Toegift Wie ben jij in het fijintechdebat? Test het in vijf vragen. 1. Als ik zeg fijinanciële crisis, wat zeg jij dan? A. Het is allemaal de schuld van de bankiers. Ik las laatst dat boek van Joris Luyendijk. Oké, het zijn niet allemaal boeven, maar het systeem is wel rot. We moeten alles van onderop gaan disrupten. Met spandoeken de straat op. Twitteren tot we erbij neervallen. Het is klaar! Tijd voor een revolutie! We gaan het allemaal zelf doen. B. Tijd voor innovatie! Voor nieuwe technologie en andere ondernemers, die niet zo ouderwets besturen als de huidige topbankiers. C. Het debat over de fijinanciële crisis is overgenomen door populisten. We moeten daar nu eens een redelijke discussie over voeren, op basis van data. Op basis van feiten. Je kunt de oorzaak van de crisis zeker niet alleen zoeken bij bankiers. Laten we naar alle factoren kijken. Naar de politiek bijvoorbeeld. Maar ook naar vergrijzing. Wacht, ik leg het even uit. D. Welke crisis? O, die laatste. Ach, de afgelopen honderd jaar zijn er meerdere crises geweest. Het is wachten op de volgende. Bubbels zijn niet te voorkomen en inherent aan menselijk gedrag. E. Een test? En niet eens wetenschappelijk. Ik voel me daar te goed voor. U kunt mij vinden in mijn kantoor, in Harvard (oké met een poster van Harvard). Nog een prettige dag! 235
F. Morgen is er weer een nieuwe crisis, wacht maar af. Er is niets veranderd. Er gaat niet veranderen. Alles is driewerf k*t. Waar zijn mijn antidepressiva? G. Ze hadden nooit de goudstandaard moeten loslaten. Daardoor is alles in de soep gelopen. Investeer in goud, het enige ultieme geld. H. Het bewijs dat het huidige fijinanciële systeem failliet is. We moeten naar een nieuw systeem, gebaseerd op algoritmes. Waar geen centraal bankiers aan de macht zijn. Het is tijd voor het bitcointijdperk. 2. Wat vind je van crowdfunding? A. Leuk! En hard nodig. Wij, de crowd, kunnen veel beter wat de bankier nu doet. We kunnen eigenlijk het beste alles crowdfunden. B. Tofffe startupscene. Veelbelovend en heeft veel geld opgehaald van investeerders. Het is alleen niet superinnovatief. Dat kan creatiever! C. Het is allemaal nog heel erg in de marge. Laten we nu niet te hard van stapel lopen. Vooralsnog zitten de big bucks nog gewoon bij de banken en reguliere kredietverlening. D. Ach, de zoveelste bubble waiting to happen. E. Niet storen, ik zit op kantoor. F. Ja prima, maar het stelt natuurlijk nog niets voor. We zijn nog steeds overgeleverd aan een fijinanciële machtselite, en dat gaat nooit meer stoppen. Het komt nooit meer goed. G. Goud levert meer op, als je wilt beleggen. (Oké nu niet, maar op de lange termijn wel hoor, echt.) 236
H. Heel leuk, maar crowdfundingplatforms zijn in de kern natuurlijk gewoon centrale instituties. Je kunt die platforms beter bouwen op de blockchain. 3. Je bent op een blind date en na tien minuten blijkt: je date werkt voor een bank. Wat zeg je tegen hem/haar? A. zet grote ogen op Waar is de uitgang? B. Wow, ben je vijftig ofzo? Beetje ouderwets niet? O, je werkt op de afdeling innovatie, dan is het goed. C. Ah, interessant. Wijntje? D. Ach, daar kun jij ook niets aan doen. E. Niet storen, ik zit nog steeds op kantoor. F. Heb je enig idee wat je hebt aangericht?!?! Het is nu al uit. De groeten. G. Je collega s manipuleren de goudprijs, wist je dat al? H. Wist je dat jouw bank veel gemakkelijker geld kan verplaatsen via de blockchain? Met die innovatie heb je helaas over twintig jaar ook geen baan meer, maar voor nu is het wel interessant. 4. Denk je dat Bitcoin toekomst heeft? A. Ik denk het wel. Macht aan de massa! Het moet allemaal anders. B. Een bitcoinachtig systeem heeft zeker toekomst. Technologie gaat steeds meer taken van mensen overnemen. C. Wellicht kan de technologie wat gaan betekenen voor het betalingsverkeer, maar dan moet het nog wel aan vertrouwen, vooral bij toezichthouders, winnen. De munt bitcoin functioneert zeker niet naar behoren. 237
D. Nee, het is een tulpenmanie. E. F. Misschien, maar dan valt het vast weer in de handen van verkeerde lui. G. Dat zou goed kunnen, maar bitcoin kan dan wel het beste gedekt worden door goud. H. Ja natuurlijk. Geen twijfel over mogelijk. 5. Wat vond je van dit boek? A. Het mag nog veel idealistischer! Waar zijn die vergezichten? Waar zijn de dromen? Toen ik zo oud was als jij, gingen we nog de straat op. Met spandoeken. B. Cool. Volgende keer nog meer startups! C. Prima. Ik had nog wel wat meer data willen zien. Er zat ook wel veel emotie en visie in van al die experts. En net te weinig feiten. D. Leuk. Het is mij allemaal wel iets te optimistisch. Het zijn allemaal hypes, uiteindelijk houden banken de macht en de volgende crisis staat al om de hoek te wachten. E. Ik heb het niet gelezen. Ik houd het bij wetenschappelijke literatuur. F. Dat je met bankiers heb gepraat!! Ongelofelijk. Bitcoin gaat ons niet redden. We re all doomed anyway. G. Waarom heb je niet vaker de monetaire kant van bitcoin belicht? En de macht van centrale banken? H. Tof! Nog een toevoeging: Bitcoin is here to stay en wordt groot. Daar kan verder niemand meer iets aan veranderen. Overigens valt het me alles mee dat een mainstreamjournalist hier een boekje over heeft geschreven. 238
Welke letter had je het vaakst? A. De wereldverbeteraar Je bent groot fan van de deeleconomie, op alle vlakken: energie, informatie en ook geld. Je kijk elke week Tegenlicht en zit dan heel hard te knikken of je denkt dingen als ja we gaan het van onderaf disrupten!. Je zou willen dat we alle leningen zouden crowdfunden, al het eten bij de buren zouden ophalen en we allemaal onze eigen munt konden beginnen. Zolang er maar geen geld mee wordt verdiend. Leest: De Groene Amsterdammer en De Correspondent. B. De techoptimist Was Alexander Klöpping maar premier van Nederland, dan kwam alles goed. Oké, dat is natuurlijk een grapje, Klöpping moet gewoon dingen doen met Blendle. Maar dan wel een premier met weinig macht, want uiteindelijk moet de overheid gewoon zo klein mogelijk zijn. Je bent zonder enige twijfel fan van bitcoin, want een algoritme is vaak slimmer dan menig politicus. De overheid moet ophoepelen met haar regels. Hier wordt gebouwd aan de toekomst. Leest: The Next Web, TechCrunch, Reddit. C. De pragmaticus Als we nu maar allemaal naar de data zouden kijken en niet verblind zouden worden door emoties en moraliteit, waren de problemen en oplossingen van vandaag zo klaar als een klontje. Je kijkt vooral met veel realisme naar een nieuwe innovatie: is het schaalbaar, gebruiken consumenten het, hoe gaat de macht hierop reageren? Leest: Financial Times, FD, publicaties van banken. 239
D. De cynicus Je hebt al te veel bubbels, crashes, hypes, schandalen en dergelijke meegemaakt om ook nog maar een innovatie, bedrijf of econoom serieus te nemen. Je las drie regels over bitcoin en dacht: tulpenmanie! De groeten. Leest: bijna niet meer. Vooruit, Financial Times en de Wall Street Journal. E. De superzelfverzekerde econoom Je vindt jezelf heel slim. Je kent eigenlijk iedereen die ertoe doet. En eigenlijk doe je er alleen toe als je bij een hele belangrijke universiteit werkt of gestudeerd hebt. Al het andere: eh, pulp, daar luister je liever niet naar. Je leert ze soms wel lessen, via een column bijvoorbeeld. Leest: je eigen app, wetenschappelijke studies en eigen columns. F. De doemdenker Een allesverwoestende fijinanciële meltdown. Een derde wereldoorlog. Een surveillance state. Het komt er allemaal aan. Maar ach, wat maakt het uit. Door de klimaatverandering bestaat er straks toch geen planeet meer. We gaan allemaal roemloos ten onder. Je bent niet altijd het zonnetje in huis, want je wereldbeeld zit vol met donderwolken. Het huidige fijinanciële systeem sucks. Maar bitcoin zorgt voor een algoritmedictatuur, dus het komt gewoonweg nooit meer goed. Leest: geen mainstreammedia, wel kritische blogs. 240
G. De goudfan Wanneer knoopt iedereen het nu eens in zijn oren. Goud is het ultieme geld. Sinds we de goudstandaard hebben losgelaten, is het helemaal fout gegaan. Centraal bankiers zijn de grootste dieven van de eenentwintigste eeuw. Bitcoin vind je best sympathiek, maar komt niet in de buurt van het echte shiny geld. Leest: Twitter, kritische blogs. H. De cryptoanarchist Bitcoin is de bevrijding van de gewone man van de macht van bankiers. We moeten Bitcoin gaan invoeren voor het betalingsverkeer, maar ook als geld(creatie)systeem. In de toekomst hebben we geen banken en centrale banken meer nodig. Om dit systeem groot te maken hebben we geen toezichthouders en gevestigde clubs nodig, in tegendeel. Het gaat beter zonder hen. Leest: CoinDesk, The Wall Street Journal, kritische blogs, Reddit. Ik had verschillende letters. Geen reden om je zorgen te maken. Je bent een heel kleurrijk persoon. Mijn antwoorden stonden er niet tussen. Sorry, de volgende keer maak ik een betere test. 241