Uitkragingen Deelonderzoek bouwtechniek Student: Froukje de Vries Begeleider: Ype Cuperus Architecture, Modernity, Dwelling Studio: Interface froukje.devries@gmail.com 30-03-2009
Uitkragingen In dit rapport worden verschillende mogelijkheden bekeken voor het detailleren van een uitkragend deel in een (woon)gebouw. Onderscheid wordt gemaakt tussen ongeisoleerde overstekken als wintertuinen en geisoleerde overstekken. uitkraging Geleidelijk overstekend bouwdeel dienende om een muurverzwaring of uitspringend bouwdeel van geringe massa (hoektorentje, arkel, enz.)te ondersteunen (Van Dale) uitkraging Een constructieonderdeel dat slechts aan één zijde wordt opgelegd of ingeklemd. Bv. een balkon kan uitkragend zijn. (www.joostdevree.nl) Uitkraging Wanneer een gevel naar boven toe opeens een stuk naar voren komt (anders dan door een verzakking) dan heet dat een uitkraging. Constructief is dat een hele opgave: het gewicht van het bovenste deel van de muur rust niet recht boven het onderstuk. Dat probleem kan op verschillende manieren opgelost worden. Het simpelst is het om bij het metselen de volgende laag stenen steeds iets naar voren te laten steken. Een fraaiere oplossing is de uitkraging op een boogfries. De boogjes rusten meestal op kraagstenen. In de houtbouw kan een deel uitkragen op uitstekende balkkoppen, die dan als consoles afgewerkt kunnnen worden. Een bescheiden uitkraging is vaak bovenaan een gevel te vinden. De daklijst komt dan naar voren, waardoor de goot buiten het gevelvlak gehouden wordt. Helt de muur in zijn geheel wat naar voren, dan is hij op vlucht gebouwd (of verzakt). Veel middeleeuwse vakwerkhuizen hadden behoefte aan heel wat meer extra ruimte op de verdieping, dan met een simpele uitkraging bereikt kon worden. De term hiervoor is het voor het middeleeuwse straatbeeld zo kenmerkende overstek. (UDS Documentatie) Uitkraging opgehangen aan de gevel Uitkraging Ophanging door doorlopende vloeren 1
Erker, Uikragend Raam Bay of Bow Window 2
Ongeisoleerde overstek Dick van Gameren Kop Borneo eiland Amsterdam De glazen dozen worden beschouwd als aparte ruimtes, die deels naar binnen toe doorsteken, als deels naar buiten toe uitsteken. Ze bestaan uit een stalen constructie met een betonnen (dek)vloer. De dozen zijn scharnierend opgelegd op de galerijplaat of met trekkabels opgehangen. Een metalen omhulsel verbergt de dikte van de vloerplaat, hierdoor ontstaat een uiterst slanke detaillering. Omdat er gekozen is om ongeisoleerde ruimten te maken van de uitstekende dozen, kan de slanke detaillering ver doorgevoerd worden. 3
Ongeisoleerde overstek KCAP Stadstuinen Rotterdam De wintertuinen van het blok stadstuinen zijn opgehangen aan de vloerconstructie van de woningen. Door middel van een metalen doosconstructie met een balkenvloer zijn de uitkragende delen momentvast verbonden met de draagconstructie van de woningen. Doordat de ruimten niet geisoleerd zijn uitgevoerd, is een slanke detaillering mogelijk. 4
Geisoleerde overstek Showroom Tokio Klein Dytham Architecture, Tokio De showroom heeft een uitkraging van 10 meter met een binnenruimte van 2,5 meter. De doos is geconstrueerd uit staal en gestabiliseerd door diagonaal verbanden in het vloervlak en de wanden. Het geheel is scharnierend opgehangen aan de gevelwand. 5
Geisoleerde overstek Lundgaard en Tranberg Tietgencollegiet, Kopenhagen De uitstekende kamers van het complex zijn opgehangen aan doorlopende vloervelden. De isolatielijn is rond de ruimten getrokken. 6
Geisoleerde overstek Seniorenwoningen Neumarkt am Wallersee Kadar, Wittfeld, Aachen De uitstekende dozen zijn momentvast verbonden met de vloerplaat van de woning. De isolatielijn wordt om de ruimten heen getrokken. 7
Geisoleerde overstek LOT EK De momentvaste dozen zijn scharnierend opgehangen aan het gebouw. Het vloerveld van de woning loopt niet door in de ruimte van de uitstekende dozen. De dozen worden als aparte elementen behandeld die aan de gevelwand zijn opgehangen. 8