, een duurzaam ontwikkelingsperspectief aan ontginning, voor zowel natuur als landbouw. Met heldere afspraken hoe beide doelstellingen kunnen worden verwezenlijkt. Voor dit toonbeeld van engagement en vertrouwen tussen de keramische sector en de Vlaamse overheid wil ik jullie van harte feliciteren. (Dank voor uw aandacht) Joke Schauvliege Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur & Cultuur 9