Fugro GeoServices B.V. Hydrologie Veurse Achterweg 10 Postbus 63 2260 AB Leidschendam tel.: 070-3111333 BK Bodem bv T.a.v. de heer E. van der Most Koraalrood 131 2718 SB ZOETERMEER Onze ref : 1112-0132-000.B01/VL/HGW /MVL Leidschendam, 13 december 2012 Betreft : Grondwaterstroming Oosteinde Voorburg Geachte heer Van der Most, Fugro Geoservices B.V. te Amsterdam ontving van B.K. Bodem B.V. te Zoetermeer opdracht voor het opstellen van een advies aangaande de verplaatsing van een verontreiniging, met VOCL en gerelateerde afbraakproducten, nabij het Oosteinde te Voorburg. Voor het grondonderzoek en gegevens van de grondwaterstand is gebruik gemaakt van: - Het Fugro archief; - Boringen UDM, projectnr. 11050266; - Tekening UDM, 18-11-2011. Doorsnede door de verontreinigingsvlek. Projectnr. 11050266; - Boringen BK Bodem, 14-6-2012. Projectnr. 121731; - Tekening BK Bodem, 30-7-2012. Nader milieukundig bodemonderzoek fase 3 Oranje Nassaustraat 2a-6 te Voorburg, Verontreinigingssituatie grondwater; - Gemeente Leidschendam-Voorburg, Grondwaterstandsmetingen uit het gemeentelijk grondwatermeetnet; - BK Bodem, Grondwaterstandsmetingen van lokaal geïnstalleerde dataloggers. De voorliggende rapportage beschrijft de volgende onderdelen: Omschrijving van de projectlocatie; Theoretische berekening van de grondwaterstroming, met onder- en bovengrens en verwachtswaarde; Voorstel vervolgtraject. Projectomschrijving De projectlocatie bevindt zich in een woonwijk in Voorburg, nabij het Oosteinde en de Vlietwijck. Binnen het Rijksdriehoeksnet heeft de projectlocatie globaal de coördinaten X = 85.510m en Y = 454.319m. Verontreiniging De verontreiniging is ontstaan aan de Oranje Nassaustraat 2a-6 in de periode tussen 1952 en 1987. Aan het eind van deze periode, in 1985, is een parkeergarage aangelegd onder complexen van de Vlietwijck (zie figuur 1). Voor de aanleg van deze kelder is in een bemalingsinstallatie Hoofdkantoor: Veurse Achterweg 10, 2264 SG Leidschendam, Tel.: 070-3111333, www.fugro.nl Handelsreg. 27114147. BTW-nr NL005621409B08. Fugro GeoServices maakt deel uit van Fugro N.V.
Fugro GeoServices B.V. Hydrologie Onze ref.:1112-0132-000.b01/vl/hgw/mvl Leidschendam, 13 december 2012 Blz. 2 voorzien. Hierdoor kan de verplaatsing van de verontreiniging zijn versneld. Bij Fugro zijn geen gegevens bekend van het type en de omvang van de bemaling die destijds heeft plaatsgevonden. ca. 200 m Figuur 1: huidige situatie verontreiniging, het gearceerde deel geeft het gebied waarin de interventiewaarde voor VOCL overschreden wordt (bron: BK bodem, 2012) Door middel van monstername is de globale omvang van de verontreiniging in de huidige situatie bepaald. Het gearceerde gebied in figuur 1 geeft het gebied waarin de VOCL verontreiniging de interventiewaarde overschrijdt. Dit gebied loopt tot aan De Vliet, ca. 200 m vanaf de bronlocatie, en heeft een breedte van 50 à 60 m. De hogere concentraties bevinden zich voornamelijk tussen ca. NAP -4,5 m (MV -5,0 m) en de onderliggende kleilaag op gemiddeld NAP -7,5 m. Naar de zijkanten toe wordt de dikte van de verontreiniging naar verwachting kleiner. Bodemopbouw De bodemopbouw is, op basis van het door derden uitgevoerde grondonderzoek en het Fugroarchief (geohydrologisch) geschematiseerd en weergegeven in tabel 1. Tabel 1: Bodemopbouw Diepte [ca. NAP m] Bodembeschrijving Type Laag +0,9 à +0,4 Maaiveld Infiltratie oppervlak 0 ZAND, matig fijn, zwak siltig De eerste 2 m onder +0,9 à +0,4 tot -7,2 à -8,4 maaiveld wordt Watervoerende laag 1 humeus zand aangetroffen. -7,2 à -8,4 tot -8,9 à -9,5 KLEI, zwak humeus Waterremmende laag 2-8,9 à -9,5 tot -9,9 à -10,1 ZAND, uiterst fijn, matig siltig Watervoerende laag 3-9,9 à -10,1 tot -11,2 à -13,1 KLEI, zwak zandig Waterremmende laag 4 De topzandlaag (laag 1) bestaat vermoedelijk uit duinzand, waarvan de doorlatendheidscoëfficiënt doorgaans tussen de 5 en 10 m/d ligt.
Fugro GeoServices B.V. Hydrologie Onze ref.:1112-0132-000.b01/vl/hgw/mvl Leidschendam, 13 december 2012 Blz. 3 Berekening grondwaterstroming Voor de berekening van de grondwaterstromingssnelheid en richting is gebruik gemaakt van tijdreeksen van peilbuizen binnen het projectgebied en peilbuizen van de gemeente op afstand. Gemeten grondwaterstanden Op de projectlocatie zijn tussen 4 en 26 oktober 2012 grondwaterstanden gemeten in zeven peilbuizen (bijlage 1). De gegevens zijn door de opdrachtgever aangeleverd en omgezet in NAP hoogtes. Eén van de peilbuizen, M315, staat afgesteld in een tussenzandlaag (laag 3). In deze tussenzandlaag is de grondwaterstand ruim een halve meter lager. Zodoende is M315 niet meegenomen bij de stromingsberekeningen voor laag 1. De overige peilbuizen vertonen een vergelijkbaar verloop in grondwaterstand (figuur 2). Het totale verval over de projectlocatie is 0,15 m. 0,15 0,1 0,05 0-0,05-0,1 M310 M312 M313 M317 M319 M320-0,15-0,2-0,25 3-10-12 8-10-12 13-10-12 18-10-12 23-10-12 28-10-12 Figuur 2: Grondwaterstanden op de projectlocatie. Bij de gemeente zijn gegevens van een zestal peilbuizen in de omgeving opgevraagd. De gegevens zijn beschikbaar vanaf half mei 2007 tot tenminste eind maart 2009. Een overzicht van de gegevens is weergegeven in bijlage 2. Eveneens is in deze bijlage een diepe peilbuis van Dinoloket (De TNO database) toegevoegd. Het streefpeil in het nabij gelegen open water, de Vliet en de sloot aan de noordzijde, ligt op boezempeil NAP -0,40 m (Boezem- en Peilenkaart, Delfland). Ten zuid-oosten van de Vliet ligt de Tedingerbroekpolder met een zomerpeil van NAP -1,89 m en een winterpeil van NAP -1,93 m (bestemmingsplan Nootdorp Noord, rapport NL.IMRO.1926.bp100048-4001). Het waterpeil in de Veen- en Brinkhorstpolder (aan de noord-west kant) is NAP -1,34/ -1,40 m (HH van Delfland, december 2006). Berekeningsmethodiek Voor de berekening van de grondwaterstromingssnelheid en richting is gebruik gemaakt van het verhang in het freatische pakket. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van tenminste drie peilbuizen die een driehoek vormen en in dezelfde periode gemeten zijn. Bij elke meetronde wordt het verhang opnieuw bepaald, zodat het verhang per tijdstap omgezet kan worden in een stromingssnelheid.
Fugro GeoServices B.V. Hydrologie Onze ref.:1112-0132-000.b01/vl/hgw/mvl Leidschendam, 13 december 2012 Blz. 4 De gebruikte driehoeken zijn weergeven in de onderstaande tabel en bijlage 3a, de peilbuislocaties staan in bijlage 1. Bij de driehoek op de projectlocatie zijn enkele dicht bij elkaar gelegen peilbuizen gemiddeld, aangezien zij dezelfde fluctuatie vertonen en zo eventuele inmeetfouten worden gevalideerd. De overige peilbuizen staan te ver uit elkaar om daarbij dezelfde werkwijze te volgen. De keuze van de driehoeken is bepaald op basis van geohydrologisch inzicht. Tabel 2: Driehoeken Driehoek Hoekpunt 1 Hoekpunt 2 Hoekpunt 3 Projectlocatie M310- M312-M313 M317 M319-M320 Omgeving 1 PB27 PB28 PB62 Omgeving 2 PB27 PB61 PB62 Omgeving 3 PB50 PB61 PB62 Omgeving 4 PB27 PB49 PB61 Voor het omzetten van het verhang naar een stromingssnelheid is uitgegaan van de parameters in tabel 3. Daarbij is de retardatiefactor (vertragingsfactor) gebaseerd op het hoofdbestanddeel van de verontreiniging, het afbraakproduct vinylchloride. Gezien de samenstelling van het zand (op basis van laboratorium analyses) zal de retardatiefactor van deze stof minimaal zijn (ca. 1,02). Voor overige bestanddelen van VOCL kan de retardatie groter zijn, wat leidt tot lagere stromingssnelheden. Tabel 3: Parameters Parameter Waarden Doorlatendheid [m/d] 5 à 15 Porositeit 0,25 Retardatie factor 1 Bij de berekeningen is de doorlatendheid gevarieerd waaruit een verwachte minimum en maximum verplaatsingssnelheid volgt. Resultaten In de tabel 4 zijn de resultaten per driehoek weergegeven. De grondwaterstroming is ook weergegeven in bijlage 3b. Tabel 4: Resultaten grondwaterstroming Driehoek Verplaatsing van de verontreiniging [m/jaar] Minimaal Verwacht Maximaal Stromingsrichting Projectlocatie 6,6 9,9 19,8 Oost Omgeving 1 5,5 8,2 16,5 Zuid-oost Omgeving 2 3,0 4,5 9,1 Oost-zuid-oost Omgeving 3 4,8 7,2 14,3 Noord-west Omgeving 4 3,2 4,9 9,7 Oost-zuid-oost Uit de resultaten blijkt dat het grondwater globaal richting het nabijgelegen open water (sloten) stroomt.
Fugro GeoServices B.V. Hydrologie Onze ref.:1112-0132-000.b01/vl/hgw/mvl Leidschendam, 13 december 2012 Blz. 5 De gegevens, en de daaruit volgende verplaatsingen, van de driehoeken Projectlocatie en Omgeving 1 worden voor de stromingsberekenigen het meest representatief geacht. Op basis van deze gegevens ligt de verplaatsing van de verontreiniging op de projectlocatie tussen de 6 en 18 m/jaar. De verontreiniging is aanwezig over het gehele traject van de bronlocatie tot aan de Vliet. In de onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de verspreiding van VOCL. Tabel 5: Verspreiding VOCL Scenario s Vloeistofvolume [m 3 ] Bodemvolume [m 3 ] Minimaal 200 800 Verwacht 300 1200 Maximaal 600 2400 Uitgaande van de berekende verwachte transportsnelheid zou de verontreiniging in ca. 22 jaar van de bronlocatie naar de Vliet gestroomd zijn. Op basis van de minimale- en maximale berekende stroomsnelheid zou de verontreiniging in respectievelijk 30 en 11 jaar de Vliet hebben bereikt. Door onzekerheid in ondermeer de retardatiefactor is de verplaatsingssnelheid op basis van het verhang niet nauwkeuriger te bepalen. Gezien de bovenstaande transportsnelheden en stromingsrichting kan niet worden aangetoond, dat de invloed van de bemaling bij de kelder (figuur 1) maatgevend is geweest voor huidige verplaatsing van de verontreiniging. Wanneer de kelder in open ontgraving is aangelegd, kan de kelder verontreinigd water hebben aangetrokken. Vermoedelijk had de verontreiniging, in de periode dat de bemaling werd ingesteld, de kelder locatie al bereikt. In dit geval heeft de bemaling hooguit verontreinigd water afgevoerd. Betrouwbaarheid Op basis van de resultaten kan gesteld worden dat de stromingsrichtingen en snelheden realistisch zijn. De stromingsrichting ligt in lijn met de peilen van het omliggende open water en de verspreiding van de verontreiniging. De snelheden zijn gezien de huidige omvang van de verontreiniging aan de hoge kant. Dit kan verklaard worden door de onzekerheden in de gegevens en parameters of door een reeds aanwezige stabiele situatie. Door de nauwkeurigheidsgrenzen van de ingemeten grondwaterstanden kan de berekende stromingssnelheid 10 tot 20% afwijken van de werkelijke grondwaterstromingssnelheid. Eveneens kan de retardatie factor afwijken van de aangenomen waarde, hierdoor kan de verplaatsingssnelheid worden gereduceerd. Vervolgtraject Geadviseerd wordt na te gaan wat de VOCL concentratie is nabij de sloten aan de overzijde van de Vliet (in de Tedingerbroekpolder), aangezien deze mogelijk het vervuilde grondwater (reeds) afvoeren. Voor een nauwkeurigere bepaling van de stromingssnelheid van het grondwater kan een tracer test overwogen worden. Hierbij wordt een tracer in de grond gebracht en wordt de verplaatsing hiervan in de tijd geregistreerd.
Fugro GeoServices B.V. Hydrologie Onze ref.:1112-0132-000.b01/vl/hgw/mvl Leidschendam, 13 december 2012 Blz. 6 Voor opmerkingen en vragen naar aanleiding van deze rapportage kunt u contact op nemen met dhr. ir. H.G.J.W.A. Wolfs (tel: 070-31 11 268) of dhr. M.J.H. van der Valk (tel: 070-31 11 246). Vertrouwend hiermee de opdracht naar uw wens te hebben afgerond, Met vriendelijke groet, Fugro GeoServices B.V. ing. V. Lubbers Groepshoofd Hydrologie Bijlagen: - 1. Locatie peilbuizen; - 2. Grondwaterstanden TNO en gemeente. - 3a. Driehoeken voor de berekeningen. - 3b. Verplaatssingssnelheid VOCL.
454400 454350 M317 M310 M312 M313 M319 454300 M320 454250 85400 85450 85500 85550 85600 85650 85700 schaal 1 : 10.000 LOCATIEOVERZICHT EN PEILBUISLOCATIES Opdr. : 1112-0132-000 GRONDWATERSTROMING OOSTEINDE VOORBURG Bijlage : 1
DINO Tijd-stijghoogtelijnen Grondwater TNO Periode van: 1-1-2005 tot: 1-1-2012 Referentie: NAP CP0519-1,00-1,10-1,20-1,30-1,40-1,50 jun-11 jun-10 mei-09 mei-08 mei-07 mei-06 mei-05 Peilbuisnummer: CP0519 x-coord. 85537 Filterafstelling: van #N/B m tov NAP #N/B y-coord. 453998 tot #N/B m tov NAP TIJD-STIJGHOOGTEGEGEVENS PEILBUIZEN TNO Opdracht: 1112-0132-000 Grondwaterstroming Oosteinde Voorburg Bijlage: 2.1
Tijd-stijghoogtelijnen Grondwater LEIDSCH.-VB Periode van: 1-1-2005 tot: 1-1-2012 Referentie: NAP 0,00 PB27-0,10-0,20-0,30-0,40-0,50-0,60-0,70 mei-11 apr-10 apr-09 apr-08 apr-07 Peilbuisnummer: PB27 x-coord. 85588 Filterafstelling: Freatisch #N/B y-coord. 454372 0,00 PB28-0,10-0,20-0,30-0,40-0,50-0,60-0,70 mei-11 apr-10 apr-09 apr-08 apr-07 Peilbuisnummer: PB28 x-coord. 85280 Filterafstelling: Freatisch #N/B y-coord. 454098 GRONDWATERSTANDEN GEMEENTE LEIDSCHENDAM-VOORBURG Opdracht: 1112-0132-000 Grondwaterstroming Oosteinde Voorburg Bijlage: 2.2
Tijd-stijghoogtelijnen Grondwater LEIDSCH.-VB Periode van: 1-1-2005 tot: 1-1-2012 Referentie: NAP 0,00 PB49-0,10-0,20-0,30-0,40-0,50-0,60-0,70 mei-11 apr-10 apr-09 apr-08 apr-07 Peilbuisnummer: PB49 x-coord. 85866 Filterafstelling: Freatisch #N/B y-coord. 454660 0,00 PB50-0,10-0,20-0,30-0,40-0,50-0,60-0,70 mei-11 apr-10 apr-09 apr-08 apr-07 Peilbuisnummer: PB50 x-coord. 85270 Filterafstelling: Freatisch #N/B y-coord. 454570 GRONDWATERSTANDEN GEMEENTE LEIDSCHENDAM-VOORBURG Opdracht: 1112-0132-000 Grondwaterstroming Oosteinde Voorburg Bijlage: 2.3
Tijd-stijghoogtelijnen Grondwater LEIDSCH.-VB Periode van: 1-1-2005 tot: 1-1-2012 Referentie: NAP 0,00 PB61-0,10-0,20-0,30-0,40-0,50-0,60-0,70 mei-11 apr-10 apr-09 apr-08 apr-07 Peilbuisnummer: PB61 x-coord. 85578 Filterafstelling: Freatisch #N/B y-coord. 454798 0,00 PB62-0,10-0,20-0,30-0,40-0,50-0,60-0,70 mei-11 apr-10 apr-09 apr-08 apr-07 Peilbuisnummer: PB62 x-coord. 85333 Filterafstelling: Freatisch #N/B y-coord. 454339 GRONDWATERSTANDEN GEMEENTE LEIDSCHENDAM-VOORBURG Opdracht: 1112-0132-000 Grondwaterstroming Oosteinde Voorburg Bijlage: 2.4
0 10 20 30 40 0 50 100 150 200 DRIEHOEKEN VOOR DE BEREKENING GRONDWATERSTROMING OOSTEINDE VOORBURG Opdr. : 1112-0132-000 Bijlage : 3a
4,8 à 14,3 3,2 à 9,7 3,0 à 9,1 5,5 à 16,5 0 50 100 150 200 VERPLAATSINGSSNELHEID VAN DE VOCL VERONTREINIGING GRONDWATERSTROMING OOSTEINDE VOORBURG Opdr. : 1112-0132-000 Bijlage : 3b