Gemeente Sliedrecht 2010 Auditplan

Vergelijkbare documenten
Gemeente Dordrecht. Auditplan 2014


Deloitte. Gemeente Dordrecht. Auditplan 2014 DORDRECHT. C,I r,

Gemeente Dordrecht 2010 Auditplan

Deloitte. 6 NOV, OTL BAR-org-anisatie INGEKOMEN

Gemeente Gorinchem. Controleplan voor 2014

oktober 2012 H.J.H. Maas MSc Concept/HM

Voorstel accountantscontrole Gemeente Molenwaard

Gemeente Papendrecht Auditplan 2016

Gemeente Doetinchem. Clientserviceplan voor het boekjaar 2013

Gemeente Dordrecht. Auditplan 2015

Gemeente Alblasserdam. Auditplan 2015

Plan van aanpak accountantscontrole 2014 gemeente Alblasserdam. Rein-Aart van Vugt Chantal Wemmerus

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

$ - $ ( / - / 5 mei ( & ) 8 & / - / Nadere uitwerking aanpak accountantscontrole 2009

Slagvaardig partnerschap

Clientserviceplan 2009 Gemeente Doetinchem

Aanbieding continuering accountants dienstverlening Deloitte Accountants B.V. voor de boekjaren 2019 tot en met 2021

Aan de Raad en het College van Gemeente Woerden Postbus AA WOERDEN. Beh. Ambt.: Afschr.: B.V.O.: Rotterdam, 8 november 2017

Gemeente Maassluis. Accountantsverslag voor het boekjaar eindigend op 31 december 2008

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2016

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Mill en Sint Hubert

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van de gemeente IJsselstein te IJsselstein gecontroleerd.

Bevestiging bij de jaarrekening 2014

Plan van aanpak accountantscontrole 2015 gemeente Woudrichem. Woudrichem 22 september 2015 Rein-Aart van Vugt Dennis van Vollevelde

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT. A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2016

Accountants BERK CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT. A. Verklaring over de in de jaarstukken opgenomen jaarrekening 2017

/ IJssels. Intern controleplan Samenwerking

Gemeenschappelijke Regeling Maasveren Limburg Noord. Accountantsverslag 2014 april 2015

INT / 2435 A.van Genderen. Jaarstukken ODRU 2016 en accountantsverklaring

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

MEMO AAN DE GEMEENTERAAD

Deloitte. Plan van aanpak accountantscontrole Gemeente Gorinchem

CONTROLEPROTOCOL. voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2010 van de gemeente Leeuwarderadeel

Bijlage 5G Zwijndrecht

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

SiSa cursus Gemeente en accountant. 21 november 2013

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

2 Algemene uitgangspunten voor de controle (getrouwheid én rechtmatigheid)


1. Inleiding De opdracht die u ons hebt verstrekt Onze onafhankelijkheid is gewaarborgd Frauderisico-analyse en beheersing 3

Gemeente Woudrichem. Auditplan 2015

De10itte. Erfgoedcentru m Achterhoek en Liemers. Accountantsverslag voor het boekjaar eindigend op 31 december maart 2014

Gemeente Gorinchem. Controleplan voor 2015

Samen sterk Client service plan gemeente Woerden. 23 november 2010

CONTROLEPROTOCOL 2015

Deloitte. Openbaar Lichaam Afvalstoffenverwijdering Zeeland. Rapport van bevindingen voor het boekjaar eindigend op 31 december 2014.

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Purmerend

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van Lavide Holding N.V. te Alkmaar gecontroleerd.

Met veel belangstelling heeft SRA-Bureau Vaktechniek kennisgenomen van het consultatiedocument NBA Handreiking 1141 Data-analyse bij de controle.

Bijlage 5F Sliedrecht

Burgemeester en Wethouders

Controle protocol Stichting De Friesland

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

NÅ$ Koenen en Co Controle BV is lid van Nexia International. veelzijdig. Controle

gemeente Eindhoven Raadsvoorstelinzake controleplan accountant 2013

Presentatie gemeente Gouda Auditcommissie d.d. 2 juli 2015

Nieuwe perspectieven Gemeente Dordrecht

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: het bestuur en raad van commissarissen van Stichting FC Eindhoven A. Verklaring over de in he

Controle protocol. 1 Doelstelling. 2 Eisen en aanwijzingen. 3 Toleranties en gewenste zekerheid

Deloitte. Aan de leden van de gemeenteraad van de gemeente Schiedam t.a.v. de heer mr. J. Gordijn Postbus EA SCHIEDAM

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2016 VAN DE GEMEENTE TEN BOER.

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: het bestuur van Stichting FCB Dienstverlenen in Arbeidsmarktvraagstukken A. Verklaring over d

Controleprotocol subsidie Vervoersautoriteit MRDH - Openbaar Vervoer, concessie Bus -

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT i

Kader aanbesteding accountantscontrole. Rekeningencommissie gemeenteraad Hilversum September 2013

18 juni 2015 Rein-Aart van Vugt Toby Bergshoeff. Controle jaarrekening 2014

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2017 van Samenwerkingsstichting Kans & Kleur gecontroleerd.

CONTROLEOPDRACHT VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2013

Ons oordeel met beperking Wij hebben de jaarrekening 2017 van gemeente Tiel te Tiel gecontroleerd.

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: het bestuur van Stichting Gooisch Natuurreservaat A. Verklaring over de in het jaarverslag op

Intern controleplan gemeente Venray. Boekjaar 2011

Datum: 4 juli 2014 Agendapunt: 4 Betreft: Jaarstukken 2013


Gemeente Woerden Registratiedatum: Behandelend afdeling Afgehandeld door/op: Behandeld door Drs. A. van Doesburg RA

Jaarrekening Patijnenburg 2016

Van: Verzonden: Aan: Onderwerp: Bijlagen: Geachte Griffie,

Controleprotocol jaarrekening gemeente Heerenveen

Interne controleplan gemeente Venray


CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan de Raad van Toezicht en het Bestuur van Stichting STBN A. Verklaring over de in het jaarversla

Controleprotocol. Accountantscontrole Jaarrekening Gemeente Berkelland Bijlage 1. Versie juni 2014 Controleprotocol pagina 1 van 9

Bevindingen jaarrekeningcontrole 2009 Gemeente Dordrecht

Controleprotocol jaarrekening 2016

Gemeente Doetinchem. Presentatie jaarrekeningcontrole juni 2017

Voorlopige bevindingen jaarrekeningcontrole 2015 Gemeente Ridderkerk. Commissie Samen wonen en Samen leven

Rapport. uitgebracht aan. de gemeenteraad van de gemeente Enschede. inzake boardletter AS/2 2113b

JAN. Aan: het bestuur van het Nederlands Instituut voor Volksontwikkeling en Natuurvriendenwerk (Vereniging NIVON) te Amsterdam

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OBJECT VAN CONTROLE: JAARREKENING 2014 EN 2015

Bent u klaar voor de interimcontrole

A. Verklaring over de in het jaarverslag opgenomen jaarrekening 2017

Gemeente Asten. Auditplan Jaarrekeningcontrole 2009

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2009 van Waterschap Rivierenland

Audit plan GEMEENTE ALBLASSERDAM

Controleprotocol Jaarrekening Gemeente De Bilt 2014

Behandeld door D, Nederveen RA

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Transcriptie:

Gemeente Sliedrecht 2010 Auditplan

Aan de gemeenteraad van de gemeente Sliedrecht t.a.v. de heer A. Overbeek Postbus 16 3360 AA SLIEDRECHT Datum Behandeld door Ons kenmerk Onderwerp Audit Plan 2010 Uw kenmerk Geachte leden van de Auditcommissie, Wij hebben het genoegen u hierbij ons auditplan voor de gemeente Sliedrecht voor het jaar 2010 aan te bieden. Wij danken u voor de tijd die u en uw management team heeft geïnvesteerd en de constructieve en prettige samenwerking bij het tot stand komen van dit auditplan. Uw inbreng vormt mede de basis van ons auditplan en stelt ons in staat in te gaan op de specifieke vragen die in uw gemeente leven en u daarop te adviseren. Daarmee hebben we gezamenlijk de aanpak van de controle 2010 kunnen samenstellen die specifiek geënt is op de omstandigheden en actualiteiten binnen uw gemeente. Wij hopen met dit auditplan de aanpak en de contouren van de uitvoering van de controle 2010 duidelijk te hebben weergegeven. Uiteraard zijn wij graag bereid eventuele vragen hierover te beantwoorden. Hoogachtend, Deloitte Accountants B.. Bijlage(n): Opdrachtbevestiging gemeente Sliedrecht

Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 2. Controleaanpak Deloitte 5 3. Communicatie 16 4. Meerwaarde voor de gemeente Sliedrecht 18 5. Audit budget 19

Blad 4 van 19 1. Inleiding Dit auditplan voor 2010 is ingericht op basis van besprekingen met de Auditcommissie en het management en de informatie die is verkregen tijdens accountantscontroles over voorgaande boekjaren. Specifieke aandachtspunten die zijn gesignaleerd tijdens de controle over het boekjaar 2009 zijn aan u gerapporteerd in het verslag van bevindingen aan de gemeenteraad en het college d.d. 9 juli 2010, kenmerk 10R0878. De specifieke aandachtspunten voor 2009 die eveneens van belang zijn voor 2010 zijn opgenomen in het auditplan voor 2010. Dit auditplan is ontwikkeld om focus aan te brengen in onze controle en zodoende onze controle te richten op de specifieke ontwikkelingen, aandachtspunten en risico s zoals die vanuit ons perspectief als accountant voor uw gemeente van belang zijn. Wij beogen om het college en de gemeenteraad door de uitvoering van onze controle en de rapportering van de bevindingen daaruit, te faciliteren bij het formuleren van een adequaat antwoord op de bovengenoemde aandachtspunten. In dit auditplan vindt u een uiteenzetting over de controleaanpak van Deloitte en de voorgenomen reikwijdte van onze accountantscontrole. Goede communicatie is van belang voor een efficiënte controle. In dit auditplan besteden wij dan ook aandacht aan de geplande communicatie momenten met de Auditcommissie en het management. Tot slot is ook informatie opgenomen over het audit budget voor 2010. Op basis van onze besprekingen met het management, een vertegenwoordiging van uw gemeenteraad (de auditcommissie) en de thans beschikbare informatie hebben wij de volgende aandachtspunten vastgesteld voor de controle van de gemeente Sliedrecht over het boekjaar 2010: Economische crisis: ombuigingen c.q. bezuinigingen Waardering grondexploitaties en monitoring verkopen / marktontwikkelingen / kostenverhaal Dekking onderhoud kapitaalgoederen / voorziening onderhoud erbonden partijen Bouwleges (beleid opbrengstverantwoording) Risicomanagement en weerstandsvermogen Dit auditplan onderstreept dat wij aan de interne en externe verwachtingen willen voldoen met objectieve en onafhankelijke dienstverlening, die is gericht op de belangen van de gemeente Sliedrecht op de lange termijn. Onze accountantscontrole en eventuele overige dienstverlening dienen te voldoen aan de hoogste integriteits- en kwaliteitsstandaarden, en hiermee willen wij samen met onze aanpak en uitvoering, een duidelijke meerwaarde aan uw gemeente leveren.

Blad 5 van 19 2. Controleaanpak Deloitte oor u is van belang dat wij onze kennis en ervaring op het gebied van administratieve verantwoording en financiële verslaglegging binnen de sector met u delen. Daarnaast verzekeren wij u van een hoog niveau van deskundigheid ten aanzien van de specifieke risico s en sectorspecifieke onderwerpen waarmee de gemeente Sliedrecht geconfronteerd wordt. De controleaanpak van Deloitte onderscheidt zich door de inzet van een brede groep professionals met specifieke sector- en functionele deskundigheid, die een integraal onderdeel vormt van het controleteam. oor de controle van de gemeente Sliedrecht kunnen wij gebruikmaken van specialisten op het gebied van controlezekerheid en IT-auditing, fiscalisten BTW, inkomstenbelasting, actuariële waardering, fraude en sector lokaal bestuur. Zij zijn actief betrokken bij het proces van planning en risicoanalyse, en zijn gedurende het jaar beschikbaar om met het controleteam en het management van de gemeente Sliedrecht besprekingen te voeren over risicoanalyse, onderwerpen op het gebied van administratieve verantwoording en financiële verslaglegging, ontwikkelingen binnen de sector en andere relevante onderwerpen. Wij zijn ons ervan bewust dat de effectiviteit en de efficiency van de controle van groot belang zijn voor zowel de gemeente Sliedrecht als ons controleteam. Wij werken voortdurend aan de ontwikkeling van een nog efficiënter controleproces en aan verhoging van het kwaliteitsniveau door toegenomen effectiviteit van onze werkzaamheden. Onze focus op uw belangrijkste risico s Als wij het hebben over een op maat gemaakte, op risico s gerichte controlebenadering bedoelen we meer dan de nadruk leggen op de belangrijkste risico s. Onze aanpak kenmerkt zich door een gerichte risicobenadering, die blootlegt wat er fout kan gaan en tot een afwijking van materieel belang kan leiden in belangrijke jaarrekeningposten en toelichtingen. Een belangrijke stap in onze risico-analyse zijn de actuele ontwikkelingen. oor de gemeente Sliedrecht zijn naar ons oordeel vooral de heroverwegingsoperatie (bezuinigingen) en de ontwikkelingen in wetgeving, zoals Wabo, grexwet, WMO etc. van belang. Daarnaast hebben wij op basis van onze kennis van de branche een aantal aandachtsgebieden gedefinieerd waar het risico op fouten van materieel belang in belangrijke jaarrekeningposten en toelichtingen groter is. Dit kan diverse oorzaken hebben, zoals complexe regelgeving of het hanteren van schattingen.

Blad 6 van 19 oor de volgende posten hebben wij een dergelijk verhoogd risico gesignaleerd: Begrotingsrechtmatigheid (incl. beheer investeringskredieten). Waardering grondexploitatie. Overlopende activa en passiva. oorzieningen onderhoud. Niet uit de balans blijkende verplichtingen. erbonden partijen / aan derden uitbestede werkzaamheden. Bouwleges (beleid opbrengstverantwoording). Interne controle functie rechtmatigheid. Interne frauderisicoanalyse. Sisa (OAB, IS). Uw gemeente heeft ook te maken met wettelijke vereisten ten aanzien van de verslaggeving. Ook hier geldt dat dit een aandachtsgebied is voor onze controle. oor uw sector zijn de Besluit begroting en verantwoording (Bbv) van toepassing. De hiervoor beschreven ontwikkelingen en aandachtspunten hebben wij onderkend op basis van onze kennis van uw sector in het algemeen en van uw gemeente in het bijzonder, waarbij wij uiteraard de input vanuit uw organisatie hebben meegenomen. Daarnaast besteden wij tijdens onze controle aandacht aan door u ingebrachte aandachtsgebieden en onderwerpen, uiteraard voorzover deze onze accountantscontrole raken of wij hierover met u specifieke afspraken hebben gemaakt. oor het controlejaar 2010 heeft u de volgende aandachtsgebieden en onderwerpen ingebracht: Noemen door cliënt ingebrachte aandachtspunten en wensen Als wij de controle van de gemeente Sliedrecht vanuit een samen met u samengestelde gerichte risicoanalyse benaderen, betekent dit dat wij aandacht besteden aan die gebieden die er toe doen en dat wij slechts in beperkte mate werkzaamheden uitvoeren op punten die niet of weinig risicovol zijn. Kort gezegd komt het erop neer dat wij gepaste maar geen overbodige controlewerkzaamheden uitvoeren. Wij richten ons op de financiële stromen die samenhangen met de hiervoor geschetste aandachtsgebieden, waarbij wij in de reikwijdte van onze werkzaamheden de focus leggen op de risicovolle financiële stromen en jaarrekeningposten.

Blad 7 van 19 Aandachtsgebieden van de controle In de voorgaande paragraaf zijn wij ingegaan op onze risico-inschatting en op de wensen ten aanzien van specifieke aandachtspunten voor onze controle die u heeft ingebracht. In deze paragraaf gaan wij nader in op de gebieden met verhoogde risico s, waarbij we tevens aandacht besteden aan onze controle aanpak voor deze gebieden. Onze risico-analyse is uiteraard niet statisch. Ontwikkelingen tijdens de uitvoering van onze werkzaamheden, of bevindingen die uit onze werkzaamheden naar voren komen, kunnen leiden tot een aanpassing van onze risicoanalyse. Wij zullen het college, de gemeenteraad en het management op de hoogte stellen van belangrijke wijzigingen in onze risicoanalyse. Geïdentificeerde risico s Belangrijke risicogebieden Begrotingsrechtmatigheid (incl. beheer investeringskredieten) Omschrijving risico Er kan sprake zijn van begrotings- / kredietoverschrijdingen op programma s en investeringsprojecten (IA, MA). In hoeverre dit als onrechtmatigheid meetelt in de oordeelsvorming voor de accountantsverklaring hangt af van de interne regels en de regels zoals vastgelegd in de kadernota 2010 van het PRPG. Controleaanpak Deloitte. Door middel van detailwerkzaamheden beoordelen van kredietenoverzichten op overschrijdingen. Hierbij worden aangegane verplichtingen betrokken. aststellen of de rapportages, inclusief prospectieve informatie, de ontwikkelingen adequaat weergeven. Afwegen of een geconstateerde onrechtmatigheid meetelt in de oordeelsvorming voor de accountantsverklaring.

Blad 8 van 19 Geïdentificeerde risico s Belangrijke risicogebieden Waardering grondexploitatie Overlopende activa / passiva Omschrijving risico Als gevolg van de economische crisis kan de onderhanden werkpositie in de grondexploitatie oplopen, met het risico dat de gemaakte kosten niet meer worden terugverdiend bij verkoop van de kavels Als gevolg van de economische crisis en verwachte bezuingingen kan de overlopende passiva te laag en de overlopende activa te hoog zijn verantwoord. Controleaanpak Deloitte. Beoordelen van de procedures rondom de (waardering van) de grondexploitatie. Beoordelen van de uitgangspunten en de periodiciteit van de kostprijscalculatie. Beoordelen van de procedures rondom kostenbewaking van de complexen. Beoordelen saldi op tussenrekeningen op juiste afgrenzing. Nagaan of bijzondere transacties passen in de bedrijfsvoering en of de financiele gevolgen in de juiste periode zijn verantwoord.

Blad 9 van 19 Geïdentificeerde risico s Belangrijke risicogebieden Onderhoudsvoorzieningen Niet uit de balans blijkende verplichtingen Omschrijving risico Waardering van de voorzieningen is niet of onvoldoende onderbouwd met meerjaren beheerplannen. Het risico bestaat dat niet uit de balans blijkende verplichtingen als gevolg van de economische ontwikkelingen worden uitgeoefend c.q. geëfectueerd. Controleaanpak Deloitte. Uitvoeren van een kritische deelwaarneming op onttrekkingen aan voorzieningen. Toetsing of de omvang van de voorziening en de mutaties van de voorziening overeenkomen met het beheerplan. Beoordelen of de informatie zoals opgenomen in de paragraaf kapitaalgoederen toereikend is. Uitvoeren van een kritische deelwaarneming op de niet in de balans opgenomen verplichtingen. Aan de hand van achterliggende documentatie beoordelen of er een verhoogde kans op het effectueren van de niet uit de balans blijkende verplichtingen bestaat.

Blad 10 van 19 Geïdentificeerde risico s Belangrijke risicogebieden erbonden partijen / Aan derden uitbestede activiteiten Omschrijving risico Financiele tekorten van verbonden partijen die kunnen worden afgewenteld op de gemeenten zijn niet juist, volledig en tijdig verwerkt in de jaarrekening. Controleaanpak Deloitte. erkrijgen van een overzicht van alle verbonden partijen waarin de gemeente deelneemt. Beoordelen jaarstukken of tussentijdse informatie van de betreffende verbonden partij. Beoordelen of de tekorten juist, volledig en tijdig verwerkt zijn in de gemeentelijke jaarrekening. Bouwleges Risico dat de opbrengsten bouwleges niet in het juiste jaar zijn verantwoord (jaarafgrenzing) aststellen dat de gehanteerde methode van opbrengstverantwoording bouwleges in overeenstemming is met de verslaggevingsregels. Door middel van detail waarnemingen vaststellen dat de bouwleges in het juiste boekjaar zijn verantwoord.

Blad 11 van 19 Geïdentificeerde risico s Belangrijke risicogebieden Interne controle rechtmatigheid Omschrijving risico oor het verkrijgen van organisatiegerichte zekerheid kan niet worden gesteund op door een IC functionaris uitgevoerde werkzaamheden Controleaanpak Deloitte. aststellen dat de interne controle functie voldoet aan de daaraan te stellen eisen (status in de organisatie, reikwijdte van de functie, technische competenties en professionele zorg). aststellen dat de reikwijdte van het werk en de controleprogramma s voldoen aan ons doel en dat de uitgevoerde werkzaamheden toereikend zijn gedocumenteerd. aststellen dat alle, door de interne controle gesignaleerde uitzonderingen en ongebruikelijke zaken, adequaat zijn opgelost.

Blad 12 van 19 Geïdentificeerde risico s Belangrijke risicogebieden Wettelijke voorschriften Fraude Sisa (OAB) Omschrijving risico Het management verkeert bij uitstek in de positie om fraude te plegen, omdat zij de administratie direct of indirect kunnen manipuleren en valse financiële overzichten kunnen opstellen door controlemaatregelen te doorkruisen die anders doelmatig lijken te werken. De deugdelijke totstandkoming van de niet-financiële verantwoordingsinformatie van het onderwijsachterstandenbeleid kan niet worden vastgesteld. Controleaanpak Deloitte. Kennisnemen van de interne frauderisicoanalyse en getroffen interne beheersmaatregelen. Toetsing van de juistheid van journaalposten in het grootboek en andere wijzigingen in de opstelling van de financiële overzichten. Inzicht verkrijgen in de zakelijke grondslag van significante transacties die geen onderdeel vormen van de normale bedrijfsuitoefening van de entiteit, of die anderszins ongebruikelijk lijken in het licht van onze kennis van de entiteit en haar omgeving. aststellen dat de uitvoerende instanties verantwoording hebben afgelegd over de realisatie van het aantal leerlingen en de bereikte doelgroep. Sisa (IS) De rechtmatige besteding van 1,4 miljoen is een onzekerheid in de SiSabijlage 2009 van de gemeente Sliedrecht. De herverdeling van de IS-gelden is echter al afgestemd met de Provincie Zuid- Holland. aststellen dat uw gemeente de juiste afrekening door de Provincie met de individuele gemeenten bewaakt.

Blad 13 van 19 Uitvoering van het auditplan Onderdeel van de uitvoering van het auditplan is het evalueren van de opzet en de toetsing van de operationele effectiviteit (werking) van de interne beheersingsmaatregelen en het uitvoeren van gegevensgerichte controlewerkzaamheden. Waar mogelijk voeren wij testwerkzaamheden van interne beheersingsmaatregelen en gegevensgerichte werkzaamheden gelijktijdig uit, in overeenstemming met de verslaggevingsvoorschriften. Dit zorgt voor een efficiënt verloop van de controle. Bij de beoordeling van het systeem van interne beheersing onderscheiden wij de componenten zoals die in het COSO model worden beschreven. Onze toetsing van de interne beheersingsmaatregelen die betrekking hebben op de financiële rapportage bevat controlecomponenten op entiteitsniveau, zoals de controleomgeving, risicoanalyse, informatie en communicatie en monitoring, als controlecomponenten op procesniveau. Toetsing op procesniveau omvat organisatiegerichte controlewerkzaamheden ten aanzien van relevante potentiële fouten in belangrijke jaarrekeningposten en toelichtingen. Onze gegevensgerichte controlewerkzaamheden bestaan uit een specifieke combinatie van cijferanalyses en detailcontroles van transacties en saldi. Deze werkzaamheden zijn ontworpen om een redelijke mate van zekerheid te verkrijgen dat de financiële overzichten geen afwijkingen van materieel belang bevatten. Op grond van onze beroepsregels en het feit dat regelgevers voortdurend de nadruk leggen op de verantwoordelijkheid van de auditor voor het ontdekken van fraude tijdens de uitvoering van de controle, voeren wij controlewerkzaamheden uit om bestaande frauderisico s aan te pakken. Hoewel onze controle niet specifiek gericht is op het ontdekken van fraude kunnen wij gebeurtenissen of voorwaarden signaleren die duiden op motieven / druk om fraude te plegen of gelegenheden om fraude te plegen. Zulke gelegenheden worden fraude risicofactoren genoemd. Fraude risicofactoren duiden niet noodzakelijkerwijs op het bestaan van fraude, echter, ze zijn vaak aanwezig in situaties waar fraude wel bestaat. Onderdeel van onze uitgebreide controlewerkzaamheden ten aanzien van fraude is het evalueren van de opzet, invoering en operationele doelmatigheid van de processen die het management hanteert voor het vaststellen en aanpakken van risico s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude, en van de programma s en beheersingsmaatregelen die het management heeft opgezet om dat risico te ondervangen.

Blad 14 van 19 Samenwerking Drechtsteden In 2008 en 2009 heeft uw gemeente diverse activiteiten en processen uitbesteed aan onderdelen van de GR Drechtsteden (SCD, GBD en SDD). Deze overgang heeft invloed op de inrichting en interne beheersing van nagenoeg alle processen. Gezien de ontwikkelfase waarin het SCD zich ook in 2010 nog bevindt, zien wij dit ook voor 2010 als aandachtspunt voor de accountantscontrole 2010. In de onderstaande tabel hebben wij per proces vermeld of een proces door de gemeente zelf (oranje) wordt uitgevoerd of is uitbesteed (geel) aan één van de volgende onderdelen van de GR Drechtsteden: Service Centrum Drechtsteden (SCD) Gemeentelijke Belastingdienst Drechtsteden (GBD) Sociale Dienst Drechtsteden (SDD) oor wat betreft de processen die bij de gemeente worden uitgevoerd (oranje), vindt de administratieve verwerking van de inkomsten en uitgaven wel plaats via het SCD. Proces Administratie en verslaglegging (beheer debiteuren, crediteuren en tussenrekeningen) Uitkeringen Subsidieverstrekking Overige opbrengsten Belastingen Bij gemeente uitgevoerd Bij SCD uitgevoerd Opmerking De gemeente is (eind)verantwoordelijk voor het beheer van debiteuren, crediteuren en tussenrekening. Het administratieve proces vindt plaats bij het SCD. Conform voorgaande jaren wordt dit proces geheel door de Sociale Dienst Drechtsteden uitgevoerd. Bij onze accountantscontrole maken wij gebruik van de werkzaamheden van de accountant van de SDD. Het proces subsidieverstrekking wordt door de gemeente uitgevoerd.het administratieve proces vindt plaats bij het SCD. Het proces overige opbrengsten wordt door de gemeente uitgevoerd. Het administratieve proces vindt plaats bij het SCD. Conform 2008 jaren wordt dit proces geheel door de Gemeentelijke Belastingdienst Drechtsteden (GBD) uitgevoerd. Bij onze accountantscontrole maken wij gebruik van de werkzaamheden van de accountant van de GBD.

Blad 15 van 19 Proces Personeelskosten Bij gemeente uitgevoerd Bij SCD uitgevoerd Opmerking Dit proces wordt geheel door het SCD uitgevoerd. Investeringen Kosten Treasury Grondexploitaties Het proces investeringen wordt door de gemeente uitgevoerd. Het administratieve proces vindt plaats bij het SCD. Het proces kosten wordt door de gemeente uitgevoerd. Het administratieve proces vindt plaats bij het SCD. Dit proces wordt geheel door het SCD uitgevoerd. Het proces grondexploitaties wordt door de gemeente uitgevoerd. Het administratieve proces vindt plaats bij het SCD. Waar mogelijk zullen wij evenals in 2008 en 2009 het geval was, ter bevordering van een efficiënte controle steunen op de werkzaamheden van de accountant van het Service Centrum Drechtsteden, de Sociale Dienst Drechtsteden en Gemeentebelastingen Drechtsteden. Hierbij valt te denken aan een consolidatieverklaring van de accountants van de SDD of GBD met betrekking tot de uitkeringen en de belastingen. Bij een consolidatieverklaring vindt de controle plaats door de accountant van de SDD of GBD, uitgaande van de controletolerantie van de gemeente Sliedrecht. oor het SCD denken wij aan een mededeling van de accountant van het SCD met betrekking tot de beheersing van de processen bij het SCD. oorafgaande aan de controle vindt hierover overleg plaats door ons met de accountant van de SDD of GBD. Aangezien Deloitte ook accountant is bij het SCD, de SDD en GBD, zijn diepgaande reviewwerkzaamheden na het verstrekken van de consolidatieverklaring niet noodzakelijk. In overleg tussen de gemeente Sliedrecht, het SCD en de accountant is voor 2010 afgesproken dat voor een aantal jaarrekeningposten van de gemeente Sliedrecht de gegevensgerichte controlewerkzaamheden plaats zullen vinden bij het SCD.

Blad 16 van 19 3. Communicatie Wij erkennen onze verantwoordelijkheid jegens de Auditcommissie en de rol die wij vervullen ten aanzien van haar bestuurlijke verantwoordelijkheden. Tijdens de uitvoering van de controle houden wij u op de hoogte van de voortgang van de werkzaamheden, de aandachtsgebieden en de afstemming met het management. Daarnaast informeert Deloitte u over belangwekkende inzichten, markt- en economische ontwikkelingen, bestuurlijke ontwikkelingen, en de toegang tot deskundigen en educatieve middelen om de effectiviteit van de toezichthoudende rol van de Auditcommissie te verhogen. De Auditcommissie dient zich ervan te hebben overtuigd dat de gemeente Sliedrecht doeltreffende procedures hanteert om significante risico s steeds te kunnen vaststellen, analyseren en beheersen. Daarnaast dient de Auditcommissie erop kunnen vertrouwen dat het van belangrijke kwesties op de hoogte wordt gesteld en dat deze op de juiste wijze worden opgelost. Een belangrijk onderdeel van onze verantwoordelijkheid als onafhankelijke accountant van de gemeente Sliedrecht is ondersteuning te bieden aan de Auditcommissie bij het uitoefenen van haar bestuurlijke verantwoordelijkheden. In aanvulling op het bovenstaande willen wij benadrukken dat onze onafhankelijke positie de voorwaarden creëert om u als adviseur terzijde te staan en zo een oplossingsgericht samenwerkingsverband aan te gaan. Wij stellen u de volgende middelen ter beschikking om u te ondersteunen bij de uitoefening van uw verantwoordelijkheden jegens de gemeente Sliedrecht: Persoonlijke communicatie waarbij de nadruk ligt op kwesties die ertoe doen (2 halfjaar gesprekken met college en/of management). Besprekingen over controle-aanpak en bevindingen naar aanleiding van de controle (3 besprekingen met de Auditcommissie en 2 besprekingen met het college en/of management). Informatie over de nieuwste sector- en marktontwikkelingen en zaken met betrekking tot bestuurlijke vereisten en best practices.

Blad 17 van 19 In de hiernavolgende matrix hebben wij ons voorstel opgenomen voor de minimale contactmomenten: Communicatiematrix en tijdspad Activiteit Tijdspad Contact Product Pre-auditmeeting December 2010 Auditcommissie Plan van aanpak audit 2010 Uitvoering van de interimcontrole December 2010 Operationeel management Bespreking bevindingen en concept managementletter Januari 2011 College & management Managementletter Behandeling van de managementletter in de Auditcommissie Januari / februari 2011 Auditcommissie Uitvoering van de jaarrekeningcontrole April/mei 2011 Operationeel management Bespreking bevindingen concept accountantsrapport Behandeling van het accountantsrapport in de Auditcommissie Mei 2011 Juni 2011 College & management Auditcommissie Accountantsverklaring + accountantsrapport Deloitte 2007

Blad 18 van 19 4. Meerwaarde voor de gemeente Sliedrecht Als uw accountant heeft Deloitte met een groot aantal geledingen binnen uw gemeente samengewerkt. Wij hebben voldoende inzicht verkregen in uw gemeente en de onderwerpen die in uw gemeente spelen om meerwaarde te kunnen leveren en andere relevante dienstverlening in kaart te kunnen brengen waarvan uw gemeente kan profiteren. Deloitte is bij uitstek in staat meerwaarde te leveren aan de gemeente Sliedrecht door het gebruik van deskundigen met brede ervaring in functionele en sectorspecifieke gebieden. Binnen het door regelgevende instanties vereiste onafhankelijkheidskader kunnen wij u adviseren, inzichten met u delen en uw gemeente op verschillende manieren ondersteunen. Dit alles uiteraard onder voorbehoud van voorafgaande toestemming door de Auditcommissie. Wij zijn ervan overtuigd dat aanvullende dienstverlening door Deloitte naast de accountantscontrole resulteert in meer effectieve en efficiënte coördinatie en communicatie, en daarnaast de mogelijkheid biedt: mogelijke knelpunten eerder vast te stellen en tijdig op te lossen; duplicatie van werkzaamheden te reduceren; de tijd en inspanningen van bij de controle betrokken medewerkers van de gemeente Sliedrecht te reduceren. Wij zijn ons bewust van het belang van onze onafhankelijkheid en hanteren diverse interne procedures om deze te handhaven en te voldoen aan onze wettelijke en professionele verantwoordelijkheden. oorbeelden van deze meerwaarde zijn: eroom Lokaal Bestuur externe informatievoorziening, een platform waarmee wij op een moderne manier kunnen informeren over (vaktechnische ontwikkelingen). De handboeken uit de Gemeente governance reeks, zoals verbonden partijen, jaarrekening lezen, frauderisico s en grondexploitatie. Op dit moment schrijven wij een handboek over projectcontrol. Handboek jaarrekening gemeenten, een praktische handleiding voor het toepassen van het Bbv. De nieuwsbrief Publieke Zaken. Diverse artikelen van Deloitte in vaktijdschriften, zoals B&G en Binnenlands Bestuur. De cursussen via de Deloitte Academy. oor een aantal van deze onderwerpen verwijzen wij u naar onze website, www.deloitte.nl/branches/publieke sector/gemeenten en Provincies.

Blad 19 van 19 5. Audit budget Wij streven ernaar de gemeente Sliedrecht onderscheidende professionele dienstverlening te bieden tegen een redelijke vergoeding. Hierbij gaan wij ervan uit dat onze bewezen deskundigheid en ons streven naar tijdige en responsieve dienstverlening zullen resulteren in bestendige professionele samenwerking. Wij zijn doordrongen van de noodzaak kostenbewust te werken, waarbij zonder uitzondering wordt voldaan aan professionele standaarden en richtlijnen. De inschatting van ons audit budget voor 2010 is gebaseerd op de volgende overwegingen: oor de bepaling van de basisprijs voor de controle zijn wij vooralsnog uitgegaan van de huidige situatie binnen Sliedrecht. Hierbij is nog geen sprake van een optimale situatie. Na verbetering in de kwaliteit van de administratieve organisatie / inteme controle, oftewel het zelfcontrolerend vermogen, is een duidelijke besparing op de controlekosten zeker mogelijk. Honorarium 2010 Basisprijs controle (inclusief SiSa) 31.900 Administratieve organisatie / uitgebreide controleaanpak (huidige situatie) 18.520 Kosten in verband met niet of niet volledig toepassen werkafspraken Kosten in verband met tekortkomingen en verbeteringen jaarrekening PM PM Honorarium 2010 50.420 Alle genoemde bedragen zijn exclusief omzetbelasting, maar verder all-in. Bij de bepaling van het budget zijn wij uitgegaan van de volgende randvoorwaarden: De kwaliteit van de door u aangeleverde jaarrekening en andere te controleren stukken voldoen aan de wettelijke voorschriften. De te controleren bescheiden worden door u conform planning opgeleverd. De toepassing van een stelsel van werkafspraken bij de interim-controle en bij het samenstellen van de jaarrekening (intern uitgevoerde kwaliteitsbeoordeling). Contactmomenten: 2 halfjaargesprekken en 5 besprekingen.