De weg naar de zelfrijdende auto s: Waar staan we nu (eigenlijk echt)? Prof. Dr. Marieke H. Martens

Vergelijkbare documenten
Smart mobility Hoe maakt smart mobility het wegennet futureproof? Emile Oostenbrink en John Boender

Gedragsbeinvloeding In-car advies. Marieke Martens (Universiteit Twente en TNO)

Aansprakelijkheidsrisico s & verzekerbaarheid zelfrijdende auto s. Evert-Jeen van der Meer Client Director Trade & Manufacturing Aon Risk Solutions

Gaat AI levens redden in het verkeer? Gerben Feddes

Connected modellen van Jaguar en Land Rover 'praten' met elkaar op 'connected wegen'

Landelijke kennisagenda Human Behaviour & Smart Mobility CONCEPT 2.0

SERVICEPROVIDER IN VM (2.0) Mark Grefhorst BD Manager

Connected modellen van Jaguar en Land Rover 'praten' met elkaar op 'connected wegen'

In-car ondersteuning richting 0 verkeersslachtoffers. Marika Hoedemaeker

titel Smart Mobility op de weg: ontwikkelingen in vogelvlucht Onno Tool Rijkswaterstaat Toekomst van de Wegbeheerder 11 oktober 2017, Zwolle

IenM maakt grootschalig testen van zelfrijdende voertuigen mogelijk. De minister in de zelfrijdende auto op de A10 eind 2013.

M{ZD{ _14R1_MAZ6_V2_COVERS.indd /03/ :59:20

C-ITS en automatisch rijden: van techniek en testen naar toepassing

M{ZD{ CX _14R1_MAZ_CX5_V2_COVERS.indd /02/ :50:14

Jaguar Land Rover wijst toekomstige autonome auto s de weg

ITS Ronde tafel Human Behaviour Transition of control; het overnemen van rijtaken van de bestuurder door de auto en vice versa

SWOV Transition of Contol

Eerste geslaagde test met zelfrijdende Range Rover in Coventry

Datafusie FCD en NDW-data. Frans van Waes NDW-Symposium Innoveren met Floating Car Data, 7 december 2016

Landelijke Smart Mobility Ronde Tafel Human Behaviour

ITS EN VERKEERSVEILIGHEID Ei van Columbus of Zwaard van Damocles? 21 april 2016

Impacts of automated driving

OMSCHRIJVING. De interface heeft de volgende inputs; 1* HDMI input, RGB input, 2* Audio/video input, 1* Front camera input, 1* Rear camera input

Een aangename en veilige reis met Clifford en Mobileye.

De psychologische aspecten van de autonome auto

Hack the Road! Wat heeft de hackathon opgeleverd? Hack the Road! How to make roads smart? Kees van der Plas

eurofot - European Large-Scale Field Operational Test on In-Vehicle Systems

Smart Mobility Helmond

C-ITS in het OV De coöperatieve bus. 6 oktober 2016

Beter Benutten Vervolg Talking Traffic. Hans Nobbe

Landelijke Smart Mobility Ronde Tafel Human Behaviour

BBV Project Intelligente Kruispunten (ivri)

Gedragsonderzoek als hulp bij het wegbeheer

Wat betekent connectiviteit voor mobiliteit? Houten, 23 november 2016

ICT en Fiets: Veilig Fietsgebruik in Europa

Consequenties van Automatisch Rijden Prof Dr Ir Bart van Arem Director TU Delft Transport Institute

Letselbiomechanica zwakke verkeersdeelnemers EVU-NL symposium: Verkeersslachtoffers de zwakste schakel?, 20 Nov. 2013, Houten

1. CVIS User Acceptance Study (D.DEPN.4.1) 2. CVIS User Survey (D.DEPN.4.1a)

Zelfrijdende auto s en aansprakelijkheid. Kiliaan van Wees

M{ZD{ CX _15R1_CX3_V3_COVERS.indd /05/ :22:22

Ontwerpen van wegen en voertuigen met de mens als maat der dingen

ITS architectuur tafel Bijeenkomst Utrecht. Kernteam: Igor Passchier (voorzi5er), Marcel van Sambeek, Paul Po5ers, Oene Kerstjens

Beantwoording schriftelijke vragen van de Statenfractie PVV over privacy van weggebruikers in het lader van het onderzoek Spitsmijden in Brabant

Slimme pods met virtuele ogen van Jaguar Land Rover doen onderzoek naar vertrouwen in zelfrijdende auto

Stedelijke transitie: uitdagingen vanuit mobiliteit

DEMONSTRATIE AUTOMATISCH EN COÖPERATIEF RIJDEN

Programmeren van de GPS test-kaart

Het gebruik van films in de natuurkunde les

Directie Certificatie en Toezicht Technische Cel. Studiedag over verkeersveiligheid voor tweewielers 25/04/2017

OEFENFICHE KRUISPUNT MET VERKEERSLICHTEN OVERSTEKEN FIETS EXAMEN HET GROTE 1. INTRO 2. VOORAF 3. VERKENNEN. Onderstaande vragen kunnen daarbij helpen:

Een stilstaand voertuig voorbijrijden

MONITOR DRAADLOZE TECHNOLOGIE. Editie najaar 2016 Onno Mantel

Trimble T&L Activation CC3 after installation V1-5 NL

TrimbleT&L DOC. Carcube V3 activatie na installatie FW versie 1.52

INHOUD. Theorie Kennismaking Inleiding Ongevallen Snelheid Preventief rijden Rij- en kijktechnieken Hoe verbruik je minder

Standaardisatie Leveranciers

Oversteken als voetganger via het zebrapad.

ZELFRIJDENDE AUTO'S IN HET LMS. Maaike Snelder Bart van Arem, Remko Smit, Martijn de Kievit

Randappartuur. yvan vander sanden. 23 november 2014

Niet meer asfalt maar data tegen dichtslibben wegen 90 mln voor slimme verkeerstechnologie, als voorschot op zelfrijdende auto

A270Demo Schokgolfdemping

Het informatieprobleem, groot/klein?

Betere doorstroming door communicerende auto's

Spookfiles A58 is één van de projecten binnen het programma Beter Benutten van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Daag uw organisatie uit!

Nationaal verkeerskundecongres De effecten van automatisch rijden op de verkeersafwikkeling en verkeersmanagement

De Praktijkproef Voertuigdata. Edoardo Felici 12 oktober 2017

Kinderen op de fiets

Intelligente Verkeers Regel Installatie (ivri) Fase 1. Deliverable H: V-log

Analyse van ongevallen met automatisch rijdende voertuigen. zullen in de toekomst alle ongevallen te voorkomen?

Nu alleen nog lekker soepel rijden

BIKENOMICS. Fietsstad congres 2016 Workshop Bikenomics Kees van Ommeren & Siebe Visser. Decisio

Verkeerslichten op groen voor Jaguar Land Rover

VORDERINGENTOETSEN RIJBEKWAAMHEID. Jan Vissers Jan Vissers Royal HaskoningDHV Nederland

Veilig onderweg met de e-bike

Catalogus voertuig camerasystemen

Robert Mul Beroepsontwikkeling & Beleid. 31/10/18 ICT-accountancy 1

verkeer veilige veiligheid verbindingen BIJLAGE 6: TAG CLOUDS MOBILITEIT staat stad stiptheid stress tijd tram trein treinen uur veilig

Factsheet eerste effecten Beter Benutten regio Zwolle Kampen

Bijlage 1. Spookfiles. Wat is het probleem?

Zeg niet te gauw t is weer een vrouw Vandaag 8 maart is het de internationale dag van de vrouw

Rijtaakindicatoren voor C-ITS-projecten EEN VERKENNING NAAR EEN EENVOUDIG TOE TE PASSEN SET RIJTAAKINDICATOREN VOOR DOORSTROMING EN VEILIGHEID

OPLEIDING SPEED PEDELECS. Persmoment 30 april 2019

1. Een stilstaand voertuig voorbijrijden 2. Rechts een weg inslaan

Interface tussen Stuurbediening en Sony autoaudio

DE BASIS VOOR WERELD RIËNTATIE

Ondersteunde modellen Durametric Versie 6

Praktijkgericht Onderzoek Smart Shipping. Peter Verheijen Steve Ekel Hans van den Broek

Verkeerslichten op groen voor Jaguar Land Rover

EEN STUKJE. Van daaruit ontstonden de «merci-platen GESCHIEDENIS KENT U AL IN1910 BEDACHT MICHELIN DE VOLGENDE FEITEN? DE VERKEERSPALEN, DIE NU

Biometrie toegepast. Zomerseminar AgroConnect: Kennisbenutting

Internationale normalisatie van de laadinfrastructuur : problemen en oplossingen

CALM CAR INTERFACES Hoe ziet het auto interieur er over 10 jaar uit? Jelle Rijpkema

Lichtvisie voor Vlaamse autosnelwegen

TrimbleT&L DOC. Activatie CarCube Na installatie

Samen voor de slimste mobiliteit in de Brainport regio. Bram Hendrix (SRE) Maarten van Oosterhout (SRE) - Eindhoven, 6 november

Evaluatie van C-ITS & AR

Crash Course Smart Mobility: ontwikkelingen in vogelvlucht

Reactie van ministerie van Infrastructuur op de internetconsultatie Experimenteerwet zelfrijdende auto

Audi MEDIA-DAB interface; DAB & DAB+ incl. universele kabelset

Transcriptie:

De weg naar de zelfrijdende auto s: Waar staan we nu (eigenlijk echt)? Prof. Dr. Marieke H. Martens 1

5-6-2018 2

5-6-2018 3

5-6-2018 4

It s not absolutely self-driving and the driver still needs to hold the steering wheel and be mindful of road conditions and surrounding traffic 5-6-2018 5

Verschillende beelden Op alle wegen - autosnelwegen? Alleen file? Openbare weg, afgesloten circuit, alleen op specifiek getrainde wegen? Ook bij mist, regen, sneeuw? Aanpassingen aan de infrastructuur? OV of eigen auto? Mens als back-up? Gewone bestuurder of techneut? Concept car? Stand-alone of cooperatief? Veiligheid tov snelheid?

5-6-2018 7

Waarom? Files en Ongevallen 94% 5-6-2018 8

Mens of machine? Slimme auto s moeten dat doen waar mensen slecht in zijn Mensen moeten doen waar mensen goed in zijn en machines minder goed

Waar zijn we goed en slecht in? Leren door observeren van anderen Duiden en interpreteren intenties Omgaan met nieuwe situaties Eyes on the road Concurrerende activiteiten In slaap vallen Reageren op rood licht Reactie op systeem falen Zelfrijdende auto doet nu de makkelijke rijtaak Mensen krijgen nu een taak die ze niet kunnen

Eerste ongevallen 5-6-2018 11

Hoe zit het nu eigenlijk echt? Naturalistic driving study 4 verschillende typen zelfrijdende auto s (SAE level 2) > 9 voertuigen > 18 proefpersonen Gewone weggebruikers gewone omstandigheden 1 maand controle conditie (gewoon rijden) 2 maanden met de systemen waar en wanneer men wil (leercurve!)

Loggers en camera s Datarecorders: CAN lezers, 8 camera s Extra: MobilEye en GPS Driver face Camera Camera dashboard view Feet Camera Driver activity Camera Rear view Camera Camera front view Camera side view MobileEye GPS CAN BUS SAE level 2: Naturalistic driving

Voorbeelden te beantwoorden vragen Op wat voor soort wegen zet men systemen aan/uit? Hoe reageren mensen op waarschuwingen? Wat doen mensen tijdens het rijden met deze systemen (afleiding, monitoren) Waar houdt men handen en voeten? Hoe lang duurt het voordat men gewend is? Onder wat voor omstandigheden is er overtrust undertrust? 2017-2018: proefpersonen laten rijden en data verzamelen 2018: Start eerste data-analyse. Directe input voor nieuwe richtlijnen en beleid

Wat gebeurt er verder internationaal? Hoe houden we grip? UN-ECE internationale richtlijnen voor toekomstige voertuigeisen: Mag een zelfrijdende auto een lane change uitvoeren waarbij de bestuurder nog verantwoordelijk is voor het in de gaten houden of er iemand in de dode hoek zit? ND studie Hoe lang moet een knipperlicht aan voordat een zelfrijdende auto beslist dat geen lang change uit kan voeren? Moeten we een driver monitoring systeem verplicht gaan stellen voor toekomstige voertuigen? Zo ja wat moet die dan meten en wanneer? Bij SAE L3 systemen: Hoe lang van tevoren moet een voertuig je waarschuwen (hoe lang heeft een bestuurder nodig om weer klaar te zijn voor de rijtaak)? AIO s TNO: Adaptive automation Driver readiness estimation model

Euro-NCAP Nieuwe HMI WG L2 voertuigen (TNO, Bast, IDIADA, (OEMs)) Welke eisen moeten we stellen aan de interface? Overtrust, undertrust (trust calibration AIO) Marketing, handleiding? Veel info, weinig info, self-explaining? Wie moet dit beoordelen? Experts Proef-evaluaties - validatie Opleiden experts?

ISO werkgroepen: TC 22/SC 39/WG 8 On-board-MMI External vehicle communication Semcon Drive AI Blink

Oogcontact niet zo belangrijk als we denken!

Wat kunnen we leren van huidige interactie? Frankrijk (Gueguen, Meineri & Eyssartier, 2015): 45% van de voertuigen stopt niet bij zebrapad Met expliciet oogcontact nog steeds 32%! Tsjechie (Sucha, Dostal & Risser, 2017): 61% van automobilisten zoekt geen oogcontact Slechts 2% van de voetgangers anticipeert niet

i-cave (TNO, UTwente, TU/e) 1 AIO op dit onderwerp Gedrag voertuig belangrijkte Snelheid, snelheidsprofiel en afstand Uiterlijk (futuristisch) speelde kleine rol Automatisch of niet-automatisch nauwelijks een rol Verkenning use-cases: Wanneer is er wel extra info nodig? (AIO) OEMs allemaal eigen insteek Maar we weten het nog niet!!!

Belangrijkste take-home message Veiligheid garanderen is illusie: You win some, you lose some Grote sprong wanneer mens (tijdelijk) niets meer hoeft te doen onder de juiste randvoorwaarden Maatschappelijke acceptatie: Oplosbaar Machine learning: Responsible, controllable and explainable AI We weten nog zoveel niet, maar niet alles is nu al urgent We (I&W/RDW) moeten NU de juiste keuzes maken voor een veilige toekomst We kunnen nu (samen nog) het verschil maken!